Foydali modelga O'zbekiston Respublikasi patentini berish uchun talabnoma tuzish, topshirish va ko'rib chiqish QOIDALARI (O'zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi direktorining 2004 yil 15 martdagi 14-son
buyrug'i bilan TASDIQLANGAN, O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2004 yilning 29 aprelida 1343-son bilan RO'YXATDAN O'TKAZILGAN)
I bob. Foydali modelga patent berish uchun talabnoma tuzish va topshirish. Talabnoma topshirish huquqiga ega bo'lgan shaxslar II bob. Patent idorasi bilan patent olish bo'yicha ishlarni olib borish III bob. Talabnomani ko'rib chiqish
Mazkur Foydali modelga O'zbekiston Respublikasi patentini berish uchun
talabnoma tuzish, topshirish va ko'rib chiqish Qoidalari (bundan buyon matnda
Qoidalar deb yuritiladi) O'zbekiston Respublikasining "Ixtirolar, foydali modellar va
sanoat namunalari to’g’risida"gi Qonuniga muvofiq ishlab chiqilgan hamda foydali
modelga patent berish uchun talabnomani tuzish, topshirish va ko'rib chiqish tartibini
belgilaydi.
Qisqartirishlar ro'yxati:
Qonun – O'zbekiston Respublikasining "Ixtirolar, foydali modellar va sanoat
namunalari to’g’risida"gi Qonuni;
Patent idorasi – O'zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi;
Talabnoma – foydali modelga patent berish uchun talabnoma;
Parij konvensiyasi – Sanoat mulkini muhofaza qilish bo'yicha Parij
konvensiyasining O'zbekiston Respublikasi uchun amaldagi tahriri;
Konvensiya talabnomasi – Sanoat mulkini muhofaza qilish bo'yicha Parij
konvensiyasiga muvofiq topshirilgan talabnoma
XPK – Xalqaro patent klassifikatsiyasi
BIMT - Butunjahon intellektual mulk tashkiloti
MO'T - mashinada o'qish mumkin bo'lgan axborot tashuvchi
I bob. Foydali modelga patent berish uchun talabnoma tuzish va topshirish. Talabnoma
topshirish huquqiga ega bo'lgan shaxslar
1-§. Foydali modelga patent uchun talabnoma
1. Qonunning 7-moddasiga muvofiq foydali model sifatida talabnoma berilgan
obyekt, agar yangi va sanoatda qo'llaniladigan bo'lsa, huquqiy muhofaza qilinadi.
Foydali model, agar uning muhim belgilarining majmui texnika taraqqiyoti
darajasidan ma’lum bo'lmasa, yangi hisoblanadi.
Texnika taraqqiyoti darajasi talabnomada ko'rsatilgan foydali model amalga
oshirishi mumkin bo'lgan vazifalarni bajara oladigan vositalar haqidagi O'zbekiston
Respublikasida hamma foydalana oladigan barcha ma’lumotlarni, shuningdek ularni
qo'llashga doir ma’lumotlarni o'z ichiga oladi.
Foydali model, agar amalda ishlata olinadigan bo'lsa, u sanoatda qo'llaniladigan
hisoblanadi.
2. Qonunning 7-modda, oltinchi qismiga muvofiq, qurilmalapning konstruktiv
yo'l bilan bajarilishi foydali modellarga kiradi.
Foydali modellarga, xususan, mashinalar, asboblar, apparatlar, uskunalar,
mahkamlash buyumlari, mashinalarning detallari, aloqa vositalari, qurilish
konstruksiyalari va boshqalar kiradi.
3. Quyidagilar foydali modellar sifatida e'tirof etilmaydi:
ilmiy nazariyalap va matematik usullar;
xo'jalikni tashkil etish va boshqarish usullari;
shartli belgilar, jadvallar, qoidalar;
aqliy operatsiyalarni bajarish qoidalari va usullari;
elektron hisoblash mashinalari uchun yaratilgan dasturlar va algoritmlar;
binolar, inshootlar, hududlar rejasining sxemalari va loyihalari;
estetik talablarni qondirishga qaratilgan, buyumlarning faqat tashqi ko’rinishiga
doir yechimlar;
integral sxemalar topologiyalari;
o’simliklar navlari va hayvonlar zotlari;
jamiyat manfaatlari, insonparvarlik va ahloqiy prinsiplariga zid yechimlar.
4. Qonunning 16-modda birinchi qismiga muvofiq talabnoma bitta foydali
modelga yoki yagona ijodkorlik fikrini tashkil etgan bir-biri bilan uzviy bog'langan
(foydali modelning birligi sharti) foydali modellar guruhiga taalluqli bo'lishi lozim.
Agar quyidagi shartlar bajarilgan bo'lsa foydali model birligi talabiga rioya
etilgan deb e’tirof etiladi:
foydali model formulasida bir foydali model tavsiflangan bo'lsa;
foydali model formulasida quyidagi foydali modellar guruhi tavsiflangan bo'lsa:
prinsipial birdan-bir yo'l (variantlar) bilan xuddi o'sha texnikaviy natijaga
erishishni ta'minlaydigan bir turdagi (bir qancha qurilmalar, bir qancha turlar va
boshqalar), vazifasi bir xil bo'lgan obyektlarga taalluqli foydali modellar;
bir qurilmani olish (tayyorlash) uchun mo'ljallangan boshqa qurilma (masalan,
qurilma va uni tayyorlash uchun qurilma);
biri boshqasidan foydalanish uchun yoki boshqasida foydalanish uchun
mo'ljallangan (masalan, qurilma va uning tashkil etuvchi qismi) bo'lsa.
2-§. Talabnomaning tarkibi
5. Qonunning 16-modda ikkinchi qismiga muvofiq talabnoma quyidagilarni o'z
ichiga olishi kerak:
a) patent berish to’g’risida foydali model muallifi (hammualliflari) va nomiga
patent so’ralayotgan shaxslar (bundan buyon matnda talabnoma beruvchi deb
yuritiladi), shuningdek ularning turar joylari va manzillari ko’rsatilgan ariza (1-ilova);
b) foydali modelni amalga oshirish uchun uni yetarli darajada to'liq ochib
beradigan tavsifi;
v) foydali modelning mohiyatini ifodalovchi hamda tavsifga to'la mos keluvchi
formulasi;
g) chizmalar va boshqa materiallar, agar ular foydali modelning mohiyatini
tushunish uchun zarur bo'lsa;
d) referat.
6. Talabnomaga belgilangan miqdorda patent boji to'langanini tasdiqlovchi
hujjat yoki boj belgilangan miqdordan kam to'langan holda uning miqdorini
kamaytirish uchun asoslarni tasdiqlovchi hujjat ilova etiladi.
7. Patent vakili orqali beriladigan talabnomaga, unga talabnoma beruvchi
tomonidan berilgan va uning vakolatlarini tasdiqlovchi ishonchnoma yoki
ishonchnomaning belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan nusxasi ilova etiladi.
8. Konvensiya ustuvorligi berishni so’rab berilgan talabnomaga (bundan buyon
matnda konvensiya talabnomasi deb yuritiladi) talabnoma beruvchi tomonidan
Sanoat mulkini muhofaza qilish bo'yicha Parij konvensiyasiga a'zo bo'lgan davlatda
berilgan birinchi talabnomaning nusxasi (bundan buyon matnda birinchi talabnoma
deb yuritiladi), hamda bu talabnomaning o'zbek yoki rus tiliga tarjimasi ilova etiladi,
va ular konvensiya talabnomasi Patent idorasiga kelib tushgan sanadan uch oy
muddatdan kechiktirilmay topshiriladi.
Birinchi talabnoma berilgan sanadan o'n ikki oy muddat o'tgach, lekin o'n ikki oy
muddat o'tgandan so'ng ikki oylik muddatdan kechiktirmay kelib tushgan talabnoma
bo'yicha, konvensiya ustuvorligi so’ralganda, talabnomaga quyidagilar ilova qilinadi:
konvensiya ustuvorligini so'rash muddatini uzaytirish uchun belgilangan
miqdorda patent boji to'langanligi to’g’risida hujjat;
talabnoma beruvchiga bog'liq bo'lmagan holda belgilangan o'n ikki oylik muddat
ichida talabnoma topshirishga to'sqinlik qilgan vaziyatlar ko’rsatilgan va agar ular
Patent idorasiga ma’lum deb o'ylashga asos bo'lmasa, bu vaziyatlar mavjudligini
tasdiqlaydigan hujjat.
9. Konvensiya ustuvorligini belgilash to’g’risidagi iltimos, talabnoma topshirishda
(patent berish to’g’risidagi arizaning tegishli grafasida keltiriladi) yoki talabnoma
Patent idorasiga kelib tushgan sanadan boshlab ikki oy muddat ichida topshirilishi
mumkin.
10. Ushbu Qoidalarning 5-bandida ko’rsatilgan o'zbek yoki rus tillarida tuzilgan
talabnoma hujjatlari uch nusxada topshiriladi: 2 nusxasi qog'ozda, uchinchisi elektron
ko'rinishda mashinada o'qiladigan axborot tashuvchida (bundan buyon - MO'T)
topshirilishi mumkin.
Aynan o'sha hujjatlarning o'zi agar ular o'zga tilda tuzilgan bo'lsa bir nusxada,
o'zbek yoki rus tilidagi tarjimasi esa uch nusxada: 2 nusxasi qog'ozda, uchinchisi
elektron ko'rinishda mashinada o'qiladigan axborot tashuvchida topshirilishi mumkin.
Qog'ozdagi va MO'T dagi talabnoma hujjatlari va qo'shimcha materiallarning
mazmuni aynan bir xil bo'lishi lozim. Qog'ozdagi va MO'T dagi materiallarning aynan
bir xilligiga talabnoma beruvchi javobgardir.
Boshqa hujjatlar va agar ular o'zga tilda tuzilgan bo'lsa, ularning o'zbek yoki rus
tilidagi tarjimasi bir nusxada taqdim etiladi.
11. Patent berish to’g’risidagi ariza, ushbu qoidaga keltirilgan 1-ilova shaklida
topshiriladi. Agar qandaydir ma’lumotlarni tegishli grafalarda to'liq joylashtirishning
iloji bo'lmasa, u holda arizaning tegishli grafasida: "davomini qo'shimcha varaqda
qarang" deb ko’rsatilgan holda ular shu shakldagi qo'shimcha varaqda keltiriladi.
Xorijiy ism-familiyalar va korxonalarining nomlari o'zbek yoki rus tilidagi
transliterasiyada ko'rsatiladi.
Talabnoma beruvchining nomi (imkoniyat bo'lgan holda), foydali modelning
nomi arizada o'zbek va rus tillarida ko’rsatilgan bo'lishi lozim.
Talabnomaning boshqa hujjatlari o'zbek, rus yoki boshqa tilda topshiriladi.
Agar talabnoma hujjatlari o'zga tilda topshirilgan bo'lsa, talabnoma Patent
idorasiga topshirilgan sanadan ikki oy muddat ichida taqdim etilishi lozim bo'lgan
o'zbek yoki rus tiliga tarjimasi ilova qilinadi.
12. Arizaning "Ariza" so'zidan yuqorida joylashgan grafalari, Patent idorasiga
kelib tushgandan keyin rekvizitlarni kiritish uchun mo'ljallangan bo'lib, talabnoma
beruvchi tomonidan to’ldirilmaydi.
13. (71)-kod ostidagi "Talabnoma beruvchi" grafasida, talabnoma beruvchi
(talabnoma beruvchilar) to’g’risida ma’lumotlar keltiriladi: jismoniy shaxsning
familiyasi, ismi (va otasining ismi), shuni ham nazarda tutish kerakki familiya ismdan
avval ko’rsatiladi, yoki yuridik shaxsning rasmiy nomi (ta'sis hujjati bo'yicha),
shuningdek tegishlicha ularning turar joylari yoki manzillari, mamlakatning rasmiy
nomi va to'liq pochta manzili va BIMTning ST.3 standarti bo'yicha mamlakat kodi
(agar u o'rnatilgan bo'lsa) to’g’risidagi ma’lumotlar keltiriladi. Agar talabnoma
beruvchilar bir qancha bo'lsa, ko'rsatilgan ma’lumotlar ularning har biri uchun
keltiriladi.
Foydali model mualliflari bo'lgan talabnoma beruvchilarning turar joylari
to’g’risidagi ma’lumotlar ushbu grafada keltirilmaydi, balki faqat arizaning (72)-kod
ostidagi "Muallif(lar)" grafasida bayon etiladi.
So’ngra shu grafaning o'zida talabnoma beruvchi foydali modelning muallifi,
muallifning ish beruvchisi yoki muallifning yoxud muallif ish beruvchisining huquq
vorisi ekanligi tegishli katakchada "X" belgisini qo'yish bilan belgilanadi.
O'zbekiston Respublikasi korxonalari, muassasalari uchun OKPO kodi
ko’rsatiladi.
O'zbekiston Respublikasidan tashqarida yashovchi chet el yuridik shaxslari yoki
jismoniy shaxslari uchun mamlakat (agar u belgilangan bo'lsa) kodi Butunjahon
intellektual mulk tashkiloti (BIMT) ST.3 bo'yicha ko’rsatiladi.
14. Ustuvorlikni belgilash to’g’risidagi iltimosni o'z ichiga olgan grafa faqat
sanasi talabnoma Patent idorasiga kelib tushgan sanadan bir muncha ilgarigi
ustuvorlik so’ralayotgan bo'lsagina to'ldiriladi.
Bu holda tegishli katakchalarda "X" belgisini qo'yib chiqish bilan ustuvorlik
so’rash uchun asoslar belgilanadi va quyidagilar: (31)-kod ostida ancha ilgariroq
berilgan talabnomaning raqami, uning asosida yoki unga qo'shimcha materiallar
asosida ustuvorlik so’raladi va so’ralayotgan ustuvorlik sanasi ((32)-kod ostida ancha
ilgariroq berilgan talabnoma yoki u bo'yicha qo'shimcha materiallar kelib tushgan
sana) ko’rsatiladi.
Konvensiya ustuvorligi so’ralayotganda, (33)-kod ostida BIMT ST.3 standarti
bo'yicha birinchi talabnoma berilgan mamlakat kodi ko’rsatiladi.
15. (54)-kod ostidagi "Foydali model nomi" grafasida keltirilgan talabnoma
berilgan foydali model(foydali modellar guruhi)ning nomi keltiriladi va u foydali model
tavsifida keltirilgan nomga to’g’ri kelishi kerak.
16. (98)-kod ostidagi "Yozishmalar uchun manzil" grafasida pochta orqali tezda
yetkazib berishning odatdagi talablarini qondiradigan yozishmalar uchun manzil, xat
oluvchining ismi-sharifi yoki nomi, va telefon, teleks, faks raqamlari, e-mail (agar ular
bo'lsa) keltiriladi.
Yozishmalar uchun manzil sifatida O'zbekiston Respublikasida yashovchi
talabnoma beruvchi (talabnoma beruvchilardan biri) - jismoniy shaxsning turar joyi
manzili, yoki O'zbekiston Respublikasidagi talabnoma beruvchi - yuridik shaxsning
joylashgan joyi manzili, yoki Patent idorasida ro’yxatdan o'tkazilgan patent vakilining
manzili, yoki O'zbekiston Respublikasi hududidagi boshqa bir manzil ko’rsatilishi
mumkin.
Arizada yozishmalar uchun manzil ko'rsatilmaganda ushbu manzil sifatida agar
tayinlangan bo'lsa patent vakili yoki boshqa ishonchli shaxsning joylashgan manzili
hisoblanadi, aks holda - O'zbekiston Respublikasi hududida manzilga ega bo'lsa,
arizaning talabnoma beruvchi to’g’risidagi ma’lumotlarga taalluqli grafalarida
talabnoma beruvchining (talabnoma beruvchilar bir qancha bo'lsa ularning
birinchisini) manzili hisoblanadi.
17. (74)-kod ostidagi "Patent vakili" grafasi talabnoma beruvchi tomonidan
talabnoma berilganga qadar patent vakili tayinlangan hollardagina to’ldiriladi va uning
to’g’risida quyidagi ma’lumotlar: familiyasi, ismi (va otasining ismi), Patent idorasida
ro’yxatdan o'tkazilgan raqami, O'zbekiston Respublikasidagi turar joyi adresi, telefon,
faks raqamlari, , e-mail (agar ular bo'lsa) keltiriladi. Bundan tashqari, tegishli
katakchaga "X" belgisini qo'yish orqali talabnoma beruvchi tomonidan berilgan va
patent vakilining vakolatini tasdiqlaydigan ishonchnomaning mavjudligi qayd etiladi.
18. "Ilova qilinadigan hujjatlar ro’yxati" grafasi, ilova qilinadigan hujjatlarning
har bir nusxasidagi tegishli katakchalarda "X" belgisini qo'yib chiqish orqali va
nusxalar hamda varaqlar soni ko’rsatilgan holda to’ldiriladi.
Turi ariza formasida ko'zda tutilmagan (boshqa hujjat) ilova qilinadigan hujjatlar uchun ularning
vazifasi aniq ko’rsatiladi.
19. (72)-kod ostidagi "Mualliflar" va "To'liq uy manzili" grafalarda foydali
modelning muallifi (mualliflari) to’g’risida ma’lumotlar keltiriladi: familiyasi, ismi
(otasining ismi), mamlakat nomi va uning BIMT ST.3 standarti bo'yicha kodini ichiga
olgan holda to'liq turar joyi pochta manzili.
20. "Mualliflar" va "To'liq uy manzili" grafalari ostida bevosita joylashgan grafa,
faqat muallif (mualliflar) patent berish to’g’risidagi ma’lumotlarni e’lon qilishda uni
(ularni) bunday sifatda eslatib o'tmaslikni so’raganida to’ldiriladi. Bu holda e’lon
qilishda ko'rsatmaslikni istagan har bir muallifning familiyasi, ismi (otasining ismi) va
ularning imzolari keltiriladi.
21. Arizaning oxirgi "Imzo" grafasini, imzo qo'yish sanasini ko’rsatgan holda
to’ldirish barcha hollarda majburiydir.
Ariza talabnoma beruvchi tomonidan imzolanadi. Yuridik shaxs tomonidan ariza
korxona, tashkilot rahbari yoki rahbar tomonidan vakil qilingan shaxs tomonidan
uning lavozimi ko’rsatilgan holda imzolanadi. Imzo muhr bilan tasdiqlanadi.
Patent vakili yoki ishonchli shaxs orqali talabnoma berilganda, ariza talabnoma
beruvchi yoki patent vakili yoxud ishonchli shaxs tomonidan imzolanadi.
Imzolar imzo qo'yuvchi shaxsning familiyasi va ismi-shariflari ko’rsatilgan holda
ochib beriladi.
Imzo qo'yishni talab qiladigan u yoki bu ma’lumotlar qo'shimcha varaqda
keltirilgan hollarda, u ham shunday taptibda imzolanadi.
Talabnoma beruvchi yoki patent vakilining yoxud ishochli shaxsning imzosi har
bir qo'shimcha varaqda keltirilishi majburiydir.
22. Foydali modelning tavsifi uni amalga oshirish uchun yetarli darajada to'liq
ochib berishi lozim.
23. Tavsif foydali modelning nomini ko'rsatishdan boshlanadi (talabnoma
berilgan foydali model XPK ning amaldagi tahriridagi qaysi rubrikaga mansubligi
aniqlangan holda, bu rubrikaning indeksi nomidan avval keltiriladi) va quyidagi
bo'limlarni ichiga oladi:
foydali model mansub bo'lgan texnika sohasi;
texnika taraqqiyoti darajasi;
foydali modelning mohiyati;
chizmalar figuralari va boshqa materiallar ro’yxatining qisqacha tavsifi, agar ular
talabnomada bo'lsa;
foydali modelning amalga oshirish imkoniyatini tasdiqlovchi ma’lumotlar.
Tavsif bo'limini zarur ma’lumotlarga ega manbalarga (adabiyot manbaiga, ilgari
berilgan talabnoma tavsifiga, muhofaza hujjati tavsifiga va h.k.larga) havola qilish
yo'li bilan almashtirishga yo'l qo'yilmaydi.
24. Foydali modelning nomi aniq, qisqa, foydali modelning mohiyatiga mos
bo'lishi, o'zi mansub bo'lgan obyekt turini belgilashi va obyekt vazifasini tavsiflashi
(o'zi tomonidan bajariladigan vazifa yoki uning texnikaning u yoki bu sohasiga
mansubligini ko’rsatishi) lozim.
Foydali modelning nomi, odatda, XPK ning ma’lum rubrikasiga mos bo'lishi
lozim. Agar foydali model mohiyatiga mos keladigan rubrikani aniqlashning iloji
bo'lmasa, foydali modelning nomi, hamma qabul qilgan tarmoqqa xos, umumiy-
texnikaviy atamalarga muvofiq ko’rsatiladi.
Agar foydali model har xil sohalarda qo'llanilishi mumkin bo'lsa va nomi shunday
imkoniyatni aks ettirgan bo'lsa, u holda bunday nomda, foydali modelning ko’proq
qo'llaniladigan sohalaridan birini aniqlashga hamda "asosan", "afzalroq" so'zlarini
ishlatishga yo'l qo'yiladi.
Qo'llanilishi mumkin bo'lgan sohalardan faqat birini ta'kidlovchi "masalan" va
"xususan" so'zlari qo'llanilmaydi.
Foydali modelning nomi atamalarga xos yoki tavsifiy bo'lishi mumkin.
Atamalarga xos nom o'zi bilan mazmuni bir ma'noli tushunchadan iborat ekanini
ko’rsatadi va u shu texnika sohasi mutaxassislariga, obyektning muhim belgilari
majmui sanab o'tilgan va o'tilmaganidan qat'iy nazar, ma’lum ekanligini tavsiflab
beradi.
Tavsifiy nom faqat obyektning vazifasi va uning tomonidan texnikaning bitta
sohasida yoki har xil sohalarida bajariladigan vazifalar to'g'risida tushuncha beradi,
lekin talabnoma berilayotgan foydali modelni tavsiflaydigan muhim belgilarining zarur
majmui to'g'risida bir ma'noli fikr yuritish imkoniyatini bermaydi.
Nom birlikda bayon etiladi. Birlikda qollanilmaydigan nomlar bundan mustasno.
Biri ikkinchisini olish (tayyorlash), amalga oshirish yoki foydalanish uchun
mo'ljallangan obyektlarga taalluqli bo'lgan foydali modellar guruhining nomi bir
foydali modelning to'liq nomini va boshqasining qisqartirigan nomini ichiga oladi. Biri
boshqasida foydalanishi uchun mo'ljallangan obyektlarga taalluqli bo'lgan foydali
modellar guruhining nomi guruhga kiruvchi foydali modellarning to'liq nomini ichiga
oladi. Variantlarga taalluqli bo'lgan foydali modellar guruhining nomi qavs ichidagi
"variantlar" so'zi bilan to’ldirilgan guruhdagi bitta foydali modelning nomini ichiga
oladi.
Zarur hollarda foydali modelning nomi lotin alifbosi belgilari va arab raqamlarini
ichiga olishi mumkin.
Boshqa alifbo belgilarini, maxsus belgilarni foydali model nomida qo'llashga yo'l
qo'yilmaydi.
Foydali modelning nomida shaxsiy ismlar, betakalluf nomlar, abbreviaturalar,
reklama, firma nomlari, tovar belgilari va xizmat ko'rsatish belgilari, tovar kelib
chiqqan joy nomlari va jo'g'rofiy nomlar, "va boshqalar" so'zlari va foydali modelni
identifikasiyalash maqsadlariga xizmat qilmaydigan boshqa shunga o'xshash so'zlar
qo'llanilishi mumkin emas.
25. Tavsifning "Foydali model mansub bo'lgan texnika sohasi" bo'limida foydali
modelning qo'llanilish sohasi ko’rsatiladi. Agar bunday sohalar bir nechta bo'lsa,
ularning afzalrog'i ko’rsatiladi.
26. Tavsifning "Texnika darajasi" bo'limida, ariza beruvchiga ma’lum bo'lgan
foydali model analoglari orasidan alomatlari majmui bo'yicha foydali modelga eng
yaqini ajratilgan holda ma’lumotlar keltiriladi.
Foydali modelning analogi sifatida foydali modelning ustuvorlik sanasigacha
ommaga oshkor bo'lgan ma’lumotlardan ma’lum bo'lgan va foydali modelning muhim
alomatlari majmuiga o'xshash alomatlar majmui bilan tavsiflanadigan foydali model
bajaradigan vazifani bajaradigan vosita ko'rsatiladi.
Analoglarning har birini tavsiflash paytida u ochib berilgan axborot
manbalarining bibliografiya ma’lumotlari, analogning alomatlari talabnoma
berilayotgan foydali modelning muhim belgilari bilan mos keladiganlari ajratib
ko'rsatilgan holda keltiriladi, shuningdek ariza beruvchiga ma’lum bo'lgan, texnikaviy
natija olishga to'sqinlik qiluvchi sabablar ko’rsatiladi.
Foydali modellar guruhini ta’riflash paytida, analoglar (shu jumladan eng yaqin
analog) to’g’risidagi ma’lumotlar, har bir foydali model uchun alohida keltiriladi.
27. Tavsifning "Foydali modelning mohiyati" bo'limida foydali modelning
mohiyati foydali model tomonidan ta'minlanadigan texnikaviy natijaga erishish uchun
yetarlicha muhim alomatlar majmui bilan ifodalanadi.
Alomatlar agar erishiladigan texnikaviy natijaga ta’sir etsa, ya'ni ko’rsatilgan
natija bilan sabab-oqibat bog'lanishida bo'lsa, muhim belgilarga kiritiladi.
Ushbu bo'limda talabnoma berilayotgan foydali model, hal qilishi lozim bo'lgan
vazifa, foydali model amalga oshirilganda olinishi mumkin bo'lgan texnikaviy natijalar
ko’rsatilgan holda batafsil ochib beriladi.
Foydali modelni tavsiflovchi barcha muhim alomatlar keltiriladi, eng yaqin
analogdan farqlanadigan alomatlar ajratib ko'rsatiladi, shuning bilan birga,
so’ralayotgan huquqiy muhofaza hajmi tatbiq etiladigan barcha hollarda texnikaviy
natija olishni ta'minlovchi alomatlar majmui, va foydali modelni faqatgina xususiy
hollarda, bajarishning konkret shakllarida yoki undan maxsus foydalanish
sharoitlarida tavsiflaydigan alomatlar ko’rsatiladi.
Alomat ta’rifini ushbu alomat ochib berilgan axborot manbaiga havola qilish
bilan almashtirish mumkin emas.
Texnikaviy natija, foydali modelni gavdalantirgan vositani amalga oshirish
(tayyorlash) yoki undan foydalanishda olinishi mumkin bo'lgan texnikaviy samara,
xususiyat, hodisa va boshqalarni o'zi bilan ifodalaydi.
Agar foydali model bir necha texnikaviy natijalar olishni (shu jumladan, uni
konkret shakllarda bajarishda yoki undan mahsus sharoitlarda foydalanishda)
ta'minlasa, ularni ko’rsatish tavsiya etiladi.
Texnikaviy natija, xususan, ishqalanish koeffisientini pasaytirishda (oshirishda);
qisilib qolishining oldini olishda; vibrasiyani pasaytirishda; quyma mahsulotlarining
strukturasidagi defektlarni kamaytirishda; ishchi opganning muhit bilan kontaktini
yaxshilashda; signal formasi buzilishini kamaytirishda; suyuqlik sizib o'tishini
kamaytirishda; yorilib ketishni oldini olishda ifodalanishi mumkin.
Agar foydali modelni yaratishda ma’lum vazifali vositalarning arsenalinigina
kengaytirish yoki bunday vositalarni birinchi mapta olish masalasi yechilayotgan
bo'lsa, texnikaviy natija vazifani amalga oshirishdan iborat bo'lishi mumkin va bu
to’g’rida maxsus ko’rsatma berish talab etilmaydi.
Foydali modellar guruhi uchun ko’rsatib o'tilgan ma’lumotlar, shu jumladan
texnikaviy natijalar to’g’risidagi ma’lumotlar ham, har bir foydali model uchun alohida
keltiriladi.
28. Foydali modellarni tavsiflash uchun, xususan, quyidagi alomatlardan
foydalaniladi:
konstruktiv element (elementlar) mavjudligi;
elementlar orasidagi bog'liqlikning mavjudligi;
elementlarning o'zapo joylashishi;
element (elementlar) yoki butun qurilmaning yasalish shakli, xususan,
geometpik shakli;
elementlar orasidagi bog'lanishlapning bajarilish shakli;
element (elementlar)ning papametplari va boshqa tavsiflari va ularning o'zapo
bog'lanishlari;
element (elementlar) yoki butun qurilma qanday matepialdan tayyorlanganligi;
element vazifasini bajaruvchi muhit.
Foydali modelni ta’riflash uchun foydali modelda yoki uning biror elementida
foydali modelni ishlashi yoki vazifasini bajarishi uchun ta'sir etmaydigan (so'zli,
tasviriy yoki aralash) alomatlardan foydalanish mumkin emas.
29. Avvaldan ma’lum bo'lgan qurilmani yangi vazifada qo'llanilishini tavsiflash
uchun qo'llaniladigan obyektning identifikasiyalashga yetarli bo'lgan qisqacha tavsifi
va ushbu yangi vazifani ko'rsatib o'tilishidan foydalaniladi.
30. Tavsifning "Figuralar ro'yxati" bo'limida figuralar ro’yxatidan tashqari
ularning har birida nima tasvirlangani to’g’risida ham qisqacha ko’rsatma keltiriladi.
Agar foydali model mohiyatini tushuntiradigan boshqa materiallar taqdim etilgan
bo'lsa, ularning mazmuni qisqacha keltirib o'tiladi.
31. Tavsifning "Foydali modelni amalga oshirish mumkinligini tasdiqlovchi
ma’lumotlar" bo'limida foydali modelning talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan
vazifasini bajargan holda amalga oshirish imkoniyatlari ko'rsatiladi.
Mohiyati umumiy tushunchalar bilan belgilanadigan alomatlardan foydalanib
tavsiflangan foydali modelni amalga oshirish imkoniyati, xususan, funksional
umumlashtirish darajasida taqdim etilgani, yoki talabnoma materiallarida bunday
alomatni amalga oshirish yoki uni olish usullarini bevosita ta’riflash bilan yohud
bunday vositalar yoki uni olish usuli hammaga ma’lumligi ko'rsatilgan holda
tasdiqlanadi.
Tavsifning ushbu bo'limida shuningdek, foydali modelni amalga oshirishda
yechiladigan masalani tavsiflash paytida "Foydali modelning mohiyati" bo'limida
ko'rsatilgan texnikaviy natijani olish imkoniyatini tasdiqlovchi ma’lumotlar ham
keltiriladi. Foydali modelni tavsiflash uchun qiymatlar intervali shaklida ifodalanadigan
miqdoriy belgilardan foydalanilganda, bu intervalda texnikaviy natija olish imkoniyati
ko'rsatib beriladi.
32. Foydali model uchun uning konstruksiyasining (statik holatdagi) ta’rifi
chizmalar figuralariga havola qilingan holda keltiriladi. Ta’rifda eslatib o'tilgan raqamli
belgilar, chizmaning figurasidagi tegishli elementlar raqamli belgilari bilan bir-biriga
to’g’ri kelishi va ular eslatilib o'tilishi davomida birdan boshlab o'sib borish tartibida
keltirilishi kerak.
Foydali modelning konstruksiyasi ta’riflanib bo'lgandan so'ng, uning harakati
(ishi) yoki undan foydalanish usuli konstruktiv elementlarning raqamli belgilariga va
chizmalar figuralariga havola qilingan holda, zarur bo'lgan hollarda esa - boshqa
tushuntiruvchi materiallar (epyuralar, vaqt bo'yicha diagrammalar va h.k.) bilan
ta’riflanadi.
Agar foydali model funksional darajada tavsiflangan elementga ega bo'lsa va
ta’riflangan amalga oshirish shakli dasturlashtiriladigan (rostlanadigan) ko'p funksiyali
vositani qo'llashni nazarda tutsa, u holda shu foydali model tarkibida unga
belgilangan konkret funksiyani shunday vosita bilan bajarish imkoniyatini tasdiqlovchi
ma’lumotlar taqdim etiladi. Agar, bunday ma’lumotlar ichida algoritm, xususan,
hisoblash algoritmi keltirilgan holda, uni blok-sxema shaklida, agar iloji bo'lsa, tegishli
matematik ifoda shaklida keltirish afzalroqdir.
33. Qurilmani yangi vazifada qo'llanilishiga taalluqli foydali model uchun uning
tomonidan ushbu vazifani amalga oshirish imkoniyatini tasdiqlovchi ma’lumotlar
keltiriladi.
34. Foydali modelning formulasi, patent orqali beriladigan huquqiy muhofaza
hajmini belgilash uchun mo'ljallangan.
35. Foydali modelning formulasi tavsifga va chizmalarga to'liq asoslangan
bo'lishi, ya'ni foydali modelni uning tavsifida mavjud bo'lgan va chizmalarda
ko'rsatilgan tushunchalar bilan ta’riflab berishi lozim.
36. Foydali modelning formulasi foydali modelning mohiyatini ifodalashi, ya'ni
talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnikaviy natijaga erishish uchun yetarli
bo'lgan foydali modelning muhim alomatlari majmuini ichiga olishi lozim.
37. Foydali modelning alomatlari foydali model formulasida shunday ifoda
etilishi lozimki, ularni aynanlashtirish, ya'ni ma’lum bo'lgan texnika taraqqiyoti
darajasi asosida ularning ma'nosi va mazmuni mutaxassislar tomonidan bir xil
ma'noda tushunilishi imkoniyatini ta'minlasin.
38. Foydali model formulasidagi alomat ta’rifini ushbu alomat ochib berilgan
axborot manbaiga havola qilish bilan almashtirilishi mumkin emas. Alomatni tavsifga
yoki chizmalarga havola qilmasdan ta’riflashning iloji bo'lmasa, ushbu Qoidalarning
37-bandi talablarini buzmagan holda alomat ta’rifi bunday havola qilish bilan
almashtirilishi mumkin.
39. Agar, umumiy tushunchadagi ta’riflar boshqa alomatlar bilan birgalikda
talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnikaviy natijani olishni ta'minlasa,
foydali modelning alomati uni turli xususiy hollarda amalga oshirish shakllarini o'z
ichiga olgan umumiy (vazifasi, xususiyati va hokozolarni ifodalaydigan) tushunchalar
bilan ifodalanishi mumkin.
Alomat muqobil ko'rinishida ifodalanishi mumkin, bunda bunday alomat muqobil
tomonidan ko'rsatib o'tilgan istalgan holatda foydali modelning boshqa alomatlari
bilan birgalikda aynan birdan-bir texnikaviy natijani olishni ta'minlashi lozim.
40. Foydali modelning formulasi bir zvenoli va ko'p zvenoli bo'lishi hamda
tegishlicha bir yoki bir necha bandlarni o'z ichiga olishi mumkin.
41. Foydali modelning bir zvenoli formulasi foydali modelning tayyorlanishi yoki
undan foydalanishning xususiy hollarida rivojlantirishlar va aniqlashtirishlarga ega
bo'lmagan muhim alomatlar majmui bilan bitta foydali modelni tavsiflash uchun
qo'llaniladi.
42. Ko'p zvenoli formula foydali modelning tayyorlanishi yoki undan
foydalanishning xususiy hollarida rivojlantirishlar va aniqlashtirishlarga ega bo'lgan
muhim alomatlar majmui bilan bitta foydali modelni yoki foydali modellar guruhini
tavsiflash uchun qo'llaniladi.
Bitta foydali modelni tavsiflovchi ko'p zvenoli formula bir mustaqil bandga va
undan keyin keluvchi unga bog'liq band (bandlar)ga ega.
Foydali modellar guruhini tavsiflovchi ko'p zvenoli formula bir necha mustaqil
bandlarga ega bo'lib, ulardan har biri guruhning foydali modellaridan birini tavsiflaydi.
Shuning bilan birga guruhning har bir foydali modeli tegishli mustaqil bandga
bo'ysunuvchi bog'liq bandlarni jalb etish bilan tavsiflangan bo'lishi mumkin.
Ko'p zvenoli formula bandlari birdan boshlab ularni bayon etish tartibida ketma-
ket arab raqamlari bilan raqamlanadi.
43. Foydali modellar guruhini tavsiflovchi formulani bayon etishda quyidagi
qoidalarga amal qilinadi:
- alohida foydali modellarni tavsiflovchi mustaqil bandlarda odatda formulaning
boshqa bandlariga havola qilinmaydi (ushbu mustaqil bandni unda boshqa bandning
mazmunini butunlay takrorlamasdan bayon etishga imkon bersagina, bunday havola
qilishga yo'l qo'yiladi);
- bog'liq bandlar o'zlari bo'ysungan mustaqil bandlar bilan birga, shu jumladan
guruhdagi har xil foydali modellarni ta’riflash uchun bir xil mazmundagi bog'liq
bandlar jalb qilingan holda ham guruhlarga birlashtipiladi.
44. Formulaning bandi odatda, eng yaqin analogning alomatlari bilan mos
keluvchi, shu jumladan foydali modelning vazifasini ko'rsatuvchi umumlashtiruvchi
tushunchani o'z ichiga oladigan muhim alomatlarga ega bo'lgan cheklovchi qismdan
va foydali modelni eng yaqin analogidan fapqlaydigan muhim alomatlarni o'z ichiga
oladigan farqlovchi qismdan iborat.
Formula bandini cheklovchi va farqlovchi qismlarga bo'lib tuzilganda cheklovchi
qismi bayon etib bo'lingandan so'ng "shu bilan farqlanadiki" so'z birikmasi kiritiladi,
bundan keyin bevosita fapqlovchi qism bayon etiladi.
45. Formulaning bandi, xususan, avvaldan ma’lum bo'lgan qurilmani yangi
vazifada qo'llanilayotgan, analoglarga ega bo'lmagan foydali modelni tavsiflayotgan
bo'lsa, cheklovchi va fapqlovchi qismlarga bo'linmay tuziladi.
46. Formulaning bandi bitta gap ko'rinishida bayon etiladi.
47. Foydali model formulasining mustaqil bandi faqat bir modelga taalluqli
bo'lishi va bitta gap ko'rinishida bayon etilishi lozim. Bir qancha foydali modellar-
variantlarni, agar ular muqobil ko'rinishda ifodalangan faqat bunday alomatlar bilan
farqlansa, formulaning bir mustaqil bandida tavsiflashga yo'l qo'yiladi.
Agar formulaning mustaqil bandida muqobil ko'rinishda faqat funksional
mustaqil bo'lmagan (ya'ni qurilmaning bo'g'ini yoki detali bo'lmagan) alomatlar
ifodalangan bo'lsa, bunday mustaqil band faqat bitta foydali modelga taalluqli deb
hisoblanadi.
48. Agar formulaning mustaqil bandidagi mavjud alomatlar majmui har xil
turdagi obyektlarga yoki har biri o'z vazifasiga ega bo'lgan vositalar majmuiga
taalluqli foydali modellarning ta’rifini umumiy vazifadagi ko'rsatilgan vositalar
majmuini amalga oshirmagan holda o'z ichiga olsa, formulaning mustaqil bandi bir
foydali modelga taalluqli deb e’tirof etilmaydi.
49. Foydali model formulasining bog'liq bandi mustaqil bandda foydali modelni
faqat uni bajarish yoki foydalanishning xususiy hollarida tavsiflaydigan alomatlar bilan
keltirilgan foydali model alomatlarining majmuini pivojlantirish va/yoki aniqlashtirishni
o'z ichiga oladi.
50. Formula bog'liq bandining cheklovchi qismi foydali modelning vazifasini aks
ettiruvchi, odatda, mustaqil bandda keltirilganiga nisbatan qisqartirigan holda
keltirilgan umumlashtipma tushuncha va ushbu bog'liq band mansub bo'lgan mustaqil
band va/yoki bog'liq band (bandlarga) havola qilinishdan iborat. Bog'liq band
formulaning bir necha bandlariga bo'ysungan hollarda, ularga havola qilish
muqobillardan foydalanilgan holda ko’rsatiladi. Sungra foydali modelning bajarilishi
yoki foydalanishining xususiy hollarida ta’riflaydigan alomatlar keltiriladi.
Agar foydali modelni tavsiflash uchun uning bajarilishi yoki foydalanishining
xususiy hollarida bog'liq bandning alomatlari bilan bir qatopda mustaqil bandning
alomatlarigina zarur bo'lsa, u holda bu bog'liq bandning mustaqil bandga
bo'ysunishidan foydalaniladi. Agar ko’rsatib o'tilgan ta’riflash uchun formulaning bir
yoki boshqa bir necha bog'liq bandlarining alomatlari zarur bo'lsa, u holda shu bog'liq
bandning mustaqil bandga tegishli bog'liq bandlari orqali bo'ysunishidan foydalaniladi.
Bunda ushbu bog'liq bandda o'zi bevosita bo'ysungan bog'liq bandga havola qilish
keltiriladi.
51. Foydali modelning bog'liq bandini formulaning o'zi bo'ysungan o'sha
bandining alomatlarini almashtiradigan yoki chiqarib tashlaydigan holda bayon etish
mumkin emas.
Agar foydali model formulasining bog'liq bandi mustaqil bandning alomatlari
almashtirilgan yoki chiqarib tashlangan holda ifodalangan bo'lsa, ushbu bog'liq band
o'zi bo’ysungan mustaqil band bilan birga bitta foydali modelni ta’riflaydi deb e’tirof
etilishi mumkin emas.
52. Formulada qurilmaning alomatlari uni statik holatda ta’riflaydigan holda
bayon etilishi kerak. Qurilma konstruktiv elementining bajarilishini ta’riflash paytida
uning harakatchanligini, ma’lum vazifalarni bajarish imkoniyatlarini (masalan, aylanish
imkoniyati bilan, siljish imkoniyati bilan) va hokazolarni ko'rsatishga yo'l qo'yiladi.
Formulada ko'rsatib o'tilgan va ekvivalent konstruktiv elementlarni ifodalaydigan
belgilar ularga tegishli bo'lgan ularga havola qilinadigan izohli ko'rsatmalar bilan birga
beriladi. Izohli ko'rsatmalardan foydalangan holda, ular qavs ichiga olinishi lozim.
Izohli ko'rsatmalar so'ralayotgan huquqiy muhofaza hajmiga ta'sir etmaydi, faqat
formulani to'liqroq va aniqroq tushunish maqsadida keltiriladi.
53. Foydali model obyekti sifatida avvaldan ma’lum bo'lgan qurilmani yangi
vazifada qo'llanilgan holatlarda quyidagi tuzilishdagi formuladan foydalaniladi:
"…(avvaldan ma’lum bo'lgan qurilmaning nomi yoki tavsifi keltiriladi) (ko'rsatib
o'tilgan qurilmaning yangi vazifasi keltiriladi) sifatida qo'llanilishi".
54. Foydali model mohiyatini tushuntiradigan materiallar grafik tasvirlar
(chizmalar, sxemalar, grafiklap, epyupalap, rasmlar, ossilogpammalap va h.k.) va
jadvallar ko'rinishida bajarilishi mumkin.
Tavsifni chizmalar yoki sxemalar bilan tasvirlashning iloji bo'lmagan holda
rasmlar topshiriladi.
Fotosupatlar grafik tasvirlarga qo'shimcha sifatida topshirilishi mumkin.
Chizmalar, sxemalar, rasmlar alohida varaqlarda va har bir vapag'ining
yuqorisidagi o'ng bupchakda foydali modelning nomi ko'rsatilgan holda taqdim etiladi.
55. Foydali modelning refepati foydali model to'g'risidagi axborotlapni berish
maqsadlariga xizmat qiladi va foydali model tavsifi mazmunining qisqartirigan
bayonidan iborat bo'lib, foydali model nomini, u mansub bo'lgan texnika sohasi,
va/yoki foydalanish sohasining tavsifini, va agar foydali model mohiyatining ta’rifi
nomdan aniq pavshan bo'lmasa, erishiladigan texnikaviy natijani ko’rsatilgan holda
foydali model mohiyatining tavsifini o'z ichiga oladi.
Refepatda foydali modelning mohiyati har bir mustaqil bandining muhim
alomatlari saqlangan holda formulani epkin ta’riflash yo'li bilan tavsiflanadi.
Zarur bo'lgan hollarda referatga chizma kiritiladi. Refepatga kiritiladigan chizma
alohida varaqda, shu jumladan, tavsifni tasvirlovchi chizma figuralarining biri bilan
o'xshash bo'lgan hollarda ham, referat matni nusxalari soni nechta bo'lsa, shuncha
topshiriladi.
Refepatga qo'shimcha ma’lumotlar, xususan formulada bog'liq bandlarning
mavjudligi va soni, grafik tasvirlap, jadvallar ham kiritilishi mumkin.
Refepat matnining tavsiya etiladigan hajmi - 1000 bosma belgigacha.
3-§. Yo'l qo'yib bo'lmaydigan elementlar
56. Talabnomada ahloq-odob va ijtimoiy taptibga zid ibopalar, chizmalar,
rasmlar, fotosupatlar va boshqa materiallar; boshqa shaxslarning mahsulotlari yoki
texnologik japayonlariga, shuningdek talabnomalari va muhofaza hujjatlariga
nisbatan bayon qilingan iltifotsiz fikrlap; foydali modelga ochiqdan-ochiq taalluqli
bo'lmagan yoxud talabnoma hujjatlarini ushbu Qoidalarning talablariga muvofiq deb
e'tirof etish uchun zarur bo'lmagan ma’lumotlar va fikrlap bo'lmasligi lozim. "Texnika
darajasi" bo'limida ma’lum qurilmalapning kamchiligini oddiy tapzda ko’rsatish yo'l
qo'yib bo'lmaydigan element deb hisoblanmaydi.
4-§. Atamalar va belgilar
57. Foydali modelning formulasida, tavsifida va uni tushuntipib beruvchi
materiallarda, shuningdek referatda standartlashtirilgan atamalar va qisqartmalar,
ular mavjud bo'lmagan hollarda esa ilmiy va texnikaviy adabiyotda hamma qabul
qilgan atamalar va qisqaptmalar qo'llaniladi.
Adabiyotda keng qo'llanilmaydigan atama va qisqartmalar ishlatilganda, ularning
ma'nosi matnda birinchi mapta qo'llanilganda tushuntipib beriladi.
Ilmiy-texnika adabiyotlarida ilmiy deb hisoblanmaydigan tushunchalarni
ta’riflovchi atamalarni qo'llanilishiga yo'l qo'yilmaydi.
Hamma shartli belgilar passhifpovka qilinadi. Tavsifda va formulada yagona
atamalarga rioya qilinadi, ya'ni birdan-bir belgilar tavsifning matnida va formulada bir
xil ataladi. Atamaning yagonalik talabi, shuningdek fizikaviy birliklap va
foydalaniladigan shartli belgilarga ham taalluqlidir.
Fizikaviy kattaliklap amaldagi SI Xalqapo birliklap sistemasi birliklari bilan ifoda
etiladi.
5-§. Talabnoma hujjatlarini rasmiylashtirish
58. Hamma hujjatlar zarur bo'lgan hollarda ularni bevosita reproduksiya qilinib,
cheklanmagan miqdorda nusxa ko'chipish imkoniyati bo'lgan tapzda rasmiylashtiriladi.
Har bir varaqning faqat bir tomonidan, qatoplapni varaqning kichik tomoniga
papallel joylashtirilgan holda foydalaniladi.
59. Talabnomaning hujjatlari pishiq, oq, tekis, yapqipamaydigan qog'ozda
bajariladi. Talabnoma hujjatlarini MO'T da ham berish mumkin.
60. Talabnomaning har bir hujjati alohida varaqdan boshlanadi. Varaqlar
210x297 mm formatga ega bo'ladi. Tavsif, formula, chizma va referatlarni o'z ichiga
olgan varaqning hoshiyasi quyidagicha bajariladi, mm:
yuqoridagi - 20;
o'ngdagi - 20;
quyidagi - 20;
chapdagi - 25.
Chizmalar chizilgan varaqlardagi foydalaniladigan sathning o'lchami 170-262
mm dan oshmasligi lozim, hoshiyalapning o'lchami quyidagilardan kam bo'lmasligi
kerak, (mm):
yuqoridagi - 25;
chapdagi - 25;
o'ngdagi - 15;
pastki - 10.
Bu varaqda foydalanilgan yoki foydalanishga yapoqli sath atpofida ramka
chizilmasligi lozim.
Tasvirlar formati shunday tanlanadiki, bunda talabnoma hujjatlari varaqlarining
belgilangan o'lchamlaridan oshmasligi kerak. Kichik formatdagi tasvirlar (fotosuratlar)
qog'oz varaqlariga yopishtirilgan holda, varaq formati va sifatiga qo'yilgan talablarga
rioya qilingan holda taqdim etiladi.
61. Talabnoma har bir hujjatining varaqlari birdan boshlab alohida raqamlab
chiqiladi. Varaqlarning raqamlari ikkinchi varaqdan boshlab arab raqamlari bilan
qo'yiladi.
Foydali model formulasi va tavsifining har beshinchi qatopini raqamlab chiqish
tavsiya etiladi. Raqamlar belgilanayotgan qatorning char tarafiga arab raqamlari bilan
qo'yiladi.
62. Hujjatlar qopa pangli shpift bilan bosmadan chiqapiladi. Tavsif, formula va
referatning matnlari 1,5 intepval orqali bosh harflarining balandligi 2,1 mm dan kam
bo'lmagan holda bosmadan chiqapiladi.
Grafik simvollar, lotincha nomlar, lotincha va yunoncha harflar, matematik
ifodalar (formulalar) yoki simvollar siyoh, qora rangli pasta yoki tush bilan keyin yozib
qo'yilishi mumkin. Formulalarni bosma holda va qo'l bilan aralash holda yozishga
ruxsat etilmaydi.
MO'T da beriladigan materiallarga ko'yilgan talablar Patent idorasi tomonidan
belgilanadi.
63. Foydali modelning tavsifida, formulasida va referatida matematik ifodalar
(formulalar) va simvollar ishlatilishi mumkin.
Matematik formulalardagi mavjud hamma harfiy belgilar ochib beriladi.
Formulalarga beriladigan tushuntirishlarni ustun shaklida yozish lozim hamda har bir
qatordan so'ng vergul bilan nuqta qo'yish lozim. Bunda harfiy ifodalarning
rasshifrovkasi, formulada qo'llanilgan tartib bo'yicha beriladi.
Matematik belgilar: >, <, = va boshqalar faqat matematik formulalarda
qo'llaniladi, matnda ularni so'zlar bilan yozish lozim (katta, kichik, teng va h.k.).
Kattaliklar orasidagi intervallarni "...dan" va "...gacha" so'zlari bilan belgilash
lozim.
Kattaliklarni foizlar bilan ifodalashda foiz (%) belgisi sondan so'ng qo'yiladi.
Agar kattaliklar bir nechta bo'lsa, u holda foiz belgisi, ularni sanab o'tishdan oldin
qo'yilib, qo'sh nuqta bilan ajratiladi.
Matematik formulalarda ko'chirish, faqat belgi bo'yicha amalga oshiriladi.
64. Grafik tasvirlar (chizmalar, sxemalar, grafiklar, rasmlar va h.k.) chizmachilik
asboblari yordamida o'chirilmaydigan, qora, aniq chiziqlap va shtrixlap bilan
tushlanmasdan va bo'yalmasdan bajariladi.
65. Tasvirlarning masshtabi va aniqligi reproduksiya qilish paytida o'lchamlar
2/3 gacha chiziqli kichraytirilganda, hamma detallarni farqlab aniqlash mumkin
bo'ladigan tarzda tanlanadi.
66. Raqamlar va harflar qavslar, aylanalar yoki qo'shtirnoqlar ichiga olinmaydi.
Raqamlar va harflarning balandligi 3,2 mmdan kam bo'lmagan holda tanlanadi.
Raqamli va harfli belgilar aniq qilib bajariladi, ularning chiziqlari qalinligi tasvir
chiziklarining qalinligiga mos bo'lishi lozim.
67. Har bir grafik tasvir, bu tasvirning shaklidan (chizma, sxema, rasm va h.k.)
va varaqlarning raqamlanishidan qat'iy nazar, tavsif matnida keltirilgan tartibga
muvofiq arab raqamlari bilan figura sifatida raqamlanadi (fig.1, fig.2 va h.k.). Agar
tavsif bitta figura bilan tushuntirilsa, u raqamlanmaydi.
68. Chizmaning bir vapag'ida bir necha figuralar joylashtirilishi mumkin, bunday
hollarda ular bir-birlaridan aniq chegapalab qo'yiladi. Agar ikki va undan optiq
varaqlarda joylashgan figuralar bitta figuraning bo'laklarini tashkil etsalap, har xil
varaqlarda tasvirlangan figuralardan biroptasi tushipib qoldipilmay kompanovka
qilinishi mumkin bo'lgan holda joylashtiriladi.
Alohida figuralar varaqda yoki varaqlarda varaqlar maksimal holda to’ldirilgan va
varaqning uzun tomoni veptikal holatda joylashtirilganda, chizmalarni o'qish mumkin
bo'lgan holda joylashtirilishi lozim.
69. Chizmalar texnikaga oid chizmalarni tayyorlash qoidalariga muvofiq
bajariladi.
70. Chizmada to’g’ri bupchakli (optogonal) proyeksiyalardan (turli ko'pinishlap,
qirqimlap va kesimlarda) foydalanish afzalroq hisoblanadi; shuningdek aksonometpik
proyeksiyalardan ham foydalanish mumkin.
71. Qirqimlar izohli belgilar asosiy chiziqlarni bemalol o'qishga to'sqinlik
qilmaydigan tarzda qiya shtrixli chiziq bilan bajariladi.
72. Chizmadagi har bir element hamma boshqa elementlarga nisbatan
proporsional holda bajariladi, elementni aniq tasvirlash uchun proporsiyalapning bir-
biridan farqlanishining zarur bo'lgan hollari bundan mustasno.
73. Chizmalar hech qanday yozuvlarsiz bajariladi, zarur so'zlar, masalan "suv",
"bug'", "ochiq", "yopiq", "A-A" (qirqimni ko'rsatish uchun) va h.k. bundan mustasno.
74. Chizmalarda o'lchamlap ko’rsatilmaydi, zarur bo'lgan hollarda ular tavsifda
keltiriladi.
75. Grafik tasvirlapning elementlari foydali modelning ta’rifiga muvofiq holda
arab raqamlari bilan belgilanadi.
Bir necha figuralarda keltirilgan bir xil elementlar, bir xil raqamlar bilan
belgilanadi. Turli figuralarda keltirilgan turli elementlarni bir xil raqamlar bilan
belgilash mumkin emas. Tavsifda ko'rsatilmagan belgilar chizmaga qo'yilmaydi.
76. Agar grafik tasvir sxema shaklida keltirilsa, u holda uni bajarishda
standartlashtirilgan shartli grafik belgilar qo'llaniladi.
Bir shakldagi sxemada, boshqa shakldagi sxemaning ayrim elementlarini
(masalan, elektrik sxemada - kinematik va gidravlik sxemalar elementlarini) keltirish
mumkin.
Agar sxema elementlarning grafik belgilari sifatida to’g’ri burchaklar shaklida
keltirilgan bo'lsa, u holda raqamlar bilan belgilashdan tashqari to’g’ri burchakka
bevosita elementning nomi ham yozib qo'yiladi. Agar elementning grafik tasvirlari
o'lchami bunday qilishga yo'l qo'ymasa, elementning nomini chiqariladigan chiziqda
ko’rsatish mumkin (zarur bo'lgan hollarda, sxemaning hoshiyasiga joylashtirilgan
rasm ostidagi yozuv shaklida).
77. Rasm bevosita reproduksiya qilinib, cheklanmagan miqdorda nusxa
ko'chirish imkoniyati bo'lgan tarzda aniq qilib bajarilishi lozim.
78. Chizmalar, sxemalar, rasmlar foydali model tavsifida va formulasida
keltirilmaydi.
79. Axborot manbalarining bibliografiya ma’lumotlari ular bo'yicha axborot
manbaini topish mumkin bo'lgan holda ko'rsatilishi lozim.
6-§. Talabnomani topshirish
80. Foydali model muallifi, ish beruvchi yoki ularning huquqiy vorislari talabnoma topshirish va
patent olish huquqiga ega.
81. Talabnoma bevosita Patent idorasiga topshiriladi yoki pochta orqali
yuboriladi.
82. Talabnoma bevosita talabnoma beruvchi tomonidan yoki Patent idorasida
ro'yxatdan o'tkazilgan patent vakillari yoxud boshqa vakil orqali topshirilishi mumkin.
83. Qonunning 35-moddasiga ko'ra O'zbekiston Respublikasidan tashqarida
yashaydigan jismoniy shaxslar yoki xorijiy yuridik shaxslar, agar O'zbekiston
Respublikasi ishtirok etgan xalqaro shartnomada boshqacha qoidalar ko'zda
tutilmagan bo'lsa, talabnoma berish va patent olish bilan bog'liq ishlarni Patent
idorasida ro'yxatdan o'tkazilgan patent vakillari orqali olib boradilar.
II bob. Patent idorasi bilan patent olish bo'yicha ishlarni olib borish
7-§. Vakil tayinlash
84. Talabnoma bo'yicha ishlarni olib borish va talabnomani ko'rib chiqishda o'z
manfaatlarini himoya qilish uchun talabnoma beruvchi ishonchnoma berish orqali
vakil tayinlashi mumkin.
Patent idorasi oldida vakillik qilish uchun ishonchnoma O'zbekiston
Respublikasida rasmiylashtiriladi va u oddiy yozma shaklda tuziladi.
Agar ishonchnoma o'zbek yoki rus tilidan boshqa tilda berilgan bo'lsa, unga
tarjimasi ilova qilinadi.
Ishonchnoma talabnoma bilan bir vaqtda taqdim etiladi.
Agar ishonchnoma Patent idorasida ro’yxatdan o'tkazilgan bir necha patent
vakili nomiga berilgan bo'lsa, u holda talabnoma bo'yicha patent olish ishlari ularning
istalgani tomonidan olib borilaveradi.
8-§. Patent idorasi bilan yozishmalarni olib borish
85. Yozishma talabnoma beruvchi yoki uning ushbu ishga vakolat berilgan vakili
bilan har bir talabnoma bo'yicha alohida olib boriladi.
86. Talabnoma topshirilgandan keyin yuboriladigan materiallarda talabnoma
raqami va talabnoma beruvchi yoki uning patent vakili yoxud ishonchli vakilining
imzosi bo'lishi shart.
Talabnoma raqami ko'rsatilmagan materiallar, agar raqamni bilvosita aniqlash
imkoni bo'lmasa, qaytarib yuboriladi.
87. Talabnoma bo'yicha ish yuritish jarayonida yuboriladigan materiallar
Qonunda belgilangan muddatlarda taqdim etiladi.
89. Patent idorasiga talablarni buzib taqdim etilgan materiallar bo'yicha
bildirishnoma yuborilgan sanadan boshlab uch oylik muddatda tuzatilgan va
yetishmayotgan materiallarni taqdim etish taklif etilgan so'rovnoma yuboriladi.
Talabnoma beruvchi yoki uning patent vakili yoxud ishonchli shaxsi bo'lmagan
shaxslar tomonidan taqdim etilgan materiallar ko'rib chiqilmaydi. Bunday materiallarni
topshirgan shaxsga tegishli bildirishnoma yuboriladi.
9-§. Talabnoma hujjatlariga tuzatishlar, aniqliklar va qo'shimchalar kiritish
89. Qonunning 20-moddasiga ko'ra talabnoma beruvchi talabnoma topshirilgan
sanadan e’tiboran ikki oy mobaynida talabnomada ko'rsatilgan sanoat mulki
obyektining mohiyatini o'zgartirmagan holda tuzatishlar, aniqliklar yoki qo'shimcha
materiallar kiritish huquqiga ega.
90. Belgilangan miqdordagi patent boji to'langan taqdirda talabnoma bo'yicha
tuzatishlar, aniqliklar yoki qo'shimcha materiallar ko'rsatilgan muddat o'tgandan keyin
ham, lekin patent berish haqidagi qaror chiqarilgunga qadar tegishli ariza berish yo'li
bilan kiritilishi mumkin.
Arizaga, talabnoma materiallariga o'zgartirishlar kiritish uchun patent boji
to'langani haqidagi hujjat ilova qilinadi. Patent boji to'langani haqidagi hujjat taqdim
etilmagan taqdirda yuridik ahamiyatga molik harakatlar amalga oshirilmaydi va bu
haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi. To'langan patent bojining summasi
belgilangan miqdordan kam bo'lganda talabnoma beruvchi Patent idorasi tomonidan
yetishmayotgan patent bojini to'lash haqidagi bildirishnoma yuborilgan sanadan
boshlab uch oy ichida kerakli summani to'lash huquqiga ega.
91. Talabnoma materiallariga tuzatishlar, aniqliklar va qo'shimchalar kiritish
talabnoma beruvchi tomonidan tegishli yozma arizalar va almashtiriladigan varaqlarni
topshirish yo'li bilan amalga oshiriladi. Ariza shakllari ushbu Qoidalarga berilgan
2,3,4-ilovalarda keltirilgan.
Almashtiriladigan varaqlar talabnoma tegishli hujjatining har bir nusxasi uchun
o'zbek yoki rus tilida taqdim etiladi. Talabnoma beruvchi ariza Patent idorasiga kelib
tushganligi va uni ko'rib chiqish natijalari haqida xabardor qilinadi.
92. Talabnoma beruvchi - yuridik shaxsning nomi yoki jismoniy shaxsning
familiyasi (ismi, otasining ismi) o'zgartirilganda Patent idorasiga talabnoma
beruvchining nomiga o'zgartirish kiritish haqida ariza beriladi va ushbu
o'zgartirishlarni tasdiqlaydigan hujjat taqdim etiladi. Ariza shakli ushbu Qoidalarga
berilgan 2-ilovada keltirilgan.
93. Talabnomaga bo'lgan huquq boshqa shaxsga o'tkazilgan holda Patent
idorasiga talabnoma beruvchini o'zgartirish to’g’risidagi yozuvni kiritish haqida ariza
beriladi. Ariza shakli ushbu Qoidalarga berilgan 3-ilovada keltirilgan.
Patent olishga bo'lgan huquqni boshqa shaxsga o'tkazilishida yoki talabnoma
beruvchining nomi o'zgarishi natijasida talabnoma beruvchi haqidagi ko'rsatmani
o'zgartirish foydali modelni tegishli davlat reestrida ro'yxatdan o'tkazish sanasigacha
amalga oshirilishi mumkin.
Arizada talabnomaga bo'lgan huquq boshqa shaxsga - huquq vorisiga o'tkazilishi
haqida ko'rsatma, bu shaxs haqidagi ushbu Qoidalarning 13-bandida ko'zda tutilgan
ma’lumotlar keltirilishi lozim. Ariza talabnoma beruvchi va uning huquq vorisi
tomonidan ushbu Qoidalarning 21-bandida ko'zda tutilgan tartibda imzolanadi.
Ariza faqat talabnoma beruvchi tomonidan imzolangan holda, unga talabnoma
beruvchi va uning huquq vorisi tomonidan imzolangan huquq o'tkazilganligini
tasdiqlaydigan hujjat ilova qilinadi. Ariza shakli ushbu Qoidalarga berilgan 3-ilovada
keltirilgan.
94. Belgilangan talablar bajarilgan holda talabnoma beruvchi va uning huquq
vorisi talabnoma materiallariga talabnoma beruvchi o'zgartirilganligi to’g’risidagi
yozuv kiritilganligi haqida xabardor qilinadi. Keyingi barcha yozishmalar yangi
talabnoma beruvchi bilan olib boriladi.
Talabnomaga bo'lgan huquq o'tgan sana deb talabnoma beruvchi va uning
huquqiy vorisiga talabnoma beruvchi o'zgartirilganligi to’g’risidagi yozuv kiritilganligi
haqidagi bildirishnoma yuborilgan sana hisoblanadi. Belgilangan talablar bajarilmagan
holda talabnoma beruvchi va uning huquq vorisi taqdim etilgan hujjatlarni
aniqlashtirish va/yoki tuzatish haqida yoki tegishli sabablarni ko'rsatgan holda
talabnoma materiallariga talabnoma beruvchi o'zgartirilganligi to’g’risidagi yozuv
kiritish mumkin emasligi haqida xabardor qilinadi.
95. Patent idorasi talabnoma hujjatlarida yo'l qo'yilgan xatolarni tuzatish
haqidagi tegishli talabnoma raqami va tuzatilishi lozim bo'lgan xato ko'rsatilgan
talabnoma beruvchi yoki uning patent vakili tomonidan imzolangan arizani qabul
qiladi. Ariza shakli ushbu Qoidalarga berilgan 4-ilovada keltirilgan.
Talabnoma hujjatlarida yaqqol ayon bo'lgan va texnik xatolarni tuzatish foydali
modelni tegishli davlat reestrida ro'yxatdan o'tkazish sanasiga qadar amalga
oshirilishi mumkin. Agar mutaxassis uchun umum e'tirof etilgan bilimlardan taklif
etilgan tuzatishdan boshqa harakat ayon bo'lmasa, tuzatish yaqqol ayon deb
hisoblanadi.
Agar tuzatishlar bibliografiya ma’lumotlarini ko'rsatishdagi xatoliklarga va
boshqa shu kabi xatolarga oid bo'lib, hujjatni tuzatish bevosita nusxa olishda
aniqlikka nisbatan salbiy oqibatlarga olib kelmasa, tuzatish kiritish zarurligi avvalgisini
o'rnini bosadigan varaqlarni taqdim etmasdan talabnoma beruvchining xatida bayon
qilinishi mumkin.
96. Belgilangan talablar bajarilmagan holda, talabnoma beruvchi taqdim etilgan
hujjatlarga aniqlar kiritish va/yoki tuzatish lozimligi haqida yoki tegishli sabablarni
ko'rsatib, talabnoma materiallariga o'zgartirish kiritish mumkin emasligi haqida
xabardor qilinadi.
97. Foydali model birligi talabi buzilgan holda topshirilgan talabnoma,
talabnoma beruvchining iltimosiga ko'ra ikki yoki bir necha talabnomalarga ajratilishi
mumkin (bundan buyon - ajratilgan alohida talabnoma).
98. Ajratilgan alohida talabnomalar bo'yicha birinchi talabnomaning topshirish
sanasi va foydali model ustuvorligi, birinchi talabnoma bo'yicha bir muncha ilgariroq
ustuvorlikni belgilash huquqi mavjud bo'lgan holda esa, ushbu ustuvorlik saqlab
qolinadi.
99. Iltimosnoma bilan birga ushbu Qoidalarning 5-79-bandlariga muvofiq
rasmiylashtirilgan hujjatlar va belgilangan miqdorda patent boji to'langani haqidagi
hujjat yoki patent bojini to'lashdan ozod etish yoxud uning miqdorini kamaytirish
uchun asoslarni tasdiqlaydigan hujjat taqdim etiladi.
10-§. So'ralgan materiallarni taqdim etish muddatlarini uzaytirish
100. Qonunning 20-moddasiga muvofiq belgilangan talablar buzilgan holda
rasmiylashtirilgan talabnoma bo'yicha talabnoma beruvchiga yetishmagan yoki
tuzatilgan materiallarni so'rovnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida
taqdim etish taklif qilingan so'rovnoma yuboriladi.
So'ralgan materiallarni talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etish muddati
belgilangan muddatni uzaytirish to’g’risida iltimosnoma berilgan holda, ammo 12
oydan ko'p bo'lmagan muddatga uzaytirilishi mumkin.
Iltimosnomaga muddatni uzaytirish uchun belgilangan miqdorda patent boji
to'langanini tasdiqlaydigan hujjat ilova qilinadi. Agar bunday hujjat taqdim etilmagan
bo'lsa, yuridik ahamiyatga molik harakatlar amalga oshirilmaydi va bu haqida
talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
101. Muddatni uzaytirish to’g’risidagi iltimosnoma so'rovnoma talabnoma
beruvchiga yuborilgan sanadan boshlab uch oy ichida taqdim etiladi.
102. So'ralgan materiallarni taqdim etish muddati uzaytirilganligi haqida
talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
103. Iltimosnomani taqdim etish muddatiga rioya qilinmagan holda talabnoma
beruvchining iltimosnomasi qanoatlantirilmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi.
11-§. O'tkazib yuborilgan muddatlarni tiklash
104. Qonunning 20-moddasiga muvofiq talabnoma beruvchi tomonidan o'tkazib
yuborilgan ekspertiza so'rovnomasi bo'yicha qo'shimcha materiallarni taqdim etish
muddatlari tiklanishi mumkin.
105. O'tkazib yuborilgan muddatlarni tiklash to’g’risidagi iltimosnoma talabnoma
beruvchi tomonidan taqdim etish muddati o'tkazib yuborilgan hujjat bilan birga
muddat o'tkazib yuborilgan kundan e’tiboran o'n ikki oydan kechiktirmay muddat
o'tkazilishiga sabab bo'lgan uzrli sabablar ko'rsatilgan holda beriladi. Patent idorasi
ko'rsatilgan sabablar mavjudligini hujjatlar bilan tasdiqlashni so'rash huquqiga ega.
106. Iltimosnomaga belgilangan miqdorda tegishli patent boji to'langanini
tasdiqlaydigan hujjat ilova qilinadi. Belgilangan miqdordagi patent boji to'langanligini
tasdiqlaydigan hujjat ko'rsatilgan muddatda taqdim etilmagan holda yuridik
ahamiyatga molik harakatlar amalga oshirilmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi.
107. O'tkazib yuborilgan muddat tiklangani to’g’risida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi.
108. Agar yuqorida ko'rsatilgan talablarga rioya qilinmagan holda iltimosnoma
qanoatlantirilmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
12-§. Talabnoma beruvchining talabnoma materiallari bilan tanishishi
109. Talabnoma beruvchi (uning patent vakili yoki ishonchli shaxsi) o'zi
topshirgan talabnoma va shu talabnoma bo'yicha Patent idorasi bilan olib borilgan
yozishmalar bilan kuni va soatini avvaldan kelishib, bevosita Patent idorasida, va
shuningdek talabnoma, ko'rsatilgan materiallar yoki ularning qismlari nusxasini
so'rovnoma orqali olib tanishishi mumkin.
110. Huquqni muhofaza qilish organlari talabnoma materiallari bilan faqat
tergov olib borish zaruriyati munosabati bilan tanishish huquqiga ega.
13-§. Talabnomani talabnoma beruvchining ishtirokida ko'rib chiqish
111. Talabnoma bilan bog'liq savollarni talabnoma beruvchining (uning patent
vakili yoki ishonchli shaxsining) ishtirokida ko'rib chiqish Patent idorasining taklifi
bo'yicha yoki talabnoma beruvchining iltimosiga ko'ra ikkala tomon bu savollar bilan
tanishib chiqqanidan so'ng amalga oshiriladi.
112. Ekspertizaning savollari uchrashish maqsadga muvofiqligi ma’lum qilingan
so'rovnomada, talabnoma beruvchining savollari esa, uchrashuv o'tkazish haqidagi
iltimosnomada bayon qilinishi mumkin.
113. So'rovnoma berilgan holda talabnoma beruvchi talabnomani ko'rib
chiqishda ishtirok etishidan qat'i nazar javob so'rovnoma jo'natilgan sanadan boshlab
uch oylik muddatda talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etiladi. Talabnomani
ko'rib chiqish sanasi va vaqti oldindan kelishib olinadi.
Sharoit o'zgargan holda belgilangan vaqtda talabnomani ko'rib chiqishda ishtirok
etish imkoniyati bo'lmagan tomon darhol bu haqida ikkinchi tomonni xabardor qiladi.
114. Bir o'zi talabnoma beruvchi bo'lmagan shaxs faqat vakillik qilish uchun
ishonchnomasi bo'lgan taqdirda boshqa talabnoma beruvchilarsiz o'zi talabnomani
ko'rib chiqishda ishtirok etishi mumkin.
115. Talabnomani talabnoma beruvchining ishtirokida ko'rib chiqish muzokara
yo'li bilan yoki ekspert kengashida amalga oshiriladi.
Agar savollar bevosita ekspert va talabnoma beruvchi tomonidan hal qilingan
holda muzokaralar, agar savollarni hal qilish uchun ekspertiza tomonidan bir necha
mutaxassislar ishtirok etishi talab etilsa, ekspert kengashi o'tkaziladi.
Muzokaralar va ekspert kengashi natijalari bo'yicha belgilangan shaklda ikki
nusxada ishtirokchilar haqidagi ma’lumotlarni, tomonlar tarafidan keltirilgan dalillar va
takliflar va keyingi ish yuritish haqidagi xulosalarni ichiga olgan bayonnoma tuziladi.
Bayonnomada foydali model formulasining talabnoma beruvchi (uning patent
vakili yoki ishonchli shaxsi) tomonidan taklif etilgan yangi tahriri, talabnomani
chaqirib olish haqidagi ariza, ekspertizaning yozma tushuntirishlar talab qilgan
savollari va hokazolar keltirilishi mumkin.
Bayonnoma ko'rib chiqishda qatnashgan barcha ishtirokchilar tomonidan
imzolanadi. Bir nusxasi talabnoma materiallariga qo'shib qo'yiladi, ikkinchisi esa
talabnoma beruvchiga (uning patent vakili yoki ishonchli shaxsiga) beriladi.
Muhokama qilingan savollar bo'yicha kelishuvga erishilmagan holda,
bayonnomada ko'rib chiqishda qatnashganlarning alohida fikri qayd etilishi mumkin.
Talabnoma beruvchiga beriladigan tegishli xulosalarni ichiga olgan bayonnoma
nusxasi ish yuritishni to'xtatish haqidagi bildirishnomaning (talabnoma chaqirib
olingan holda) yoki ekspertiza so'rovnomasining o'rnini bosishi mumkin, bu haqida
tegishli yozuv qayd etib qo'yiladi.
116. Bayonnoma talabnoma beruvchining ekspertiza so'rovnomasiga javobining
o'rnini (agar, bu holda javob berish uchun belgilangan muddatlar buzilmagan bo'lsa)
bosishi mumkin. Bu holda bayonnomaga tegishli yozuv qayd etib qo'yiladi.
14-§. Talabnoma beruvchi tomonidan talabnomani chaqirib olish
117. Qonunning 20-moddasiga muvofiq talabnoma beruvchi talabnomani Davlat
ekspertizasining istalgan bosqichida davlat ro'yxatidan o'tkazilgunga qadar chaqirib
olish huquqiga ega. Chaqirib olish to’g’risidagi ariza qabul qilinganligi haqidagi
bildirishnoma talabnoma beruvchiga jo'natilgan sanadan e’tiboran talabnoma chaqirib
olingan deb hisoblanadi.
Talabnomani ko'rib chiqish tugallangunga qadar chaqirib olingan holda,
talabnoma bo'yicha ish yuritish to'xtatiladi va bu haqida talabnoma beruvchiga xabar
beriladi. Talabnoma ko'rsatilgan muddatda talabnoma beruvchi tomonidan ixtiroga
talabnomaga o'zgartirilgan holda, uni foydali modelga talabnoma sifatida ko'rib
chiqish to'xtatiladi va shuningdek, bu haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
118. Chaqirib olingan va chaqirib olingan deb hisoblanadigan talabnoma yuridik
oqibatlarga olib kelmaydi, ya'ni u bo'yicha hech qanday yuridik ahamiyatga molik
amallar olib borilishi mumkin emas (bunday talabnoma bo'yicha ekpertiza
o'tkazilmaydi, patent berilmaydi, ixtiroga talabnomaga o'zgartirilishi mumkin emas va
x.k.) va kelgusida talabnoma beruvchining huquqlari ushbu talabnomaga asoslanishi
mumkin emas (xususan, keyingi talabnomani topshirishda chaqirib olingan va
chaqirib olingan deb hisoblanadigan talabnoma yoki unga qo'shimcha materiallar
kelib tushgan sanasi bo'yicha ustuvorlik so'rash mumkin emas); boshqa talabnomalar
bo'yicha ekspertiza o'tkazish jarayonida yangilikka tekshirilganda bunday talabnoma
texnika taraqqiyoti darajasiga kiritilmaydi.
119. Talabnoma beruvchining talabnomani chaqirib olish to’g’risidagi arizasi
ma’lumot uchun qabul qilingani haqidagi bildirishnoma jo'natilgandan keyin kelib
tushgan ushbu arizani haqiqiy emas deb hisoblash to’g’risidagi iltimosi ushbu
Qoidalarning 118-bandida ko'rsatilgan talabnomani chaqirib olish oqibatlarini bekor
qilishga asos bo'lmaydi.
III bob. Talabnomani ko'rib chiqish
15-§. Kelib tushgan talabnomani ro'yxatga olish
120. Patent idorasiga kelib tushgan talabnoma materiallari, agar kamida o'zbek
yoki rus tilida patent berish to’g’risidagi ariza va belgilangan miqdorda patent boji
to'langanini tasdiqlaydigan hujjatni yoki patent bojini to'lashdan ozod etish uchun
yoxud uning miqdorini kamaytirish uchun asoslarni tasdiqlaydigan hujjatni ichiga
olsa, ular kelib tushgan sanasi ko'rsatilgan holda foydali modelga talabnoma sifatida
ro'yxatga olinadi.
121. Talabnomaga Patent idorasining ro'yxat raqami beriladi.
Talabnoma beruvchi talabnoma materiallari kelib tushganlik fakti haqida ro'yxat
raqami va kelib tushgan sanasi ma’lum qilingan holda xabardor qilinadi.
122. Agar talabnoma hujjatlari o'zbek yoki rus tilidan boshqa tilda berilgan
holda, talabnoma materiallarida rasmiy ekspertizani muddatdan ilgari boshlash
haqidagi iltimosnoma bo'lsa, talabnoma beruvchi talabnoma hujjatlarining tarjimasi
olinmagunga qadar rasmiy ekspertizani o'tkazish mumkin emasligi haqida xabardor
qilinadi.
Ro'yxatdan o'tkazilgan talabnoma materiallari qaytarilmaydi.
123. Talabnoma materiallari Patent idorasiga kelib tushgandan patent
berilganligi to’g’risidagi ma’lumotlar rasmiy nashrda e’lon qilingunga qadar maxfiy
(konfidensial) hisoblanadi va talabnoma beruvchining roziligisiz ma’lum qilinishi
mumkin emas.
16-§. Rasmiy ekspertiza
124. Qonunning 20-moddasiga muvofiq Patent idorasi patent berish uchun
talabnoma bo'yicha rasmiy ekspertiza va foydali modelga talabnoma ekspertizasidan
iborat bo'lgan davlat ekspertizasini o'tkazadi.
125. Qonunning 21-moddasiga muvofiq talabnomaning rasmiy ekspertizasi u
Patent idorasiga kelib tushgan sanasidan ikki oy o'tgandan so'ng o'tkaziladi.
126. Talabnoma beruvchining yozma iltimosnomasiga ko'ra rasmiy ekspertiza
ko'rsatilgan muddat o'tmasdan boshlanishi mumkin. Bu holda talabnoma beruvchi
iltimosnoma berilgan paytdan boshlab talabnoma materiallariga belgilangan miqdorda
qo'shimcha patent boji to'lamasdan o'z tashabbusiga ko'ra tuzatishlar, aniqliklar va
qo'shimchalar kiritish imkoniyatidan mahrum bo'ladi. Agar talabnoma beruvchi
tomonidan ko'rsatilgan muddatda talabnoma ixtiroga talabnomaga o'zgartirilgan
holda uni foydali modelga talabnoma sifatida ko'rish to'xtatiladi, va talabnoma
beruvchi bu haqida xabardor qilinadi.
Talabnoma beruvchining iltimosnomasini berilmagan deb hisoblash haqidagi
iltimosi kelib tushgan taqdirda (rasmiy ekspertizani ko'rsatilgan muddat o'tmasdan
boshlash haqidagi iltimosnomani chaqirib olish) Qonunnning 20-moddasi ikkinchi
qismida ko'zda tutilgan talabnoma beruvchining patent boji to'lamasdan o'z
tashabbusiga ko'ra tuzatishlar, aniqliklar va qo'shimchalar kiritish huquqi tiklanmaydi.
127. Rasmiy ekspertiza o'tkazish davomida quyidagilar tekshiriladi:
a) talabnoma tarkibida bo'lishi yoki unga ilova qilinishi lozim bo'lgan
hujjatlarning mavjudligi;
b) foydali model mohiyatini tahlil qilmasdan turib aniqlanadigan belgilangan
talablarga rioya qilinganligi;
v) Qonunning 14-moddasi to'rtinchi qismida ko'zda tutilgan hollarda talabnoma
topshirish tartibiga, jumladan patent vakilining vakolatlarini tasdiqlaydigan
ishonchnomaning mavjudligi va to’g’ri rasmiylashtirilishiga rioya qilinganligi;
g) talabnoma foydali model sifatida muhofazalanadigan obyektlarga oid taklifga
berilganligi;
d) talabnoma bo'yicha Patent idorasiga kelib tushgan sanasidan avvalroq
ustuvorlikni so'rash asoslanganligi;
e) foydali modelni XPKning amal qilayotgan tahriridagi tasniflanishi to’g’riligi
(agar talabnoma beruvchi tomonidan tasniflanmagan bo'lsa tasniflanadi).
128. Ro'yxatga olingan talabnomada talabnomani topshirish uchun belgilangan
miqdorda boj to'langanini tasdiqlaydigan hujjat mavjudligi tekshiriladi. Bunday hujjat
yoki ko'rsatilgan patent bojini to'lashdan ozod qilish yoxud uning miqdorini
kamaytirish uchun asoslar mavjudligini tasdiqlaydigan hujjat bo'lmagan taqdirda
talabnoma beruvchiga tegishli hujjatni (hujjatlarni) talabnoma materiallari kelib
tushgan sanadan yoki ekspertiza o'tkazish lozim bo'lgan obyektlar ko'rsatilgan
sanadan e’tiboran uch oy ichida (agar materiallar kelib tushgan sanagacha patent
boji talabnomada keltirilgan obyektlarning hammasi uchun to'lanmagan bo'lsa)
taqdim etish zarurligi haqida bildirishnoma yuboriladi.
129. Agar ariza topshirilganda, patent boji belgilangan miqdordan kam
to'langan bo'lsa, talabnoma beruvchiga bildirishnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran
uch oy ichida talabnomani topshirish uchun to'lagan patent bojini va formulaning
mustaqil bandlari sonini muvofiqlashtirish haqida bildirishnoma yuboriladi. Talabnoma
beruvchiga, shuningdek belgilangan miqdordagi patent bojini belgilangan muddatda
to'langanini tasdiqlaydigan hujjat taqdim etilmagan taqdirda, bitta foydali modelga
talabnoma materiallari topshirilmagan deb hisoblanishi, foydali modellar guruhiga
talabnoma bo'yicha esa ekspertiza talabnoma beruvchi tomonidan tanlab olingan
bandlar bo'yicha yoki agar u tanlagan bandlar haqida ko'rsatilgan muddatda xabar
bermagan holda formulada birinchi bo'lib ko'rsatilgan bandlar bo'yicha o'tkazilishi
haqida xabar beriladi.
Agar patent boji to'langanini tasdiqlaydigan hujjat taqdim etilmagan holda,
talabnoma materiallarida rasmiy ekspertizani ko'rsatilgan muddat o'tmasdan boshlash
haqidagi iltimosnoma bo'lsa, talabnoma beruvchi patent boji to'langanligiga oid hujjat
olinmagunga qadar bu iltimosni qanoatlantirish mumkin emasligi haqida xabardor
qilinadi.
Talabnoma beruvchiga patent bojini to'lash to’g’risidagi bildirishnoma talabnoma
materiallarini ro'yxatdan o'tkazish to’g’risidagi bildirishnoma bilan bir vaqtda
yuborilishi mumkin.
130. Agar rasmiy ekspertiza jarayonida talabnoma hujjatlari qo'yilgan talablarga
rioya qilinmagan holda rasmiylashtirilgani aniqlansa, talabnoma beruvchiga
kamchiliklarni ko'rsatib, zarur huquqiy asoslarni keltirgan holda va yetishmagan yoki
tuzatilgan hujjatlarni so'rovnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida taqdim
etish taklif etilgan so'rovnoma yuboriladi.
Quyidagilar so'rovnoma yuborish uchun asos bo'ladi:
a) talabnomada ushbu Qoidalarnng 5-bandida ko'zda tutilgan hujjatlardan
birortasi bo'lmasa;
b) talabnoma patent vakili yoxud ishonchli shaxs orqali topshirilganda
ishonchnoma yo'qligi yoki uni rasmiylashtirish qoidalari buzilganligi;
v) talabnoma hujjatlari belgilangandan kam nusxada topshirilganda;
g) O'zbekiston Respublikasidan tashqarida yashovchi jismoniy shaxslar yoki
xorijiy yuridik shaxslar tomonidan talabnoma Patent idorasida ro'yxatdan o'tkazilgan
patent vakillari orqali topshirilmaganda, agar O'zbekiston Respublikasi ishtirok etgan
xalqaro bitimlarda talabnomani bunday topshirish ko'zda tutilgan tartib o'rnatilmagan
bo'lsa;
d) patent berish uchun arizada ushbu Qoidalarda ko'zda tutilgan rekvizitlar,
imzolar, muhr (zarur bo'lganda) yo'qligi;
e) patent bojlari to’g’ri to'langanligi bilan bog'liq savollarni aniqlash zaruriyati;
j) talabnoma hujjatlarining o'zbek yoki rus tiliga tarjimasi yo'qligi, agar ular
boshqa tilda topshirilgan bo'lsa;
z) hujjatlardan bevosita nusxa ko'chirishga, ularni saqlashga to'sqinlik qiladigan
va/yoki patent tavsifini e’lon qilishga tayyorlash imkoniyatini bermaydigan
kamchiliklar (varaqlar formatiga, hoshiyalarning o'lchamlariga va h.k.larga qo'yilgan
talablar buzilganda, talabnoma materiallarini o'qishni qiyinlashtiradigan bosma sifati
va h.k.) aniqlanganda;
i) foydali model tavsifida ushbu Qoidalarda ko'zda tutilgan biron-bir bo'limning
yo'qligi (agar tegishli bo'limda bayon qilinishi lozim bo'lgan ma’lumotlar boshqa
bo'limda keltirilgan bo'lsa so'rovnoma yuborilmaydi), va shuningdek foydali model
formulasida yoki tavsifida biron-bir alomat ta’rifini ushbu alomat ochib berilgan
adabiyot manbaiga havola qilish bilan almashtirish;
k) talabnomada hamma tanisha olmaydigan adabiyot manbaiga berilgan izohlar
yoki undagi ba'zi ma’lumotlarni (patent berilishi to’g’risida ma’lumotlarni e’lon qilishda
muallifligi ko'rsatilishini istamagan mualliflar to’g’risidagi ma’lumotlar bundan
mustasno) e’lon qilish mumkin emasligi haqida ko'rsatmalar mavjud bo'lgan holda;
l) formula bandini bitta gap ko'rinishida bayon qilish talablari buzilgan holda;
m) foydali model formulasida tegishli obyekt belgilari o'rniga uning ishlatishdagi
ko'rsatkichlari va iste'mol xususiyatlari, uni amalga oshirish va/yoki undan
foydalanishda kelib chiqadigan effekt va hodisalar haqida ma’lumotlar mavjudligi;
n) talabnoma hujjatlarining bir-biriga mos emasligi (arizada keltirilgan foydali
model nomi tavsifda va formulada keltirilgan nomiga mos emasligi; chizmalar foydali
model tavsifiga mos emasligi va h.k.).
o) talabnomada avvalroq ustuvorlik so'rash bilan bog'liq savollarni aniqlash
zaruriyati.
131. Agar talabnoma beruvchi belgilangan muddatda so'ralgan materiallarni
yoki ularni topshirish muddatlarini uzaytirish haqidagi iltimosnomani ushbu
Qoidalarning 10-§ida ko'zda tutilgan shartlarga rioya qilingan holda taqdim etmasa,
talabnoma chaqirib olingan deb hisoblanadi va bu haqida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi. Talabnoma bo'yicha ish yuritish to'xtatiladi.
132. O'tkazib yuborilgan muddat Patent idorasi tomonidan tiklangan holda ish
yuritish davom ettirilishi mumkin.
133. Talabnoma mohiyatini biron-bir texnika sohasiga oidligini aniqlash
maqsadida Patent idorasi talabnoma berilgan foydali modelni XPKning amaldagi
tahriri bo'yicha tasniflaydi.
Tasniflash quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:
talabnoma rasmiy ekpertizasini o'tkazishda;
foydali modelga berilgan talabnoma ekspertizasini o'tkazishda.
Tasniflash XPKga kirish bilan belgilangan qoidalarga muvofiq o'tkaziladi.
Tasniflashda tasnif indekslarini tanlash uchun talabnoma berilgan foydali model
formulasi asos bo'ladi. Foydali model mohiyatini to'liqroq tushunish uchun tavsif va
chizmalardan foydalaniladi. Agar talabnoma XPKning turli rubrikalariga tegishli bir
necha obyektlarni ichiga olgan bo'lsa, barcha mos tasnif indekslari aniqlanadi. Bu
holda birinchi indeks foydali model nomi bilan aniqlanadi. Rasmiy ekspertiza
bosqichida aniqlangan tasnif indekslari foydali model ekspertizasini o'tkazish
jarayonida o'zgartirilishi mumkin.
134. Rasmiy ekspertiza natijasida talabnoma patentga layoqatli obyektlarga oid
bo'lmagan taklifga berilganligi aniqlangan holda, talabnoma beruvchiga patent
berishni rad etish uchun asos bo'ladigan dalillarni keltirgan holda va ularni rad etish
taklif etilgan so'rovnoma yuboriladi. Talabnoma beruvchi, shuningdek, so'rovnoma
jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida ko'rsatilgan mazmundagi javobni taqdim
etmagan taqdirda talabnoma chaqirib olingan deb hisoblanishi haqida xabardor
etiladi.
O'tkazib yuborilgan muddat Patent idorasi tomonidan tiklangan holda ish
yuritish davom ettirilishi mumkin.
Agar talabnoma beruvchi o'z javobida ekspertizaning dalillarini rad etmagan
bo'lsa patent berishni rad etish to’g’risidagi qaror qabul qilinadi.
135. Talabnoma berilgan taklif formulaning mustaqil bandida ifodalangan
ko'rinishida ushbu Qoidalarning 3-bandida keltirilgan takliflar ro'yxatiga mos bo'lsa,
patentga layoqatli foydali model deb tan olinmaydi.
Talabnoma berilgan taklif ko'p zvenoli formulada ta’riflangan bo'lib, bog'liq
bandning mazmuni ushbu obyektning jamiyat manfaatlariga, insonpavarlik va odob-
axloq prinsiplariga zid bo'lsa, bunday obyekt ham patentga layoqatli foydali model
deb tan olinmaydi.
136. Agar talabnoma tarkibida barcha zarur hujjatlar bo'lgan, ularga qo'yilgan
talablarga rioya qilingan va talabnoma berilgan taklif patentga layoqatli foydali model
deb tan olinmaydigan ro'yxatga oid bo'lmagan taqdirda talabnoma beruvchiga
talabnoma ko'rib chiqishga qabul qilinganligi to’g’risida qaror yuboriladi.
Agar talabnoma topshirilganda patent boji formuladagi bandlar uchun
belgilangan miqdordan kam to'langan bo'lsa, talabnoma beruvchi tomonidan
to'langan patent boji va formulaning mustaqil bandlari sonini muvofiqlashtirish
natijasida dastlab formula tarkibida bo'lgan ba'zi bandlar chiqarib tashlanganda,
qarorda, shuningdek, talabnoma faqat tuzatilgan formula oid bo'lgan talabnoma
berilgan deb hisoblangan foydali modelga (foydali modellarga) nisbatan ko'rib
chiqishga qabul qilinganligi ko'rsatiladi va ushbu talabnoma Patent idorasida
keyinchalik ko'rib chiqish davomida talabnoma beruvchi tomonidan tuzatilgan
taqdirda unda boshqa foydali modelga oid mustaqil bandlar paydo bo'lishiga olib
kelmasligi lozim.
17-§. Foydali modelga talabnoma ekspertizasi
137. Qonunning 22-moddasi birinchi qisimga muvofiq foydali modelga
talabnoma ekspertizasi belgilangan miqdordagi patent bojini to'langan taqdirda
o'tkaziladi.
Patent boji to'langani haqidagi hujjat kelib tushganda talabnoma beruvchi
patent boji kelib tushganlik fakti haqida xabardor qilinadi.
Agar talabnoma beruvchi tomonidan talabnoma ekspertizasini o'tkazish
to’g’risidagi ariza topshirilganda patent boji belgilangan miqdordan kam to'lagan
bo'lsa, talabnoma beruvchiga bildirishnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy
ichida to'langan patent bojini va formulaning mustaqil va bog'liq bandlari sonini
muvofiqlashtirish haqida bildirishnoma yuboriladi. Talabnoma beruvchi yoki
formulaning foydali modelga oid bandlarini ko'rsatishi yoki ekpertiza o'tkazilmaydigan
bandlar chiqarib tashlangan formulani va/yoki qo'shimcha patent boji to'langanini
tasdiqlaydigan hujjatni taqdim etishi lozim.
138. Bildirishnomada ko'rsatilgan belgilangan miqdordagi patent bojini
to'langanligini tasdiqlovchi hujjat belgilangan muddatda taqdim etilmaganda, bitta
foydali modelga talabnoma chaqirib olingan deb hisoblanadi, foydali modellar
guruhiga talabnoma bo'yicha esa talabnomaning ekspertizasi formulaning birinchi
bo'lib ko'rsatilgan bandlariga nisbatan yoki foydali modelning talabnoma beruvchi
tomonidan ko'rsatilgan bandlariga nisbatan ularga patent boji to'langan holdagina
o'tkaziladi.
139. Foydali modelga talabnoma ekspertizasida quyidagilar amalga oshiriladi:
foydali model ustuvorligini belgilash, agar u Qonunning 18-moddasi ikkinchi-
to'rtinchi qismlariga ko'ra so'ralayotgan bo'lsa;
talabnoma beruvchi tomonidan foydali model formulasining ushbu Qoidalarning
34-52- bandlarida keltirilgan talablarga muvofiqligini tekshirish;
qo'shimcha materiallarni ushbu Qoidalarning 22-§iga muvofiq tekshirish, agar
talabnoma beruvchi tomonidan bunday materiallar taqdim etilgan bo'lsa;
talabnoma beruvchi tomonidan talabnomaning dastlabki materiallarida yoki
talabnomani ko'rib chiqishda e’tiborga olingan qo'shimcha materiallarda taklif qilingan
formulada ta’riflangan foydali modelning patentga layoqatlilik shartlariga muvofiqligini
tekshirish.
18-§. Foydali model ustuvorligini belgilash
140. Sanoat mulki obyektining ustuvorligi patent berish uchun talabnoma Patent
idorasiga topshirilgan sana bo'yicha belgilanadi.
Agar talabnomada foydali modelning ustuvorligi Qonunning 18-moddasi
ikkinchi-to'rtinchi qismlariga ko'ra so'ralmayotgan bo'lsa, u holda ustuvorlik, tarkibida
patent berish to’g’risidagi ariza, tavsif, formula va agar ular foydali model mohiyatini
tushunish uchun zarur bo'lsa chizmalar bo'lgan talabnoma Patent idorasiga
topshirilgan sana bo'yicha belgilanadi.
Ko'rsatilgan hujjatlar bir vaqtda topshirilmagan taqdirda, ustuvorlik eng oxirida
topshirilgan hujjat kelib tushgan sana bo'yicha belgilanadi.
141. Talabnoma beruvchi tomonidan konvension ustuvorlik so'ralayotgan holda
quyidagilar tekshiriladi:
talabnoma beruvchi tomonidan Parij konvensiyasiga a'zo-davlatda topshirilgan
birinchi talabnomaning nusxasi mavjudligi. Agar ko'rsatilgan nusxa talabnoma Patent
idorasiga topshirilgan sanadan keyin topshirilgan bo'lsa, talabnoma beruvchi
tomonidan birinchi talabnomaning nusxasi taqdim etilishi lozim bo'lgan ko'rsatilgan
sanadan e’tiboran uch oylik muddatga rioya qilinganligi aniqlanadi (agar birinchi
talabnomalar bir nechta bo'lsa ko'rsatilgan shartlar har bir talabnomaning nusxasi
uchun bajarilishi lozim);
talabnoma beruvchi tomonidan Patent idorasiga kelib tushishi lozim bo'lgan
konvensiya ustuvorligi so'ralayotgan talabnoma, birinchi talabnoma topshirilgan
sanadan e’tiboran o'n ikki oylik muddatda topshirilishiga rioya qilinganligi aniqlanadi.
Agar talabnoma ko'rsatilgan muddatdan kechiktirib, lekin u tugagan sanadan ikki oy
o'tmasdan kelib tushgan bo'lsa, talabnoma beruvchi tomonidan talabnomani
ko'rsatilgan o'n ikki oylik muddatda topshirish uchun to'sqinlik qilgan va unga bog'liq
bo'lmagan shart-sharoitlar ko'rsatib o'tilganligi tekshiriladi hamda agar bunday tasdiq
bo'lmagan taqdirda ularni hujjat bilan tasdiqlash zarurati aniqlanadi;
konvensiya ustuvorligini belgilash to’g’risidagi ariza talabnoma Patent idorasiga
kelib tushgan sanadan e’tiboran ikki oydan kechiktirmay taqdim etilishi;
talabnoma berilgan foydali model birinchi talabnomada ochib berilganligi.
142. Talabnoma beruvchi tomonidan foydali model ustuvorligini xuddi o'sha
talabnoma beruvchining bir muncha ilgariroq topshirilgan talabnomasiga berilgan
qo'shimcha materiallar bo'yicha belgilash so'ralayotgan holda quyidagi talablarga
rioya qilinganligi tekshiriladi:
sanasi bo'yicha ustuvorlik so'ralayotgan talabnoma Patent idorasiga qo'shimcha
materiallar talabnoma berilgan foydali model mohiyatini o'zgartirishi tufayli e’tiborga
olinishi mumkin emasligi haqidagi bildirishnoma talabnoma beruvchiga jo'natilgan
sanadan etiboran uch oy ichida kelib tushishi lozimligi. Qo'shimcha materiallarni
foydali model mohiyatini o'zgartiradi deb tan olish haqidagi xulosaga talabnomani
ekspert kegashida ko'rib chiqish natijasida kelingan va bayonnomada qayd etilgan
bo'lsa, yangi talabnomani taqdim etish uchun beriladigan uch oylik muddat
talabnoma beruvchiga (uning patent vakili yoki ishonchli shaxsiga) bayonnoma
nusxasi jo'natilgan yoki bevosita qo'liga topshirilgan sanadan hisoblanadi;
kelib tushgan sanasi bo'yicha ustuvorlik so'ralayotgan qo'shimcha materiallarda
(qo'shimcha materiallar taqdim etilgan birinchi talabnomaning mazmunini hisobga
olgan holda) talabnoma berilgan foydali model mohiyati ochib berilgan bo'lishi lozim.
143. Talabnoma beruvchi tomonidan foydali model ustuvorligi Patent idorasiga
uning o'zi tomonidan bir muncha ilgariroq topshirilgan talabnoma sanasidan belgilash
so'ralganda quyidagi talablarga rioya qilinganligi tekshiriladi:
bunday ustuvorlik so'ralayotgan talabnoma xuddi o'sha avvalgi talabnomani
topshirgan talabnoma beruvchi tomonidan topshirilishi lozimligi;
bunday ustuvorlik so'ralayotgan talabnoma Patent idorasiga avvalgi talabnoma
topshirilgan sanadan 12 oy mobaynida kelib tushishi lozimligi;
talabnoma berilgan foydali model mohiyati avvalroq topshirilgan talabnomada
ochib berilgan bo'lishi lozimligi;
avvalroq topshirilgan talabnoma bo'yicha undan ilgariroq ustuvorlik so'ralmagan
bo'lishi lozimligi.
Ustuvorlik bir necha avvalroq topshirilgan talabnomalar bo'yicha so'ralganda
ko'rsatilgan talablarga rioya qilinganligi ularning har biriga nisbatan aniqlanadi.
Ko'rsatilgan ustuvorlik so'ralganda avvalroq topshirilgan talabnoma (yoki
hammasi, agar ular bir nechta bo'lsa) chaqirib olingan deb hisoblanadi va bu haqida
talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
144. Talabnoma beruvchi tomonidan foydali model ustuvorligini ajratilgan
talabnoma bo'yicha belgilash so'ralganda quyidagi talablarga rioya qilinganligi
tekshiriladi:
ajratilgan talabnoma Patent idorasiga ixtiroga yoki foydali modelga birinchi
talabnoma bo'yicha ustidan shikoyat berish imkoniyati qolmagan holda patent
berishni rad etish to’g’risidagi qaror qabul qilingunga qadar (ya'ni talabnoma bo'yicha
ish yuritishni davom ettirish mumkinligi davrida) yoki birinchi talabnoma bo'yicha
patent berish to’g’risidagi qaror qabul qilingan holda foydali model yoki ixtironi
O'zbekiston Respublikasining tegishli davlat reestrida ro'yxatdan o'tkazish
sanasigacha kelib tushishi lozim;
ajratilgan talabnomada berilgan foydali model mohiyati avvalgi talabnomada,
agar talabnoma konvensiya talabnomasidan ajratib olingan va ustuvorlik uning
ustuvorlik sanasi bo'yicha so'ralayotgan bo'lsa, birinchi talabnomada ochib berilgan
bo'lishi lozim.
145. Ushbu Qoidalarning 141-144-bandlariga muvofiq foydali model
ustuvorligini belgilash shartlariga rioya qilinganligini tekshirishda, asosida ustuvorlik
so'ralayotgan talabnoma yoki ustuvorlik so'rash uchun asos bo'lgan qo'shimcha
materiallar berilgan talabnoma chaqirib olinmagan bo'lishi va chaqirib olingan deb
hisoblanmasligi lozim.
146. Ustuvorlik so'rash uchun asos bo'lgan avval berilgan materiallarda (avval
topshirilgan talabnomada, qo'shimcha materiallarda) talabnoma berilgan foydali
model mohiyati ochib berilgan bo'lishi lozimligi bilan bog'liq talabga rioya qilinganligini
belgilashda quyidagilar tekshiriladi:
ushbu materiallarda (avval topshirilgan talabnomaning tavsifi, formulasida,
qo'shimcha materiallarning matnli qismida) talabnoma berilgan foydali modelning
formulasiga kiritilgan barcha belgilar ko'rsatilganligi;
so'ralayotgan ustuvorlik sanasida bu materiallarda foydali model mohiyati
amalga oshirish uchun etarli darajada ochib berilganligi. Konvensiya ustuvorligi
so'ralayotgan holda ushbu shartning bajarilganligini tekshirishda talabnoma
beruvchiga Parij konvensiyasiga a'zo davlatda berilgan birinchi talabnomaning o'zbek
yoki rus tiliga tarjimasini taqdim etish taklif qilinishi mumkin.
147. Agar ustuvorlikni belgilashda kelib chiqadigan savollar foydali model
ekspertizasini tugallash uchun to'sqinlik qilmasa, ular talabnomani ko'rib chiqish bilan
bog'liq boshqa savollar bilan bir vaqtda aniqlanadi.
148. Talabnoma beruvchi tomonidan ushbu Qoidalarning 141-144-bandlarida
ko'rsatilgan talablar bajarilgan holda talabnoma berilgan foydali modelga nisbatan
so'ralgan ustuvorlik belgilanadi.
149. Talabnoma beruvchi tomonidan ushbu Qoidalarning 141-144-bandlarida
ko'rsatilgan talablarning birortasi bajarilmagan holda, foydali model ustuvorligi
Qonunning 18-moddasi birinchi qismiga muvofiq talabnoma Patent idorasiga
toshirilgan sana bo'yicha belgilanadi.
150. Ustuvorlik belgilangandan so'ng talabnoma beruvchi tomonidan foydali
modelning o'zgartirilgan fomulasi taqdim etilgan holda, so'ralayotgan ustuvorlikni
belgilashga asoslar mavjudligini aniqlash uchun takroran tekshirish o'tkaziladi.
19-§. Foydali model formulasini tekshirish
151. Tekshirish foydali modelning talabnoma rasmiy ekspertizasi tugagan
vaqtdagi dastlabki materiallardagi formulasiga nisbatan o'tkaziladi, agar u talabnoma
beruvchi tomonidan bundan keyin o'zgartirilgan bo'lsa, ushbu Qoidalarning 20-§ida
ko'rsatilgan talablariga rioya qilingan holda o'zgartirilgan formula tekshiriladi.
Formulani tekshirishda foydali model birligi talabi bajarilganligi aniqlanadi.
Foydali model birligi talabi buzilganligi aniqlangan holda, talabnoma beruvchiga
so'rovnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida bitta foydali modelga yoki
yagona ijodkorlik fikrini tashkil etgan foydali modellar guruhiga tegishli aniqliklar
kiritilgan tavsif va formulani taqdim etish taklif qilinishi mumkin. Bu holda tuzatilgan
formula tarkibiga yangi bandlar kiritilganda qo'shimcha patent boji to'lash zarurligini
ko'rsatib o'tiladi.
Talabnomani topshirish uchun patent boji formuladagi bandlar soni uchun
belgilangan miqdordan kam to'langanda, talabnoma beruvchiga yuborilgan
so'rovnomada patent boji miqdori va formula bandlari sonini formula bandlariga
tuzatish kiritish va/yoki patent bojiga qo'shimcha to'lash yo'li bilan muvofiqlashtirish
taklif qilinadi.
Talabnoma beruvchi belgilangan muddatda topshirilgan talabnoma doirasida
qaysi foydali modelni (foydali modellarni) ko'rib chiqish lozimligi haqida ma’lum qilgan
holda, tekshirish shu foydali modelning (foydali modellarning) formulasiga nisbatan
o'tkaziladi.
Agar talabnoma beruvchidan belgilangan muddatda bunday xabar kelmagan
taqdirda, tekshirish foydali model formulasida birinchi bo'lib ko'rsatilgan foydali
modelga yoki yagona ijodkorlik fikrini tashkil etgan foydali modellar guruhiga
nisbatan o'tkaziladi.
152. Foydali model formulasini tekshirishda unda talabnoma berilgan foydali
modelning majmui talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnik natijaga
erishish uchun yetarli bo'lgan muhim alomatlari mavjudligi aniqlanadi.
Agar biron-bir muhim alomat formulaga kiritilmagan, lekin tavsifda yoki
formulaning bog'liq bandida keltirilgan bo'lib, uningsiz texnik natijaga (natijalardan
birortasiga, agar talabnoma beruvchi texnik natijasining bir necha turini ko'rsatgan
bo'lsa) erishilmasa, talabnoma beruvchiga bunday alomatni formulaning tegishli
mustaqil bandiga kiritish taklif etiladi. Bu holda texnik natijaga erishish uchun
formulaga ushbu alomatni kiritish zarurligini tasdiqlaydigan dalillar keltiriladi. Bunday
dalillar tavsifda ochib berilgan alomatlar va texnik natija orasidagi sabab-oqibat
bog'lanishiga yoki ekspertiza tomonidan o'tkazilgan ilmiy-nazariy tahlilga asoslanishi
mumkin.
153. Foydali model formulasini tekshirish undagi alomatlarni ushbu Qoidalarning
52-bandiga muvofiq aynanlashtirish mumkinligini aniqlashni ichiga oladi.
Agar alomatni aynanlashtirish mumkin bo'lishi uchun uning ta’rifini foydali
model tavsifiga asosan tuzatish zarur bo'lsa, talabnoma beruvchiga bunday tuzatishni
o'tkazish taklif etiladi.
Alomatni aynanlashtirish mumkinligi sharti bajarilgan bo'lib, lekin uni ta’riflash
uchun eskirgan yoki ma’lum bir texnika sohasida qabul qilingan atamalarga mos
bo'lmagan atamalar qo'llanilgan bo'lsa, talabnoma beruvchiga foydali model
formulasiga tegishli tuzatishlarni kiritish tavsiya qilinishi mumkin.
Foydali model formulasini tekshirish formulada faqat texnik bo'lmagan natijani
yoxud (elektron hisoblash mashinalari uchun dastur alomatlarini yoki bunday
dasturda foydalanilayotgan algoritmni jalb qilgan holda tavsiflanadigan foydali model
uchun) foydali modelni ifodalovchi vositaga taalluqli deb tan olinmaydigan natijani
olish uchun zarur bo'lgan alomatlarni ushbu Qoidalarning 27-bandi qoidalarini
hisobga olgan holda aniqlashni ichiga oladi.
Foydali model formulasida faqat texnik bo'lmagan natijani yoxud foydali modelni
ifodalovchi vositaga taalluqli deb tan olinmaydigan natijani olish uchun zarur bo'lgan
alomatlar mavjud bo'lganida, talabnoma beruvchiga formuladan bunday alomatlarni
chiqarib tashlash uchun uni tuzatishni amalga oshirish tavsiya qilinadi.
Formulada foydali model obyekti bo'lgan qurilmada so'zli, tasviriy yoki aralash
belgilar xarakteriga ega bo'lgan alomatlar mavjud bo'lganda, talabnoma beruvchining
e’tibori ushbu holatga qaratiladi. Bunda unga ushbu belgilarning bir xil bo'lishi yoki
ushbu qurilma bilan bir vazifadagi tovarlar yoki xizmatlarning tegishli turlari uchun
boshqa shaxslar tomonidan ro'yxatdan o'tkazilgan yoki o'tkazilishi mumkin bo'lgan
tovar belgilari (xizmat ko'rsatish belgilari) bilan, yoxud tovar kelib chiqqan joy nomlari
bilan aralashtirib yuborish darajasida o'xshashi mumkinligi va foydali modeldan
foydalanilganda patent egasi va tovar belgisi (xizmat ko'rsatish belgisi)ning egasi
huquqlarining to'qnashishi yoxud ro'yxatdan o'tkazilgan tovar kelib chiqqan joy
nomidan noqonuniy foydalanilishi mumkinligi to’g’risida xabar qilinadi va formuladan
bunday alomatlarni chiqarib tashlash uchun tuzatishni amalga oshirish taklif qilinadi.
154. Agar foydali model formulasi tarkibida umumiy tushuncha bilan
ifodalangan alomat bo'lsa, undan foydalanish qonuniyligi ushbu Qoidalarning 42-
bandiga muvofiq aniqlanadi.
Xususan, agar alomat funksiya, xususiyat darajasida ta’riflangan bo'lsa, u holda
talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnik natijani olish uchun bunday
shaklda ta’riflangan alomatning foydali model formulasining mustaqil bandiga
kiritilgan qolgan alomatlari bilan birgalikda yetarli ekanligini tasdiqlovchi
ma’lumotlarning tavsifda mavjudligi tekshiriladi.
155. Agar talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnik natijani olish
mumkinligi haqida faqat eksperimental ma’lumotlar guvohlik bersa, foydali model
tavsifida tegishli ma’lumotlar keltirilgan holda uni amalga oshirish misollari, hamda
bunday texnik natijani na faqat keltirilgan misollar doirasidagi xususiy hollarda
erishish mumkinligi va talabnoma beruvchi tomonidan foydali model alomatlarini
ta’riflashda qo'llanilgan umumlashtirish darajasining to’g’riligi haqida xulosa chiqarish
uchun yetarliligi tekshiriladi.
Ekspertiza tomonidan ushbu umumiy tushunchaga kiradigan, lekin boshqa
muhim alomatlar bilan birgalikda talabnoma beruvchi tomonidan ko'rsatilgan texnik
natijani olishni ta'minlamaydigan alomatlarni amalga oshirishning xususiy shakllari
aniqlangan holda, talabnoma beruvchiga tegishli dalillar keltiriladi va ularni rad etish
yoxud formulaga foydali model tavsifi asosida tuzatishlar kiritish taklif qilinadi.
Agar foydali modelning formulasida talabnoma beruvchi tomonidan formulaga
kiritilgan alomatlarni ta’riflashda ishlatilgan tushunchalar aniqlangan bo'lsa, ammo
ular tavsifda mavjud bo'lmasa, talabnoma beruvchi uning tomonidan taqdim etilgan
formula chizmalarni inobatga olgan holda tavsifga asoslanmaganligi haqida xabardor
qilinadi va tavsifga ushbu tushunchalarni kiritish taklif qilinadi.
156. Formulani ushbu Qoidalarning 52-bandi talablariga muvofiqligini
tekshirishda foydali model ta’riflangan tushunchalar uning tavsifida keltirilganligi yoki
chizmada ifodalanganligi aniqlanadi.
157. Agar talabnomada bir zvenoli formula yoki bitta mustaqil bandli ko'p
zvenoli formula keltirilgan bo'lsa, bunday formulada (ushbu Qoidalarning 4-bandi
talablariga muvofiq) bitta foydali model ta’riflanishi lozimligi tekshiriladi.
158. Ko'rsatilgan talablar buzilganligi aniqlangan holda talabnoma beruvchiga
yuboriladigan so'rovnomada bu haqida ma’lum qilinadi va tegishli patent bojini to'lab,
aniqlangan kamchilikni tugatish uchun formulani tuzatish taklif qilinadi. Bu holda,
shuningdek tuzatilgan formulada foydali model birligi talabi bajarilishi va tuzatilgan
formulaga avval mustaqil band sifatida ko'rsatilmagan yangi mustaqil bandlar
kiritilgan holda, tegishli patent bojini to'lash, yoxud talabnoma beruvchi formulani
tuzatishni rad etgan holda, foydali modelni keyinchalik ko'rib chiqish zarurligi
to’g’risida ko'rsatiladi.
Agar talabnoma beruvchi tomonidan alomatni ta’riflash uchun muqobil
tushunchalardan foydalanish sharti bajarilmaganligi ko'rsatilgan xulosaga kelish
uchun asos bo'lsa, xatolik aniqlangan tushunchalarga nisbatan yo'l qo'yilgan xatoning
turi aniq muqobil ta’riflarni (talabnoma beruvchi tomonidan keltirilgan hammasi yoki
ba'zi birlari) keltirgan holda ko'rsatiladi.
159. Agar talabnoma beruvchi tomonidan bir nechta mustaqil bandli ko'p
zvenoli formula taklif qilingan bo'lsa, ularning har biri (o'ziga bog'liq bandlar bilan
birgalikda, agar ular bo'lsa) ushbu Qoidalarning 42-bandi talablariga muvofiq tahlil
qilinadi.
160. Formulani tekshirish shuningdek quyidagilarni o'z ichiga oladi:
a) foydali model ko'p zvenoli formulasining bog'liq bandlarida foydali modelning
tegishli xususiy bajarilish hollaridagi yoki jamiyat manfaatlari, insonparvarlik yoki
axloq-odob qoidalariga zid alomatlar mavjudligini aniqlash;
b) foydali model formulasida o'zi bog'liq bo'lgan bandning alomatini
(alomatlarini) chiqarib tashlashni yoki almashtirishni ko'zda tutadigan bog'liq
bandning mavjudligi.
161. Har bir mustaqil bandi (o'ziga bog'liq bandlar bilan birgalikda, agar ular
bo'lsa) bitta foydali modelni ta’riflaydigan ko'p zvenoli formulaga nisbatan unga
kiritilgan foydali modellar yagona ijodkorlik fikrini tashkil qilgan foydali modellar
guruhidan iboratligi aniqlanadi.
Agar formulaning mustaqil bandlarida ta’riflangan foydali modellar o'zaro
yagona ijodkorlik fikrini hosil qilgan holda bog'liq bo'lsa, yagona ijodkorlik fikrini
tashkil qilganlik sharti bajarilgan deb e'tirof etiladi.
162. Mustaqil bandlarida ta’riflangan foydali modellarni variantlarga tegishliligi
to’g’riligini tekshirishda foydali modellarning talabnoma beruvchi tomonidan
ko'rsatilgan vazifasi va texnik natijalar mos tushganligiga ishonch hosil qilish lozim.
Agar guruhdagi foydali modellarning har biri uchun bir necha texnik natijalar
ko'rsatilgan bo'lib, mos tushishi faqat ba'zilariga nisbatan aniqlangan bo'lsa, texnik
natijalar mos tushganlik sharti buzilgan deb hisoblanmaydi.
Texnik natijaning barcha foydali modellar uchun umumiy ta’rifidan tashqari
birortasining ta’rifida o'ziga xos alohida xususiyati ("ishqalanishning kamayishi" va
"yuqori namlik sharoitlarida ishqalanishning kamayishi") ko'rsatilgan holda texnik
natijalar mos tushganlik sharti buzilgan deb hisoblanmaydi.
163. Agar talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etilgan foydali model
formulasini tekshirishda u formulaning tuzilishi va bayon qilinishiga belgilangan
talablarga muvofiq emasligi aniqlangan bo'lsa, shu jumladan bunday muvofiq emaslik
rasmiy ekspertiza o'tkazishda aniqlanmagan holda ham foydali model formulasini
tuzatish taklif qilinadi.
Agar talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etilgan foydali model formulasini
tahlil qilishda u ushbu Qoidalar talablarini buzgan holda tuzilgan bo'lsa, ammo ushbu
kamchiliklar talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini
tekshirishga to'sqinlik qilmasa, u holda foydali model formulasini tuzatish bilan bog'liq
barcha savollar bunday formula bilan ta’riflangan foydali modelning patentga
layoqatlilik to’g’risida dastlabki xulosa olingandan so'ng talabnoma beruvchi bilan
aniqlashtiriladi.
164. Ekspertiza so'rovnomasiga ko'ra yoki talabnoma beruvchining o'z
tashabbusiga ko'ra o'zgartirilgan formulaga nisbatan ushbu Qoidalarning 152-162-
bandlariga muvofiq tekshirish o'tkaziladi.
Foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirish uchun talabnoma beruvchi
tomonidan tasdiqlangan o'zgartirishlar kiritilgan formula qabul qilinadi.
165. Tekshirishda bir zvenoli formula yoki bitta mustaqil bandli ko'p zvenoli
formula bittadan ortiq foydali modelga oidligi aniqlangan bo'lsa va talabnoma
beruvchi formulani tuzatishdan bosh tortsa, ekspertizani davom ettirish talabnoma
beruvchi tomonidan keyingi ko'rib chiqish lozim bo'lgan foydali model ko'rsatilgan
holda mumkin bo'ladi va bu holda patentga layoqatlilikni baholash faqat ushbu
foydali modelga nisbatan amalga oshiriladi.
166. Talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirish
uchun ushbu paragrafga muvofiq tekshirish o'tkazilgan formula qabul qilinadi.
20-§. Foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirish
167. Talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirishda
qo'shimcha ravishda u patentga layoqatli deb tan olinmaydigan takliflar ro'yxatiga oid
emasligi tekshiriladi va foydali modelning sanoatda qo'llash mumkinligi va yangilik
shartlariga muvofiqligi aniqlanadi.
Talabnoma berilgan obyekt muhofaza qilinmaydigan takliflar ro'xatiga oid deb,
taxmin qilingan holda, talabnoma beruvchiga tegishli dalillarni bayon qilib so'rovnoma
yuboriladi.
168. Ushbu Qoidalarning 3-bandiga asosan muhofaza qilinmaydigan
obyektlarga oid deb xulosa chiqarilmagan talabnoma berilgan taklifning sanoatda
qo'llash mumkinligi va yangilik shartlariga muvofiqligi tekshiriladi.
169. Talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etilgan formulada muqobil
tushunchalar bilan ifodalangan belgi bo'lsa, patentga layoqatliligini tekshirish bunday
tushunchalardan birini ichiga olgan alomatlarning har bir majmuiga nisbatan
o'tkaziladi.
170. Talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirishda
muallif, talabnoma beruvchi yoki ulardan bevosita yoxud bilvosita shu axborotni olgan
har qanday shaxs tomonidan foydali model mohiyati ommaviy tarzda oshkor etilgan
axborotni ichiga olgan manba, agar foydali modelga talabnoma axborot oshkor
etilgan sanadan e’tiboran olti oydan kechikmagan muddat ichida Patent idorasiga
topshirilgan bo'lsa, texnika taraqqiyoti darajasiga kiritilmaydi.
171. Qonunning 7-moddasi to'rtinchi qismiga ko'ra agar foydali modeldan
amaliy jihatdan foydalanish mumkin bo'lsa, uni sanoatda qo'llash mumkin deb
hisoblanadi.
172. Talabnoma berilgan taklifning ta’riflanishi bo'yicha uni tushunish mumkin
bo'lmasa yoki uni Qonunning 7-modda yettinchi qismiga ko'ra patentga layoqatlilik
foydali model sifatida e'tirof etilmaydigan obyektlarga oid deb hisoblashga asos
bo'lsa, talabnoma beruvchiga aniqlangan kamchiliklarni ko'rsatib, huquqiy
xarakterdagi zarur dalil-isbotlarni keltirgan holda va so'rovnoma jo'natilgan sanadan
e’tiboran uch oy ichida yetishmagan yoki tuzatilgan hujjatlarni yuborish taklif etilgan
so'rovnoma yuboriladi.
173. Agar talabnoma beruvchi belgilangan muddatda so'ralgan materiallarni
yoki ularni taqdim etish muddatini uzaytirish haqidagi iltimosnomani taqdim etmasa,
talabnoma chaqirib olingan deb hisoblanadi va bu haqida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi. Talabnoma bo'yicha ish yuritish to'xtatiladi.
174. Patent idorasi tomonidan o'tib ketgan muddatlar tiklangan holda ish
yuritish davom ettirilish mumkin (ushbu Qoidalarning 11-§).
175. Foydali modeldan foydalanish mumkinligini aniqlashda talabnoma
materiallarida foydali modelning talabnoma berilgan obyektining vazifasi
ko'rsatilganligi tekshiriladi.
Talabnomaning birinchi materiallarida shuningdek, foydali modelni formula
bandlarining har birida tariflangan ko'rinishida amalga oshirish uchun kerak bo'lgan
vositalar va usullar bayon qilinganligi tekshiriladi. Talabnoma materiallarida bunday
materiallar bo'lmagan holda, ko'rsatilgan vositalar va usullar foydali model ustuvorligi
sanasigacha ommaviy tarzda oshkor bo'lgan adabiyot manbaida bayon qilingan
bo'lishi mumkin.
Bundan tashqari, foydali modelni amalga oshirgan holda talabnoma beruvchi
tomonidan ko'rsatilgan vazifasi haqiqatdan ham bajarilishi mumkinligiga ishonch hosil
qilish lozim.
Agar foydali modelni amalga oshirish va ko'rsatilgan vazifani bajarish mumkinligi
haqida faqat eksperimental ma’lumotlar guvohlik bersa, foydali model tavsifida
tegishli ma’lumotlar keltirilgan holda uni amalga oshirish misollari (ushbu
Qoidalarning 31-bandi) tekshiriladi hamda keltirilgan misollar ko'rsatilgan talabga
rioya qilinishi to’g’risidagi xulosa talabnoma beruvchi tomonidan foydali modelning
formulasida keltirilgan tushuncha doirasida alomatni amalga oshirishning turli xususiy
shakllariga tarqalishi uchun yetarli bo'lganligi aniqlanadi.
176. Agar foydali model ustuvorlik sanasigacha barcha ko'rsatilgan talablarga
rioya qilinganligi aniqlangan holda, formulaning ushbu mustaqil bandida ta’riflangan
foydali model sanoatda qo'llash mumkinligi shartiga muvofiq deb e'tirof etiladi.
Ko'rsatilgan talablardan birortasi bajarilmagan holda, foydali model sanoatda
qo'llash mumkinlik shartiga muvofiq emasligi haqida xulosa chiqariladi. Bu holda
talabnoma beruvchiga tegishli dalillar bayon qilinganda, bu dalillarga nisbatan o'z
fikrini bildirish va foydali model formulasini tuzatish taklif qilingan (agar ekspertiza
fikriga ko'ra talabnoma materiallarini tuzatish natijasida ko'rsatilgan xulosani
o'zgartirish mumkin bulsa) so'rovnoma yuborilishi mumkin.
177. Sanoatda qo'llash mumkinlik shartiga muvofiq emasligi aniqlangan foydali
modelga nisbatan yangilik shartiga muvofiqligi tekshirilmaydi.
178. Qonunning 7-moddasi ikkinchi qismiga ko'ra foydali model agar texnika
taraqqiyoti darajasidan ma’lum bo'lmasa, yangi deb hisoblanadi. Texnika taraqqiyoti
darajasi talabnomada ko'rsatilgan foydali model amalga oshirishi mumkin bo'lgan
vazifalarni bajara oladigan vositalar haqidagi, O'zbekiston Respublikasida hamma
foydalana oladigan barcha ma’lumotlarni, shuningdek, ularni qo'llashga doir
ma’lumotlarni o'z ichiga oladi.
Foydali modelning yangiligini tekshirish foydali model formulasining mustaqil
bandidagi barcha alomatlar majmuiga nisbatan o'tkaziladi.
179. Axborot qidiruvi foydali model formulasi asosida tavsif va chizmalarni
hisobga olgan holda, va shuningdek foydali model formulasining ushbu Qoidalarning
22-§iga muvofiq mumkin bo'lgan o'zgarishlarini hisobga olgan holda o'tkaziladi.
180. Agar talabnoma bo'yicha ekspertiza o'tkazish haqidagi ariza kelib tushgan
sanagacha talabnoma beruvchi foydali model birligi talabi buzilganligi haqidagi
xabarga belgilangan muddatda javob bermagan bo'lsa, axborot qidiruvi formulada
birinchi ko'rsatilgan foydali model (yagona ijodkorlik fikrini tashkil qilgan foydali
modellar guruhi) bo'yicha o'tkaziladi.
181. Texnika taraqqiyoti darajasini aniqlashda har bir shaxs o'zi tanishishi
mumkin bo'lgan yoki mazmuni qonuniy yo'l bilan ma’lum qilinishi mumkin bo'lgan
axborot manbaidagi ma’lumotlar ommaviy tarzda oshkor etilgan ma’lumotlar deb
hisoblanadi.
Quyidagilar axborot manbaini texnika taraqqiyoti darajasiga kiritishni
belgilaydigan sana bo'lib hisoblanadi:
muhofaza hujjatlariga e’lon qilingan tavsiflar uchun - ularda ko'rsatilgan e’lon
qilish sanasi;
milliy bosma nashrlar va sobiq SSSR bosma nashrlari uchun - ularda ko'rsatilgan
nashr etishga imzo qo'yilgan sana;
nashr etishga imzo qo'yilgan sana ko'rsatilmagan milliy bosma nashrlar va sobiq
SSSR bosma nashrlari uchun va shuningdek, boshqa bosma nashrlar uchun - ular
nashr qilingan kun, uni aniqlash imkoniyati bo'lmaganda esa - agar nashr qilingan
vaqti faqat yil va oy bilan aniqlangan bo'lsa, oyning oxirgi kuni yoki nashrda
ko'rsatilgan yilning 31 dekabri;
me'yoriy texnika hujjatlari uchun - ularni vakolatli tashkilotda ro'yxatdan
o'tkazilgan sana;
ko'z bilan qabul qilinadigan axborot manbalari (plakatlar, modellar, mahsulotlar
va h.k.) uchun - ularni ko'rish mumkin bo'lgan va hujjat bilan tasdiqlangan sana;
ko'rgazmaga qo'yilgan eksponatlar uchun - ularni ko'rsatish boshlangan va
hujjat bilan tasdiqlangan sana;
texnika vositasi haqidagi, undan foydalanish natijasida ma’lum bo'lgan
ma’lumotlar uchun - ushbu ma’lumotlar hamma tanishish imkoniyatiga ega bo'lgan va
hujjat bilan tasdiqlangan sana.
Quyidagi shartlar majmui bajarilgan holda birmuncha oldinroq ustuvorlikka ega
bo'lgan foydali model yoki ixtiroga talabnoma texnika taraqqiyoti darajasiga
ustuvorlik sanasidan e’tiboran kiritiladi:
talabnoma O'zbekiston Respublikasida topshirilgan holda;
talabnoma boshqa shaxs, ya'ni boshqa talabnoma beruvchi tomonidan
topshirilgan holda;
talabnoma chaqirib olinmagan va chaqirib olingan deb hisoblanmagan holda.
Talabnoma ariza, tavsif, formula va chizmalar kelib tushgan sanadan e’tiboran
ushbu talabnoma tarkibida bo'lgan tavsif va formulaga nisbatan (ixtiroga
talabnomalar uchun - agar tavsifda ularga havola qilingan bo'lsa) texnika taraqqiyoti
darajasiga kiritiladi. Agar bu sana ko'rilayotgan talabnomaning ustuvorlik sanasidan
keyinroq bo'lsa, avvalroq ustuvorlikka ega bo'lgan talabnomaning ustuvorlikni
belgilash uchun asos bo'lgan materiallar (birinchi talabnoma, avvalroq topshirilgan
talabnoma, ushbu talabnomaga qo'shimcha materiallar) mazmuni bilan mos tushgan
qismi uchun texnika taraqqiyoti darajasiga kiritiladi.
Texnika taraqqiyoti darajasiga shuningdek, O'zbekiston Respublikasida
patentlangan (shu jumladan ushbu shaxs tomonidan ham) barcha foydali modellar va
ixtirolar kiritiladi.
O'zbekiston Respublikasida patentlangan foydali modellar va ixtirolar tegishli
reestrda ro'yxatdan o'tkazilgan ixtirolar va foydali modellar formulasiga nisbatan
texnika taraqqiyoti darajasiga kiritiladi.
182. Patent hujjatlaridagi qidiruv sohasining ta’rifi sifatida XPK rubrikalarining
indekslaridan foydalaniladi.
183. Qidiruv jarayonida xuddi shunday vazifani bajaradigan qidiruv
o'tkazilayotgan foydali model alomatlariga aynan o'xshash bo'lgan alomatlar bilan
ta’riflanadigan vosita topilgan taqdirda ham axborot qidiruvi to'xtatilmaydi va
oxirigacha to'liq hajmda olib boriladi. Qidiruv jarayonida topilgan analoglar soni
texnika taraqqiyoti darajasi haqidagi takrorlashsiz va keraksiz qaytarishlarsiz to'liq va
mazmunli axborot olish sharti bilan aniqlanadi.
184. Agar texnika taraqqiyoti darajasidan talabnoma beruvchi tomonidan taklif
etilgan foydali model formulasida bo'lgan barcha alomatlarga aynan o'xshash
alomatlarga ega bo'lgan vosita aniqlangan bo'lsa, foydali model yangilik shartiga
muvofiq emas deb e'tirof etiladi.
Agar talabnoma berilgan foydali model qurilmani yangi vazifada qo'llashga
taalluqli bo'lsa va aynan o'sha qurilmaning talabnoma beruvchi tomonidan
ko'rsatilgan vazifada qo'llanilishi ma’lum bo'lgan axborot manbai aniqlansa, u holda u
yangilik shartiga muvofiq emas deb e'tirof etiladi.
185. Texnika taraqqiyoti darajasidan aniqlangan, ko'rilayotgan foydali model
ma’lum bo'lgan axborot manbai bir muncha oldinroq ustuvorlikka ega bo'lgan
talabnoma bo'lgan holda, bu talabnoma chaqirib olinmagan va chaqirib olingan deb
hisoblanmasligiga ishonch hosil qilish lozim.
Agar talabnoma chaqirib olinmagan va chaqirib olish muddati o'tmagan bo'lsa,
ko'rilayotgan foydali modelning talabnoma beruvchisiga shunday talabnoma
mavjudligi haqida (uning talabnoma beruvchisini ko'rsatmasdan va mazmunini
ochmasdan) va uning talabnomasini ko'rish bir muncha oldinroq ustuvorlikka ega
bo'lgan talabnoma bo'yicha bir qarorga kelingunga qadar to'xtatib turilishi haqida
ma’lum qilinadi.
Talabnoma beruvchi talabnomani ko'rish to'xtatib turilishiga norozi bo'lgan
holda, talabnoma berilgan foydali modelning yangilik shartiga muvofiq emasligi
belgilanadi.
186. Agar formulaning bog'liq bandlariga ega bo'lgan mustaqil bandida
ta’riflangan foydali model yangilik shartiga muvofiq bo'lsa, bog'liq bandlarga nisbatan
texnika taraqqiyoti darajasini tahlili o'tkazilmaydi.
187. Formulaning bog'liq bandlariga ega bo'lgan mustaqil bandida ta’riflangan
foydali model yangi deb e'tirof qilinmasa, talabnomani bundan keyin ko'rib chiqilishi
ushbu Qoidalarning 189-192-bandlariga muvofiq o'tkaziladi.
188. Bog'liq bandlarga ega bo'lmagan formula bilan ta’riflangan foydali
modelning yangilik shartiga muvofiq emasligi aniqlangan holda, talabnoma
beruvchiga ekspertiza dalillarini bayon qilgan holda va bu dalillarga nisbatan o'z fikr-
mulohazalarini va zarur holda talabnomaning dastlabki materiallari asosida foydali
modelning tuzatilgan formulasini taqdim etish taklif qilingan so'rovnoma yuborilishi
mumkin.
189. Agar foydali model tarkibida bog'liq bandlar bo'lgan ko'p zvenoli formula
bilan ta’riflangan bo'lsa va mustaqil bandning yangilik shartiga javob bermasligi
sababli patentga layoqatli emasligi haqida xulosa olingan holda, talabnoma
beruvchiga bu haqida ma’lum qilinadi va talabnomani ko'rib chiqishni davom ettirish
maqsadga muvofiqligi haqidagi fikrini bildirishni va agar ko'rib chiqish maqsadga
muvofiqligini tasdiqlagan holda, foydali modelning tuzatilgan formulasini taqdim etish
taklif etiladi. Mustaqil bandga bog'liq bandlarning mazmunini qo'shganda e’tiborga
olinishi mumkin bo'lgan axborot manbalari ekspertga ma’lum bo'lganda, talabnoma
beruvchiga bu haqida ma’lum qilinishi mumkin.
190. Bog'liq bandlarga ega bo'lgan mustaqil bandga nisbatan foydali modelning
patentga layoqatliligi aniqlangan holda, ushbu bog'liq bandlardagi foydali model
belgilarining ta’rifi foydali modelni amalga oshirishga yoki talabnoma beruvchi
tomonidan ko'rsatilgan vazifasini bajarishiga to'sqinlik qilmasligiga ishonch hosil qilishi
lozim. Bundan tashqari, bog'liq bandlardagi belgilarni jalb qilgan holda ta’riflangan
foydali model jamiyat manfaatlariga, axloq-odob qoidalariga zid emasligiga ishonch
hosil qilishi lozim.
191. Bog'liq bandlarga ega bo'lgan ko'p zvenoli formula bilan ta’riflangan foydali
modelni yuqorida ko'rsatilgan barcha shartlarga nisbatan tekshirish natijasi ijobiy
bo'lgan holda patentga layoqatli deb tan olinadi va patent berish to’g’risida qaror
chiqariladi.
192. Shartlardan birortasiga nisbatan tekshirish natijasi salbiy bo'lgan holda
talabnoma beruvchiga bu haqida so'rovnomada ma’lum qilinadi va ekspertiza
xulosasini rad etuvchi dalillarini taqdim etish yoki formulani tuzatish yoxud foydali
model formulasidan bunday bog'liq bandlarni chiqarib tashlash taklif etiladi.
193. Agar talabnoma foydali modellar guruhiga berilgan bo'lsa, patentga
layoqatlilikni tekshirish guruhga kirgan har bir foydali modelga nisbatan o'tkaziladi.
Guruhning patentga layoqatliligi undagi barcha foydali modellar patentga layoqatli
bo'lgan holda tasdiqlanadi.
Agar guruhning hamma foydali modellari patentga layoqatli emasligi aniqlangan
bo'lsa, talabnoma beruvchiga bu haqida ma’lum qilinadi va keltirilgan dalillar haqida
o'z fikrini bildirish, hamda zarur holda patentga layoqatli bo'lmagan foydali modellar
ta’riflangan mustaqil bandlarni (va unga bo'ysungan bog'liq bandlarni) formuladan
chiqarib tashlash yoxud bu bandlarni tuzatilgan holda taqdim etish taklif etiladi.
194. Agar yuqorida keltirilgan hollarda talabnoma beruvchi tomonidan foydali
modelning o'zgartirilgan formulasi taqdim etilgan bo'lsa, talabnomani ko'rib chiqishni
davom ettirish ushbu formulada ta’riflangan foydali modelga (foydali modellarga)
nisbatan ushbu Qoidalarning 151-166-bandlariga muvofiq o'tkaziladi.
Talabnoma beruvchi ekspertiza xulosasini rad etuvchi dalillarni yoki
o'zgartirilgan formulani keltirmasdan avvalgi formula bilan patent berishni talab
qilgan holda talabnomani ko'rib chiqish davom ettirilmaydi va patent berishni rad
etish to’g’risida qaror qabul qilinadi.
21-§. Foydali modelga ekspertiza o'tkazishda qo'shimcha materiallarni so'rab olish
195. Qonunning 20-moddasiga muvofiq talabnoma beruvchiga qo'shimcha
materiallarni, shu jumladan foydali modelning o'zgartirilgan formulasi so'ralgan
so'rovnoma, bunday materiallarsiz foydali modelga talabnoma ekspertizasini o'tkazish
mumkin bo'lmagan hollarda yuboriladi.
So'rovnoma yuborish uchun quyidagilar asos bo'lishi mumkin:
patent bojining to’g’ri to'langanligi bilan bog'liq savollarni aniqlash zaruriyati;
foydali model formulasini ushbu Qoidalarning 21-§iga muvofiq tekshirish
natijalari bo'yicha aniqlash zaruriyati;
talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini ushbu
Qoidalarning 20-§iga muvofiq tekshirish bilan bog'liq savollarni hal qilish zaruriyati;
talabnoma berilgan foydali modelning patentga layoqatliligini tekshirish natijalari
bo'yicha foydali model formulasiga aniqliklar kiritish zaruriyati;
bir xil ustuvorlik sanasiga ega bo'lgan aynan o'xshash sanoat mulki obyektlariga
talabnomalarni ko'rib chiqish bilan bog'liq savollarni hal qilish zaruriyati.
Talabnomani ko'rib chiqishda yuzaga keladigan boshqa turdagi savollar,
masalan, ustuvorlikni belgilash, foydali modelning muhim belgisi ta’rifini aniqlashtirish
bilan va hokazolar bog'liq savollar, va shuningdek taklif va mulohazalar yuqoridagi
asoslarga ko'ra yuboriladigan so'rovnomaga kiritilishi mumkin.
So'rovnoma yuborish uchun yuqorida ko'rsatilgan asoslar mavjud bo'lmagan
holda talabnoma beruvchiga paydo bo'lgan taklif va mulohazalar haqida bildirishnoma
yuboriladi.
Ushbu Qoidalarning 165-166-bandlariga muvofiq ko'rib chiqilgan foydali
modelning (foydali modellarnng) patentga layoqatliligi aniqlangan holda, bu haqida
yuborilgan so'rovnomada talabnoma beruvchiga ma’lum qilinadi va undan patentga
layoqatliligi baholanmagan foydali modelning ta’rifini chiqarib tashlash yo'li bilan, yoki
bunday foydali modelning tegishli patent bojini to'lab mustaqil bandga ajratish yo'li
bilan formulani tuzatish taklif etiladi. Bu holda talabnoma beruvchi belgilangan
muddatda so'ralgan materiallarni yoki ko'rsatilgan muddatni uzaytirish haqidagi
iltimosnomani taqdim etmasa, talabnoma Qonunning 20-moddasiga muvofiq chaqirib
olingan deb hisoblanadi.
196. Ekspertizaning so'rovnomada yoki xatda keltiriladigan fikr va mulohazalari
ilmiy-texnik yoki huquqiy xarakterdagi isbot-dalillar bilan asoslanadi. Zarur hollarda
ilmiy-texnik adabiyotlarga, Qonun, ushbu Qoidalar va boshqa me'yoriy hujjatlarning
qoidalariga havolalar beriladi.
197. Talabnoma beruvchi patentga layoqatli emasligi haqida xulosa chiqarilgan
foydali model formulasiga aynanlashtirilmagan yoki talabnomaning dastlabki
materiallarida bo'lmagan alomatlarni yoxud ta’rifi axborot manbaiga izoh bilan
almashtirilgan alomatni kiritishni yoki talabnoma beruvchi tomonidan talabnoma
topshirilgandan keyin taklif etilgan va ushbu Qoidalarning 166-bandiga muvofiq
e’tiborga olinmagan yangi mustaqil bandni kiritishni talab qilgan hollarda talabnoma
beruvchiga ko'rsatilgan alomatni va/yoki bandni ichiga olmagan formulani taqdim
etish taklif qilingan so'rovnoma yuboriladi. Shuningdek, bu holda talabnoma beruvchi
belgilangan muddatda so'ralgan materiallar yoki ularni taqdim etish muddatini
uzaytirish haqidagi iltimosnoma berilmasa, talabnoma chaqirib olingan deb
hisoblanishi haqida xabardor qilinadi.
198. So'rovnomada axborot manbai keltirilgan holda shu manbani topish uchun
zarur bo'lgan barcha bibliografiya ma’lumotlari, va shuningdek talabnomani ko'rib
chiqishda e’tiborga olingan ma’lumotlarni ushbu manbadan topish uchun kerak
bo'ladigan boshqa ma’lumotlar (betlari, xatboshisi, grafik tasvirlarning figura raqami
va h.k.) ko'rsatilishi lozim.
199. So'rovnoma yuborish uchun talabnoma berilgan foydali modelni patentga
layoqatlilikka tekshirish natijalari bo'yicha foydali model formulasini aniqlashtirish
zaruriyati asos bo'lgan holda aniqliklar kiritilgan tavsif va/yoki chizmalarni (o'rnini
bosuvchi varaqlarni) ham taqdim etish lozim.
Tavsif va/yoki chizmalarda kamchiliklar, shu jumladan ekspertiza tomonidan
avval ko'rsatilgan, lekin tuzatilmagan kamchiliklar mavjud bo'lgan holda ham shunday
taklif qilinishi mumkin.
Ko'rsatib o'tilgan xabarlarda talabnoma hujjatlarini kerakli tarzda tuzatishga doir
aniq tushuncha berishlar keltiriladi.
200. O'zgartirilgan formula (talabnoma beruvchining tashabbusiga yoki
ekspertiza taklifiga ko'ra) bilan patent berish to’g’risidagi qaror tayyorlangan holda,
formulani o'zgartirish tavsifga ham tuzatishlar kiritishni taqozo etsa, va shuningdek
tavsif va/yoki chizmalarda kamchiliklar, shu jumladan ekspertiza tomonidan avval
ko'rsatilgan, lekin tuzatilmagan kamchiliklar mavjud bo'lgan hollarda ham aniqliklar
kiritilgan tavsif va/yoki chizmalarni (almashtiriluvchi varaqlarni) ham shunday taklif
jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida taqdim etish taklif qilinishi mumkin.
201. So'ralgan materiallar ko'rsatilgan muddatda yoki belgilangan muddatni
uzaytirish to’g’risidagi iltimosnoma taqdim etilmagan hollarda talabnoma chaqirib
olingan deb hisoblanadi.
202. Agar talabnoma beruvchi tomonidan taqdim etilgan javob so'ralgan
ma’lumotlar yoki hujjatlarning hammasini o'z ichiga olmagan bo'lsa, yetishmayotgan
va tuzatilgan materiallar tug'risidagi so'rovnoma talabnoma beruvchiga talabnoma va
uning hujjatlaridagi kamchiliklar bartaraf qilish uchun necha marta zarur bo'lsa,
shuncha marta yuborilishi mumkin.
22-§. Qo'shimcha materiallarni tekshirish
203. Talabnoma beruvchining tashabbusiga ko'ra talabnoma rasmiy
ekspertizasini muddatidan oldin boshlash haqidagi iltimosnoma berilgandan so'ng
yoki bunday iltimosnoma berilmagan bo'lsa, talabnoma kelib tushgan sanadan ikki oy
o'tgandan keyin talabnoma hujjatlariga tuzatishlar yoki aniqliklar kiritadigan (ya'ni
ularning tarkibiga kiritilishi lozim bo'lgan) qo'shimcha materiallar kelib tushgan
taqdirda, ular bilan birga belgilangan miqdorda patent boji to'langanini tasdiqlaydigan
hujjat ham taqdim etilganligini tekshirish lozim. Qo'shimcha materiallar bilan birga
bunday hujjat taqdim etilmagan holda, ular talabnomani ko'rib chiqishda e’tiborga
olinmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi. Bunday bildirishnoma
ekspertizaning talabnoma beruvchiga yo'llanadigan navbatdagi hujjati mazmuniga
kiritilishi mumkin.
204. Talabnoma hujjatlaridagi o'zgartirishlar talabnoma beruvchining
tashabbusiga ko'ra kiritilgan o'zgartirishlarga oidligi masalasini hal qilishda
quyidagilarni e’tiborga olish kerak:
agar talabnoma hujjatlariga kiritilgan o'zgartirishlar ularni tayyorlashda yo'l
qo'yilgan kamchiliklarni yo'qotishga qaratilgan bo'lsa, talabnoma beruvchi tomonidan
ekspertizaning yozma ravishda berilgan xabari, shu jumladan so'rovnomasini
olgandan so'ng, va shuningdek bundan xabarni olmasdan taqdim etilgan
o'zgartirishlar talabnoma beruvchining tashabbusiga ko'ra kiritilgan deb
hisoblanmaydi;
agar talabnoma beruvchi tomonidan talabnoma hujjatlariga kiritilgan
o'zgartirishlar ekspertizaning yozma ravishda berilgan xabari, shu jumladan
so'rovnomasining mazmuni bilan bog'liq bo'lib, uni olgandan so'ng taqdim etilgan
bo'lsa, o'zgartirishlar talabnoma beruvchining tashabbusiga ko'ra kiritilgan deb
hisoblanmaydi.
Talabnoma beruvchi tomonidan ekspertizaning yozma ravishda berilgan xabari,
shu jumladan so'rovnomasini olgandan so'ng, va shuningdek bundan xabarni
olmasdan taqdim etilgan barcha boshqa o'zgartirishlar talabnoma beruvchining
tashabbusiga ko'ra kiritilgan deb hisoblanadi.
205. Qo'shimcha materiallar tarkibida foydali modelning o'zgartirilgan formulasi
bo'lgan holda ular formulani foydali modelning dastlabki formulada mustaqil band
sifatida ajratib ko'rsatilmagan bir yoki bir necha mustaqil bandlarni kiritishi yo'li bilan
o'zgartirishni ko'zda tutishi va qo'shimcha materiallar bilan birga tegishli patent boji
to'langanini tasdiqlaydigan hujjat muddatlarga rioya qilingan holda taqdim etilganligi
aniqlanadi.
206. Talabnoma beruvchi tomonidan Patent idorasining so'rovnomasiga ko'ra
taqdim etilgan qo'shimcha materiallar bo'yicha ularni taqdim etish muddatlariga rioya
qilinganligi tekshiriladi.
Talabnoma beruvchi tomonidan talabnomaga qarshi qo'yilgan materiallar
nusxasi so'ralgan holda, agar ular ekspertiza so'rovnomasi olingan sanadan e’tiboran
bir oy ichida so'ralgan bo'lsa, qo'shimcha materiallar ko'rsatilgan nusxalar talabnoma
beruvchiga jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida taqdim etilishi mumkin.
207. Talabnoma beruvchining tashabbusiga ko'ra yoki Patent idorasining
so'rovnomasiga ko'ra taqdim etilgan va ko'rib chiqishga qabul qilingan qo'shimcha
materiallar kelib tushganda, ular talabnoma berilgan foydali model mohiyatini
o'zgartirmasligi tekshiriladi. Agar tarkibida talabnomaning dastlabki materiallarida
bo'lmagan va formulaga kiritish talab etilgan alomatlar bo'lgan qo'shimcha materiallar
talabnoma berilgan foydali model mohiyatini o'zgartiradi deb e'tirof etiladi.
Alomatlarni foydali model formulasiga faqat talabnoma beruvchi tomonidan
taqdim etilgan aniqlik kiritilgan formula tarkibida bo'lgan holda emas, balki talabnoma
beruvchi ularni formulaga kiritishni so'ragan holda ham kiritish lozim deb hisoblanadi.
Qo'shimcha materiallarda keltirilgan va formulaga kiritilishi lozim bo'lgan
alomatlar, agar patent berish uchun ariza, foydali model tavsifi, formulasi va
chizmalar Patent idorasiga kelib tushgan sanada formulada yoki tavsifda ochib
berilmagan bo'lsa, talabnomaning dastlabki materiallarida bo'lmagan deb e'tirof
etiladi.
Agar talabnomaning dastlabki materiallarida foydali model alomati
bajarilishining xususiy hollari ochilmagan holda umumiy tushuncha bilan berilgan
bo'lsa, formulaga kiritilishi lozim bo'lgan alomat jumlasidan deb hisoblangan bunday
xususiy holni qo'shimcha materiallarda taqdim etilishi talabnoma berilgan foydali
modelning mohiyatini o'zgartiradi deb e'tirof etish uchun asos bo'ladi.
Tavsifda texnika darajasiga, shu jumladan eng yaqin analogga nisbatan
keltirilgan alomatlar talabnoma berilgan foydali modelning talabnomaning dastlabki
materiallari tarkibida bo'lgan alomatlari jumlasiga kirmaydi. Talabnoma foydali
modellar guruhiga oid bo'lgan holda, tavsifda guruhning biron-bir foydali modeliga
tegishli deb ko'rsatilgan alomatlar guruhdagi ayni shu foydali modelning
talabnomaning dastlabki materiallari tarkibida bo'lgan alomatlari deb hisoblanadi.
Biri ikkinchisida foydalanish uchun mo'ljallangan foydali modellar guruhi bundan
mustasno. Bu holda boshqasida foydalanish uchun mo'ljallangan bir foydali
modelning talabnomaning dastlabki materiallari tarkibida bo'lgan alomatlari ikkinchi
foydali modelning ham belgilari deb hisoblanadi.
Agar talabnoma berilgan foydali model avvaldan ma’lum bo'lgan qurilmani yangi
vazifada qo'llanishiga oid bo'lsa, u holda foydali modelning mohiyatini o'zgartiruvchi
deb talabnomaning dastlabki materiallariga nisbatan ma’lum obyektning o'zgacha
vazifasiga yoki ma’lum obyektni ta’riflash uchun foydalaniladigan o'zgacha
alomatlariga ko'rsatmani ichiga olgan qo'shimcha materiallar e'tirof etiladi.
208. Talabnoma berilgan foydali model haqidagi formulaga kiritilishi lozim
bo'lgan alomatlar jumlasiga kirmagan va talabnomaning dastlabki materiallari
tarkibida bo'lmagan ma’lumotlarni o'z ichiga olgan qo'shimcha materiallar foydali
modelning mohiyatini o'zgartiradi deb hisoblanmaydi. Bunday ma’lumotlarga,
xususan, foydali modelni amalga oshirish sharoitlari haqidagi yangi (qo'shimcha)
ma’lumotlar, foydali modelni amalga oshirishdagi misollar, qo'shimcha texnikaviy
natija olish imkoniyatini ko'rsatish, aniqliklar kiritilgan grafik materiallar va h.k.
kiritilishi mumkin.
Talabnomaning dastlabki materiallari tarkibida bo'lmagan formulaga kiritilishi
lozim bo'lgan alomatlar jumlasiga kirgan ma’lumotlar bilan bir qatorda talabnomani
ko'rib chiqish uchun zarur bo'lgan boshqa ma’lumotlarni ichiga olgan qo'shimcha
materiallar faqat ko'rsatilgan alomatlarga tegishli qismida mohiyatni o'zgartiradi deb
e'tirof etiladi.
Boshqa ma’lumotlar ekspertiza o'tkazishda e’tiborga olinadi.
209. Qo'shimcha materiallar talabnoma berilgan foydali modelning mohiyatini
o'zgartiradi deb e'tirof etilgan holda talabnoma beruvchiga (ekspertizaning unga
yuborilgan navbatdagi hujjatida) bunday xulosaga kelish uchun qo'shimcha
materiallarga kiritilgan ma’lumotlarning qaysilari asos bo'lganligi haqida ma’lum
qilinadi.
Bu holda talabnomani keyingi ko'rib chiqilishi ushbu qo'shimcha materiallarda
taqdim etilgan foydali model formulasiga nisbatan, ammo talabnoma topshirilishi
sanasida tavsifda, va shuningdek agar talabnomani topshirish sanasida talabnoma
tarkibida bo'lgan formulada ham ochib berilmagan alomatlarni inobatga olmagan
holda davom ettiriladi.
210. Talabnoma beruvchi tomonidan qo'shimcha materiallarda taqdim etilgan
foydali modelning o'zgartirilgan formulasini tekshirishda o'zgartirishlar talabnoma
berilgan foydali modelga tegishliligi aniqlanadi.
Agar talabnomani topshirish uchun to'langan patent boji formuladagi bandlar
soniga muvofiq bo'lsa, dastlabki formula tegishli bo'lgan foydali modellar, patent boji
kam to'langan holda esa, ko'rib chiqishga qabul qilingan talabnomaga tegishli foydali
modellar talabnoma berilgan foydali modellar deb hisoblanadi.
Foydali modelning vazifasini ifodalaydigan dastlabki umumiy tushunchani
formuladagi boshqa o'zgartirish bilan almashtirilganda, agar ko'rsatilgan tushunchalar
bir xil ma'noli bo'lib, bir-biriga bog'liq yoki o'xshash bo'lsa, ya'ni ularning hajmlari
to'liq yoki qisman mos tushsa, talabnoma berilgan foydali modelga tegishli deb e'tirof
etiladi.
Foydali model formulasiga talabnoma berilgan foydali modelga tegishli
bo'lmagan mustaqil bandlarni kiritishni ko'zda tutadigan o'zgartirishlar e’tiborga
olinmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
Foydali model formulasini o'zgartirilishi, shuningdek quyidagi hollarda
talabnoma berilgan foydali modelga tegishli deb hisoblanadi:
foydali model sifatida talabnoma berilgan obyektning turi o'zgartirilganda, agar
yangi ko'rsatilgan turi dastlabkisiga qaraganda foydali modelning dastlabki
formulasidagi alomatlar ta’rifiga ko'proq darajada mosroq bo'lsa;
dastlab talabnoma berilgan foydali modelning "yangi vazifada qo'llanilishi"
obyektini ko'rsatilgan yangi vazifadagi obyektga almashtirilganda, bunda obyekt
haqidagi ma’lumotlar ustuvorlik sanasiga qadar hammaga ma’lum bo'lmagan holda
obyektning qo'llanilishiga talabnoma berilganligi aniqlangan bo'lsa.
211. Qo'shimcha materiallar talabnoma berilgan foydali modelning mohiyatini
o'zgartiradi deb e'tirof etilgan holda talabnoma beruvchiga (ekspertizaning unga
yuborilgan navbatdagi hujjatida) bunday xulosaga kelish uchun qo'shimcha
materiallarga kiritilgan ma’lumotlarning qaysilari asos bo'lganligi haqida ma’lum
qilinadi.
Talabnoma berilgan foydali modelga tegishli bo'lmagan foydali model
formulasidagi o'zgartirishlar e’tiborga olinmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga
xabar beriladi.
23-§. Talabnomani o'zgartirish
212. Qonunning 19-moddasiga muvofiq foydali modelga talabnoma patent
berilishi to’g’risidagi qaror chiqarilgunga qadar ixtiroga patent berish uchun
talabnomaga o'zgartirilishi mumkin.
Bunday o'zgartirish haqidagi ariza kelib tushganda uning to’g’ri
rasmiylashtirilganligi va ariza bilan birga belgilangan miqdorda tegishli patent boji
to'langanini tasdiqlaydigan hujjat mavjudligi tekshiriladi.
213. Ariza belgilangan talablarga rioya qilinmagan holda rasmiylashtirilgan
bo'lsa, talabnoma beruvchiga bu haqida ma’lum qilinadi.
214. Ariza bilan birga belgilangan miqdorda tegishli patent boji to'langanini
tasdiqlaydigan hujjat taqdim etilmagan yuridik ahamiyatga molik harakatlar amalga
oshirilmaydi va bu haqida talabnoma beruvchiga xabar beriladi.
215. O'zgartirish amalga oshirilmagan talabnoma foydali modelga
talabnomaligicha qoladi va unga nisbatan keyinchalik ushbu Qoidalar qo'llaniladi.
216. Agar ariza belgilangan talablarga rioya qilingan holda rasmiylashtirilgan
bo'lib, u bilan birga belgilangan miqdorda tegishli patent boji to'langanini
tasdiqlaydigan hujjat taqdim etilgan bo'lsa, talabnoma beruvchiga talabnomani
o'zgartirish amalga oshirilganligi haqida bildirishnoma yuboriladi, unda shuningdek
keyingi ko'rib chiqish belgilangan tartibga muvofiq olib borilishi ma’lum qilinadi.
Ariza patent berish to’g’risidagi qaror qabul qilingandan keyin kelib tushgan
holda, talabnoma beruvchiga talabnomani o'zgartirib bo'lmasligi haqida xabar
qilinadi.
217. Talabnomani o'zgartirish haqidagi ariza topshirilgan sanagacha talabnoma
beruvchi tomonidan foydali modelga talabnoma bo'yicha tuzatishlar yoki aniqliklar
kiritish uchun qo'shimcha materiallar yoxud foydali modelning o'zgartirilgan formulasi
taqdim etilgan bo'lsa, bu materiallarni ushbu Qoidalarga muvofiq tekshiriladi va
tekshirish natijalari haqida talabnoma beruvchiga talabnomani o'zgartirish to’g’risidagi
arizani ko'rib chiqish natijalari haqidagi bildirishnomada ma’lum qilinadi.
218. Chaqirib olingan yoki chaqirib olingan deb hisoblangan talabnomalar
bo'yicha talabnomani o'zgartirish o'tkazilmaydi.
219. Agar talabnomani o'zgartirish haqidagi ariza Qonunning 20-moddasi
uchinchi qismiga ko'ra chaqirib olingan deb hisoblangan talabnoma bo'yicha kelib
tushgan bo'lsa, va ariza bilan birga o'tkazib yuborilgan muddatni tiklash to’g’risidagi
iltimosnoma taqdim etilgan bo'lsa, iltimosnoma ushbu Qoidalarning 11-§iga muvofiq
ko'rib chiqiladi. Muddatni tiklash imkoniyati borligi aniqlangan holda, talabnoma
beruvchi bu haqida va talabnomani o'zgartirish to’g’risidagi arizani ko'rib chiqish
natijalari haqida xabardor qilinadi.
220. Talabnoma o'zgartirilganligi haqidagi bildirishnoma jo'natilgunga qadar
talabnoma beruvchidan uning arizasini topshirilmagan deb hisoblash haqidagi iltimos
(talabnomani o'zgartirish haqidagi arizani chaqirib olish) kelib tushgan taqdirda
o'zgartirish o'tkazilmagan deb hisoblanadi, talabnomani o'zgartirish uchun to'langan
patent boji qaytarilishi yoki belgilangan tartibda hisobga olinishi mumkin.
Foydali modelga talabnomani ixtiroga patent berish uchun talabnomaga
o'zgartirilganligi haqidagi bildirishnoma jo'natilgandan keyin uning arizasini
topshirilmagan deb hisoblash haqida talabnoma beruvchidan kelib tushgan iltimos
talabnomani yana qayta o'zgartirish va to'langan patent boji qaytarilishi uchun asos
bo'la olmaydi.
221. Ixtiroga talabnomani o'zgartirish natijasi bo'lgan foydali modelga
talabnoma ushbu Qoidalarning 16-§iga muvofiq ko'rib chiqiladi.
Ixtiroga talabnoma bo'yicha uni foydali modelga talabnomaga o'zgartirish
haqidagi ariza topshirilgan sanagacha takdim etilgan qo'shimcha materiallar foydali
modelga talabnoma ekspertizasini o'tkazishda ularni tekshirish natijalarini e’tiborga
olish bilan hisobga olinadi.
24-§. Patent berish to’g’risidagi qaror
222. Talabnoma beruvchi tomonidan taklif etilgan formula bilan ifodalangan
talabnoma berilgan foydali model (agar foydali modellar guruhiga talabnoma berilgan
bo'lsa, guruhning har bir foydali modeli) hamma patentga layoqatlilik shartlariga
muvofiqligi aniqlangan holda, talabnoma beruvchiga shu formula bilan foydali
modelga patent berilishi mumkinligi haqida va ushbu bildirishnoma jo'natilgan
sanadan e’tiboran uch oy ichida ekspertiza xulosalariga nisbatan o'z fikrini ma’lum
qilish taklif etilgan bildirishnoma yuboriladi.
Agar tavsif va chizmalarda kamchiliklar bo'lib, avval talabnoma beruvchi ularni
yo'qotish haqida ogohlantirilmagan bo'lsa, taklif jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy
ichida aniqliklar kiritilgan tavsif va/yoki chizmalarni taqdim etish haqidagi taklif
yuboriladi.
Bu holda, talabnoma beruvchiga bu muddat kamlik qilsa, u ushbu muddat
o'tgunga qadar patent bojini to'lash sharti bilan boshqa, aniqliklar kiritilgan tavsif
va/yoki chizmalarni taqdim etadigan muddat haqidagi taklif jo'natilgan sanadan
e’tiboran olti oydan oshmagan muddat haqida ma’lum qilishi mumkinligi xabar
qilinadi.
Talabnoma beruvchi, shuningdek agar eslatib o'tilgan uch oylik muddat ichida
aniqlik kiritilgan tavsifni yoki ko'rsatib o'tilgan mazmundagi xabarni taqdim etmasa,
bunday xabar kelgan holda esa, aniqlik kiritilgan tavsifni ushbu xabarda ko'rsatilgan
muddatda taqdim etmasa, talabnoma chaqirib olingan deb hisoblanadi.
223. Talabnoma beruvchidan ekspertizaning fikriga nisbatan roziligi kelib
tushganda unga foydali modelga bildirishnomada ko'rsatilgan formula bilan patent
berish to’g’risidagi qaror yuboriladi.
Agar talabnoma berilgan formula foydali model mohiyatini ifodalasa va tavsifga
to'liq asoslangan bo'lsa, lekin eng yaqin analogni (yoki umuman analogni) hisobga
olmay tuzilgan bo'lsa, yoki tarkibida talabnoma berilgan obyekt alomatlari bilan bir
qatorda boshqa obyekt alomatlari bo'lib, talabnoma beruvchi o'zi tuzgan tahrirdagi
formulani qoldirishni qattiq turib talab qilsa, patent berish to’g’risidagi qarorda
talabnoma beruvchining tahriridagi formula keltiriladi.
Talabnoma beruvchi taklif qilgan tahrirdagi formula, shuningdek formuladagi
alomatlar standart bo'lmagan yoki hamma qabul qilmagan atamalardan foydalangan
holda ta’riflangan bo'lsa (lekin bu ularni aynanlashtirishga to'sqinlik qilmasa), va
talabnoma beruvchi formulani tuzaTishdan bosh tortgan bo'lsa, va shuningdek agar,
Qonunning 22-moddasi to'rtinchi qismiga muvofiq ko'rib chiqilgan barcha foydali
modellarning patentga layoqatliligi aniqlangan holda ham keltiriladi.
Talabnoma beruvchi tomonidan taklif etilgan foydali model formulasida
orfografiyaga, tinish belgilariga oid va boshqa xatolar bo'lgan taqdirda, patent berish
to’g’risidagi qarorni tayyorlashda formulaga tegishli tuzatishlar kiritiladi.
224. Belgilangan patent boji to'langan holda Patent idorasi Qonunning 24-
moddasiga muvofiq foydali modelni Foydali modellar Davlat reestrida ro'yxatdan
o'tkazilishini amalga oshiradi va Qonunning 25-moddasiga muvofiq foydali modelni
ro'yxatdan o'tkazilganligi to’g’risida ma’lumotlarni e’lon qiladi.
25-§. Patent berishni rad etish to’g’risidagi qaror
225. Talabnoma beruvchi tomonidan taklif etilgan formula bilan ifodalangan
talabnoma berilgan foydali model patentga layoqatlilikning hech bo'lmaganda birorta
shartiga ("sanoatda qo'llanilishi", "yangiligi" shartiga) muvofiq emasligi aniqlangan
holda, talabnoma beruvchiga foydali modelga patent berilishi mumkin emasligi
haqida ushbu bildirishnoma jo'natilgan sanadan e’tiboran uch oy ichida ekspertiza
xulosalariga nisbatan o'z fikrini ma’lum qilish taklif etilgan bildirishnoma yuboriladi.
Talabnoma beruvchiga, shuningdek agar, eslatib o'tilgan uch oylik muddat
ichida ko'rsatib o'tilgan mazmundagi xabarni taqdim etmasa, talabnoma chaqirib
olingan deb hisoblanishi haqida xabar qilinadi.
226. Patent idorasi tomonidan o'tkazib yuborilgan muddat tiklangan holda ish
yuritish davom ettirilishi mumkin.
227. Talabnoma beruvchidan ekspertizaning fikriga nisbatan roziligi kelib
tushganda patent berishni rad etish to’g’risidagi qaror yuboriladi.
Patent berishni rad etish uchun sabab bo'lgan holatlar bilan tanishgandan so'ng
talabnoma beruvchi tomonidan talabnoma berilgan foydali modelning patentga
layoqatliligi haqidagi dalillar taqdim etilgan bo'lib, ammo ular ekspertiza xulosasini
o'zgartirmagan holda, qarorda ko'rsatib o'tilgan dalillarning tahlili keltiriladi.
Agar qarorda axborot manbaiga havola keltirilgan bo'lsa, uning bibliografiya
ma’lumotlarini ko'rsatishda ushbu Qoidalarning 181-bandida ko'rsatilgan shartlarga
amal qilinishi lozim.
228. Agar bitta mustaqil band va bog'liq bandlarga ega bo'lgan ko'p zvenoli
formulada ta’riflangan talabnoma berilgan foydali model mustaqil bandga nisbatan
patentga layoqatlilikning biron-bir shartiga muvofiq emasligii aniqlangan holda va
talabnoma beruvchi formulaning ushbu bandni tuzatishdan bosh tortgan holda patent
berishni rad etish to’g’risida qaror chiqariladi.
229. Agar talabnoma berilgan foydali modellar guruhining ko'p zvenoli
formulasida ta’riflangan foydali modellardan biri (uning turli mustaqil bandlarida yoki
bittasida), yoki turli muqobil alomatlarni ichiga olgan alomatlar majmuidan biri
patentga layoqatlilikning shartlaridan biriga muvofiq emasligii aniqlangan bo'lsa va
talabnoma beruvchi formulani tuzatishdan yoki ushbu foydali model ta’rifini
formuladan chiqarib tashlashdan bosh tortgan holda patent berishni rad etish
to’g’risida qaror chiqariladi.
Bu holda qarorda patentga layoqatli deb xulosa olingan boshqa foydali
modelning (foydali modellarning) patentga layoqatliligi tasdiqlanadi.
230. Agar ko'rilayotgan talabnoma bo'yicha foydali modelning patentga
layoqatliligi aniqlangan bo'lib, lekin unga aynan o'xshash foydali model yoki ixtiroga,
xuddi shunday ustuvorlik sanasiga ega bo'lgan va chaqirib olinmagan yoki chaqirib
olingan deb hisoblanmagan boshqa talabnoma bo'lsa, ko'rilayotgan talabnomaning
talabnoma beruvchisiga bu haqida va uning talabnomasi bo'yicha Qonunning 18-
moddasi uchinchi qismida belgilangan shartlar bajarilgan holda patent berish
mumkinligi haqida ma’lum qilinadi.
Boshqa talabnomaning talabnoma beruvchisi roziligi bo'lgan holda, ko'rilayotgan
talabnomaning talabnoma beruvchisiga aynan o'xshash foydali model yoki ixtiroga
talabnomaning bibliografiya ma’lumotlarini patent berish haqidagi ma’lumotlar e’lon
qilingunga qadar ma’lum qilishga va uning mazmunini ochishga yo'l qo'yiladi.
Agar o'xshash foydali modellarga yoki foydali model va ixtiroga talabnomalar
aynan o'sha bir talabnoma beruvchi tomonidan topshirilgan bo'lsa, u holda
bildirishnomada unga uning tomonidan ko'rsatiladigan faqat birgina talabnoma
bo'yicha patentning berilishi mumkinligi xabar qilinadi.
231. Foydali modellarning (yoki foydali model va ixtironing) aynan o'xshashligi
talabnoma beruvchi tomonidan belgilangan tartibda taqdim etilgan formulaning oxirgi
tahririga asosan belgilanadi.
Foydali modellar (yoki foydali model va ixtiro), agar formuladagi mustaqil
bandlarning mazmunlari to'liq mos tushsa, aynan o'xshash deb e'tirof etiladi.