2016 Taualumaga Tau Solitulafono Nu. 6
SAMOA
Faatulagaina o Aiaiga
VAEGA 1 FAATOMUAGA
1. Igoa puupuu ma le amataga 2. Faamatalaina o uiga o upu 3. Faaaogāina
VAEGA 2 PULEAGA FAA-
FAAMASINOGA A FAAMASINOGA
Vaevaega 1 - Faamasinoga Sili
4. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a le Faamasinoga Sili
5. Malosiaga e faaliliuina atu ai taualumaga
5A. Malosiaga e faasee atu ai taualumaga i le Faamasinoga Faaitumalo mo polokalame o le toefuataiga
6. Faamasinoga e auai po o le lē auai o faatonu
7. Faamasinoga e lē auai ni Faatonu mo mataupu lavelave tau faasese
8. Faaliliuina atu o se tagi mai le Faamasinoga Faaitumalo
Vaevaega 2 - Faamasinoga Faaitumalo
9. Faamasinoga ia fofogaina i Faamasinoga Faaitumalo
10. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a Faamasino Fesoasoani
Vaevaega 3 - Faamasinoga mo Tupulaga Talavou
11. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a le Faamasinoga mo Tupulaga Talavou
12. E mafai e se Faamasinoga mo Tupulaga Talavou ona faaliliuina atu o taualumaga
VAEGA 3 AMATAGA O TAUALUMAGA
13. E amatalia taualumaga i le faauluina o tagi
14. Tagata ua pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga
15. Tuuina atu o tusi samania 16. Taimi ma nofoaga mo le
faauluina o se tagi 17. Taualumaga tau solitulafono i
le Faamasinoga Sili
2 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
18. Pepa Faatumu ma mataupu e aofia ai i se tagi
19. Pepa aloaia o moliaga 20. Ia na o le tasi lava le
soligatulafono e molia ai, i se tagi
21. Ia fofogaina faatasi ni tagi se lua po o le sili atu
22. E mafai ona suia se moliaga 23. E mafai ona faamasinoina
faatasi ni tagata tetee se toalua po o le sili atu
24. Ia aofia ai i le tagi ni faamatalaga auiliili e lava atoatoa
25. Talosaga mo nisi faamatalaga auiliili
26. E mafai e so o se tagata ona faauluina se tagi
27. Taualumaga o se tagi e manaomia ai se maliega
28. Ia lē taofia le faalēaogāina o se tagi, ona o le lē atoatoa o le tulaga tino mai
VAEGA 4 PUEINA FAAPAGOTA
MA LE SUEINA
Vaevaega 1 - Pueina faapagota
29. Pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga
30. Malosiaga e ulufale ai i nofoaga ma fale e aunoa ma se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota se tagata solitulafono po o le taofia o se soligatulafono
31. Tuuina atu ma le toe faaui i tua o se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota se tagata tetee
32. Tiute o tagata e pueina faapagota se isi tagata
Vaevaega 2 - Sueina
33. Tusi faapoloaiga e sueina ma taofia faamalosi ai
34. Tusi faapoloaiga mo vaegamea faataitai mo suesuega faapitoa
35. Lafoaia o mea ua faoa faamalosi
36. Puipuiga mai noataga
VAEGA 5 TUSI SAMANIA, FAAOO ATU O PEPA ALOAIA,
FAAMATALAGA MOLIMAU MA LE FAAILOA ATU
Vaevaega 1 - Tusi Samania ma le Faaooina Atu o Pepa Aloaia
37. Tuuina atu o tusi samania 38. Faaooina atu o pepa aloaia i le
tagata tetee 39. Faaooina atu o pepa aloaia i
mataupu faapitoa 40. Gagana o pepa aloaia 41. Tagata e mafai ona faaooina
atu o pepa aloaia 42. Faamaoniga o le faaooina atu o
pepa aloaia
Vaevaega 2 - Faiga o Faamatalaga Molimau e ese ai i lo taimi
o se Faamasinoga
43. Faamatalaga molimau a se tagata ua faamoemoe e tuua Samoa
44. Faamatalaga molimau a se tagata o lo o ma’i tigaina
45. Faia o faamatalaga molimau a se tagata molimau i fafo atu o le faamasinoga
Vaevaega 3 - Faailoaina atu
46. O le tiute o faafoe moliaga le faailoa atu o faamatalaga
47. Tolopoina o faamasinoga mo ni tagata molimau
32016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
48. E mafai e le faafoe moliaga ona teena le faailoaina atu o faamatalaga
49. O le faamasinoga e faia faaiuga o mataupu tau le faailoaina atu
50. Faasilasilaga o se puipuiga o se tagata
51. Faasilasilaga o faamatalaga molimau a tagata tomai faapitoa
VAEGA 6 FAAMASINOGA
52. Nofoaga o le faamasinoga 53. Faaliliuina atu o faamasinoga i
le va o Faamasinoga Faaitumalo ma le Faamasinoga Sili
54. Tatalaina i tua o se tagi ua i ai faatasi ma le faatagaga
55. Teuteuga o moliaga 56. E mafai e le Faamasinoga ona
faasaina lomiga faasalalau 57. O se soligatulafono le solia o
le poloaiga e tuueseina ai 58. O tagata e mafai ona faafoeina
taualumaga 59. Faafoega o taualumaga i
totonu o le Faamasinoga Sili 60. O le auai ma le puipuigamalu o
le tagata tetee a o faagasolo le faamasinoga
61. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai ua lē oo mai lē ua tetee
62. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai e lē oo mai le faafoe moliaga
63. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai e lē oo mai so o se tasi o vaega auai
64. Faalēaogāina o se tagi e lē taofia ai se taualumaga
VAEGA 7 TAUTINOGA ALOAIA MA
TAGATA TETEE E AFAINA LE MAFAUFAU
Vaevaega 1 - Tautinoga aloaia
65. Tautinoga aloaia o le nofosala i se faasilasilaga i le Resitara
66. Tautinoga aloaia ina ua molia 67. Tautinoga aloaia e avea ai ma
sui o se faalapotopotoga 68. Tautinoga aloaia faapitoa 69. Faamatalaga molimau o se
faamasinoga muamua 70. Tautinoga aloaia e uiga i le
tuusaolotoina talu ai ma le faamaonia o le nofosala
71. Tuuaiga lona lua 72. Talosaga ina ia faalēaogāina se
tautinoga aloaia o le nofosala
Vaevaega 2 - Tagata Tetee e Afaina le Mafaufau
73. Faamatalaina o uiga o upu 74. E mafai ona faia sailiiliga o le
tulaga o le lē atoatoa o le malosi e tulai ai i le faamasinoga
75. Tolopoina o suesuega faa- faamasinoga, ma isi tulaga faapena
76. Fuafuaina pe ua talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga lē ua tetee
77. Talosaga tetee i le Faamasinoga Sili
78. Taofia o tagata tetee ua maua e lē talafeagai ona faia ni tautinoga aloaia, ma isi tulaga faapena
79. Sailiiliga o le ma’i valea 80. Talosaga tetee e faasaga i le
faasaolotoina i tulaga o le ma’i valea
4 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
VAEGA 8 TAGATA MOLIMAU
81. Tusi samania mo le auai o tagata molimau
82. Tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai se tagata molimau
83. Faasalaga mo le lē usitaia o tusi samania o tagata molimau
84. E mafai ona faafalepuipui se tagata molimau e musu e tuuina mai faamatalaga molimau
85. E mafai ona tuueseina tagata molimau
VAEGA 9 FAAFOEINA O
FAAMASINOGA, TOLOPOINA MA LE TATALAINA I TUA
I PUIPUIGAMALU
Vaevaega 1 - Faafoeina o Faamasinoga
86. Mea ua tautinoina 87. Faamatalaga molimau 88. Tagata tetee e le o i ai sona sui 89. Ia faia faamatalaga molimau i
luga o se tautoga po o se faamaoniga aloaia
90. Faamaonia o se taumafaiga ina ua molia i se solitulafono
91. Faamaonia se solitulafono ina ua molia i se taumafaiga
92. Vaega o le moliaga ua faamaonia
93. Eseesega ma teuteuga
Vaevaega 2 - Tolopoina
94. Malosiaga e tolopo ai se faamasinoga
95. Malosiaga o le tolopoina
96. Malosiaga e tolopo ai mo ni suesuega ina ua uma ona faamaonia le nofosala
97. Aveeseina o se faamasinoga ona o se fesili tau le tulafono
Vaevaega 3 - Puipuigamalu mo le tatalaina i tua, a o tatali le
faamasinoga
98. O tulafono faafoe e faasino i le faatagaina o le tatalaina i tua
99. O mea moni talafeagai i se faaiuga e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga
100. Tulaga faasaina o le tatalaina i tua i luga o puipuiga
101. Tulaga faasaina o le tatalaina i tua ona o nisi moliaga ua faamaonia talu ai
102. Na o le poloaiga e ono mafai ai ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, mo se solitulafono tau nakoti
103. Tatalaina i tua i luga o puipuiga a o talia le faasalaga
104. E mafai e lē ua tetee ona talosagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga
105. Faamatalaga molimau i taualumaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga
106. Tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga
107. Tapaina o puipuiga faa- feagaiga, faamalumaluga po o se tasi e ofoina mai se puipuiga
108. Tusi faapoloaiga mo le taofia
Vaevaega 4 - Taualumaga i le maea ai ona Faamatuu
Atu o le Tatalaina i Tua
52016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
109. Tatalaina i tua o lē ua tetee ua faatagaina i ai se puipuigamalu e tatala ai i tua, a o tatali lona faamasinoina
110. Tusi faapoloaiga o le faasaolotoina
111. Fesuiaiga o tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga
112. E mafai ona pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga i nisi tulaga e aliae mai lē ua tetee o lo o tatalaina i tua i luga o puipuiga
113. Tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai lē ua tetee ua sola faalilolilo po o ua solia tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o ua lē mafai ona tali atu i tulaga o le tatalaina i tua
114. O le lē mafai ona tali atu i tulaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga
Vaevaega 5 - Tatalaina i tua i luga o Puipuiga e faasino i Talosaga
115. Tatalaina i tua i luga o puipuiga a o talia se talosaga
116. Talosaga mai faaiuga a Faamasinoga Faaitumalo e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga
117. Faatinoina o faaiuga a le Faamasinoga Sili i le tatalaina i tua i luga o puipuiga
118. Fofogaina ma le faatagaina atu o se puipuigamalu i lē na talosaga ma le nofo puipuia a o talia le talosaga
119. Tusi faapoloaiga e pueina ai se tagata na talosaga o ia lea ua sola ese po o ua agai ina
sola ese faalilolilo a o lo o i ai i se tulaga puipuia
120. O le gauai mai o lē na talosaga na tatala i tua i luga o se puipiugamalu ma le tuusaolotoina o lē sa noatia ai e avea ma puipuigamalu
121. Talosaga e afua i faaiuga a le Faamasino e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga
122. Aiaiga o taualumaga e faasino i talosaga i mataupu tau le tatalaina i tua i luga o puipuiga
123. Faaiuga a le Faamasinoga o Talosaga
VAEGA 10 SUESUEGA I TOTONU O LE
FAAMASINOGA SILI
Vaevaega 1 - Tulaga Lautele
124. Tutoatasi o le faafoe moliaga 125. Faasilasilaga a lē ua tetee ina
ia faamasinoina e le Faamasino na o ia lava
126. Talosaga a le Faafoe Moliaga mo le suesueina e le Faamasino na o ia lava
Vaevaega 2 - O Faatonu
127. O agavaa 128. Vaitaimi i le tofi 129. Lisi o Faatonu 130. Filifiliga ma le valaauina o
faatonu 131. O le lē mafai e faatonu ona
auai i le faamasinoga 132. Ia logoina e le Resitara le
faafoe moliaga ma lē ua tetee
133. Siligia o faatonu 134. Tautoga po o le faamaoniga
aloaia
6 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
135. O le tuueseina o faatonu
Vaevaega 3 - Faaiuga a Faatonu
136. Maliega o faatonu 137. E ao ona tuufaatasi faatonu
VAEGA 11 TALOSAGA
Vaevaega 1 - Talosaga mai Faamasinoga Faaitumalo i le
Faamasinoga Sili
138. Faataatiaeseina o se fesili tau le tulafono a o lumanai ai se faaiuga o se tagi
139. Talosaga pe afai ua teena e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo le faataatiaese o le mataupu
140. Talosaga i luga o se mataupu tau le tulafono e na o se mataupu ua faaalia e ala atu ai
141. E mafai e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona teena se mataupu pe afai e faatauvaa le talosaga
142. O le faamaonia e faapea ua lē tuliloaina faaletulafono se mataupu na faaalia
143. E mafai ona toe faafoi atu se mataupu mo se toe teuteuga
144. Ia faia e le Faamasinoga Sili le faaiuga o ni fesili i luga o le mataupu na faaalia
145. O lē ua tetee ua talosaga e ui mai i se mataupu ua faaalia e lē faatagaina e talosaga i se isi lava faiga e ese ai
Vaevaega 2 - Talosaga Eseese
146. Aia tatau eseese a lē ua tetee e talosaga ai i le Faamasinoga Sili
147. Aia tatau a le Loia Sili e talosaga ai i le Faamasinoga Sili
148. Faasilasilaga o se talosaga 149. Auina atu o pepa aloaia i le
Faamasinoga Sili 150. Ata o pepa aloaia e ao ona
tuuina atu i lē ua talosaga i luga o se talosaga
151. O lē ua talosaga e faaooina atu pepa aloaia i le Resitara
152. Faatulagaina o se talosaga mo le fofogaina
153. Taualumaga i luga o talosaga
154. O le Faamasinoga Sili e suesueina ma faia le faaiuga o se talosaga
155. Malosiaga e faasaina ai le lipotia o taualumaga, ma isi mea faapena
Vaevaega 3 - Aiaiga e faasino i Talosaga uma
156. Malosiaga o le Faamasino e faasino i le faaopoopoina o le taimi
157. Faamatalaga molimau fou i luga o le talosaga
158. Tuuina atu o se tusi faapoloaiga a o tatali se talosaga
159. O le faamauieseina o se talosaga
160. Tuuina mai o se mataupu e se itu auai o lo o nofo puipuia
161. Malosiaga o le Faamasinoga Sili e faatonuina ai le toe faia o se faamasinoga
162. Teuteuga o le nofosala ua faamaonia i le tuuina atu o se tasi soligatulafono e sui ai se isi soligatulafono
72016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
163. Faalēaogāina o se talosaga 177. O le aia tatau a le Loia Sili e ona o le lē faia o laasaga e talosaga ai, e faasaga i tuliloa ai faale-faamasinoga faasalaga po o le
164. Ia faamaonia e le Resitara le tuusaolotoina faaiuga e uiga i se talosaga 178. Talosaga e faasaga i faaiuga
165. Faaiuga a le Faamasinoga a le Faamasinoga Sili e uiga Sili i talosaga mai Faamasinoga
166. Faanofo puipuia o se tagata Faaitumalo ina ua uma le faaiuga o se 179. Aia tatau e talosaga ai talosaga faasaga i se faasalaga po o se
167. O le toe faaauauina ona moliaga ua faamaonia faanofo vaavaaia ina ua faaletulafono mo le maua le faaiuga o le talosaga faalēmigao i le faamasinoga
168. E mafai ona poloaiina se itu 180. Faaiuga o talosaga i totonu o faamasinoga ua na lē mataupu masani tuliloaina le talosaga na te 181. Malosiaga o le Faamasinoga totogiina totogi o le o Talosaga i totonu o faamasinoga mataupu faapitoa
169. Faamamaluina o se poloaiga 182. Toe umia ma le toe faaolaina e faasino i totogi o le o meatotino i luga o moliaga faamasinoga ua faamaonia faaletulafono
170. E leai ni totogifuapauina a le 183. Malosiaga faaopoopo o le Faamasinoga e tatau ona Faamasinoga o Talosaga totogi i luga o se talosaga a 184. Tiute tauave o le Resitara e se tagata na faasalaina i le tusa ai o faasilasilaga o le nofosala i le falepuipui talosaga, ma isi faapena
185. Faamatalaga molimau mo le Vaevaega 4 - Talosaga mai Faamasinoga o Talosaga
le Faamasinoga Sili i le 186. Aia tatau a lē na talosaga e Faamasinoga o Talosaga fai ai sona sui
187. Malosiaga e faasaina ai ona 171. Faamatalaina o uiga o upu lipotia taualumaga ma isi 172. Aia tatau e talosaga ai i nisi tulaga faapena
o mataupu e tulai mai a o le i faia le faamasinoga VAEGA 12
173. O le faataatiaese o se fesili AIAIGA ESEESE tau le tulafono
174. Talosaga e uiga i le fesili tau 188. Tupe totogi o faamasinoga le tulafono, fesili e le o 189. Tupe faaalu i tagata faataatiaeseina molimau
175. O le malosiaga o le 190. O gaoioiga e lē tatau ona Faamasinoga o Talosaga mo faia i le Aso Sa talosaga i luga o fesili tau le 191. Ia lē fesiligia taualumaga tulafono ona o le lē atoatoa o le tulaga
176. Aia tatau e talosaga ai tino mai faasaga i le faamaonia o le nofosala po o faasalaga
__________
8 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
192. Maliega a le Loia Sili i soligatulafono, fesoasoani taualumaga i nisi mataupu faalilolilo, ma tagata e mo soligatulafono e faia i taliaina luga o vaa po o vaalele 197. Tuuina atu o pepa aloaia, ma
193. Ia lē faataatiaese se taui tau isi mea faapena o lo o umia e le va o tagata le Matagaluega, ma isi
194. O le faalēmigao i 198. Tulafono Faatonutonu faamasinoga 199. Tulafono Faafoe o le
195. Agasala mamafa, amioga e Faamasinoga lē tusa ma tatau ai ma le 200. Soloia, teuteuga, soloaiga faiga tau le faamasinoina ma mea faasaoina
196. Taualumaga faasaga i itu faamasinoga i Faamatalaga
2016, Nu. 6
O SE TULAFONO e aiaia ai se tulafono laitiiti e faasino i taualumaga tau solitulafono ma tulafono faafoe e faatatau i puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a faamasinoga o fofogaina mataupu tau solitulafono ma mo faamoemoega e fesootai i ai. [09 Fepuari 2016]
UA FAIA e le Fono Aoao Faitulafono a Samoa i totonu o le Palemene ua potopoto e faapea:
VAEGA 1 FAATOMUAGA
1. Igoa puupuu ma le amataga-(1) E mafai ona taua lenei Tulafono o le Tulafono o Taualumaga Tau Solitulafono 2016.
(2) O lenei Tulafono e amata faamamaluina i se aso o le a filifilia e le Minisita o Faamasinoga ma Pulega Tau Faamasinoga.
2. Faamatalaina o uiga o upu-(1) I totonu o lenei Tulafono, ae vagana ai ua manaomia e le mataupu se isi uiga e ese ai:
“Tulafono” e aofia ai Tulafono na pasia a o lumanai le Tutoatasi;
92016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
“pepa aloaia o moliaga” o lona uiga o le pepa aloaia o moliaga i le Pepa Faatumu 5 o le Faamatalaga ua faatoai atu e po o e avea ai ma sui o le Loia Sili, e tusa ai ma lenei Tulafono;
“tamaitiiti” o lona uiga: (a) mo se tagata tetee, o se tagata ua 10 tausaga le
matua po o le sili atu ma e i lalo ifo o le 18 tausaga;
(b) mo se tagata faasea po o se tagata ua afaina, o se tagata ua 16 tausaga le matua po o e i lalo ifo.
“faalapotopotoga” e aofia ai isi faalapotopotoga faaletulafono; “Faamasinoga” o lona uiga o le Faamasinoga Sili po o se
Faamasinoga Faaitumalo, e tusa lava po o taitaia e se Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani;
“Faamasinoga o Talosaga” o lona uiga o le Faamasinoga o Talosaga a Samoa ua faavaeina i lalo o le Mataupu 75 o le Faavae;
“faaiuga” e aofia ai se faaiuga, poloaiga maualuga, poloaiga, faatonuga tusia, tautinoga, nofosala ua faamaonia, faasalaga, taofi po o isi faaiuga;
“tagata tetee” o lona uiga o se tagata ua molia i se soligatulafono, ma “o le tetee po o le puipuiga” ua i ai lona lava uiga e talafeagai ai;
“tulafono” o lona uiga o se aiaiga o so o se Tulafono, Tulafono na pasia a o lumanai le Tutoatasi po o tulafono laiti;
“Faamasino Fesoasoani” o lona uiga o se tagata ua tofia i lea tofiga i lalo o le Tulafono o Faamasinoga Faaitumalo 1969;
“lē ua tagi” o lona uiga, o ia lea po o se tasi ua avea ma ona sui, ua faauluina se tagi;
“tagi” e aofia ai so o se moliaga ua faia i se pepa aloaia o moliaga;
“Faamasino” o lona uiga o se Faamasino na tofia i lalo o le Tulafono o Faamasinoga 1961 po o le Tulafono o Faamasinoga Faaitumalo 1969;
“Komisi o Galuega Faale-Faamasinoga” o lona uiga o le Komisi o Galuega Faale-Faamasinoga na faavaeina e le Mataupu 72 o le Faavae;
“loia” e i ai le uiga i totonu o le Tulafono mo Loia ma le Faatinoga o Galuega Faa-loia 2014;
10 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
“soligatulafono” o lona uiga o se gaoioiga po o se mea ua lē faia, lea e mafai ona faasalaina ai se tagata i lalo o se tulafono, e ese ai i lo le avea o se taualumaga tau le va o tagata;
“pepa faatumu faatonuina” o lona uiga o se pepa faatumu ua faatonuina e tulafono faatonutonu po o tulafono faafoe a se Faamasinoga ua faia i lalo o lenei Tulafono po o so o se isi tulafono;
“falepuipui” e i ai le uiga i totonu o le Tulafono o Falepuipui ma le Toefuataiga 2013, ma e aofia ai se falepuipui tau leoleo;
“tagata faafoe moliaga” o lona uiga: (a) o le Loia Sili po o e aofia ai se loia o lo o galue i lalo o
faatonuga lautele po o faatonuga faapitoa a le Loia Sili; po o
(b) se leoleo o faafoeina moliaga i totonu o se Faamasinoga Faaitumalo, o lo o galue i lalo o faatonuga lautele po o faatonuga faapitoa a le Komesina o Leoleo,
ma o se “moliaga faale-faamasinoga” e i ai lona uiga e tutusa. “nofoaga faitele” e aofia ai se nofoaga lea e agavaa i ai tagata
lautele po o le faatagaina ona maua i ai o le avanoa, tusa lava pe totogiina o se tupe po o se isi faiga e ese ai;
“Resitara” o lona uiga o le Resitara o se Faamasinoga, ma e aofia ai se Sui Resitara;
“tagata ofisa e toe auina atu se pagota i se nofoaga e taofia ai” o lona uiga o se tagata ofisa e toe auina atu se pagota i se nofoaga e taofia ai, ua taua i le Mataupu 6(4) o le Faavae;
“sui”, mo se faalapotopotoga, o lona uiga o se tagata na tofia e le faalapotopotoga e fai ma ona sui, mo le faamoemoe o le faia o se gaoioiga po o se mea lea ua faatagaina ai le sui na te faia i lalo o lenei Tulafono;
“tulafono faafoe” o lona uiga o tulafono faafoe ua faia i lalo, po o faaaogāina e tusa ai ma le fuaiupu 199;
“Faamasinoga mo Tupulaga Talavou” o lona uiga o le Faamasinoga ua faavaeina i lalo o le Tulafono mo Tupulaga Talavou Solitulafono 2007.
(2) O se faamatalaga tusitusia, lea e lē manaomia ai ona faia i lalo o se faamaufaailoga, ae peitai o lo o faatatauina ina ia sainia e so o se tagata o lo o ia te ia, po o o ia lea o se tasi o i latou ua ia
112016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
i latou le puleaina o mataupu a se faalapotopotoga, i le tulaga moni e faapea o le tagata ua taua le igoa i totonu o le faamatalaga, ua uma ona tofia e avea ma sui o le faalapotopotoga mo faamoemoega o lenei Tulafono, o le a mafai ona taliaina e aunoa ma se tasi faamaoniga e avea ma faamatalaga molimau tino mai e faapea o lea tagata ua uma ona tofia faapena.
3. Faaaogāina-(1) I le noatia ma le fai fuafua i le fuaiupu 200, o lenei Tulafono e faaaogā i taualumaga tau solitulafono uma i le po o le tuanai ai o le aso e amata faamamaluina ai lenei Tulafono.
(2) E leai se mea o i totonu o lenei Tulafono, e faatapulaaina ai pe aafia ai i so o se auala so o se tasi lava tulafono ua faaeeina atu ai i luga o se Faamasinoga se malosiaga e tuuina ai o se faasalaga pe faaee atu o se faasalaga po o le faia o se poloaiga e faaopoopo atu i, po o, e sui ai se faasalaga o le nofosala i le falepuipui po o se faasalaga ua faatonuina e lenei Tulafono, po o e faafoe ai i so o se tasi lava faiga e ese ai so o se tagata tetee.
VAEGA 2 PULEAGA FAA-FAAMASINOGA A FAAMASINOGA
Vaevaega 1 - Faamasinoga Sili
4. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a le Faamasinoga Sili - E i ai i le Faamasinoga Sili le puleaga faa- faamasinoga e fofogaina ma faia o faaiuga o mataupu nei:
(a) o taualumaga tau solitulafono uma e amata i totonu o le Faamasinoga Sili i le faataatia atu lea o se tagi;
(b) so o se tagi ua faataatia atu i se Faamasinoga Faaitumalo ma faaliliuina atu i le Faamasinoga Sili mo le suesueina i lalo o lenei Tulafono po o so o se isi lava Tulafono;
(c) so o se tagi ua faatoai atu i le Faamasinoga Sili e tusa ai ma le puleaga faa-faamasinoga a se Faamasinoga Faaitumalo, pe afai -
(i) ua faamalieina le Faamasinoga Sili e faapea, e ono tatau ai po o ua talafeagai ai ona faia faapea, o le faataunuuina o le faamasinoga tonu; po o
12 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(ii) o le tagi e ao ona suesueina faatasi ma se tagi i lalo o le puleaga faa-faamasinoga a le Faamasinoga Sili; po o
(iii) o le tagi ua suia ai le tagi i lalo o le puleaga faa-faamasinoga a le Faamasinoga Sili;
(d) o talosaga tetee tau solitulafono uma mai se Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasinoga mo Tupulaga Talavou, tusa lava pe ui mai i se mataupu ua faaalia manino po o i se faasilasilaga o talosaga lautele e faasaga i se moliaga ua faamaonia faaletulafono, faasalaga, po o le faasaolotoina e lē sala;
(e) o talosaga uma mo le tatalaina i tua i luga o se puipuigamalu mo le tatalaina i tua o se pagota o lo o talia lona faamasinoga po o le alu atu i tua e tusa ai o so o se tagi na faatoai atu i po o ua faaliliuina atu i le Faamasinoga Sili;
(f) so o se talosaga e faasaga i se faaiuga tau le puipuigamalu mo le tatalaina i tua o se pagota o lo o talia lona faamasinoga, mai se Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasinoga mo Tupulaga Talavou.
5. Malosiaga e faaliliuina atu ai taualumaga-(1) Ae vagana o se tuusaunoaga i le fuaiupu 4, e mafai, e se Faamasino o le Faamasinoga Sili, i le maea ai ona ia faafofoga i le Tagata e faafoeina moliaga ma le tagata tetee, ona faatonuina e faapea, o se faamasinoga lea e ono mafai ona faatautaia i se isi faiga e ese ai i totonu o le Faamasinoga Sili, e ao ona faaliliuina atu i se Faamasinoga Faaitumalo mo le suesueina, pe afai:
(a) o le tagata o lo o faatalitali lona faamasinoga ua molia i lalo o le Tulafono o Nakoti 1967; ma
(b) ua faamalieina le Faamasino e faapea, e ui lava o le faasalaga aupito maualuga o le soligatulafono, o le faasalaga e ao ona faaee atu, pe afai o le moliaga po o ni moliaga sa faamaonia, e mafai ona itiiti ifo i lo le lua (2) tausaga; ma
132016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(c) e leai ni mataupu lavelave faaletulafono po o i le tulaga o mea moni, po o ni mataupu e faatulai mai i le tulaga o le manuia lautele o tagata po o le faataunuuina o le amiotonu, e pei ona talafeagai ai ona tauaveina pea le faamasinoga i le Faamasinoga Sili.
(2) Afai o le tagata ua faamaonia sona moliaga i se soligatulafono po o ni soligatulafono i so o se taualumaga na faaliliuina atu i lalo o lenei fuaiupu, o le Faamasino na tauaveina le faamasinoga, i se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1)(b), e mafai ona ia faasalaina le tagata tetee i le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e sili atu i lo le lua (2) tausaga, peitai e lē mafai ona faasalaina le tagata tetee i le sili atu i lo le fitu (7) tausaga i le falepuipui.
5A. Malosiaga e faasee atu ai taualumaga i le Faamasinoga Faaitumalo mo polokalame o le toefuataiga-(1) E avea ai ma tuusaunoaga i le fuaiupu 4, e mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Sili i le maea ai ona ia fofogaina le faafoe moliaga ma le tagata ua tetee, ona ia faatonuina e faapea, o le a faasee atu le faasalaga po o nisi itu e faailoa ai le faaiuga lea na tatau ona faia i le Faamasinoga Sili, i le Faamasinoga Faaitumalo pe afai:
(a) o le tagata tetee - (i) ua ia tautino lona tausalaina; ma (ii) e ono talafeagai ma se polokalame o le
toefuataiga i le Faamasinoga Faaitumalo; ma (b) ua faamalieina le Faamasino o le Faamasinoga Sili e
faapea, e ui lava i le maualuga o le faasalaga mo le soligatulafono, o le faasalaga o le a faaeeina atu, i le amanaia ai o itu lelei o le faamaeaina ai o le polokalame o le toefuataiga, o se faasalaga e tuli i nuu ma afioaga.
(2) Afai o le tagata tetee: (a) ua maea lelei ona ia auai i le polokalame o le
toefuataiga, e mafai e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona faasalaina o ia e tusa ai ma lona malosiaga e faia ai faasalaga; po o
14 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) le lē mafai ona faamaeaina o le polokalame o le toefuataiga, e ao i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona toe faasee atu le mataupu i le Faamasinoga Sili mo le faasalaga.
(3) E mafai e le Faamasino Sili ona faia Faaiuga mo le tuuina atu o taiala ma taualumaga mo polokalame o le toefuataiga.
(4) I totonu o lenei fuaiupu, “polokalame o le toefuataiga” o lona uiga o le polokalame toefuataiga e mataitu e le faamasinoga, tauaveina e le Faamasinoga Faaitumalo mo se tagata tetee ina ia tusa ai ma lenei fuaiupu.
6. Faamasinoga e auai po o le lē auai o faatonu-(1) O faamasinoga uma i le Faamasinoga Sili e ao ona suesueina e se Faamasino na o ia lava.
(2) I le avea ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1), o se tagata tetee ua molia i se soligatulafono e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui i le olaga atoa, e ao ona suesueina e se Faamasino faatasi ai ma ni faatonu se toalima (5) e auai.
(3) Peitai, e mafai e se tagata tetee i lalo o le faafuaiupu (2), ona talosaga, e tusa ai ma le fuaiupu 125, ina ia suesueina o ia e se Faamasino na o ia lava.
(4) E lē faaaogāina le faafuaiupu (2), pe afai o le tagata tetee o lo o molia i lalo o le Tulafono o Nakoti 1967.
7. Faamasinoga e lē auai ni faatonu mo mataupu lavelave tau faasese-(1) I totonu o lenei fuaiupu o se “mataupu lavelave tau faasese” e aofia ai se faasologa o mataupu e fesootai faatasi na tulai mai, po o isi mataupu lavelave ia, pe afai e iloiloina faatasi, e oo atu lava i se mataupu lavelave tau faasese.
(2) I le noatia ma le fai fuafua i le fuaiupu 6(2), i so o se faamasinoga e aafia ai se mataupu lavelave tau faasese, e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui i le olaga atoa, e mafai, e se Faamasino, i luga o se talosaga a le tagata e faafoeina moliaga, ona faatonuina e faapea, o le faamasinoga, ia fofogaina e se Faamasino na o ia lava.
152016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
8. Faaliliuina atu o se tagi mai le Faamasinoga Faaitumalo- (1) E mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Sili, ona faia o se faaiuga i so o se talosaga e faaliliuina atu ai se tagi na faauluina i le Faamasinoga Faaitumalo, i le Faamasinoga Sili mo le suesueina.
(2) O le faaliliuina atu o se tagi i le Faamasinoga Sili e ono mafai ona amataina e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasinoga Sili po o e ala i se talosaga ua faia e se tagata faafoe moliaga po o se tagata tetee.
Vaevaega 2 - Faamasinoga Faaitumalo
9. Faamasinoga ia fofogaina i Faamasinoga Faaitumalo-(1) E i ai i se Faamasinoga Faaitumalo le puleaga faa-faamasinoga ua faatulagaina mai i lalo o le Tulafono o Faamasinoga Faaitumalo 1969.
(2) E i ai i se Faamasinoga Faaitumalo le puleaga faa- faamasinoga e fofogaina ma faia o se faaiuga i so o se tagi na faaliliuina atu i le Faamasinoga Faaitumalo, mai le Faamasinoga Sili.
10. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a Faamasino Fesoasoani - O se Faamasinoga o seei ai se Faamasino Fesoasoani e taitaia e i ai le puleaga faa-faamasinoga ua faatonuina i lalo o le Tulafono o Faamasinoga Faaitumalo 1969.
Vaevaega 3 - Faamasinoga mo Tupulaga Talavou
11. Puleaga faa-faamasinoga tau solitulafono a le Faamasinoga mo Tupulaga Talavou - E i ai i se Faamasinoga mo Tupulaga Talavou, le puleaga faa-faamasinoga e pei ona faatulagaina mai i lalo o le Tulafono mo Tupulaga Talavou Solitulafono 2007.
12. E mafai e se Faamasinoga mo Tupulaga Talavou ona faaliliuina atu o taualumaga-(1) I le avea ai o se tuusaunoaga i le Tulafono mo Tupulaga Talavou Solitulafono 2007, i luga o se talosaga a le tagata faafoe moliaga, e mafai e se Faamasinoga mo Tupulaga Talavou ona faaliliuina atu le faamasinoga o se tamaitiiti i:
16 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(a) le Faamasinoga Sili, pe afai o le soligatulafono ua molia ai e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui mo le sili atu i lo le fitu (7) tausaga; po o
(b) se Faamasinoga Faaitumalo i so o se isi lava mataupu, pe afai ua faamalieina le Faamasinoga mo Tupulaga Talavou, e faapea, o le tulaga matuia o le soligatulafono, po o so o se isi lava tulaga aliae mai o le soligatulafono po o ua faia e le tagata tetee i se tulaga talafeagai mo le mataupu ina ia suesueina i le Faamasinoga Sili po o i se Faamasinoga Faaitumalo.
(2) E mafai e se Faamasinoga mo Tupulaga Talavou i so o se mataupu lava ona faaliliuina atu se faamasinoga i le Faamasinoga Sili po o se Faamasinoga Faaitumalo, pe afai o se tamaitiiti o lo o molia i se tulaga soofaatasi ma se tagata matua ma e manaomia, i le faia ai o le amiotonu, le fofogaina faatasi o ia faamasinoga.
VAEGA 3 AMATAGA O TAUALUMAGA
13. E amatalia taualumaga i le faauluina o tagi - O taualumaga tau solitulafono uma e amata i le Faamasinoga Sili, i le faauluina o se tagi, seia vagana ai ua faaliliuina atu taualumaga i le Faamasinoga Faaitumalo i lalo o le fuaiupu 5.
14. Tagata ua pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga-(1) Afai ua pueina faapagota se tagata e aunoa ma se tusi faapoloaiga, o so o se tagi ua molia ai le soligatulafono lea ua pueina ai faapagota lea tagata, e ao ona faatoai atu i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino i le Faamasinoga lea o le a tulai ai le tagata na pueina faapagota.
(2) Afai ua faaulu so o se tagi i le Faamasinoga Sili, o taualumaga e faasino i le puipuigamalu e tatalaina ai i tua a o talia se faaiuga, e mafai ona fofogaina i luga o lena tagi, e ui lava ina e le i faatoai atu e le Loia Sili o se pepa aloaia o moliaga.
15. Tuuina atu o tusi samania-(1) Pe afai ua maea ona faaulu o se tagi, e mafai e se Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o le Resitara, ona tuuina atu o se tusi samania i le tagata tetee, i totonu o le Pepa Faatumu 2 i le Faamatalaga.
172016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(2) O se tusi samania e tuuina atu i lalo o le faafuaiupu (1) e tatau ona:
(a) manaomia ai le tagata ina ia oo atu i se aso ma taimi i le Faamasinoga na faaulu ai po o o le a faatoai atu i ai le tagi; ma
(b) ia aofia ai faamatalaga maoti o le tagata, o ia lea o lo o faasaga i ai le tagi na faauluina pe o le a faaulu, faatasi ai ma faamatalaga maoti o le soligatulafono po o soligatulafono ua molia ai.
16. Taimi ma nofoaga mo le faauluina o se tagi-(1) So o se tagi mo se soligatulafono o lona faasalaga e i ai i le tapulaa maualuga e lē sili atu i le tolu (3) masina i le falepuipui, e ao ona faaulu i totonu o le 12 masina o le taimi lea e faapea na faia ai le soligatulafono ua tuuaia ai.
(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina, pe afai o lo o aiaia e se tulafono so o se isi lava vaitaimi mo le faauluina o se tagi.
(3) So o se tagi mo se soligatulafono e i totonu o le puleaga faa-faamasinoga a le Faamasinoga Faaitumalo, e ao ona faatoai atu i le Faamasinoga Faaitumalo lea e sili ona latalata i le ala e mafai ona ui atu ai i le nofoaga lea e faapea ua faia ai le soligatulafono ua tuuaia ai po o i le nofoaga o nofomau ai le tagata ua molia.
(4) So o se tagi mo se soligatulafono e fitoitonu i le puleaga faa-faamasinoga a le Faamasinoga Sili, e ao ona faatoai atu i lena Faamasinoga.
17. Taualumaga tau solitulafono i le Faamasinoga Sili-(1) O se faamasinoga i le Faamasinoga Sili e faia ai o se faaiuga i se tagi, e lē tatau ona amatalia vagana ua maea ona faatoai atu o se pepa aloaia o moliaga.
(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina pe afai: (a) o le suesuega o moliaga faale-faamasinoga o se
suesuega maoti lea o moliaga; po o (b) ua i ai le maliega a le Loia Sili ina ia amatalia le
suesuega o moliaga faale-faamasinoga. (3) O le pepa aloaia o moliaga e ao ona faatoai atu i totonu o le
21 aso faigaluega (po o so o se isi lava taimi e pei ona mafai ona faatagaina e le Faamasinoga i luga o se talosaga a le tagata e
18 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
faafoeina moliaga) mai le uluai aso na fofogaina ai pe na valaauina ai le tagi i luma o le Faamasinoga Sili.
(4) O le pepa aloaia o moliaga e mafai ona: (a) i ai taualumaga e faagasolo ai le tagi ua maea ona
faataatia i luma o le Faamasinoga Sili; po o (b) e faaopoopo atu i le tagi ua maea ona faataatia i luma o
le Faamasinoga, e i ai foi taualumaga e faagasolo ai so o se isi lava tagi faaopoopo i totonu o le pepa aloaia o moliaga; po o
(c) le i ai o taualumaga e faagasolo ai so o se faamatalaga e fai ma sui i totonu o le lautusi o moliaga; po o
(d) le teuteuina o so o se tagi ua maea ona faataatia i luma o le Faamasinoga Sili.
(5) E mafai e se tagata ona sainia o se tautoga aloaia a o le i faatumuina o se pepa aloaia o moliaga ma o le Faamasinoga e faamauina le tautoga aloaia peitai, mo tautoga aloaia o le nofosala, e lē mafai e le Faamasinoga ona sainia o se moliaga ua faamaonia seia vagana ua malie i ai le Loia Sili i le moliaga ua faamaonia ua sainia.
(6) I le avea ai o se tuusaunoaga i faafuaiupu (2) ma le (5), o le fofogaina o so o se taualumaga e mafai ona amatalia e aunoa ma se pepa aloaia o moliaga pe afai ua faatagaina e le Faamasinoga le fofogaina o le mataupu ina ia amatalia i le tagi ua maea ona faatoai atu i luma o le Faamasinoga Sili.
18. Pepa faatumu ma mataupu e aofia ai i se tagi-(1) So o se tagi e tatau ona:
(a) faia i le Pepa Faatumu 1 i totonu o le Faamatalaga; ma (b) ia faatautoina pe faamaonia; ma (c) ia faasino i aiaiga o se tulafono o faatulai mai ai le
soligatulafono lea ua tuuaia ai le tagata tetee e faapea na ia faia.
(2) Afai e manaomia le maliega a se Faamasino po o le Loia Sili, i le faauluina o so o se tagi, e ao ona faamaonia le tagi faatasi ai ma le maliega po o ia tuuina atu faatasi ma se tusi faamaonia o aofia ai o lena maliega.
(3) O le faamaoniga po o le tusi faamaonia, o se faamatalaga molimau maumautu lea o le maliega.
192016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
19. Pepa aloaia o moliaga-(1) O le pepa aloaia o moliaga e tatau ona faatulagaina mai ai:
(a) o moliaga ia ua faamoemoe le Loia Sili e faagasolo ai le suesueina o moliaga faale-faamasinoga o le tagata tetee; ma
(b) pe afai o le suesueina o moliaga faale-faamasinoga ua fuafuaina ai se faamasinoga soofaatasi o ni tagata tetee se toalua (2) po o le sili atu, o moliaga e faasaga i tagata tetee uma.
(2) O le pepa aloaia o moliaga e mafai ona i ai taualumaga e faagasolo ai i:
(a) le tagi ua maea ona i luma o le Faamasinoga; po o (b) e faaopoopo atu i ai i, po o i le fai ai ma sui o le tagi, o
so o se moliaga faaopoopo po o ni moliaga ua faatulagaina mai i totonu o le pepa aloaia o moliaga.
(3) Afai e sili atu i lo le toatasi (1) le tagata tetee, e ao ona faatoai se pepa aloaia o moliaga se tasi (1) i le Faamasinoga.
(4) O le lē mafaia ona faatoai atu o se pepa aloaia o moliaga o le a lē faalēaogāina ai ni taualumaga.
(5) E leai se mea i lenei fuaiupu e taofia ai le itu tagi e talosaga ina ia teuteu pe faaopoopo so o se moliaga i le tuanai ai ona faatoai atu o se pepa aloaia o moliaga.
(6) Mo se pepa aloaia o moliaga o lo o aofia ai le sili atu i lo le tasi (1) le moliaga, o moliaga taitasi uma o le a tagofia o ni moliaga eseese.
(7) E mafai e se Faamasino ona poloaiina i so o se taimi a o le i tuuina atu o se faaiuga:
(a) ina ia faamasinoina eseese le tagata tetee i luga o so o se moliaga po o ni moliaga i totonu o le pepa aloaia o moliaga; po o
(b) ina ia faamasinoina eseese o tagata tetee o le tasi mai le isi tagata,
pe afai ua faamalieina le Faamasino e faapea e i ai tulaga aliae mai faapitoa e ono aafia ai le tulaga lē faaituau o le faamasinoga po o i le faia ai o le amiotonu.
(8) Afai ua faia o se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (7) mo faamasinoga e faia eseese, e tatau i le faafoe moliaga ona faatoai atu o se pepa aloaia o moliaga mo faamasinoga taitasi.
20 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
20. Ia na o le tasi lava le soligatulafono e molia ai, i se tagi- (1) I le noatia ma le fai fuafua i so o se isi lava tulafono, o so o se tagi e ao ona faia mo na o le tasi (1) lava le soligatulafono.
(2) I le avea ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1) o le tagi e mafai ona molia, i se isi faiga e ese ai, o gaoioiga eseese, mea ua lē faia po o mataupu pe afai o gaoioiga, mea ua lē faia po o mataupu ua taua i totonu o se faiga e ese ai i totonu o le tulafono lea ua faatulai mai ai le moliaga.
(3) E mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le tagata tetee, ona poloaiina e faapea o le tagi ua faatoai atu i lalo o le faafuaiupu (2), ia teuteuina pe ia vaevaeina pe afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea, o le tetee a le tagata tetee i so o se moliaga po o moliaga, o le a faaituau i se isi faiga e ese ai.
(4) Afai ua faia o se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (3), e faaauau pea le faamasinoga i luga o le tagi e pei ona teuteuina po o, i le itu i le vaevaeina o le tagi, e peiseai ai o le tagi sa faatoai atu e tusa ai o moliaga taitasi ua vaevaeina.
21. Ia fofogaina faatasi ni tagi se lua po o le sili atu-(1) E mafai ona suesueina faatasi ni moliaga se lua (2) po o le sili atu mo so o se soligatulafono e faasaga i se tagata tetee.
(2) E mafai e le Faamasinoga ona faia se poloaiga mo le faamoemoe o le faafuaiupu (1) pe afai:
(a) o le tagi e faatulai mai i ni tuuaiga e fesootai i se tulaga lelei ma le taimi, nofoaga, tulaga aliae mai po o isi mea moni ua mafuli atu ai i se tulaga taua o le maua uma ai o faamatalaga molimau; po o
(b) ua manatu le Faamasinoga ua alagatatau ai po o le faanatinati ona faia faapea mo le faia ai o le amiotonu.
(3) E mafai e le tagata faafoe moliaga ona: (a) logoina le Faamasinoga lea o lo o tauaveina ai
taualumaga, e fautuaina ai ina ia suesueina faatasi o ni moliaga se lua (2) po o le sili atu; ma
(b) saili se faatagaga i so o se taimi a o lumanai ai po o a o faagasolo le faamasinoga, e teuteuina ai o lena faasilasilaga.
212016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) Afai e manatu le Faamasinoga lea o lo o tauaveina ai taualumaga, e mo le faia o le amiotonu e faia ai faapea, e mafai i le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le tagata tetee po o le tagata faafoe moliaga, ona poloaiina ina ia faamasinoina se tagata tetee i tulaga e faia eseese i luga o se moliaga se tasi (1) po o le sili atu, e faasaga i le tagata tetee.
(5) Afai e tasi (1) le moliaga o le a suesueina i luma o faatonu, o moliaga uma e mafai ona faapea foi ona suesueina.
(6) Afai e tasi (1) se moliaga o le a suesueina i totonu o le Faamasinoga Sili, o moliaga uma e mafai lava ona suesueina i totonu o le Faamasinoga Sili.
22. E mafai ona suia se moliaga-(1) O se moliaga e mafai ona suia pe afai:
(a) o soligatulafono e tele o le ituaiga lava e tasi ua tuuaia ai; ma
(b) o soligatulafono ua tuuaia ai e faapea sa faia i tulaga tutusa na aliae mai a o faagasolo se vaitaimi; ma
(c) o le uiga ma tulaga aliae mai o soligatulafono ua faapea ai ona lē mafai i se tulaga talafeagai i le tagata faasea ona manaomia ina ia faamaoti auiliili mai o aso po o isi auiliiliga o soligatulafono.
(2) O se moliaga e mafai foi ona suia pe afai: (a) o soligatulafono e tele o le ituaiga lava e tasi ua tuuaia
ai; ma (b) o soligatulafono ua tuuaia ai e faapea sa faia i tulaga
tutusa na aliae mai ua faapea ona ono mafai ai ona faia o se tautinoga aloaia a le tagata tetee e faasino i soligatulafono uma, pe afai sa molia eseese i latou; ma
(c) talu ai ona o le aofaiga o soligatulafono ua tuuaia ai, pe afai o soligatulafono o le a faia i ai o moliaga eseese, e ui ina o le a suesueina faatasi, o le a matua faigata lava mo le Faamasinoga, (e aofia ai, i so o se faamasinoga o auai faatasi faatonu, o faatonu) ona faafoeina o moliaga eseese.
(3) O se moliaga ua suia e ao lava ona faamautinoa faapena.
22 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(4) O se moliaga ua suia e ao ona aofia ai itu nei: (a) faamatalaga maoti o soligatulafono ia ua suia ai le
moliaga ma e aofia ai, e aunoa ma le faatapulaaina, pe afai o tau aogā, aofaiga o tupe, po o se aofaiga tele e talafeagai ai, faamatalaga maoti o tau aogā aupito maualalo, aofaiga o tupe, po o le aofaiga tele lea e mafai ona faamautuina e le itu tagi, ina ia mafai ai ona faamaonia le moliaga; ma
(b) aso na po o i le va o aso ia na faatulai mai ai le soligatulafono ua tuuaia ai.
(5) E mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a so o se vaega auai po o i luga o ana lava fuafuaga, i le faatinoga o le amiotonu ona:
(a) poloaia e faapea o so o se moliaga ua suia, ua teuteuina, pe vaevaeina i ni vaega se lua (2) po o le sili atu o moliaga; po o
(b) ia poloaiina e faapea ia tuufaatasia o ni moliaga se lua (2) po o le sili atu i se moliaga ua suia.
23. E mafai ona faamasinoina faatasi ni tagata tetee se toalua po o le sili atu-(1) So o se aofaiga o tagata tetee e mafai lava ona faamasinoina faatasi.
(2) E mafai e le Faamasinoga ona faia o se poloaiga mo le faamoemoe o le faafuaiupu (1) pe afai:
(a) o tuuaiga e faasaga i tagata tetee e fesootai lelei ma le taimi, nofoaga, tulaga aliae mai po o isi mea moni na faatulai mai, e taua tele ai le tulaga taatele o faamatalaga molimau; po o
(b) ua manatu le Faamasinoga ua alagatatau ai po o le faanatinati ona faia faapea mo le faia ai o le amiotonu.
(3) E mafai e le tagata faafoe moliaga ona: (a) logoina le Faamasinoga lea o lo o tauaveina ai
taualumaga, e fautuaina ai e faapea o moliaga e faasaga i le tagata tetee e toatasi (1) ia suesueina faatasi ma moliaga e faasaga i le tagata tetee e toatasi (1) po o le sili atu; ma
232016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) saili le faatagaga i so o se taimi a o lumanai ai po o a o faagasolo le faamasinoga ina ia teuteuina o lena faasilasilaga.
(4) Afai e manatu le Faamasinoga lea o lo o tauaveina ai taualumaga, o le faia faapena ua faatino ai le faia o le amiotonu, e na te mafaia lava, i luga o se talosaga a le tagata tetee po o le tagata faafoe moliaga, ona poloaiina e faapea o se tagata tetee e ao ona faaeseeseina lona suesueina.
(5) Afai e toatasi (1) se tagata tetee o le a faamasinoina i luma o faatonu, i luga o se moliaga e tasi (1), o moliaga uma e faasaga i le tagata tetee, e mafai ona faapea ona suesueina.
(6) Afai e tasi (1) se moliaga o le a suesueina i le Faamasinoga Sili, o moliaga uma e faasaga i tagata tetee uma, e mafai ona suesueina i le Faamasinoga Sili.
24. Ia aofia ai i le tagi ni faamatalaga auiliili e lava atoatoa- (1) E tatau i so o se tagi po o se pepa aloaia o moliaga ona aofia ai faamatalaga auiliili atoatoa, aua o le a faailoa ai i se tulaga talafeagai le tagata tetee, i le aano moni o le soligatulafono lea ua molia ai le tagata tetee.
(2) E faaopoopo atu i le fuaiupu 18(1)(c), o faamatalaga auiliili o le soligatulafono:
(a) e ao ona, i le tulaga e mafai ai ona faatino pe ua talafeagai ai, ona faaaogāina o upu o le tulafono ua mafua ai ona faatulai mai o le soligatulafono; ma
(b) e mafai ona faasino i so o se vaega o lena tulafono. (3) I le fuafuaina o le tulaga o le atoatoa o le tagi i lalo o le
faafuaiupu (2), e ao i le Faamasinoga ona amanaia le faasinomaga i le tulafono.
(4) O faamatalaga auiliili e tatau ona aofia ai le taimi ma le nofoaga o le soligatulafono ua tuuaia ai, i le tulaga e faapea e ono mafai lava ona faamautinoa i se tulaga talafeagai ai ma o le tagata (pe afai e i ai) o ia lea e faasaga i ai, po o le mataupu (pe afai e i ai) e tusa ai ma lea soligatulafono sa faapea ona faia.
25. Talosaga mo nisi faamatalaga auiliili-(1) Afai ua manatu se tagata tetee, o ia lea ua na sailia nisi faamatalaga auiliili o se moliaga mai lē ua tagi po o le tagata e fafoeina moliaga, e le o atoatoa le tali mai, e mafai e le tagata tetee ona talosaga i le
24 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
Faamasinoga lea o le a suesueina ai le moliaga, mo se poloaiga mo nisi faamatalaga auiliili ua faamaotiina.
(2) Afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea, o faamatalaga auiliili uma po o nisi o faamatalaga auiliili ua faamaotiina i totonu o le talosaga, i lalo o le faafuaiupu (1), ua talafeagai mo le faia ai o se faamasinoga e lē faaituau, e mafai e le Faamasinoga ona poloaiina lē ua tagi po o le tagata e faafoeina moliaga ina ia faaooina atu o na faamatalaga auiliili i le tagata tetee, i se faiga tusitusia.
26. E mafai e so o se tagata ona faauluina se tagi-(1) I le noatia ma le fai fuafua i so o se isi lava tulafono ma le faafuaiupu (2), e mafai e se tagata ua atoa le 21 tausaga o le matua po o le sili atu, ona faaulu o so o se tagi mo se soligatulafono.
(2) E mafai, e se tagata e i lalo ifo o le 21 tausaga le matua, ona faia faapea, ina ua i ai o se faatagaga a se Faamasino.
27. Taualumaga o se tagi e manaomia ai se maliega-(1) Afai o se tagata ua tuuaia e faapea ua na faia o se soligatulafono e manaomia ai le maliega a se isi tagata, a o le i mafai ona faauluina atu o se tagi mo lena soligatulafono, o le tagata ua tuuaia na ia faia o le soligatulafono:
(a) e mafai ona pueina faapagota; po o (b) ia tuuina atu i ai o se tusi faapoloaiga mo le pueina
faapagota ma lona faataunuuina; ma (c) e mafai ona taofia i se puipuigamalu po o le tatalaina i
tua i luga o ni aiaiga, e ui lava ina e le i mauaina o le maliega mo le faauluina o se tagi.
(2) Afai ua taofia se tagata i luga o se puipuigamalu i lalo o le faafuaiupu (1):
(a) e lē toe faia o nisi taualumaga seia vagana ai ua maua o se maliega; ma
(b) o le maliega e tatau ona maua i totonu o le lima (5) aso faigaluega, o se poloaiga e taofia ai le tagata tetee i se puipuigamalu.
(3) I so o se isi lava mataupu, e ao lava ona maua o se maliega, i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino.
252016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
28. Ia lē taofia le faalēaogāina o se tagi, ona o le lē atoatoa o le tulaga tino mai-(1) E lē mafai e se Faamasinoga ona soloia, faataatiaese pe faalēaogāina:
(a) so o se tagi; po o (b) se pepa aloaia o moliaga po o se moliaga i totonu o le
pepa aloaia o moliaga; po o (c) se tusi faapoloaiga, poloaiga po o isi faagasologa a le
faamasinoga, e ala i le mafuaaga e tasi, o le lē mafaia lea ona tausisia o lenei Tulafono seia vagana ai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea sa i ai lava se tulaga o le lē mafai ona faataunuuina o le amiotonu, la lea e ono mafai ai ona feteenai ma le faia o le amiotonu e avanoa ai o se teuteuga, po o so o se isi lava faasaoga o avanoa i lalo o lenei Tulafono, po o so o se isi lava tulafono, po o se pulega o tulafono.
(2) I le noatia ma le fai fuafua i le faafuaiupu (1), e lē mafai e se Faamasinoga ona faalē-aloaia pe faalēaogāina o so o se tagi, i luga o so o se mafuaaga ua taua e faapea:
(a) e le o aofia ai le igoa o so o se tagata ua matuia lona aafiaga;
(b) e le o taua ai po o ai lē ona le meaotino o lo o taua i totonu o le tagi;
(c) o moliaga o se faamoemoe ina ia tau faasese, e aunoa ma le taua o le igoa po o le faamatalaina o le tagata o ia lea sa faamoemoe ina ia faaseseina;
(d) e le o faatulagaina ai upu na faaaogāina, pe afai o upu na faaaogāina, ua avea ma mataupu autu o le moliaga;
(e) e le o faamaotiina ai auala na faia ai o le solitulafono; (f) e le o taua ai se igoa po o faamatalaina ai i se tulaga
manino lelei so o se tagata po o se mea; (g) e le i aloaia lelei ona faatautoina pe faamaonia.
VAEGA 4 PUEINA FAAPAGOTA MA LE SUEINA
Vaevaega 1 - Pueina Faapagota
29. Pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga-(1) E lē tatau ona pueina faapagota se tagata, e aunoa ma se tusi
26 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
faapoloaiga, seia vagana ai ua tusa ai ma se malosiaga e pueina ai faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga i lalo o lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono.
(2) O se tagata faapitoa: (a) e mafai ona ia pueina faapagota e aunoa ma se tusi
faapoloaiga, so o se isi lava tagata, o ia lea ua maua e le tagata ua na faia o se soligatulafono, e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui mo le tolu (3) tausaga po o le sili atu; ma
(b) e tatau, i se taimi vave lava e mafai ai, ona faaoo atu le tagata ua pueina faapagota i se leoleo po o se nofoaga o leoleo.
(3) E mafai e se leoleo, ma so o se isi lava tagata, o ia lea na tapaina e le leoleo mo se fesoasoani, ona pueina faapagota ma taofia i se puipuigamalu e aunoa ma se tusi faapoloaiga:
(a) se tagata o ia lea na mauaina e le leoleo o faia, po o o ia lea ua i ai o se mafuaaga lelei a le leoleo e masalomia ai le faia, o se soligatulafono e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui mo le tolu (3) masina po o le sili atu; po o
(b) se tagata, o ia lea, i le manatu o le leoleo, ua na faia, po o ua amata ona ia faia o se soligatulafono i lalo o le Tulafono o Solitulafono Tau Leoleo 1961 po o le Tulafono o Taavale Feoai i Ala Tetele 1960, ma o ia lea, ua -
(i) lē mafai ona tuuina atu lona igoa ma le tuatusi pe a tapaina faamalosi; po o
(ii) i le tuanai ai ona lapataia e le leoleo ina ia aloese mai le faia o lena soligatulafono; po o
(c) se tagata, o ia lea ua maua e se leoleo - (i) ua na faia, po o ua i ai o se mafuaaga lelei
a le leoleo, e masalomia ai lona faia, o se soliga o le filemu; po o
(ii) ua maua i so o se nofoaga faitele, ma ua i ai o se mafuaaga lelei e manatu ai e onā; ma
(iii) ua i ai se mafuaaga lelei e talitonuina ai e faapea e ono faatulai mai ai le afaina o isi po o e ono faatupuina ai se tulaga afaina o ia lava,
272016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
e afua mai i le soliga o le filemu po o se tulaga o le onā.
(4) O lenei fuaiupu e noatia i so o se tulafono o faaeeina ai so o se tapulaa, tulaga faasaina po o aiaiga i le faatinoga o so o se malosiaga e pueina ai faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga ua faaee atu i so o se leoleo e lena tulafono mo se soligatulafono po o se vasega o soligatulafono.
(5) Afai, i lalo o so o se tulafono e ese ai i lo lenei Tulafono, e i ai le malosiaga e pueina ai faapagota so o se isi lava tagata e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e mafai e se leoleo ona faatino o lena malosiaga i mataupu lava ia ma i le faiga tutusa e pei o lena tagata.
(6) O lenei fuaiupu e lē aafia ai le Vaega IV o le Tulafono o Solitulafono 2013 i mataupu tau le faamaoniga po o se mafuaaga talafeagai i le pueina faapagota o so o se tagata.
30. Malosiaga e ulufale ai i nofoaga ma fale e aunoa ma se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota se tagata solitulafono po o le taofia o se soligatulafono-(1) Afai ua faatagaina o se leoleo e lenei Tulafono po o e so o se isi lava tulafono e pueina ai faapagota se tagata e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e mafai, e le leoleo, ma so o se isi lava tagata, o ia lea na tapaina e le leoleo o se fesoasoani, ona ulufale i so o se nofoaga ma fale, e aunoa ma se tusi faapoloaiga, ma e mafai foi ona ulufale faamalosi pe a talafeagai ai:
(a) ina ia pueina faapagota o lena tagata pe afai o le leoleo - (i) na ia mauaina o lena tagata o faia o se
soligatulafono e mafai ona faasalaina i le nofosala i le falepuipui mo le tolu (3) masina po o le sili atu ma o lo o tuliloaina pea lena tagata e oo mai i lea taimi; po o
(ii) ua ia te ia se mafuaaga tatau e masalomia ai e faapea sa faia lava e le tagata le soligatulafono; po o
(b) ia taofia le faia o se soligatulafono lea e ono mafai ona faatulai mai ai o se manuaga i se taimi vave ma le matuia i se isi tagata po o meatotino, pe afai e i ai i le leoleo o se mafuaaga talafeagai e masalomia ai e faapea o le a faia lava le soligatulafono.
28 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(2) Afai, i so o se mataupu lava lea e faaaogā i ai o lenei fuaiupu:
(a) e le o ofuina le toniga a le leoleo; ma (b) se tagata o lo o ia nofoia moni lava le nofoaga ma fale e
manaomia le leoleo ina ia tuuina atu o faamatalaga molimau o le faatagaga ua ia te ia,
e tatau i le leoleo, a o le i ulufale po o le laasia atu o le nofoaga ma fale, ona tauaaoina atu o lana pine aloaia po o isi faamatalaga molimau po o se pepa aloaia e iloagofie ai e faapea o ia lava o se leoleo.
(3) O lenei fuaiupu e lē aafia ai i so o se itu lava, le malosiaga o se leoleo e ulufale ai i so o se nofoaga ma fale e tusa ai ma se tusi faapoloaiga.
(4) O se tagata, o ia lea ua pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e ao lava ona tuuina atu i luma o se Faamasinoga po o se tagata ofisa e taofia, i se taimi vave lava talafeagai ai ona faatino.
31. Tuuina atu ma le toe faaui i tua o se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota se tagata tetee-(1) Afai ua maea ona faauluina o se tagi ma e tusa lava pe ua tuuina atu po o le faaooina atu o so o se tusi samania pe leai foi:
(a) e mafai e se Faamasino, pe afai e manatu le Faamasino ua talafeagai ai, ona tuuina atu o se tusi faapoloaiga, i le pepa faatumu ua faatonuina, ina ia pueina ai faapagota le tagata tetee ma auina mai o ia i luma o le faamasinoga; po o
(b) e mafai e se Faamasino Fesoasoani po o se Resitara, ona tuuina atu o se tusi faapoloaiga, i le pepa faatumu ua faatonuina, e pueina ai faapagota le tagata tetee, ma auina atu o ia i luma o se Faamasinoga, pe afai o le tagata tetee o lo o noatia i se moliaga ua faamaonia i le nofosala i le falepuipui ma pe afai, i le manatu o le Faamasino Fesoasoani po o le Resitara -
(i) o se tusi faapoloaiga ua talafeagai ina ia faamalosia ai le auai o le tagata tetee; po o
292016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(ii) o se tusi faapoloaiga ua tatau lava ona faatino ona o le matuia o le soligatulafono ua tuuaia ai ma tulaga aliae mai o le mataupu.
(2) O le tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota: (a) e ao lava ona tuusao faapitoa i se leoleo ua taua lona
igoa po o i se tulaga lautele, i leoleo uma lava; ma (b) e mafai ona faataunuuina e so o se leoleo.
(3) Pe afai o le a faataunuuina o se tusi faapoloaiga i lalo o lenei fuaiupu, o le leoleo:
(a) e mafai i so o se taimi ona ulufale i so o se nofoaga ma fale, i se ala faamalosi pe afai e talafeagai ai, pe afai ua i ai i le leoleo o se mafuaaga talafeagai e masalomia ai e faapea o le tagata tetee o lo o i ai i lea nofoaga ma fale; ma
(b) pe afai, e le o laeiina e le leoleo o le toniga ma o se tagata o lo o ia nofoia moni lava le nofoaga ma fale, e manaomia le leoleo ina ia faaoo atu se faamatalaga molimau e faapea ai o ia o se leoleo, e tatau, a o le i ulufale po o le laasia atu o le nofoaga ma fale, ona faaoo atu o lana pine aloaia po o se isi faamatalaga molimau e faapea ai o ia o se leoleo.
(4) E mafai, ona toe faaui i tua o se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota se tagata tetee, e le tagata, o ia lea na tuuina atu le tusi faapoloaiga i so o se taimi a o lumanai ai ona faataunuuina.
32. Tiute o tagata e pueina faapagota se isi tagata-(1) O se leoleo po o se tagata ofisa e faamalosia tulafono, o ia lea o lo o pueina faapagota o se isi tagata, e ao ona ia logoina le tagata ua pueina faapagota i itu uma nei ua taua:
(a) o le aia tatau e lē tautala ai i so o se mea seia vagana ai ua manao le tagata ua pueina faapagota e faia faapena; ma
(b) le aia tatau e faafesootai ai se loia; ma (c) mafuaaga o le pueina faapagota ma so o se moliaga e
faasaga i le tagata ua pueina faapagota. (2) O se tagata, o ia lea ua na pueina faapagota o se isi tagata e
tusa ai ma so o se faagasologa po o se tusi faapoloaiga e ao ona, pe afai e manaomia e le tagata ua pueina faapagota:
30 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(a) tuuina atu le tusi faapoloaiga i le tagata ua pueina faapagota, pe afai o lo o i ai le tagata i le faagasologa ma umia se tusi faapoloaiga, i le taimi na pueina ai faapagota; po o
(b) le tuuina atu o le tusi faapoloaiga i le tagata ua pueina faapagota i se taimi vave lava e mafai ai, i le tuanai ai o le pueina faapagota o le tagata, pe afai e le o i ai le tagata i se faagasologa po o umia se tusi faapoloaiga, i le taimi na pueina ai faapagota.
(3) Afai, i lalo o so o se tulafono, o se tagata, e ese mai ai i lo se leoleo, o lo o i ai, e tusa ai ma le tofiaina o le tagata i le tofi, se malosiaga e pueina ai faapagota se tagata e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e tatau i le tagata (i so o se taimi lava e pueina ai faapagota e le tagata o se isi tagata e tusa ai o lena malosiaga) pe afai e manaomia e le tagata ua pueina faapagota:
(a) ona tuuina atu le faamatalaga molimau o le tofiga i le tagata ua pueina faapagota, pe afai o lo o i ai i le tagata se faamatalaga molimau o le tofiga, i le taimi na pueina ai faapagota le tagata; po o
(b) ia tuuina atu le faamatalaga molimau o le tofiga i le tagata ua pueina faapagota i se taimi vave lava e mafai ai, ina ua maea ona pueina faapagota, pe afai e le o i ai i le tagata se faamatalaga molimau o le tofiga, i le taimi na pueina ai faapagota.
(4) O se tulaga o le lē mafai ona tausisia o se tiute i lalo o lenei fuaiupu, e lē mafai lava i lea itu ona taofia ai le tagata e pueina faapagota o se isi, po o le au fesoasoani a le tagata, i le puipuiga mai noataga tau solitulafono po o noataga tau le va o tagata, peitai e ono mafai ona talafeagai i so o se suesuega, pe o le pueina faapagota sa lē tatau ona faataunuuina, po o le faatinoina o le faagasologa po o le tusi faapoloaiga, e ala i ni auala talafeagai lelei i se faiga e lē matuia tele.
(5) O lenei fuaiupu e lē faatapulaaina ai pe aafia ai le aiaiga o so o se tulafono o aiaia ai:
(a) le faamatalaga molimau e faamaonia ai le leai o se mafuaaga talafeagai po o se mafuaaga e ono tulai mai, po o le leai o se faamaoniga, mo so o se pueina faapagota, e fitoitonu lea i so o se tagata; po o
312016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) se tagata o lo o i ai, e tusa ai ma lona tofiga, se malosiaga e pueina ai faapagota se tagata e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e agavaa, i so o se tulaga faamaotiina ua aliae mai, ina ia faatino o lena malosiaga e aunoa ma le tuuina atu o faamatalaga molimau o le tofiga i lena tofi, po o ua manaomia i le faatinoga o le malosiaga, ina ia tausisia o so o se aiaiga ua faamaotiina po o tulaga faasaina e faaopoopo atu i, po o o le lē tuuina atu o faamatalaga molimau o le tofiga.
(6) I totonu o lenei fuaiupu, “tagata ofisa e faamalosia le tulafono”:
(a) o lona uiga o se tagata ua tuuina atu i ai le malosiaga po o ua faatagaina i lalo o se tulafono e pueina faapagota o so o se isi lava tagata; peitai
(b) e lē aofia ai se tagata faapitoa pe a faatinoina malosiaga e pueina ai faapagota se tagata, i lalo o le fuaiupu 29(2) po o so o se isi lava tulafono.
Vaevaega 2 - Sueina
33. Tusi faapoloaiga e sueina ma taofia faamalosi ai-(1) O lenei fuaiupu e faaaogā, e tusa lava pe ua faauluina se tagi pe leai foi.
(2) E mafai e se Faamasino po o se Resitara ona tuuina atu o se tusi faapoloaiga e sueina ma taofia faamalosi ai, po o se poloaiga e taofia ai, i le pepa faatumu ua faatonuina, pe afai ua faamalieina o ia i se tautoga a so o se tagata e faapea, o lo o i ai se mafuaaga talafeagai po o se mafuaaga lelei e talitonuina ai e faapea, o lo o i ai i totonu o so o se fale, vaalele, vaa, taavale, pusa, pusa teuoloa, nofoaga ma fale, po o se nofoaga, po o i so o se tagata:
(a) o so o se mea i luga o po o mo lea na faia ai o se soligatulafono e faasalaina i le nofosala i le falepuipui po o ua masalomia sa ia faia o le soligatulafono; po o
(b) so o se mea lea, o lo o i ai mafuaaga talafeagai e talitonuina ai o le a avea ma faamatalaga molimau mo le soligatulafono; po o
32 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(c) so o se mea lea e i ai le mafuaaga talafeagai e talitonuina ai sa faamoemoe o le a faaaogāina mo faamoemoega o le faia o le soligatulafono.
(3) E mafai i se poloaiga e taofia ai, ona faasaina le tagata tetee po o so o se isi lava tagata mai le lafoaia o, po o i se isi faiga e tagofia ai o, le meatotino po o se vaega o po o se aia i ai, e pei ona faamaoti mai i le poloaiga, a lē i se tulaga atoatoa po o, ae vagana ai i so o se faiga ua faamaotiina i le poloaiga.
(4) I totonu o lenei fuaiupu, “Resitara”, e lē aofia ai se Sui Resitara.
34. Tusi faapoloaiga mo vaegamea faataitai mo suesuega faapitoa-(1) O lenei fuaiupu e faaaogā, e tusa lava pe ua faauluina o se tagi pe leai foi.
(2) Afai ua faamalieina se Faamasino i se tautoga a so o se tagata e faapea, o lo o i ai se mafuaaga talafeagai po o se faapogai lelei e talitonuina ai e faapea, o lo o i ai i luga o po o i so o se tagata so o se mea lea o lo o i ai se mafuaaga talafeagai e talitonuina ai o le a avea ma faamatalaga molimau mo se soligatulafono, e mafai e le Faamasino ona tuuina atu o se tusi faapoloaiga:
(a) e suesueina ai se vaega o le tino lea e manaomia ai le pai atu i le tino po o le aveesea o lavalava; po o
(b) e aveina ai se vaegamea faataitai o le laulu; po o (c) le aveina o se vaegamea faataitai mai po o i lalo o se
atigilima po o le atigivae; po o (d) le aveina o se vaegamea faataitai o le fāua po o se
vaegamea faataitai e ala i se meafaitino e mitiia ai; po o
(e) le aveina o se vaegamea faataitai e ala i se meafaitino e mitiia ai po o le fufuluina mai so o se vaega i fafo o le tino; po o
(f) le aveina o se vaegamea faataitai mai meaiti e mitiia e masini miti pefu, e ala i le valuvaluina po o le siiina i luga e ala i se mea faapipii mai so o se vaega i fafo o le tino; po o
(g) le faia o se tulaga alofilima, tulaga alofi tamatamailima, tulaga alofivae po o le tulaga alofi o se tamatamaivae; po o
332016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(h) le aveina o se vaegamea faataitai o le toto po o isi suavai o le tino;
(i) le faia o se ata o nifo; (j) le aveina o so o se isi vaegamea faataitai tau suesuega
faapitoa ua faatonuina. (3) O lenei fuaiupu e lē aafia ai malosiaga o leoleo e aveina ai
ni vaega mea faataitai i lalo o so o se isi lava tulafono. (4) Afai o le a aveese mai i se tamaitiiti po o se tagata e lē
atoatoa le malosi o le mafaufau, se vaegamea faataitai mo suesuega faapitoa, e ao lava ona aveeseina le vaegamea faataitai, a o i ai faatasi se matua po o se tagata o vaavaaia faaletulafono le tamaitiiti po o le tagata.
(5) E mafai ona faia Tulafono Faatonutonu i lalo o le fuaiupu 198, e faatulagaina ai o isi taualumaga mo le aveina o vaega-mea faataitai mo suesuega faapitoa.
35. Lafoaia o mea ua faoa faamalosi-(1) Afai e faoa faamalosi e se leoleo e leai se taai, so o se mea i lalo o le fuaiupu 33, e ao lava ona taofia i lalo o se puipuigamalu a se leoleo e leai se taai, ae vagana ai pe afai o lo o faaaogāina e avea ma faamatalaga molimau po o i le puipuigamalu a se faamasinoga, seia oo i le taimi e lafoaia ai i lalo o lenei fuaiupu.
(2) I so o se taualumaga mo so o se soligatulafono e faasino i le mea, e mafai e le Faamasinoga ona poloaia, a lē i le taimi o le faamasinoga po o i luga o se talosaga mulimuli ane, e faapea o le mea lea ia:
(a) faaoo atu i le tagata o tulai i luma o le Faamasinoga, ina ia faapea ona agavaa i ai; po o
(b) faalēaogāina, suia foliga, po o le faaleagaina (i le tulaga o tupe siliva tau faasese, po o tupe pepa a le faletupe ua faia faagaoi); po o
(c) ia taofia i lalo o le puipuigamalu a se leoleo e leai se taai seia oo ina lafoaia i lalo o le Tulafono o Tupe Maua Mai i Soligatulafono 2007; po o
(d) ia lafoaia i so o se faiga, e pei ona manatu le Faamasinoga ua talafeagai ai.
(3) E mafai e se leoleo e leai se taai: (a) i so o se taimi lava, ae vagana ai ua faia o se poloaiga
i lalo o le faafuaiupu (2), ona toe faafoi le mea i le
34 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
tagata, o ia lea na faoa faamalosi mai ai lea mea; po o
(b) le talosaga i se Faamasino, mo se poloaiga e uiga i le lafoaia o lea mea, o ia lea e mafai ona ia faia o se poloaiga lea e mafai e le Faamasinoga ona faia, i lalo o le faafuaiupu (2).
(4) Afai, i le muta ai o se vaitaimi e ono (6) masina, ina ua tuanai le aso na faoa faamalosi ai:
(a) e le i faatulai mai ni taualumaga mo se soligatulafono e faasino i lea mea; ma
(b) o lo o i ai pea i le puipuigamalu a se leoleo e leai se taai, o lea mea,
e mafai, e se tagata o talosaga e faapea e agavaa i le mea lea, ona talosaga i se Faamasino mo se poloaiga ina ia faaooina atu lea mea i le tagata; ma i luga o so o sea talosaga, e mafai e le Faamasino ona tolopoina o lea lava fuafuaga i luga o so o se tuutuuga e pei ona ia manatu ua talafeagai ai mo taualumaga ina ia faatulai mai, po o e mafai ona faia o so o se poloaiga e mafai e se Faamasinoga ona faia i lalo o le faafuaiupu (2).
(5) Afai: (a) ua faamaonia se moliaga o se tagata i so o se
taualumaga mo se soligatulafono e faasino i lea mea o lo o faaaogāina i ai lenei fuaiupu; ma
(b) ua faia o se poloaiga i lalo o lenei fuaiupu e suia ai foliga po o le faaleagaina o lea mea,
o le faagaoioia o le poloaiga o le a faataatiaese lē tumau seia - (i) muta le taimi mo se talosaga tetee; po o (ii) pe afai o se talosaga mo se faatagaga e
talosaga tetee ai po o ua faatoai atu se faasilasilaga o se tetee, o le teena o le talosaga po o le faaiuga o le talosaga tetee (i le fuafuaina o se faaiuga o se talosaga tetee, e mafai e le Faamasinoga o fuafuaina le faaiuga o se talosaga tetee, ona faalēaogāina pe suia le poloaiga e suia ai foliga po o le faaleagaina o lea mea, i lalo o lenei fuaiupu).
352016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
36. Puipuiga mai noataga-(1) E lē noatia faasolitulafono pe noatia i mataupu tau le va o tagata, se tagata, o ia lea, e tusa ai ma lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono:
(a) e pueina faapagota ai se isi tagata e tusa lava pe ua i ai pe leai foi se tusi faapoloaiga, po o le faatinoina o so o se tusi faapoloaiga e sueina ai; po o
(b) fesoasoani i se leoleo e leai se taai i le pueina faapagota o so o se tagata, pe a tapa e se leoleo e leai se taai, ina ia faapea ona faia.
(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina pe afai o le tagata, ua tapa e se leoleo e leai se taai, ina ia fesoasoani i le pueina faapagota o se tagata, o ia lea ua talitonuina po o ua masalomia e le leoleo e leai se taai, e faapea sa ia faia o se soligatulafono, ua na iloa e faapea e leai se mafuaaga tatau e talitonuina pe masalomia ai.
(3) O le puipuiga mai noataga tau solitulafono ma noataga tau le va o tagata, i lalo o le faafuaiupu (1) e faaaogā i le faaaogāina e le tagata o so o se malosi e pei ona ono talafeagai ai, ina ia foia ai so o se malosi o faaaogāina e tetee atu ai i le pueina faapagota o se tagata, sueina po o le faataunuuina, seia vagana o le pueina faapagota, sueina po o le faataunuuina sa ono mafai lava ona faia e ala i auala talafeagai lelei i se faiga e lē matuia tele.
(4) Ae vagana ai mo se leoleo e leai se taai po o se tagata ua tapaina e se leoleo e leai se taai e fesoasoani, o lenei fuaiupu e lē faaaogāina, pe afai o le malosi o faaaogāina o lo o faamoemoe pe e ono faatulai mai o se mafuaaga e faaoo ai le maliu po o manuaga matuia o le tino.
VAEGA 5 TUSI SAMANIA, FAAOO ATU O PEPA ALOAIA,
FAAMATALAGA MOLIMAU MA LE FAAILOA ATU
Vaevaega 1 - Tusi Samania ma le Faaooina Atu o Pepa Aloaia
37. Tuuina atu o Tusi Samania-(1) Afai ua faatoai atu so o se tagi, e mafai e se Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o le Resitara, ona tuuina atu se tusi samania i le tagata tetee, i le Pepa Faatumu 2 i totonu o le Faamatalaga.
36 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(2) O le tusi samania e ao ona tuuina atu mai le Faamasinoga lea na faatoai atu i ai le tagi, e tusa ai ma le fuaiupu 13.
38. Faaooina atu o pepa aloaia i le tagata tetee-(1) I totonu o lenei fuaiupu, “aiga o le tagata tetee” o lona uiga o le tamā, tinā, toalua, tane, uso, tuafafine, uso taufeagai, tuafafine taufeagai o le tagata tetee po o sona atalii po o se afafine ua ausia le 18 tausaga o le matua po o le sili atu.
(2) O so o se tusi samania i se tagata tetee po o so o se isi lava pepa aloaia lea o lo o manaomia ina ia faaoo atu i se tagata tetee i lalo o lenei Tulafono, e ao ona faaoo atu e ala i le tauaao sao lava i le tagata tetee, po o le auina atu mo lona silafia, pe afai e teena e le tagata le taliaina o le tusi samania po o se isi lava pepa aloaia.
(3) Ae vagana ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (2), e mafai e se Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o le Resitara, pe afai ua faamalieina e faapea, o le faaooina atu o so o se tusi samania po o se pepa aloaia i lalo o le faafuaiupu (2) e lē mafai ona faatinoina, poloaia ina ia faaoo atu le tusi samania po o se pepa aloaia i le tagata tetee, e ala i le taatia ai o lea tusi samania po o le pepa aloaia i le nofoaga o nofomau ai le tagata tetee i le i ai faatasi o se tagata e foliga mai o se sui o le aiga o le tagata tetee, ua 18 tausaga lona matua po o le sili atu.
39. Faaooina atu o pepa aloaia i mataupu faapitoa - Ae vagana ai o se tuusaunoaga i le fuaiupu 38, o le faaooina atu o se pepa aloaia e mafai ona faatinoina e faapea:
(a) afai e fautua mai se loia e faapea o ia o lo o galue e fai ma sui o se tagata, ua lava ma totoe le auaunaga e faaoo atu ai le pepa aloaia i le loia;
(b) afai o se tagata tetee, o ia o se tagata o lo o taofia, o so o se faalapotopotoga tau faasalaga, se faalapotopotoga o togafitiga tau vailaau po o se faalapotopotoga o gasegase o le mafaufau, ua lava ma totoe le auaunaga e faaoo atu ai le pepa aloaia i le pule po o isi tagata ofisa o lo o vaaia le faalapotopotoga;
(c) i le avea ai ma tuusaunoaga i le Tulafono o Kamupani 2001, pe afai o le a faatinoina le auaunaga i se faalapotopotoga, ua lava ma totoe le auaunaga e faaoo atu ai pepa aloaia -
372016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(i) i le peresetene, taitaifono, pule po o isi tagata ofisa autu o le faalapotopotoga, po o i le failautusi, tagata ofisa po o le teutupe; po o
(ii) i le tagata ua faamoemoe na te pulea o mataupu po o pisinisi a le faalapotopotoga i lona ofisa ua faamauina po o le ofisa autu, po o le nofoaga autu o pisinisi po o i le ofisa po o le nofoaga o pisinisi e lata ane i le Faamasinoga lea na tuuina atu ai le pepa aloaia; po o
(iii) mo se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono i fafo atu o Samoa, i se tagata ua taua i totonu o le faaparakalafa (i) po o le (ii) i so o se ofisa po o se nofoaga o pisinisi i totonu o Samoa.
40. Gagana o pepa aloaia-(1) Afai e faaoo atu se pepa aloaia i se tagata, o ia lea ua silafia e le Resitara, o le a mafai ona ia faitauina ma malamalama i le gagana Peretania, e ao lava ona tusia lea pepa aloaia i le gagana Peretania, ae peitai i so o se isi lava mataupu, e ao lava ona tusia i le gagana Samoa po o le auina atu faatasi ai ma se faaliliuga i le gagana Samoa.
(2) I le avea ai ma tuusaunoaga i le faafuaiupu (1), afai ua faaoo atu se pepa aloaia i se loia e tusa ai ma le fuaiupu 39, e mafai ona faia le pepa aloaia i le gagana Samoa po o i le gagana Peretania.
41. Tagata e mafai ona faaooina atu o pepa aloaia - So o se tusi samania po o isi pepa aloaia e agai i le tagata tetee, e manaomia ona faaoo atu ia te ia, e mafai ona faaoo atu e se leoleo, o se tagata ofisa o le Faamasinoga po o so o se isi lava tagata po o se sui o se vasega o tagata ua faatagaina e se Faamasino po o le Resitara, i se tulaga lautele po o e tusa ai o se mataupu faapitoa po o se vasega o mataupu.
42. Faamaoniga o le faaooina atu o pepa aloaia-(1) O le faaooina atu o so o se pepa aloaia e mafai ona faamaonia:
(a) i se faamatalaga tauto na faia e le tagata o ia lea na faaooina atu le pepa aloaia, o lo o faaalia ai le mea
38 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
moni ma le taimi, nofoaga ma le faiga o le faaooina atu; po o
(b) pe afai ua aafia le faaooina atu e se tagata ofisa o le Faamasinoga, po o se leoleo, i se faamaoniga e tusia i luga o se ata o le pepa aloaia o lo o faaalia ai le mea moni, taimi, nofoaga ma le faiga o le faaooina atu ma ua sainia e le tagata o ia lea na faaooina atu le pepa aloaia; po o
(c) e so o se tagata o ia lea na faaooina atu le pepa aloaia, i luga o se tautoga i le taimi o le faamasinoga.
(2) O le faamatalaga e faasino i le faaooina atu na faia e le tagata, o ia lea na faaooina atu le pepa aloaia, ua faatatauina lava e sao, ae vagana ai ua faamaonia i se isi uiga e ese ai.
(3) O se tagata, o ia lea ua na faamaonia ma le loto i ai, se faamatalaga pepelo e uiga i le mea moni, taimi, nofoaga po o le faiga o le faaooina atu, i luga o se ata o se pepa aloaia, ua faia e ia se soligatulafono ma e noatia i se sala tupe e lē silia le 20 iunite tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o ia faasalaga uma e lua.
Vaevaega 2 - Faiga o Faamatalaga Molimau, e ese ai i lo taimi o se Faamasinoga
43. Faamatalaga molimau a se tagata ua faamoemoe e tuua Samoa-(1) E mafai e se vaega auai i se moliaga, ona talosaga i se Faamasino o le Faamasinoga Sili po o se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o i se Faamasino Fesoasoani, mo se poloaiga e faapea ia auai se tagata i se taimi ma le nofoaga ua faamaotiina ina ia tuuina atu o faamatalaga molimau tuufofoga po o le tuuina atu o so o se pepa aloaia, po o ia mea uma e lua, pe afai:
(a) o le a avea le tagata ma molimau i se faamasinoga tau solitulafono, lea ua maea ona atofaina le aso e faia ai le faamasinoga, po o ua iloa i se tulaga mautinoa lelei le aso e ono faia ai le faamasinoga; ma
(b) ua faamoemoe le tagata, o ia lea o le a tuuina atu o faamatalaga molimau, e tuua Samoa, ma o le a lē i ai i totonu o Samoa i le taimi e faia ai le faamasinoga; ma
392016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(c) ua faamalieina le Faamasinoga e faapea, e ao ona faia o faamatalaga molimau ina ia faia ai o le amiotonu, e tusa ai ma se poloaiga i lalo o lenei fuaiupu.
(2) Afai ua faia o se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (1), o le tagata, o ia lea na faia i ai o le poloaiga, e mafai ona suesueina, fesiligia ma toe suesueina e faapei ai sa tulai le tagata o ia o se molimau i le taimi o le faamasinoga.
(3) O le faamatalaga molimau a le tagata ua suesueina e ao ona faamauina i se faiga tusitusia ma faaalia i le tagata ua faapea ona molimau, o ia lea, pe afai ua faamalieina ua sao, ona tatau lea ona sainia le faamaumauga ua faia e le faamasinoga.
(4) I le aunoa ai ma le aafia o le faafuaiupu (3), e mafai, e le Faamasino o seei i le nofoa po o le Faamasino Fesoasoani ona poloaiina e faapea, ia pueina i ata vito po o le pueina i so o se isi lava faiga faaeletoroni, o taualumaga o le faamasinoga.
(5) E faaaogā lenei fuaiupu i so o se faamasinoga i le lumanai, e tusa lava po o i luma o se Faamasino ma faatonu o le Faamasinoga Sili po o i se isi faiga e ese ai.
(6) Afai o le a faia o le faamasinoga i luma o se Faamasino o seei faatasi ma faatonu, o faamatalaga molimau e tatau ona pueina i ata vito pe pueina i so o se isi lava faiga faaeletoroni.
(7) O lenei fuaiupu e lē aafia ai le malosiaga o le Faamasinoga e faamalosia ai le auai o le tagata molimau lava ia i le taimi o le faamasinoga.
44. Faamatalaga molimau a se tagata o lo o ma’i tigaina-(1) E mafai e se vaega auai i se moliaga, ona talosaga i se Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani mo se poloaiga ina ia faia ai o se faamatalaga a so o se tagata e uiga i se tagata ua molia i se soligatulafono tau solitulafono, pe afai:
(a) ua faamaonia e se fomai e faapea o lo o ma’i tigaina le tagata; ma
(b) o lo o mafai e le tagata ona tuuina atu se faamatalaga molimau maumaututu e uiga i le moliaga o lo o talia; ma
(c) ua malie le tagata i le faia o se faamatalaga.
40 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(2) O le faamatalaga na faia i lalo o le faafuaiupu (1): (a) e ao ona faia, i luga o se tautoga po o se faamaoniga
aloaia, e le Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o se Resitara; ma
(b) ia sainia e le tagata o lo o faia le faamatalaga po o, pe afai ua lē mafaia ona faia faapea e lena tagata ia sainia e le Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o le Resitara le faamatalaga; ma
(c) e ao ona faatoai atu i le Faamasinoga lea o le a fofogaina ai le moliaga.
(3) E faaaogā le fuaiupu 43(3) e oo i le (7) i le faia o faamatalaga i lalo o lenei fuaiupu, faatasi ai ma suiga talafeagai.
45. Faia o faamatalaga molimau a se tagata molimau i fafo atu o le Faamasinoga-(1) Afai, i luga o le talosaga a se vaega auai i se moliaga, ua faamalieina se Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani e faapea, o so o se tagata molimau ua lē mafai po o o le a lē mafai ona auai i le faamasinoga ma tuuina atu o faamatalaga molimau mo mafuaaga ua lava atoatoa, e mafai e ia ona faia o se poloaiga e faatonuina ai le faia o faamatalaga molimau i so o se nofoaga i totonu o Samoa i fafo atu o le fale faamasino.
(2) E faaaogā le fuaiupu 43(3) e oo i le (7) i le faia o faamatalaga molimau i lalo o lenei fuaiupu, faatasi ai ma suiga talafeagai.
(3) Afai o lo o i atunuu i fafo le tagata molimau, o le poloaiga i lalo o le faafuaiupu (1) e mafai ona aofia ai le faia o faamatalaga molimau e ala i fonotaga e pueina i ata vito, sootaga o ata vito po o auala faapena i se nofoaga ua faamaotiina i totonu o le poloaiga.
Vaevaega 3 - Faailoaina Atu
46. O le tiute o faafoe moliaga le faailoa atu o faamatalaga- (1) E tatau i faafoe moliaga, i totonu o se taimi talafeagai a o lumanai ai le faamasinoga, ona faailoa atu:
(a) i le Faamasinoga ma le tagata tetee, ata o faamatalaga uma na faia e tagata molimau ua fuafuaina ina ia tapa, ma e le tagata tetee, e tusa lava pe tuufofogaina atu pe tuuina atu i se faiga tusitusia; ma
412016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) i le tagata tetee, se lisi o moliaga ua faamaonia talu ai a so o se tagata tetee lea o lo o silafia e le faafoe moliaga.
(2) O se faamatalaga o lo o faia i se gagana e lē malamalama i ai le tagata tetee, e tatau ona faaliliuina i se gagana e malamalama i ai le tagata tetee.
47. Tolopoina o faamasinoga mo ni tagata molimau-(1) Afai ua manatu le Faamasinoga e faapea ua faateia le tagata tetee (i se faiga e ono tulai mai e faaituau i le tetee a le tagata tetee) e ala i le tapaina o molimau a le faafoe moliaga:
(a) o ia lea sa na lē faia o so o se faamatalaga tusitusia, ma sa i ai le faamoemoe e tuuina atu le tagata e le o silafiaina lelei atoatoa e le tagata tetee; po o
(b) o ia lea sa na faia o se faamatalaga tusitusia, peitai o lana faamatalaga tusitusia ua lē mafai ona faaavanoa i le tagata tetee, i se taimi ua lava atoatoa,
e mafai e le Faamasinoga, i luga o le talosaga a le tagata tetee, ona tolopo le toe fofogaina o le mataupu po o, pe afai e manaomia e le mataupu, ona tuueseina o faatonu mai le tuuina atu o se faaiuga, ma tolopo le faamasinoga.
(2) Afai e manatu le Faamasinoga e faapea o so o se tagata molimau, o ia lea e le i valaauina mo le itu o faia moliaga, e ao ona faapea ona tapaina, e mafai e le Faamasinoga ona:
(a) manaomia le faafoe moliaga ina ia tapa le tagata molimau; po o
(b) pe afai e le o auai le tagata molimau, ia faia o se poloaiga e faamautuina ai le auai o le tagata molimau; po o
(c) pe afai ua manatu ua talafeagai ai, ia tolopo le faamasinoga, seia vagana ua auai le tagata molimau.
(3) Afai, i se mataupu faapea, o lo o tauaofia le Faamasinoga faatasi ai ma faatonu, ma ua manatu e faapea, o le a fesoasoani lea i le sailia o le amiotonu e faia ai faapea, e mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le tagata tetee, ona tuueseina o faatonu ma tolopo le faamasinoga.
42 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
48. E mafai e le faafoe moliaga ona teena le faailoaina atu o faamatalaga-(1) O le fuaiupu 46 e lē manaomia ai le faafoe moliaga ona faailoaina atu faamatalaga, lea e ono mafai e le faafoe moliaga ona faailoa, peitai, mo lenei fuaiupu, e manaomia le faailoaina atu pe afai:
(a) e le o umia e le faafoe moliaga le faamatalaga o lo o talosagaina; po o
(b) e le o faamauina le faamatalaga; po o (c) e ono afaina le taofiga, suesuega po o le sailiga o
soligatulafono i le faailoaina atu o faamatalaga; po o (d) e ono lamatia le saogalemu o so o se tagata, i le
faailoaina atu o faamatalaga; po o (e) o le faamatalaga e -
(i) taua po o ua saunia e le faafoe moliaga o fesootaiga, po o fesootaiga i le va o tagata o fesoasoani i le faamasinoga o le mataupu ma le faafoe moliaga; po o
(ii) o le faamatalaga e fesootai i faamatalaga e uiga i leoleo nanā; po o
(iii) o le faamatalaga e noatia i se poloaiga o uluai suesuega o le tagata molimau e le o taua le igoa po o se poloaiga o le lē taua o le igoa o le tagata molimau, ua tuuina atu i lalo o tulafono o faamatalaga molimau; po o
(iv) o le faamatalaga e fesootai i faamatalaga e uiga i tuatusi o tagata molimau; po o
(f) o le faailoaina atu o faamatalaga o le a ono afaina ai - (i) le puipuigamalu po o le puipuiga o
Samoa po o sootaga faava o malo o le Malo; po o
(ii) le tuuina atu i se tulaga faatuatuaina o faamatalaga i le Malo, i luga o se faiga faatuatuaina e le Malo o so o se isi lava atunuu po o se lala sooupu o lena Malo po o so o se isi faalapotopotoga faava o malo; po o
(g) o le faailoaina atu o faamatalaga o le a ono faafaigofieina ai le faia o se isi soligatulafono; po o
432016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(h) o le faailoaina atu o faamatalaga o le a faia ai ma le mautinoa se uiga lē migao i le Faamasinoga po o le lē migao i le Fono Aoao Faitulafono; po o
(i) o le faamatalaga e ono mafai ona taofia i lalo o so o se tulaga taualoa e mafai ona faaaogāina i lalo o tulafono faafoe o faamatalaga molimau; po o
(j) o le faailoaina atu o faamatalaga o le a feteenai ma aiaiga o so o se isi lava tulafono; po o
(k) o le faamatalaga ua avanoa i tagata lautele ma ua talafeagai lelei ona mafai ona faatinoina mo le tagata tetee ia na maua le faamatalaga mai se isi tagata faatuatuaina e maua ai le faamatalaga; po o
(l) o le faamatalaga sa avanoa i ai talu ai le tagata tetee; po o
(m) e le o i ai po o ua lē maua le faamatalaga; po o (n) o le faamatalaga -
(i) o lo o atagia ai le tulaga faatuatuaina o le tagata molimau, o ia lea o le a lē tapaina e le faafoe moliaga ina ia tuuina atu faamatalaga molimau, peitai e mafai ona tapaina o ia e le tagata tetee ina ia tuuina atu o faamatalaga molimau; ma
(ii) e lē mo so o se isi lava mafuaaga ua talafeagai ai.
(2) Afai ua na o se vaega o le faamatalaga e mafai ona taofia, e ao i le faafoe moliaga ona faaavanoa o faamatalaga o totoe, pe afai e mafai ona puipuia le faamatalaga o lo o taofia, e ala i le aveesea, otooto po o i se isi faiga e ese ai.
(3) Afai ua silafia e le faafoe moliaga e faapea, ua leai so o se mafuaaga tatau e taofia ai o faamatalaga uma po o se vaega o so o se faamatalaga, lea sa taofia i lalo o lenei Tulafono, e tatau i le faafoe moliaga, pe afai e le i maea taualumaga tau solitulafono, ona faailoa atu o lena faamatalaga i le tagata tetee, i se taimi vave lava e talafeagai ai ona faatino.
49. O le faamasinoga e faia faaiuga o mataupu tau le faailoaina atu-(1) E mafai e le tagata tetee ona talosaga i le Faamasinoga mo se poloaiga e faailoa atu ai meataitasi faapitoa
44 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
o faamatalaga po o le ituaiga o faamatalaga o lo o umia po o o lo o i le vaaiga a le faafoe moliaga, i luga o mafuaaga e faapea:
(a) e agavaa le tagata tetee i le faamatalaga i lalo o le fuaiupu 46, ma -
(i) ua lē mafai e le faafoe moliaga ona faailoa atu le faamatalaga, e ui lava i se talosaga faapitoa (i se faiga tusitusia) mai le tagata tetee mo le faailoaina atu o le faamatalaga; po o
(ii) ua teena e le faafoe moliaga i lalo o le fuaiupu 48, le faailoaina atu o le faamatalaga, ma e leai ma se mafuaaga e tasi o mafuaaga o lo o faamatalaina i totonu o lena fuaiupu, lea e mafai ai ona taofia le faamatalaga, e faaaogāina i le faamatalaga; po o
(b) e ui lava ina mafai ona taofia le faamatalaga i lalo o lenei Tulafono, o aia o puipuia e le taofiga o lena faamatalaga, ua taotaomia e isi manatu faaalia, lea e mafai ai ona manaomia, i tulaga e manuia ai tagata lautele, ona faailoaina atu le faamatalaga.
(2) Afai ua faamalieina le Faamasinoga, i luga o se talosaga ua faia i lalo o le faafuaiupu (1), e faapea:
(a) e agavaa le tagata tetee i le faailoaina atu o so o se meataitasi faapitoa o faamatalaga po o le ituaiga o faamatalaga i lalo o le faafuaiupu (1); po o
(b) e tatau ona faailoaina atu, o so o se meataitasi faapitoa o faamatalaga po o le ituaiga o faamatalaga, i le tagata tetee, i lalo o le faafuaiupu (1),
e mafai e le Faamasinoga ona poloaia ina ia faailoaina atu le meataitasi po o le ituaiga o faamatalaga, i le tagata tetee, i le noatia ma fai fuafua i so o se aiaiga e manatu le Faamasinoga ua talafeagai ai.
(3) I le taimi e fofogaina ai o vaega auai uma e lua ma faia o le faaiuga o se talosaga i lalo o lenei fuaiupu, e na o le Faamasino lava o seei i le nofoa e mafai ona silasila i le faamatalaga a o lumanai ai le faia o se poloaiga e tusa ai ma le faafuaiupu (2).
452016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) E ao ona faatoai atu o se talosaga na faia i lalo o le faafuaiupu (1), i le Faamasinoga ma faaooina atu i le faafoe moliaga ia lē itiiti ifo i le 15 aso faigaluega, a o lumanai ai le aso o le faamasinoga.
50. Faasilasilaga o se puipuiga o se tagata-(1) Afai ua faamoemoe se tagata tetee e tapa ni faamatalaga molimau e lagolagoina ai se puipuiga, e tatau i le tagata tetee ona tuuina atu o se faasilasilaga tusitusia i le faafoe moliaga, e tusa ai ma auiliiliga o le puipuiga.
(2) E tatau ona tuuina atu le faasilasilaga tusitusia: (a) pe afai o le a faamasinoina le tagata tetee i se
Faamasinoga Faaitumalo, i totonu o le 10 aso faigaluega, talu ona faia o se tautinoga aloaia o le lē nofosala;
(b) pe afai o le a faamasinoina le tagata tetee i le Faamasinoga Sili, i totonu o le 20 aso faigaluega talu ona faia o se tautinoga aloaia o le lē nofosala.
(3) E mafai e le Faamasinoga, i le faia ai o le amiotonu ma le faamasinoga tonu, ona faalēaogāina le vaitaimi i totonu o le faafuaiupu (2).
(4) E aunoa ma le faatapulaaina o le faafuaiupu (1): (a) e tatau i le faasilasilaga i lalo o le faafuaiupu (1) ona
aofia ai le igoa ma le tuatusi o le tagata molimau po o, pe afai e le o iloa le igoa ma le tuatusi i le tagata tetee i le taimi na tuuina atu ai le faasilasilaga, so o se mataupu ua silafia e le tagata tetee, lea e ono mafai ona avea ma fesoasoani taua i le sailiga o lena tagata molimau; po o
(b) pe afai e le o aofia ai le igoa po o le tuatusi i totonu o le faasilasilaga, e tatau ona faia e le tagata tetee, a o le i tuuina atu o le faasilasilaga, o laasaga talafeagai uma, ma i le maea ai ona tuuina atu o le faasilasilaga, ia faaauau ona faia o laasaga talafeagai uma, ina ia faamautinoa ai e faapea, o le igoa ma le tuatusi ua faamautuina; po o
(c) afai e le o aofia ai i totonu o le faasilasilaga, le igoa po o le tuatusi, ae peitai na maua mulimuli ane e le tagata tetee, le igoa po o le tuatusi po o ua nofo-ilo i so o
46 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
se isi lava mataupu lea e ono mafai ona avea ma fesoasoani taua i le sailiga o le tagata molimau, e ao i le tagata tetee i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino, ona tuuina atu se faasilasilaga tusitusia o le igoa, tuatusi, po o isi faamatalaga, i le a lava le tulaga e mafai ona manaomia ai; po o
(d) pe afai ua logoina le tagata tetee e le faafoe moliaga, e faapea ua lē maua lava le tagata molimau, i lona igoa po o i le tuatusi na tuuina atu, e tatau i le tagata tetee, i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino, ona tuuina atu se faasilasilaga tusitusia o so o se isi lava mataupu ua silafia e le tagata tetee, e ono mafai ona avea ma fesoasoani taua i le sailiga o le tagata molimau po o, i le nofo-ilo mulimuli ane ai i so o sea mataupu, ia tuuina atu o se faasilasilaga tusitusia o lea mataupu i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino.
51. Faasilasilaga o faamatalaga molimau a tagata tomai faapitoa-(1) Afai ua faamoemoe se tagata tetee e valaauina se tagata e avea o se tagata molimau tomai faapitoa, e tatau i le tagata tetee, a itiiti mai o le 10 aso faigaluega a o lumanai ai le aso atofaina mo le fofogaina po o le faamasinoga o le tagata tetee po o i totonu o so o se isi taimi lea e mafai ona faatagaina e le Faamasinoga, ona faailoaina atu i le faafoe moliaga:
(a) so o se otootoga o faamatalaga molimau e ao ona tuuina atu, po o se lipoti na tuuina atu e lea tagata molimau; po o
(b) pe afai o lea otootoga po o le lipoti, ua le o mafai ona mauaina, o se aotelega o le faamatalaga molimau e ao ona tuuina atu ma o faaiuga o le lipoti e ao ona tuuina atu.
(2) Afai e tuuina mai e le tagata tetee, i lalo o le faafuaiupu (1)(b), na o se aotelega o faamatalaga molimau e ao ona tuuina atu po o faaiuga o le lipoti e ao ona folasia, e tatau i le tagata tetee ona faailoa i le faafoe moliaga le otootoga o faamatalaga molimau e ao ona tuuina atu po o le lipoti e tuuina mai e lea tagata molimau, i se taimi vave lava e mafai ai, i le tuanai ai ona mafai ona mauaina.
472016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
VAEGA 6 FAAMASINOGA
52. Nofoaga o le faamasinoga - O le a fofogaina ma faia se faaiuga o se moliaga i totonu o le Faamasinoga lea sa faatoai atu i ai le tagi, ae vagana ai ua faia o se poloaiga i se isi faiga e ese ai i lalo o lenei Tulafono.
53. Faaliliuina atu o faamasinoga i le va o Faamasinoga Faaitumalo ma le Faamasinoga Sili-(1) E mafai, e se Faamasino o se Faamasinoga Faaitumalo, i luga o le talosaga a le faafoe moliaga po o le tagata tetee, po o i luga o le faitalia a le Faamasino, ona poloaia e faapea o so o se tagi mo le faamasinoga i le Faamasinoga Faaitumalo po o i luma o le Faamasino Fesoasoani, ia faaliliuina atu i le Faamasinoga Sili mo le faamasinoga.
(2) E mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Sili, ona poloaia e faapea o le faamasinoga o so o se tagi na faatoai atu i lena Faamasinoga, ia faaliliuina atu mo le fofogaina ma faia ai se faaiuga i totonu o le Faamasinoga Faaitumalo.
(3) E mafai ona faia o se poloaiga: (a) i lalo o le faafuaiupu (1), pe afai ua faamalieina le
Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo e faapea - (i) o se fesili tau le tulafono o mataupu
lautele po o e taua i tagata lautele ua tulai mai, po o e mafai ona faatulai mai; po o
(ii) i se isi faiga e ese ai i le itu e manuia ai tagata lautele po o le faia ai o le amiotonu, e manaomia le tulaga e faapea ia faataunuuina le faamasinoga i le Faamasinoga Sili; po o
(b) i lalo o le faafuaiupu (2), pe afai ua faamalieina le Faamasino o le Faamasinoga Sili e faapea -
(i) o le tagi na faatoai atu i le Faamasinoga Sili o lo o tusa ai lea ma le puleaga faa- faamasinoga a le Faamasinoga Faaitumalo; po o
(ii) o le mataupu o lo o tusa ai lea ma le fuaiupu 5.
48 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
54. Tatalaina i tua o se tagi ua i ai faatasi ma le faatagaga- (1) E mafai e lē ua tagi, ona tatalaina i tua, o so o se tagi na faatoai mai i po o na faaliliuina atu i se Faamasinoga Faaitumalo, i le i ai faatasi ma le faatagaga a lena Faamasinoga:
(a) i so o se taimi a o lumanai ai le faia o se faaiuga i le tagi; po o
(b) pe afai ua tautino le nofosala o le tagata tetee, a o lumanai ai le faaeeina atu o se faasalaga.
(2) E mafai, ona tatalaina i tua o so o se tagi po o se pepa aloaia o moliaga na faatoai atu i le Faamasinoga Sili, e le faafoe moliaga, i le i ai faatasi ma le faatagaga a se Faamasino i so o se taimi a o faagasolo le faamasinoga.
(3) O le tatalaina i tua o moliaga e tusa ai ma lenei fuaiupu, e lē taofia ai o so o se isi po o nisi taualumaga e faasaga i le tagata tetee mo lea lava soligatulafono.
55. Teuteuga o moliaga-(1) I le noatia ma le fai fuafua i faafuaiupu (2) e oo atu i le (5), pe afai ua tulai le tagata tetee e tali i se moliaga, e mafai e le Faamasinoga ona teuteu o moliaga i so o se faiga i so o se taimi a o faagasolo le faamasinoga.
(2) I le faamasinoga o so o se tagata, e mafai e se Faamasino ona teuteu o moliaga e tusa ai ma le faafuaiupu (1) i se faiga ina ia ogatasi ai le moliaga ma le faamatalaga molimau ua ofoina mai e lē ua tagi po o le faafoe moliaga.
(3) O se teuteuga i lalo o le faafuaiupu (1) e mafai ona avanoa ai o moliaga ina ia teuteuina e ala i le:
(a) teuteuina o so o se faamatalaga auiliili; po o (b) le aveesea po o le faaopoopoina pe suia moliaga; po o (c) le faaopoopoina po o le aveesea o le igoa o so o se
tagata tetee. (4) Afai o se teuteuga ua faia e ala i le suia o se isi
soligatulafono mo le soligatulafono lea na molia ai, ona: (a) tatau lea ona faitauina le moliaga ua suia i ai, a o
lumanai ai le faaauauina o le faamasinoga, i le tagata tetee o ia lea e ao ona fesiligia ina ia ioe i le moliaga;
(b) ia faagasolo le faamasinoga, e peiseai na molia le tagata tetee i le soligatulafono ua suia i ai, i le noatia ma fai fuafua i so o se poloaiga a le Faamasinoga e uiga
492016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
i le toe fofogaina o so o se faamatalaga molimau na tuuina atu e faasino i le uluai moliaga.
(5) Afai e lē faaaogāina se moliaga ua teuteuina i lalo o le faafuaiupu (1) ma le faafuaiupu (2), e ao ona faagasolo le faamasinoga e peiseai ua maea ona molia le tagata tetee i luga o le tagi po o le pepa aloaia o moliaga e pei ona teuteuina.
(6) I so o se mataupu, e mafai e le Faamasinoga i luga o le talosaga a le tagata tetee ona tolopo le fofogaina o le mataupu pe afai ua faamalieina e faapea e manaomia le tolopoina, ina ia avanoa ai le tagata tetee e tali atu i le moliaga e pei ona teuteuina.
56. E mafai e le Faamasinoga ona faasaina lomiga faasalalau-(1) Afai e faia e se Faamasinoga o se poloaiga, e tusa ai ma le Mataupu 9(1) o le Faavae, ina ia le aofia ai tagata lautele ma sui o galuega tau faasalalauga, mai taualumaga atoa po o so o se vaega o so o se suesuega faale-faamasinoga, e mafai e le Faamasinoga, e faaopoopo atu i se poloaiga faapena po o e sui ai sea poloaiga:
(a) ona faia o se poloaiga e faasaina ai le lomia faasalalau o so o se lipoti po o se aotelega o le faamasinoga atoa po o so o se vaega o le faamasinoga; po o
(b) le faia o se poloaiga e faasaina ai lomiga faasalalau, i so o se lipoti e faasino i le faamasinoga, o le igoa o le tagata tetee po o so o se isi lava tagata e fesootai i ai i le faamasinoga.
(2) E lē tatau i se tagata ona lomia faasalalau le igoa o le tagata ua afaina po o le tagata afaina ua tuuaia i se soligatulafono tau feusuaiga i totonu o se lipoti po o se aotelega o le faamasinoga i lona atoaga po o so o se vaega o le faamasinoga, seia vagana ai ua manatu le Faamasinoga, o le faia o le amiotonu, e manaomia ai le lomia faasalalau.
(3) Afai ua faasaina le lomia faasalalau o le igoa o se tagata, i lalo o lenei fuaiupu, e lē tatau i se tagata ona lomia faasalalau le igoa o lena tagata, po o so o se igoa po o faamatalaga auiliili e ono tatai atu ai i le faailoagofieina o lena tagata.
50 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
57. O se soligatulafono le solia o le poloaiga e tuueseina ai- (1) E aunoa ma le faatapulaaina o le malosiaga o se Faamasinoga na te faafalepuipuiina ai ona o se uiga faalēmigao i le faamasinoga, ua faia e se tagata o se soligatulafono o ia lea ua:
(a) lē usitaia o se poloaiga na faia i lalo o le Mataupu 9(1) o le Faavae po o le fuaiupu 56(1); po o
(b) ua solia le fuaiupu 56(2) po o le (3). (2) O se tagata ua faamaonia lona moliaga i se soligatulafono i
lalo o le faafuaiupu (1) e noatia i se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o ia faasalaga uma e lua.
58. O tagata e mafai ona faafoeina taualumaga-(1) I le fofogaina o so o se moliaga i totonu o se Faamasinoga Faaitumalo:
(a) pe afai ua faauluina o so o se tagi e se leoleo, e mafai e so o se isi lava sui ua faatautoina o le Galuega Tau Leoleo ona oo mai ma faafoeina taualumaga faale- faamasinoga e faasaga i lē o lo o tetee; po o
(b) pe afai na faauluina o se tagi e se tagata ofisa o se Matagaluega, faalapotopotoga tumaoti, po o se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, e mafai e so o se isi lava tagata ofisa o lena Matagaluega, faalapotopotoga tumaoti po o le faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, ona oo mai ma faafoeina o taualumaga faale-faamasinoga e faasaga i lē o lo o tetee.
(2) Afai ua faaulu se tagi e patino i se tagata lava ia, e mafai e lē ua tagi po o lana loia ona oo mai ma faafoeina taualumaga faale- faamasinoga e faasaga i lē o tetee.
(3) I le avea ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1), e mafai ona avea ma sui o lē ua tagi i so o se mataupu, se tagata e faia moliaga mai le ofisa o le Loia Sili, ae le o se isi lava tagata.
59. Faafoega o taualumaga i totonu o le Faamasinoga Sili- (1) O le suesueina faale-faamasinoga o so o se tagi ua faatoai atu i le Faamasinoga Sili e se leoleo po o se tagata ofisa o se Matagaluega, faalapotopotoga tumaoti po o faalapotopotoga a le Malo, e ao ona faafoeina e le Loia Sili po o le faafoe moliaga o lo o faafaigaluegaina e le Ofisa o le Loia Sili.
512016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(2) I le avea ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1), e mafai e le Loia Sili ona faatonuina so o se isi lava loia e faafoeina le suesuega faale-faamasinoga, pe afai e manatu le Loia Sili o se itu lea mo le manuia o tagata lautele po o le faia ai o le amiotonu, le tuuina atu o le faatonuga.
(3) I so o se isi lava mataupu, e mafai e le Loia Sili ona oo mai ma faafoe le moliaga, pe afai e manatu le Loia Sili o se itu lea e manuia ai tagata lautele pe a faapea ona faia.
60. O le auai ma le puipuigamalu o le tagata tetee a o faagasolo le faamasinoga-(1) E agavaa lē ua tetee ina ia auai i totonu o le Faamasinoga a o faagasolo le taimi atoa o lona faamasinoga, ae vagana ai ona ua na faia e ia lava o se amioga e lē tusa ai, e ala i lona faalavelaveina o le faamasinoga, ma ua oo ai ina lē ono mafai ona faaauauina, a o auai faatasi lē ua tetee.
(2) E mafai e lē ua tetee ona puipuia o ia e ia lava i taualumaga faale-faamasinoga po o le avea ma ona sui se loia.
(3) Afai ua amatalia i totonu o le Faamasinoga Sili le faamasinoga o lē ua tetee, o ia lea ua faamatuuina atu i ai le puipuigamalu mo le tatalaina i tua, e mafai e le Faamasinoga ona taofia lē ua tetee i se nofoaga puipuia, seia vagana ai ua faaiuina taualumaga o le faamasinoga pe afai:
(a) e noatia lē ua tetee i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se faasalaga o le nofosala i le falepuipui po o ua pueina faapagota lē ua tetee; po o
(b) na tuai mai lē ua tetee i taualumaga o le faamasinoga; po o
(c) ua faatino e lē ua tetee o se amioga i se faiga e ono aafia ai pe tau faamatau ai i tagata molimau.
61. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai ua lē oo mai lē ua tetee-(1) Afai ua maea ona faaooina atu o so o se tusi samania i lē ua tetee i totonu o se taimi talafeagai, a o lumanai ai le faamasinoga, po o ua maea ona tatalaina i tua lē ua tetee i luga o se puipuigamalu ina ia auai o ia lava i le faamasinoga, ma afai ua oo mai lē na tagi, ae lē oo mai lē ua tetee i le faamasinoga, ona faaaogā lea o aiaiga nei ua taua e faapea:
(a) afai o le soligatulafono na molia ai o se tasi o soligatulafono lea e i ai le tapulaa aupito maualuga,
52 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
o le faasalaga e sili atu i lo le tolu (3) masina e nofosala ai i le falepuipui, e mafai e le Faamasinoga ona -
(i) tuuina atu o se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai lē ua tetee, ma aumaia o ia i luma o le faamasinoga; po o
(ii) le tolopoina o le faamasinoga i se taimi ma i luga o so o se tuutuuga e pei ona manatu le Faamasinoga ua talafeagai ai, ma pe afai e lē oo mai lē ua tetee i le taimi lea ua tolopoina i ai le faamasinoga, ia tuuina atu se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai lē ua tetee ma aumaia o ia i luma o le faamasinoga;
(b) afai o le soligatulafono ua molia ai, o se tasi o soligatulafono lea e i ai le tapulaa aupito maualuga, o le faasalaga i se sala tupe po o e lē sili atu i lo le tolu (3) masina e nofosala ai i le falepuipui, e mafai e le Faamasinoga ona -
(i) faagasolo le faamasinoga ma (afai e faamaonia le nofosala o lē ua tetee) ia faamaonia le faasalaga; po o
(ii) ia tuuina atu se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai ma aumai lē ua tetee i luma o le faamasinoga; po o
(iii) tolopo le faamasinoga i se taimi ma i luga o so o se aiaiga e pei ona manatu le Faamasinoga ua talafeagai ai.
(2) E lē tatau ona faamatuu atu se tagata na pueina faapagota i lalo o se tusi faapoloaiga na tuuina atu i lalo o le faafuaiupu (1), seia vagana ai ua tatalaina i tua i se puipuigamalu (ae le o se isi faiga e ese ai) na faamatuu atu e se Faamasino, i le tuanai ai ona fofogaina le itu a le faafoe moliaga.
62. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai e lē oo mai le faafoe moliaga-(1) Afai o lo o taofia i se nofoaga malupuipuia lē ua tetee po o ua tatalaina i tua i luga o se puipuigamalu, ma e le i maua e le faafoe moliaga se faaaliga e lava atoatoa e uiga i le faamasinoga, e tatau i le Faamasinoga ona tolopo le faamasinoga i se taimi ma se
532016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
nofoaga ma i luga o so o se tuutuuga e pei ona ua manatu o ia ua tatau ai, ina ia mafai ai ona auai mai le faafoe moliaga.
(2) I so o se isi lava mataupu, e mafai e le Faamasinoga ona: (a) faalēaogāina le tagi ona ua lē tuliloaina faale-
faamasinoga, pe afai ua lē oo mai le faafoe moliaga; po o
(b) tolopo le faamasinoga i se taimi ma se nofoaga i luga o ni tuutuuga e pei ona manatu le Faamasinoga ua tatau ai.
(3) Afai ua faalēaogāina le tagi i lalo o le faafuaiupu (2)(a), e mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le faafoe moliaga, ona faamatuu atu le faatagaga e toe faaulu ai le tagi pe afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea, ua talafeagai mafuaaga na lē auai mai ai le faafoe moliaga.
63. Malosiaga o le Faamasinoga pe afai e lē oo mai so o se tasi o vaega auai-(1) Afai o vaega auai uma e lua i le suesuega o se moliaga ua lē oo mai i le faamasinoga o se moliaga, e mafai e le Faamasinoga ona:
(a) faalēaogāina le tagi; po o (b) tolopo le faamasinoga i sea taimi ma le nofoaga ma i
luga o ia tuutuuga e pei ona fuafuaina e le Faamasinoga.
(2) Afai ua faalēaogāina le tagi i lalo o le faafuaiupu (1)(a), e mafai ona toe faaulu o le tagi, pe afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea o lo o i ai lava mafuaaga talafeagai mo le lē auai mai o vaega auai e lua.
64. Faalēaogāina o se tagi e lē taofia ai se taualumaga-(1) O le faalēaogāina o so o se tagi i lalo o le fuaiupu 62, o le a lē faagaoioia e avea ma ala e taofia ai so o se tasi po o nisi lava taualumaga.
(2) E mafai e le Faamasinoga ona faatagaina le toe faaulu o le tagi pe afai ua faamalieina o ia i so o se mafuaaga talafeagai mo le lē auai mai o so o se tasi o vaega auai e lua i le suesuega o moliaga.
54 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
VAEGA 7 TAUTINOGA ALOAIA MA TAGATA TETEE E AFAINA LE MAFAUFAU
Vaevaega 1 - Tautinoga Aloaia
65. Tautinoga aloaia o le nofosala i se faasilasilaga i le Resitara-(1) E mafai e se tagata, o ia lea ua molia i se soligatulafono lea e lē noatia ai le tagata i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se faasalaga o le nofosala i le falepuipui, ona tuuina atu se faasilasilaga tusitusia e faatuatusi i le Resitara, e faapea ua ia tautino lona nofosala, ma e i ai i le Faamasinoga o lea lava malosiaga e faia ai o se faatatauga i le tagata e peiseai lava na oo mai o ia i luma o le Faamasinoga ma tautino mai lona nofosala.
(2) I le taimi aupito vave e ono mafai ai, ina ua maea ona maua mai o le faasilasilaga tusitusia i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara, i se faiga tusitusia, ona logoina le itu tagi.
(3) O lenei fuaiupu e lē taofia ai le tuuina atu o se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai se tagata tetee.
66. Tautinoga aloaia ina ua molia-(1) A o le i suesueina so o se moliaga:
(a) e tatau ona valaauina lē ua tetee i lona igoa; ma (b) e tatau ona faitauina le moliaga i lē ua tetee; ma (c) pe afai ua faamalieina le Faamasinoga ua malamalama
lē ua tetee i le moliaga, e tatau ona fesiligia lē ua tetee pe mata o le a lana tali aloaia i ai.
(2) E mafai e lē ua tetee ona tautino aloaia mai e faapea: (a) e nofosala, po o e lē nofosala; po o (b) so o se tautinoga aloaia faapitoa i lalo o le fuaiupu 68.
(3) Afai o le tagata tetee o lo o avea ma ona sui se loia, a o le i oo ina suesueina o se moliaga:
(a) e tatau ona valaauina lē ua tetee i lona igoa; ma (b) e mafai e le loia mo lē ua tetee ona fautuaina le
Faamasinoga e faapea ua faitauina le moliaga, ma tusia o se tautinoga aloaia e avea ai ma sui o lē ua tetee.
552016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) Afai e faia ma le loto i ai, le musu o lē ua tetee e fai se tautinoga aloaia po o o le a lē tali mai i le tulaga tuusao, e mafai e le Faamasinoga ona faia se tautinoga aloaia o le lē nofosala.
(5) Afai e faailoa mai e lē ua tetee ua nofosala, ma ua faamalieina le Faamasinoga e faapea ua malamalama o ia i le aano moni ma taunuuga o lana tautinoga aloaia, e mafai e le Faamasinoga ona faamaonia le nofosala o lē ua tetee po o le faafoeina o lē ua tetee i so o se isi lava faiga ua faatagaina e le tulafono.
(6) Afai e lē faia se tautinoga aloaia o le nofosala, e tatau ona faafoeina le faamasinoga e tusa ai ma lenei Tulafono.
67. Tautinoga aloaia e avea ai ma sui o se faalapotopotoga- (1) Afai ua faatoai atu o so o se tagi e faasaga i se faalapotopotoga mo se soligatulafono, a o le i oo ina suesueina o le moliaga:
(a) e tatau ona valaauina le faalapotopotoga i lona igoa; ma (b) e ao ona faitauina le moliaga i lē ua avea ma sui; ma (c) pe afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea ua
malamalama i ai le sui, e tatau ona fesiligia le sui, pe faapefea ona tali atu le faalapotopotoga i le moliaga.
(2) Afai o le faalapotopotoga ua lē oo mai se tasi e avea ma ona sui, po o, e ui lava ina ua faapea ona oo mai, ae ua na lē faauluina so o se tautoga aloaia i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Faamasinoga ona poloaiina se tautinoga aloaia o le lē nofosala ina ia faaulu mai, ma ia faagasolo pea le faamasinoga, e peiseai lava na faaulu mai e le faalapotopotoga se tautinoga aloaia o le lē nofosala.
(3) O se faamatalaga ua sainia e se pule faatonu o le faalapotopotoga, po o e so o se tagata (i le a lava le igoa o valaauina ai le tagata) o i ai, po o se tasi o tagata o lo o i ai, le puleaina o mataupu a le faalapotopotoga, i le itu e faapea o le tagata o lo o taua le igoa i totonu o le faamatalaga ua faapea ona tofia e avea ma sui, e mafai ona faatagaina e avea ma faamatalaga molimau o le tofiaina o le tagata.
(4) O se sui: (a) e lē tau tofiaina i lalo o le faamaufaailoga a le
faalapotopotoga; ma
56 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) e lē agavaa ona galue e avea ma sui o le faalapotopotoga, e tusa ma le tofiga, i luma o le Faamasinoga mo so o se isi lava faamoemoe.
68. Tautinoga aloaia faapitoa-(1) E faaopoopo atu i se tautinoga aloaia o le nofosala po o le lē nofosala, ona pau lava isi tautinoga aloaia e faatagaina, o so o se tasi o tautinoga nei ua taua e faapea:
(a) tautinoga o le tuusaolotoina e lē nofosala talu ai; po o (b) tautinoga o se nofosala na faamaonia talu ai; po o (c) tautinoga o se faamagaloga.
(2) O tautinoga aloaia faapitoa: (a) e mafai ona tautinoina faatasi; ma (b) e tatau ona fai i ai se faaiuga a o le i valaauina lē ua
tetee ina ia toe tautino mai atili; ma (c) mo se faamasinoga e auai ni faatonu, e tatau lava ona fai
i ai se faaiuga e le Faamasino, e aunoa ma faatonu. (3) Afai o ia tautinoga taitasi uma e faasaga se faaiuga e fai i ai
i lē o tetee, o le a faaavanoaina pea lava o ia e talosaga mai e lē nofosala.
69. Faamatalaga molimau o se faamasinoga muamua - I le faamasinoga o se mataupu i luga o se tautinoga aloaia o le tuusaolotoina talu ai e lē sala po o se nofosala na faamaonia talu ai e tusa ai ma le fuaiupu 70, o mea nei e taliaina e avea ma faamatalaga molimau e faamaonia po o le lē faamaonia ai o le faailoga e iloagofie ai le moliaga:
(a) o se ata o mea ua tusia i totonu o le Tusi e Faamau ai Solitulafono;
(b) se ata o le tagi; (c) se ata o so o se faamatalaga otooto na faia e le
Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani sa taitai i le faamasinioga muamua, ua faamaonia e le Resitara.
70. Tautinoga aloaia e uiga i le tuusaolotoina talu ai ma le faamaonia o le nofosala-(1) I le faamasinoina o se mataupu e uiga i se tautinoga aloaia o le tuusaolotoina talu ai e lē sala po o le faamaonia o le nofosala i luga o so o se moliaga, e tatau i le
572016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
Faamasinoga ona poloaiina e faapea ia faalēaogāina le tagi, pe afai e foliga mai o le mataupu lea sa molia ai talu ai le tagata tetee e:
(a) tutusa lava i lona tulaga atoa po o i sona vaega e pei o lea na fuafuaina i lē ua tetee; ma
(b) e ono mafai e lē ua tetee, i le faamasinoga muamua, i le amanaia ai o so o se teuteuga i le moliaga lea e ono talafeagai lava ona faia, ua faamaonia ai le nofosala i luga o soligatulafono uma lea e ono mafai ona faamaonia ai le nofosala o lē ua tetee i le tagi, i le noatia ma fai fuafua i tautinoga aloaia faapitoa.
(2) Afai ua aliali mai i le faamasinoga, e faapea ua lē mafai ona faamaonia le nofosala o lē ua tetee, i luga o nisi soligatulafono i totonu lava o le tagi na faia muamua, lea ua avea ma mataupu autu o le tautinoga aloaia faapitoa, e tatau i le Faamasinoga ona poloaiina e faapea, e lē tatau ona faamaonia le nofosala o lē ua tetee, i luga o so o se moliaga lea sa ono mafai ona faamaonia ai le nofosala o lē ua tetee i le faamasinoga na faia muamua, ae peitai e tatau i lē ua tetee ona tuuina mai sana tautinoga aloaia i so o se isi lava soligatulafono ua molia ai.
(3) O le fuaiupu 66(2) ma le (3) e faaaogā i lenei fuaiupu.
71. Tuuaiga lona lua-(1) Afai o se tagi o lo o tele ina molia mai ai le soligatulafono lava e tasi, lea na muai molia ai lē ua tetee, ae ua faaopoopo mai ai se faamatalaga o le manatu po o ni uiga aliae mai e faamamafaina ai atili ai le soligatulafono, ma ua agai atu ai pe afai e faamaonia, ina faaopoopoina le faasalaga, o le a avea le tuusaolotoina talu ai po o le faamaonia o le nofosala, ma mea e taofia ai le tagi.
(2) O se tuusaolotoina talu ai po o se faamaoniga o se nofosala i luga o se tagi, o lo o molia mai ai se fasioti tagata faamoemoeina po o se fasioti tagata paivalea po o le fasiotia o se tamaitiiti faatoa fanau mai, o le a avea lava lea ma mea e taofia ai se tagi lona lua, mo lea lava fasioti tagata e tasi o lo o molia ai, e peiseai o so o se tasi, o ia lava moliaga.
(3) I le faamasinoga o se mataupu i luga o se tautinoga aloaia e tusa ai ma le fuaiupu 70 i se tagi o molia ai le fasioti tagata faamoemoeina, fasioti tagata paivalea po o le fasiotia o se tamaitiiti faatoa fanau mai, e tatau i le Faamasinoga ona faatonuina e faapea,
58 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
ia tautino mai le mea moni e lē ua tetee, pe afai ua aliali mai e faapea:
(a) o le uluai faamasinoga sa faia lea mo se soligatulafono e faasaga i le tagata lea ua tuuaia nei e faapea ua fasiotia; ma
(b) o le maliu o lea tagata ua tuuaia nei, e faapea na faapogai mai i le soligatulafono na molia ai talu ai; ae peitai
(c) na atulai mai le maliu, a ua tuanai le faamasinoga lea na tuusaolotoina ai pe na faamaonia ai le nofosala o lē ua tetee.
72. Talosaga ina ia faalēaogāina se tautinoga aloaia o le nofosala-(1) O se tautinoga aloaia o le nofosala e mafai, ina ua faatagaina e le Faamasinoga, ona faalēaogāina i so o se taimi, a o le i tuuina i ai se faasalaga i le tagata tetee po o a o le i faia i ai o so o se tasi lava faiga e ese ai.
(2) E leai se tautinoga aloaia o le nofosala e mafai ona faalēaogāina, seia vagana ai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea:
(a) e le i matua tautino le nofosala o lē ua tetee; po o (b) sa i ai nisi o mea sese; po o (c) sa i ai se tetee e manino lelei.
(3) E noatia le faafuaiupu (2), i le pule faitalia e sili a le Faamasinoga, e galue ai i le faia o le amiotonu.
Vaevaega 2 - Tagata Tetee e Afaina le Mafaufau
73. Faamatalaina o uiga o upu - I totonu o lenei Vaega: “lē atoatoa o le malosi o le mafaufau” ua i ai i se tagata se
tulaga o le lē atoatoa o le malosi o le mafaufau, pe afai e i ai se tulaga faaletonu tumau o le mafaufau o le tagata, ua oo atu ai i se tulaga e taunuu i ai: (a) i se itu maualalo tele i le atamai lautele; ma (b) le itu i le lē mafaia ona faatino le olaina o se olaga
saoloto e tutoatasi.
592016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
“tausisoifua tomai faapitoa”, o lona uiga o se tausisoifua tomai faapitoa ua faamauina i lalo o le Tulafono o Tausisoifua ma Faatosaga 2007, o i latou ia e faapitoa i le galuega o le soifua maloloina o le mafaufau;
“tulaga lē talafeagai ai ona tulai i se faamasinoga”, mo lē ua tetee: (a) o lona uiga o se tagata ua tetee, o ia lea ua lē mafai, ona
o le afaina o le mafaufau po o le lē atoatoa o le malosi o le mafaufau, ona faatino o se tetee, po o ia faatonuina o se loia ia faia faapena; ma
(b) e aofia ai se tagata tetee o ia lea, ona o le afaina o le mafaufau, ua na lē mafaia ona -
(i) tautino; ma (ii) malamalama i le uiga, faamoemoega po
o taunuuga e ono tulai mai i taualumaga, i le tulaga talafeagai ai i le faatinoina o se tetee po o le faatonuina o se loia mo lea faamoemoe.
74. E mafai ona faia sailiiliga o le tulaga o le lē atoatoa o le malosi e tulai ai i le faamasinoga - I le noatia ma le fai fuafua i le fuaiupu 75, e mafai e se Faamasinoga ona faia o se sailiiliga i lalo o lenei Vaega, e faapea ua lē atoatoa le malosi o le tagata tetee, e tulai ai i luma o le faamasinoga:
(a) a o lumanai ai po o a o faagasolo le faatinoga o le tautoga a le tagata tetee; po o
(b) i so o se laasaga i le maea ai ona amatalia o taualumaga ma seia vagana ai ua faaiuina o faamatalaga molimau uma.
75. Tolopoina o suesuega faa-faamasinoga, ma isi tulaga faapena - Afai ua atoatoa faamatalaga a le Faamasinoga i le itu e faapea ua talafeagai pe leai foi, ona tulai i luma o le faamasinoga, o le suesuega faa-faamasinoga, faamasinoga po o isi taualumaga e faasino i lē ua tetee, e ao ona tolopoina, a o talia le faia o le faaiuga mulimuli, pe ua talafeagai pe leai foi, ona tulai lē ua tetee i luma o le faamasinoga.
60 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
76. Fuafuaina pe ua talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga lē ua tetee-(1) E tatau ona maua i faamaumauga a le Faamasinoga se manatu mai ni fomai se toalua (2) po o se fomai se toatasi (1) ma se tausisoifua tomai faapitoa e toatasi (1), o faapea mai ai o lē ua tetee e afaina le mafaufau po o e i ai se tulaga o le lē atoatoa o le malosi o le mafaufau, a o le i faaaogāina le faafuaiupu (2).
(2) Afai ua faamalieina le Faamasinoga i luga o faamatalaga molimau o tuuina atu i lalo o le faafuaiupu (1) e faapea o le tagata tetee e afaina le mafaufau, e tatau i le Faamasinoga ona faamauina se sailiiliga i lea tulaga, ma:
(a) ia tuuina atu i vaega auai taitasi o se avanoa e faafofogaina ai ma folasia o faamatalaga molimau e uiga i lē ua tetee pe ua talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga; ma
(b) ia suesueina pe ua talafeagai pe leai foi, ona tulai lē ua tetee i luma o le faamasinoga; ma
(c) ia faamauina o sailiiliga na faia i lalo o le parakalafa (b). (3) O le tulaga aloaia o le faamaoniga e manaomia mo se
suesuega i lalo o le faafuaiupu (2), o se itu lea i luga o le fua o mea e ono tutupu.
(4) Afai ua faamauina e le Faamasinoga o se sailiiliga i lalo o le faafuaiupu (2), e faapea ua talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga o lē ua tetee, e tatau i le Faamasinoga ona amatalia pe faaauau le suesuega faa-faamasingoa po o le faamasinoga, po o le tuuina atu o lē ua tetee mo le faamasinoina, i le a lava le tulaga e manaomia ai.
77. Talosaga tetee i le Faamasinoga Sili-(1) Afai ua faia o se sailiiliga i lalo o le fuaiupu 76 mo se faamasinoga ina ia faia i totonu o se Faamasinoga, e uiga i le tulaga o le lē talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga lē ua tetee, o le tagata o faia moliaga po o lē ua tetee, e mafai ona talosaga tetee e faasaga i lea sailiiliga, i le Faamasinoga Sili.
(2) E faaaogā, Vaevaega 1 e oo i le 3 o le Vaega 12, faatasi ai ma suiga talafeagai, i se talosaga tetee i lalo o le faafuaiupu (1).
612016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
78. Taofia o tagata tetee ua maua e lē talafeagai ona faia ni tautinoga aloaia, ma isi tulaga faapena-(1) Afai ua lava atoatoa faamatalaga a le Faamasinoga i le tulaga o le tagata tetee ua maua e lē talafeagai ona tulai i luma o le faamasinoga po o ua tuusaolotoina ona e faapea ua valea, e tatau i le Faamasinoga ona:
(a) iloilo o tulaga uma ua aliae mai o le mataupu; ma (b) iloilo o faamatalaga molimau a le toatasi (1) po o le sili
atu o tagata tomai faapitoa i tausiaga faasoifua maloloina (e tusa ai ma le uiga o i lalo o le Tulafono o le Tulaga Maloloina o le Mafaufau 2007), pe o le taofiga o le tagata tetee, ua talafeagai, e tusa ai ma se tasi o poloaiga ua faamaotiina i totonu o le parakalafa (c); ma
(c) afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea o le faia o le poloaiga ua talafeagai lea i tulaga e manuia ai tagata lautele, po o so o se tagata po o se vasega o tagata, o i latou ia e ono mafai ona aafia i le faaiuga a le faamasinoga, ia faia o se poloaiga e faapea, o le tagata tetee ia -
(i) taofia e peiseai o se “Poloaiga mo Togafitiga o Gasegase Taofia i le Falemai” na faia i lalo o le Vaega V o le Tulafono o le Tulaga Maloloina o le Mafaufau 2007; po o
(ii) ua faasaoloto, e peiseai na faia o se Poloaiga mo Togafitiga a Tagata Lautele i lalo o le Vaega IV o le Tulafono o le Tulaga Maloloina o le Mafaufau 2007.
(2) I le avea ai ma tuusaunoaga i le Tulafono o le Tulaga Maloloina o le Mafaufau 2007, e leai se tagata e noatia i se poloaiga e faia i lalo o le faafuaiupu (1)(c), e faapea o le a faasaolotoina, i luga o se faatagaga po o le tatalaina i tua mai se faalapotopotoga, e aunoa ma se poloaiga a le Faamasinoga, lea na faia ai le poloaiga e taofia ai o lea tagata.
79. Sailiiliga o le ma’i valea-(1) Afai, i se suesuega faa- faamasinoga po o i se faamasinoga, na tuuina atu e lē ua tetee o faamatalaga molimau e uiga i le ma’i valea o lē ua tetee, ma ua maua e faatonu po o (pe afai e leai se faatonu) se Faamasino, e lē
62 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
nofosala lē ua tetee i le tulaga o lona ma’i valea, e tatau i le Faamasino ona faamauina o lea sailiiliga.
(2) A o lumanai ai po o i se suesuega faa-faamasinoga po o se faamasinoga, e tatau i le Faamasino ona faamauina se sailiiliga e faapea e lē nofosala lē ua tetee i le tulaga o lona ma’i valea, pe afai:
(a) e faailoa mai e lē ua tetee e faapea ua ia faamoemoe e laga le puipuiga o le ma’i valea; ma
(b) ua ioeina e lē e faia moliaga e faapea e na o le pau lava le faaiuga talafeagai, o le lē nofosala, i le tulaga o le ma’i valea; ma
(c) ua faamalieina le Faamasino, i luga o le tulaga o faamatalaga molimau tau tomai faapitoa, e faapea na ma’i valea lē ua tetee, e tusa ai ma le uiga o le fuaiupu 13 o le Tulafono o Solitulafono 2013, i le taimi na faia ai le soligatulafono.
(3) Afai, i se faamasinoga i luma o se Faamasino ma faatonu, na tuuina atu e lē ua tetee o faamatalaga molimau e tusa ai o lona ma’i valea, ma ua maua e faatonu e lē nofosala lē ua tetee, e tatau i le Faamasino ona fesili i faatonu pe ua faasaoloto lē ua tetee pe leai foi, e tusa ai ma le tulaga o lona ma’i valea.
80. Talosaga tetee e faasaga i le faasaolotoina i tulaga o le ma’i valea-(1) O se tagata tetee, o ia lea ua faasaolotoina i le tulaga o lona ma’i valea, e mafai ona talosaga tetee e faasaga i le faaiuga autasi a le faamasinoga po o se faaiuga, ma, mo faamoemoega o le talosaga tetee:
(a) o le faaiuga autasi a le faamasinoga po o le faaiuga, e ao ona amanaia e faapea o se moliaga ua faamaonia faaletulafono; ma
(b) o aiaiga o lenei Tulafono e faasino i talosaga tetee e faasaga i se moliaga ua faamaonia faaletulafono, i le a lava le tulaga e mafai ai ona faaaogā, ma faatasi ai ma so o se suiga talafeagai, e faaaogā i le talosaga tetee.
(2) E mafai e le Faamasinoga ona: (a) talia le talosaga tetee, ma faatonuina e faapea, ia suia se
faaiuga autasi a le faamasinoga o le faasaolotoina po o se faaiuga e faalēaogāina ai le tagi, mo le
632016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
faaiuga autasi a le faamasinoga po o le faaiuga na tuuina atu i le faamasinoga po o le suesuega faa- faamasinoga;
(b) faalēaogāina le talosaga tetee; (c) faatino o se malosiaga, e tusa lava pe ia faatonuina o se
faamasinoga fou po o se toe suesueina faa- faamasinoga po o se isi faiga e ese ai, lea e ono mafai ona ia faatinoina, pe afai o le talosaga tetee, o se talosaga tetee e faasaga i se moliaga ua faamaonia faaletulafono.
(3) Afai e manatu le Faamasinoga e faapea (ae vagana ai mo le tulaga ma’i valea o lē o talosaga tetee) o le faaiuga autasi aloaia a le faamasinoga po o le faaiuga sa tatau ona faapea, e nofosala lē o talosaga tetee, i se soligatulafono, e ese mai ai i lo le soligatulafono ua molia ai, o le faamasinoga:
(a) e ono lē mafai ona talia le talosaga tetee, talu ai ona sa tatau lava ona faasaolotoina lē o talosaga tetee, i le soligatulafono na molia ai; ma
(b) e mafai ona faatonuina e faapea ia suia o le isi soligatulafono mo le soligatulafono lea na molia ai.
(4) Afai, i luga o le talosaga tetee i lalo o lenei fuaiupu, ua faamalieina le Faamasinoga o talosaga e faapea:
(a) o sailiiliga o le tulaga o le ma’i valea e lē tatau ona faaaogāina; ma
(b) i le leai o sea sailiiliga, o le faaiuga autasi aloaia a le faamasinoga po o le faaiuga, sa tatau ona faapea, na nofosala lē o talosaga tetee i se soligatulafono (e tusa lava pe o le soligatulafono ua molia ai po o so o se isi lava soligatulafono lea e ono mafai ona faamaonia ai le nofosala o lē o talosaga tetee, i le faamasinoga po o i le suesuega faa-faamasinoga),
o le faamasinoga o talosaga - (i) e tatau ona suia, mo le faaiuga autasi a le
faamasinoga po o le faaiuga na tuuina atu, se faaiuga autasi a le faamasinoga o le nofosala i le soligatulafono po o se moliaga ua faamaonia faaletulafono mo le soligatulafono; ma
64 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(ii) e mafai ona faatino o se malosiaga e faasino i lē o talosaga tetee (e pei o le faasalaina o lē o talosaga tetee) lea o lo o avanoa i le Faamasinoga, pe afai o le faaiuga autasi a le faamasinoga po o le faaiuga na talosaga tetee i ai, na faapea ona tuuina atu.
(5) Ae vagana ai ua faatonuina e le Faamasinoga o talosaga i se isi faiga e ese ai, o tuutuuga o so o se faasalaga o le nofosala i le falepuipui ua pasia e le Faamasinoga i lalo o le faafuaiupu (4) e amata ona faagasolo e peiseai na pasia i le aso lea na tuuina atu ai le faaiuga autasi a le faamasinoga po o i le faaiuga i le talosaga tetee ua faia e faasaga i ai.
VAEGA 8 TAGATA MOLIMAU
81. Tusi samania mo le auai o tagata molimau-(1) E mafai e lē ua tagi po o lē ua tetee, i so o se taimi, ona na maua mai i se Faamasino, Faamasino Fesoasoani po o se Resitara, se tusi samania, o valaauina ai o so o se tagata ina ia auai e avea o se tagata molimau i le suesuega faa-faamasinoga o se moliaga.
(2) So o se tusi samania e mauaina i lalo o le faafuaiupu (1): (a) e mafai ona manaomia ai le tagata ua samania, ina ia na
aumaia faatasi ma ia tuuina mai i le suesuega faa- faamasinoga o so o se tusi, pepa aloaia, pepa, tusitusiga, faafanua, ata pue, kopi o ata pue ma mea na pueina, e pei ona mafai ona taua i totonu o le tusi samania; po o
(b) o le valaauina o le tagata ina ia auai e avea o se tagata molimau, e tatau -
(i) ona faaoo atu i lalo o le Vaevaega 1 o le Vaega 5, i lea tagata, e peiseai ai o faasinomaga i totonu o lena Vaega i lē ua tetee, o faasinomaga lava ia i le tagata na valaauina ina ia auai mai; ma
(ii) ia faaoo atu e se leoleo po o se tagata ofisa o le Faamasinoga (e le o se tagata e faia moliaga), e se vaega auai po o le loia a le vaega
652016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
auai, po o e so o se tagata ua faatagaina e se vaega auai po o le loia a le vaega auai, e faaooina atu le tusi samani.
82. Tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai se tagata molimau-(1) E faaaogā lenei fuaiupu e tusa lava pe na tuuina atu pe sa faaoo atu o so o se tusi samania, pe leai foi.
(2) Afai ua lava atoatoa ni mafuaaga a se Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani, e talitonuina ai e faapea, o le a lē auai se tagata, o ia lea e ana le faamatalaga molimau o lo o manaomia e lē ua tagi po o lē ua tetee i le suesuega faa-faamasinoga, ina ia tuuina mai le faamatalaga molimau e aunoa ma le faamalosia na te faia lea itu, e mafai loa e ia ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le auai o lea tagata i le suesuega faa-faamasinoga.
(3) Afai, i le fofogaina o so o se moliaga, ua lē auai se tagata na samania e avea ma tagata molimau i lalo o lenei Tulafono, ma e leai se mafuaaga tatau mo lona lē auai, e mafai e le Faamasinoga, pe afai ua faamalieina o ia e faapea, ua maea lelei ona faaoo atu le tusi samania i le tagata, ona tuuina atu o se tusi faapoloaiga mo le auai mai o lea tagata.
(4) O le Vaevaega 1 o le Vaega 4 e faaaogā i so o se tusi faapoloaiga e tuuina atu i lalo o lenei fuaiupu, e peiseai ai faasinomaga i totonu o lea Vaevaega i lē ua tetee, o ni faasinomaga i le tagata o ia lea o lo o manaomia lona auai po o lona faatasi mai.
83. Faasalaga mo le lē usitaia o tusi samania o tagata molimau-(1) O se tagata ua samania i lalo o lenei Tulafono ina ia auai e avea o se tagata molimau i se suesuega faa-faamasinoga, o ia lea e musu, po o ua faatamala e aunoa ma se mafuaaga tatau, i le auai po o le tuuina mai o so o se tusi, pepa aloaia, pepa, tusitusiga, faafanua, ata pue, kopi o ata pue po o ni mea na pueina e manaomia e le tusi samania ina ia tuuina mai, ua faia e ia o se soligatulafono.
(2) O se tagata ua faamaonia se moliaga i se soligatulafono i lalo o le faafuaiupu (1) e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o ia faasalaga uma e lua.
66 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(3) O lenei fuaiupu e lē aafia ai so o se malosiaga o le Faamasinoga e faafalepuipui ai se tasi ona o le faalēmigao i le faamasinoga.
84. E mafai ona faafalepuipui se tagata molimau e musu e tuuina mai faamatalaga molimau-(1) I le noatia ma le fai fuafua i le Mataupu 9(5) o le Faavae, o se tagata o lo o auai i totonu o le Faamasinoga i le suesuega faa-faamasinoga o so o se moliaga, tusa lava po o ua samania na te tuuina mai se faamatalaga molimau pe leai, e mafai lava ona manaomia na te tuuina mai se faamatalaga molimau.
(2) Afai o se tagata, e aunoa ma le tuuina mai o so o se mafuaaga tatau:
(a) e musu e tuuina mai se faamatalaga molimau pe a oo ina manaomia; po o
(b) e musu i faatautoina o ia; po o (c) ua uma ona tauto, ae musu e tali i so o se fesili e uiga i
le moliaga e pei ona tuuina atu i le tagata i lea taimi, e mafai e le Faamasinoga ona -
(i) poloaiina e faapea, seia vagana ai ona ua vave malie o ia na te tuuina mai le faamatalaga molimau po o ina ia faatautoina po o le tali mai i fesili ua tuuina atu ia te ia, ia taofia le tagata i totonu o se nofoaga puipuia mo se vaitaimi e lē silia le fitu (7) aso; ma
(ii) ia tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le pueina faapagota ma le taofia o le tagata e tusa ai ma le poloaiga.
(3) Afai o le tagata na faapea ona taofia, ina ia aumai i suesuega faa-faamasinoga na tolopo, ua toe musu i tuuina mai se faamatalaga molimau, po o ina ia faatautoina po o, ua uma ona tauto, ae musu i tali mai i fesili na tuuina atu ia te ia, e mafai, e le faamasinoga, pe afai ua ia manatu ua talafeagai ai, ona toe faatonuina le tagata molimau ina ia taofia o ia i totonu o se nofoaga puipuia mo se vaitaimi faapena, ma ia taofia ai lava faapena mai lea taimi i lea taimi, seia oo ina ua malie o ia na te tuuina mai le faamatalaga molimau po o ina ia faatautoina po o le tali mai i fesili.
672016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) E lē faaaogāina le faafuaiupu (2) ma le (3) i se Faamasinoga o seei ai i le nofoa se Faamasino Fesoasoani, seia vagana ai e faapea o lea Faamasinoga e i ai lana puleaga faa-faamasinoga ua faalauteleina, i lalo o le fuaiupu 18 o le Tulafono o Faamasinoga Faaitumalo 1969.
(5) O lenei fuaiupu e lē aafia ai so o se malosiaga o le Faamasinoga e faafalepuipui ai se tasi ona o le lē migao i le faamasinoga.
85. E mafai ona tuueseina tagata molimau-(1) E mafai e le Faamasinoga, pe afai e manatu o ia e tatau ai, i luga o lana lava fuafuaga po o ina ua talosagaina e so o se itu faa-faamasinoga i so o se taimi a o faagasolo le suesuega faa-faamasinoga, ona poloaiina tagata molimau uma po o so o se tasi o i latou, e ese ai i lo se tagata molimau, o ia lea ua na tuuina mai po o o lo o ia tuuina mai lana faamatalaga molimau, ina ia tuua le potu faamasino, ma ia i ai pea i latou i fafo atu o le suesuega faa-faamasinoga, ae peitai, e tatau ona i ai pea seia oo ina manaomia e tuuina mai se faamatalaga molimau.
(2) O se tagata molimau ua uma ona tuuina mai lana faamatalaga molimau, e lē tatau ona tuua le potu faamasino ae seia vagana ai ona ua faatagaina e le faamasinoga.
(3) O se tagata molimau o ia lea ua na solia le faafuaiupu (2) ua ia faia o se soligatulafono ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga.
VAEGA 9 FAAFOEINA O FAAMASINOGA, TOLOPOINA MA LE TATALAINA I TUA I PUIPUIGAMALU
Vaevaega 1 - Faafoeina o Faamasinoga
86. Mea ua tautinoina - E mafai e le itu tetee, i so o se taimi a o lumanai ai po o a o faagasolo le faamasinoga, ona na talia i se faiga tusitusia po o le tautino i totonu o le Faamasinoga o so o se mea moni ua molia mai e faasaga i lē ua tetee.
68 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
87. Faamatalaga molimau-(1) I le faamasinoga o lē ua tetee: (a) e mafai e le itu tagi ona amata lana finauga ma, i le
tuanai ai o so o se amataga o le finauga, e agavaa ina ia valaauina o so o se tagata molimau e pei ona ia manatu ua tatau ai; ma
(b) o lē ua tetee, tusa lava pe o lo o puipuia o ia e se loia pe leai, e mafai, i le faaiuga o le finauga mo le itu tagi, ona amatalia o lana finauga, ma, i le tuanai ai o so o se amataga o se finauga, e agavaa ina ia valaauina o so o se tagata molimau e pei ona ia manatu ua tatau ai.
(2) E aunoa ma le faatapulaaina o le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga ona tuuina atu i lē ua tetee se faatagaga e faia ai o se faamatalaga amata, i le tuanai ai o so o se amataga o se finauga e le itu tagi ma a o lumanai ai o so o se faamatalaga molimau na tauina mai, mo faamoemoega o le na o le faailoa mautinoaina o le mataupu po o mataupu i le faamasinoga.
(3) O se faamatalaga amata ua faia i lalo o le faafuaiupu (2) e lē aafia ai o aia tatau a lē ua tetee e laga ai so o se isi lava mataupu i le faamasinoga.
(4) Pe a oo ina ua maea faamatalaga molimau uma (e aofia ai so o se faamatalaga molimau e tuuina atu i luga o se suesuega i fesili, toe suesueina, po o i se tetee ina ia lē faamaonia):
(a) e mafai e lē ua tagi ona faia se tautalaga faaiu i le faamasinoga; ma
(b) ina ua tuanai ai o so o se tautalaga faaiu e avea ai ma sui o le itu tagi, e mafai e lē ua tetee po o lana loia, ona faia o se tautalaga faaiu, ma e leai se aia tatau a le itu tagi e tali atu ai i le tautalaga faaiu a le itu tetee,
peitai, afai e leai se loia o avea ma sui o lē ua tetee, e leai so o se aia tatau a le itu tagi e faia ai se tautalaga faaiu seia vagana ua i ai faatasi ma le faatagaga a le Faamasinoga.
88. Tagata tetee e le o i ai sona sui-(1) Afai o se tagata tetee, o ia lea e le o puipuia e se loia, ua na faaalia mai e lē nofosala o ia, e tatau i le Faamasinoga, a o le i fofogaina so o se faamatalaga molimau mo le itu tagi, ma pe afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea ua matua malamalama atoatoa lē ua tetee i le aano moni ma mea e taunuu i ai le moliaga, ona lapataia lē ua tetee, tusa
692016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
pe tuufofoga pe faia i se faamatalaga tusia, i se gagana e malamalama ai o ia, i upu ia ua taua i lalo, po o, i ni upu e foliga tutusa faapena, o lona uiga e faapea:
“I le faaiuga o le faamatalaga molimau autu e tuuina mai e tagata molimau taitasi a le itu tagi, e mafai ona suesueina i ni fesili le tagata molimau pe afai e te manaomia. A oo ina ua maea ona faafofogaina faamatalaga molimau uma e faasaga ia te oe, o le a fesiligia loa oe pe mata e te manao ina ia tuuina mai se faamatalaga molimau e oe lava po o le valaauina o ni tagata molimau. E lē noatia oe e te tuuina mai po o le tapa o ni faamatalaga moimau, ae peitai, afai e faapea ona e manaomia, o le a noatia ma fai fuafua sea faamatalaga molimau i le suesueina i ni fesili e le itu tagi, ma e mafai foi ona faaaogāina sea molimau e faasaga ia te oe. O le a tatau lava ona e iloiloina, aemaise lava, pe mata o le faamatalaga molimau lea e mafai ona e tuuina mai, e aafia ai ma o le a fesoasoani ia te oe i lou lava puipuiga”.
(2) A oo ina ua maea ona faafofogaina le faamatalaga molimau mo le itu tagi e faasaga i se tasi o lo o tetee, o ia lea e le o puipuia e se loia, e tatau i le Faamasinoga ona fesiligia lē ua tetee pe mata e manao na te tuuina mai pe tapa ni faamatalaga molimau.
89. Ia faia faamatalaga molimau i luga o se tautoga po o se faamaoniga aloaia - E tatau ona suesueina se tagata molimau i le faamasinoga o so o se moliaga, i luga o se tautoga po o se faamaoniga.
90. Faamaonia o se taumafaiga ina ua molia i se solitulafono - Afai e lē faamaonia le faia o se solitulafono ua molia ai, peitai ua faamautuina e le faamatalaga molimau o se taumafaiga ina ia faia o le solitulafono, e mafai ona faamaonia le moliaga o lē ua tetee e tusa ai o le taumafaiga.
91. Faamaonia se solitulafono ina ua molia i se taumafaiga- (1) Afai ua molia i se taumafaiga ina ia faia o se solitulafono, peitai ua faamautuina i faamatalaga molimau le faia o le solitulafono
70 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
atoa, e mafai ona faamaonia le moliaga o lē ua tetee i le taumafaiga.
(2) I le tuanai ai o se moliaga ua faamaonia faaletulafono mo lea taumafaiga e lē noatia lē ua tetee ina ia toe faamasinoina mo le solitulafono lea na molia ai o ia faatasi ai ma lona taumafai ina ia faia le solitulafono.
92. Vaega o le moliaga ua faamaonia-(1) Ua faatatauina se moliaga e faapea e mafai ona vaevaeina; ma afai o le faia o le soligatulafono ua molia ai, e pei ona faamatalaina i totonu o le tulafono ua faatulai mai ai le soligatulafono, po o e pei ona molia ai i le moliaga, e aofia ai le faia o so o se isi lava soligatulafono, e mafai ona faamaonia le moliaga o lē ua tetee i:
(a) so o se soligatulafono ua faapea ona aofia ai, lea ua faamaonia, e ui lava ina faapea e le o faamaonia le solitulafono atoa na molia ai; po o
(b) i se taumafaiga ina ia faia o so o se soligatulafono ua faapea ona aofia ai.
(2) I luga o se moliaga ua molia ai i le fasioti tagata faamoemoeina, e mafai e faatonu:
(a) e tusa ai ma le fuaiupu 90, ona faamaonia le nofosala o lē ua tetee, i se taumafaiga ina ia faia o le fasioti tagata faamoemoeina; po o
(b) pe afai e faamaonia i faamatalaga molimau le fasioti tagata paivalea, peitai e lē faamaonia le fasioti tagata faamoemoeina, ona faamaonia le nofosala o lē ua tetee i le fasioti tagata paivalea.
93. Eseesega ma teuteuga-(1) Afai, i le faamasinoga o se tagi, o lo o foliga mai o lo o i ai se eseesega i le va o le faamaoniga ma le moliaga i le tagi, e pei ona faatoai atu po o e pei ona teuteuina, po o i le tulaga e ono oo i ai pe ana fai e teuteuina ina ia ogatasi ai ma so o se isi lava faamatalaga faapitoa, e mafai, e le Faamasinoga, lea o lo o suesueina ai le mataupu, po o le faamasinoga o talosaga, ona teuteuina le tagi, po o so o se moliaga o i ai i totonu o le tagi, e tusa ai ma faamatalaga molimau.
(2) Afai e manatu le Faamasinoga e faapea e le i taitaiseseina lē ua tetee po o ua afaina i le tetee a lē ua tetee e ala i le eseesega, e tatau i le Faamasinoga ona faia o le teuteuga.
712016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(3) Afai ua aliali mai e faapea: (a) ua maea ona faaulu le moliaga i lalo o se tulafono e ese
mai ai i lo lea na taua i totonu o le tagi; po o (b) o lo o i ai i totonu o le tagi po o i totonu o se moliaga i
le tagi, o so o se mea ua lē faia e taua ai, po o se faamatalaga e le sao o so o se mea e manaomia muamua ina ia faia ai o se solitulafono; po o ia faalēaogāina ai o so o se tuusaunoaga lea e ao lava ona faalēaogāina, peitai ane o le mataupu ua lē faia ua faamaonia lava e le faamatalaga molimau,
e tatau i le Faamasinoga, a o lumanai ai le faia o le faamasinoga, po o le faamasinoga o talosaga, pe afai o le manatu e faapea e le i faaseseina pe afaina lē ua tetee i lana tetee e ala i se mea sese po o se mea ua lē faia, ona teuteuina le tagi po o le moliaga e pei ona talafeagai ai.
(4) I so o se mataupu lava faapea, ua mafai loa ona faagasolo le faamasinoga po o le talosaga tetee i ona itu uma e peiseai ai na uluai faatulaga e pei ona teuteuina ai, o le tagi po o le talosaga tetee.
(5) Afai e manatu le Faamasinoga e faapea sa faaseseina po o ua afaina lē ua tetee i lana tetee e ala i so o se eseesega, mea sese, mea ua lē faia, po o se faamatalaga ua faaleagaina e pei ona faamaotiina i lalo o lenei fuaiupu, peitai ane o le aafiaga o lē ua tetee ina ua faaseseina pe afaina e ono mafai ona aveesea i le tolopoina po o le toe tuu i tua o le faamasinoga, e mafai e le Faamasinoga i lana pule faitalia ona faia o le teuteuga ma tolopo le faamasinoga i se aso i le lumanai i lea lava tauaofiaga, po o le faamalolo o so o se faatonu ma tolopo le faamasinoga i le isi tauaofiaga a le faamasinoga e sosoo ai, i luga o so o se tuutuuga e pei ona ia manatu ua tatau ai.
(6) Afai e teuteuina e se Faamasinoga o talosaga o so o se tagi po o se moliaga i lalo o lenei fuaiupu, e mafai e le Faamasinoga o talosaga i lana pule faitalia i le faia o le teuteuga e:
(a) faamautuina ai le faasalaga; po o (b) le faalēaogāina o le faasalaga ua faamaonia ma faaee
atu o so o se isi lava faasalaga ua alagatatau ai e tusa ma le tulafono (e tusa lava po o le sili atu pe itiiti lona matuia) e suia ai le uluai faasalaga; po o
72 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(c) le suia o le faasalaga po o so o se vaega o le faasalaga po o so o se aiaiga ua faaee atu i ai; po o
(d) le faatonuina o se faamasinoga fou; po o (e) le faia o so o se poloaiga e pei ona manaomia i le faia o
le amiotonu. (7) I le fuafuaina pe na faaseseina lē ua tetee pe na afaina lē na
tetee i lana tetee, e tatau, i le Faamasinoga ona iloiloina o faamatalaga molimau uma na tuuina mai, ae faapena foi i isi tulaga aliae mai o le mataupu.
(8) O le faaiuga e uiga i le faia po o le teena o le faia o se teuteuga ua faatatauina e faapea o se mataupu lea tau le faamasinoga, ma o lena faaiuga e mafai ona faataatia mo le Faamasinoga o Talosaga po o e mafai ona aumaia i se talosaga tetee i luma o le Faamasinoga o Talosaga, i lea lava faiga tutusa e pei lava o so o se isi faaiuga e tusa ai ma se mataupu tau le tulafono.
Vaevaega 2 - Tolopoina
94. Malosiaga e tolopo ai se faamasinoga-(1) E mafai e se Faamasioga ona tolopo le suesueina faa-faamasinoga o se moliaga i se taimi ma le nofoaga ua faamaotiina.
(2) Afai o se Faamasinoga i lea nofoaga ona o le mafuaaga o lona faavae e leai sana puleaga faa-faamasinoga e faafofogaina ai le moliaga, e mafai e le Faamasinoga ona tolopo le suesuega faa- faamasinoga i se taimi ma se nofoaga ua faamaotiina.
95. Malosiaga o le tolopoina - Afai: (a) o se tagata tetee o ia lea na pueina pe taofia i lalo o se
tulafono, ua aumaia i luma o se Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe tuuina atu se pagota i se nofoaga e taofia ai mo faamoemoega o le puipuigamalu e tatalaina ai i tua; po o
(b) ua tolopo le suesueina faa-faamasinoga ma e noatia lē ua tetee i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se faasalaga o le nofosala i le falepuipui,
e mafai ona tatalaina i tua lē ua tetee po o i luga o se puipuigamalu e tatalaina ai i tua po o le toe auina atu o ia i se nofoaga puipuia.
732016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
96. Malosiaga e tolopo ai mo ni suesuega ina ua uma ona faamaonia le nofosala-(1) E mafai e se Faamasinoga ona tolopo le faamasinoga ina ua uma ona faamaonia e nofosala lē ua tetee ma a o le i faasalaina o ia, pe fai i ai se tasi lava faiga e ese ai, mo le faamoemoe ina ia mafai ai ona faia ni suesuega po o ina ia fuafuaina ai se tonu e uiga i le faiga e aupito sili ona talafeagai ai e fai ai lona faamasinoga.
(2) Afai ua tolopo se faamasinoga i lalo o le faafuaiupu (1), o se Faamasino po o se Faamasino Fesoasoani, ua ia te ia le puleaga faa-faamasinoga e faafoe ai o soligatulafono o lea lava ituaiga tutusa (tusa lava po o ia pe le o ia o le Faamasino, po o le Faamasino Fesoasoani, lea na suesueina ai le moliaga i ona luma), e mafai e ia, ina ua maea se suesuega i tulaga aliae mai o le soligatulafono, ona faasalaga po o le faia o se tasi faiga e ese ai i lē o tetee mo le soligatulafono lea e faasino i ai le tolopoina.
97. Aveeseina o se faamasinoga ona o se fesili tau le tulafono-(1) Afai ua aliae mai se fesili tau le tulafono i luga o se faamasinoga o se tagata i totonu o se Faamasinoga sa taitaia e se Faamasino Fesoasoani, e ao ona faaliliu atu le faamasinoga mo le faia i luma o se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo (tusa lava po o ua faia se talosaga pe leai foi e so o se tasi o vaega auai).
(2) Afai ua faaliliu atu se faamasinoga i lalo o le faafuaiupu (1), e ao ona faaauau pea taualumaga, ae vagana ai ua poloaia e le Faamasino i se isi faiga e ese ai, e faapei ai o se tagi ma so o se poloaiga sa fai i ai ua faapea lava ona i luma o se Faamasino.
Vaevaega 3 - Puipuigamalu mo le tatalaina i tua, a o tatali le faamasinoga
98. O tulafono faafoe e faasino i le faatagaina o le tatalaina i tua-(1) E ono mafai ona tatala i tua i luga o se puipuiga e avea o se aia tatau a lē na tetee o ia lea ua molia i se soligatulafono lea e lē ono mafai ona faasalaina ai e ala i le nofosala i le falepuipui.
(2) E ono mafai ona tatala i tua i luga o se puipuiga e avea o se aia tatau a lē ua tetee, o ia lea ua molia i se soligatulafono, o le tapulaa aupito maualuga o le faasalaga e faasino i ai, e itiiti ifo i lo le tolu (3) tausaga e nofosala ai i le falepuipui, seia vagana ai o le
74 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
soligatulafono o se tasi ua faapea ona faasino i le faaoolima i se tamaitiiti, po o e se alii i se tamaitai.
(3) E ui lava i so o se mea o i totonu o lenei fuaiupu, o lē ua tetee, o ia lea ua molia i se soligtulafono e ono mafai ona faasalaina ai i le nofosala i le falepuipui, e lē ono mafai ona tatalaina i tua i luga o se puipuiga e avea o se aia tatau, pe afai o lē ua tetee sa faamaonia muamua lona nofosala i se soligatulafono e ono mafai ona faasalaina ai i le nofosala i le falepuipui.
(4) O se tagata tetee ua molia i se soligatulafono ma e lē ono mafai ona tatala i tua i luga o se puipuiga e avea o se aia tatau, e ono mafai lava ona tatala i tua, i luga o se puipuiga, i le pule faitalia a le Faamasinoga, seia vagana ai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea o lo o i ai se mafuaaga tatau mo lē ua tetee e ao ai ona taofia i le falepuipui.
99. O mea moni talafeagai i se faaiuga e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga - I le iloiloina pe o i ai se mafuaaga tatau mo lē ua tetee e ao ai ona taofia i le falepuipui po o mo le faaauau pea ona taofia, e tatau i se Faamasinoga ona amanaia itu nei:
(a) pe o i ai se tulaga lamatia e faapea e mafai e lē ua tetee ona lē oo mai i totonu o le Faamasinoga, i le aso lea e tatala ai i tua lē ua tetee;
(b) pe o i ai se tulaga lamatia e faapea e mafai e lē ua tetee ona faalavelave i tagata molimau po o i faamatalaga molimau;
(c) so o se moliaga muamua ua faamaonia faaletulafono e uiga i se soligatulafono e uiga tutusa faapea;
(d) pe o i ai se tulaga lamatia e faapea e mafai e lē ua tetee ona tetee a o tatala i tua i luga o se puipuiga;
(e) o le matuia o le faasalaga lea e noatia ai lē ua tetee, ma le mamafa o le faasalaga lea o le a faapea ona faaee atu i ai;
(f) o le uiga ma le uiga ua tuanai po o amioga, aemaise lava o amioga tau solitulafono ua faamaonia a lē ua tetee;
752016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(g) pe o lē ua tetee e i ai se talaaga o le tulaga tetee a o tatala i tua, po o le soliga o poloaiga a le Faamasinoga e aofia ai isi poloaiga ua faaee atu ai tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga;
(h) o le uiga o le soligatulafono lea e molia ai lē ua tetee, ma pe afai o se soligatulafono ua sili atu ona matuia po o se tasi e itiiti lona matuia o lea lava ituaiga;
(i) o le malosiaga o le faamatalaga molimau ma le tulaga o le mafai ona tupu o se moliaga ua faamaonia faaletulafono po o i se isi faiga e ese ai;
(j) o le tulaga matuia o le faasalaga lea e noatia ai sē ua tetee, ma le mamafa o le faasalaga lea o le a faapea ona faaee atu;
(k) so o se isi lava mataupu lea ua talafeagai ai i tulaga faapitoa e aliae mai.
100. Tulaga faasaina o le tatalaina i tua i luga o puipuiga - O se tagata tetee o ia lea ua molia i se fouvalega po o se faiga faasipai, e lē tatau ona tatalaina i tua i luga o puipuiga, e ese mai i lo le poloaiga a se Faamasino o le Faamasinoga Sili.
101. Tulaga faasaina o le tatalaina i tua ona o nisi moliaga ua faamaonia talu ai-(1) E faaaogā lenei fuaiupu i lē ua tetee o ia lea ua 18 tausaga le matua po o le sili atu:
(a) e i ai le tasi (1) po o le sili atu o moliaga muamua ua faamaonia faaletulafono ai mo se soligatulafono i lalo o le parakalafa (b) (tusa lava pe o ia moliaga sa faamaonia faaletulafono e mo lea lava soligatulafono po o mo soligatulafono eseese ua faamaoti mai i lalo o lea parakalafa); ma
(b) ua molia i so o se soligatulafono ua taua i lalo o le Tulafono o Solitulafono 2013, e faapea -
(i) faiga-aiga fai faamalosi i lalo o le fuaiupu 52 po o le 53;
(ii) fasioti tagata ma le loto i ai; (iii) taumafai e fasioti tagata ma le loto i ai; (iv) fasioti tagata paivalea; (v) so o se solitulafono e faasaga i se tagata,
i lalo o so o se fuaiupu 118 e oo i le 122;
76 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(vi) faaaogāina o so o se fana e faasaga i tagata ofisa o faamalosia le tulafono, ma isi faapena i lalo o le fuaiupu 127;
(vii) faiga o se solitulafono i fana i lalo o le fuaiupu 130;
(viii) faomea ma le talepe fale i lalo o le fuaiupu 174 e oo i le 177.
(2) O se tagata tetee o ia lea ua faaaogā i ai lenei fuaiupu, e lē tatau ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le faaavanoaina e alu atu i tua vagana ai:
(a) e ala i se poloaiga a se Faamasino o le Faamasinoga Sili po o le Faamasinoga Faaitumalo; ma
(b) ua faamalieina le Faamasino e faapea o lē ua tetee o le a tatau ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le toe auina atu i le falepuipui.
(3) E aunoa ai ma le faatapulaaina o le faafuaiupu (2)(b), e tatau i lē ua tetee, i se tulaga faapitoa, ona faamalieina le Faamasino i luga o tulaga paleni o mea e mafai ona tutupu e faapea o le a lē toe faia e lē ua tetee so o se soligatulafono e aafia ai faiga faamalosi e faasaga, po o e afaina ai le saogalemu o so o se isi lava tagata, a o tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le alu atu i tua.
(4) I le fuafuaina ai pe faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga pe leai foi, o se tagata ua tetee, o ia lea o lo o faaaogā i ai lenei fuaiupu, po o le tuu atu o lē ua tetee e alu i tua, e ao i le Faamasino ona amanaia, e avea o se uluai iloiloga, le manaoga ina ia puipuia:
(a) le saogalemu o tagata lautele; po o (b) pe afai e talafeagai ai o le saogalemu o le tagata aafia,
po o tagata aafia o le solitulafono ua molia ai.
102. Na o le poloaiga e ono mafai ai ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, mo se solitulafono tau nakoti- (1) E mafai ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, o lē ua tetee, o ia lea ua molia i po o ua faamaonia le nofosala i se soligatulafono tau nakoti:
(a) pe afai o lē ua tetee e leai se moliaga muamua ua faamaonia faaletulafono ai mo se soligatulafono tau nakoti, e ala i se poloaiga a se Resitara; po o
772016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) i so o se isi lava mataupu, e ala i se poloaiga a se Faamasino.
(2) E faatoa mafai lava i lalo o le faafuaiupu (1), ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, o lē ua tetee, o ia lea ua molia i po o ua faamaonia le nofosala i se soligatulafono tau nakoti.
103. Tatalaina i tua i luga o puipuiga a o talia le faasalaga- (1) Afai ua faamaonia le nofosala o lē ua tetee, po o pe afai ua tautino le nofosala o lē ua tetee, e mafai e le Faamasinoga ona lē faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, seia vagana ai ua faamalieina o ia i luga o tulaga paleni o mea e mafai ona tutupu lea o le a tatau ai ona faia faapea i totonu o manaoga o faaiuga amiotonu i totonu o mataupu faapitoa.
(2) O le matafaioi o lo o i luga o lē ua tetee ina ia faailoa mafuaaga e tatau ai ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(3) Pe a oo ina iloiloina manaoga o faaiuga amiotonu i lalo o le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga, e ese mai i iloiloga o lo o i le fuaiupu 99, ona amanaia iloiloga ua taua e faapea:
(a) pe o lē ua tetee e ona mafai ona taliaina se faasalaga o le nofosala i le falepuipui;
(b) o le umi o le taimi lea e ono mafai ona pasia i le faasalaga i luma o lē ua tetee;
(c) o so o se isi lava iloiloga lea e manatu le Faamasinoga ua talafeagai ai.
(4) Afai o lē ua tetee e ono lē mafai ona taliaina se faasalaga o le nofosala i le falepuipui, e tatau ona faitauina ai lenei tulaga, e faasaga i le toe auina atu o lē ua tetee i le nofoaga puipuia.
104. E mafai e lē ua tetee ona talosagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) E tatau i lē ua tetee o ia lea e ono mafai ona tatala i tua i luga o puipuiga e avea o se aia tatau, pe afai e faapea ona ia talosagaina, ona aumai i luma o le Faamasinoga mo le faamoemoe o le faia o se talosaga mo le tatalaina i tua i luga o puipuiga pe afai:
(a) o lē ua tetee ua toe auina atu i le nofoaga puipuia i lalo o le fuaiupu 95; ma
78 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) e le i faia e lē ua tetee se talosaga mo le tatalaina i tua i luga o puipuiga i lalo o lenei Tulafono i le taimi na toe auina atu ai i le falepuipui.
(2) E mafai ona faatagaina le talosaga e faapei ai o se talosaga sa faia i le taimi lea sa toe auina atu ai lē ua tetee i le falepuipui.
(3) Afai ua faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, i lalo o lenei fuaiupu, o faamatalaga auiliili e manaomia ina ia faamaonia e le Faamasinoga Faaitumalo po o le Resitara i lalo o le fuaiupu 108(b) e tatau ona:
(a) faamaonia i se faiga tusitusia e le Faamasinoga ua na faatagaina le tatalaina i tua i luga o se puipuiga; ma
(b) auina atu i le tagata ofisa o lo o pulea le falepuipui lea na taofia ai lē ua tetee i lalo o le tusi faapoloaiga na toe auina atu ai se pagota i le falepuipui.
105. Faamatalaga molimau i taualumaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) Pe a oo ina suesueina se talosaga mo le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e mafai e le Faamasinoga ona taliaina e avea ma faamatalaga molimau so o se faamatalaga, pepa aloaia, tala ua maua mai po o se mataupu lea ua ia manatu ua talafeagai ai, tusa lava pe ono mafai ona taliaina i se isi faiga e ese ai pe leai foi i totonu o se faamasinoga.
(2) E ese mai ai i le faafuaiupu (1), pe a oo ina iloiloina le mataupu ua faamanino mai i le fuaiupu 99:
(a) e faatoa mafai lava e le Faamasinoga ona iloiloina se faamatalaga, pepa aloaia, tala ua maua mai po o se mataupu lea e ono mafai ona taliaina i totonu o se Faamasinoga, pe afai sa faia e le tagata e talafeagai i ai pe sa tuuina atu po o sa faia i totonu o le pepa faatumu e tatau ai; ae peitai
(b) mo le faamoemoe o le suesueina o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, o le a lē afaina ai pe afai o le faamatalaga molimau -
(i) ua tuuina atu pe sa faia e le tagata e talafeagai i ai pe sa tuuina atu po o sa faia i totonu o se pepa faatumu tau i tautoga pe le o se pepa faatumu foi tau i tautoga; po o
792016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(ii) ua tuuina atu i se isi faiga e ese ai po o sa faia i totonu o se pepa faatumu lea e ono mafai ona taliaina i totonu o se faamasinoga.
106. Tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) I le noatia ma le fai fuafua i le fuaiupu 109, pe afai o lē ua tetee ua faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e ao i lē ua tetee ona tatalaina i tua i luga o tuutuuga e faapea o lē ua tetee ua auai o ia lava:
(a) i le taimi ma le nofoaga lea na tolopo i ai le faamasinoga; po o
(b) i le taimi ma le nofoaga lea e mafai ona tolopo i ai le faamasinoga mai lea taimi i lea taimi a o faagasolo taualumaga o le faamasinoga.
(2) E mafai e le Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui ona faaee atu, e avea o se isi tuutuuga o le tatalaina i tua o lē ua tetee, o se tuutuuga e faapea ia lipoti atu lē ua tetee i Leoleo i le taimi po o taimi ma i le nofoaga po o nofoaga lea ua poloaia e le Faamasinoga po o le tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui.
(3) E tusa lava po o ua faaee atu pe leai foi e le Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, o se tuutuuga i lalo o le faafuaiupu (2), e mafai e le Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui ona faaee atu so o se isi lava tuutuuga lea ua manatu le Faamasinoga po o le tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, ua talafeagai lelei ina ia faamautinoa ai e faapea o lē ua tetee:
(a) ua oo mai i totonu o le Faamasinoga i le aso lea e toe auina atu ai i le falepuipui lē ua tetee; ma
(b) e le o faalavelave i so o se tagata molimau po o so o se faamatalaga molimau e faasaga i lē ua tetee; ma
(c) e le i faia se soligatulafono a o tatala i tua i luga o puipuiga; ma
(d) mo le puipuiga o nuu ma afioaga. (4) E mafai ona manaomia e le Faamasinoga po o se tagata
ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, e avea o se isi tuutuuga o le tatalaina i tua o lē ua tetee, le totogiina o so o se aofaiga o tupe
80 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
po o le osia o so o se noataga i le tulaga o se feagaiga, faamalumaluga, po o se tasi e ofoina mai se puipuiga, e tusa lava pe o lē ua tetee po o so o se isi lava tagata.
107. Tapaina o puipuiga faa-feagaiga, faamalumaluga po o se tasi e ofoina mai se puipuiga-(1) O se tagata o ia lea ua maua mai se poloaiga o lo o manaomia ai so o se tagata ina ia osia se feagaiga, faamalumaluga, po o se tasi e ofoina mai se puipuiga i lalo o lenei fuaiupu, e mafai ona talosaga i le Faamasinoga mo se poloaiga e tapaina ai se feagaiga, faamalumaluga po o se tasi e ofoina mai se puipuiga i luga o mafuaaga e faapea ua lē mafai e lē ua tetee ona tausia tuutuuga o lona tatalaga i tua.
(2) Afai ua faatoai atu se talosaga i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara ona:
(a) atofaina se taimi ma se nofoaga mo le fofogaina o le talosaga; ma
(b) ia lē itiiti ifo i lo le lima (5) aso faigaluega a o lumanai ai le taimi na atofaina, ona faia laasaga ina ia faaoo atu i so o se tagata o noatia ai i le feagaiga, se tasi e ofoina mai se puipuiga po o faamalumaluga, se faasilasilaga o le taimi ma le nofoaga ua faapena ona atofaina.
(3) Afai o le fofogaina o so o se talosaga ua faia i lalo o le faafuaiupu (1), ua faamaonia e tusa ma le maliega o le Faamasinoga e faapea ua lē tausia tuutuuga o le tatalaga, e mafai e le Faamasinoga ona faia o se poloaiga e tapaina ai le feagaiga, se tasi e ofoina mai se puipuiga po o faamalumaluga i se aofaiga o le tupe e pei ona ua manatu o ia e tatau ai.
(4) So o se aofaiga o le tupe ua poloaia i lalo o lenei fuaiupu e ono mafai ona toe faaola mai e faapei ai o se sala tupe.
108. Tusi faapoloaiga mo le taofia - Afai ua tatalaina i tua lē ua tetee i luga o puipuiga e tatala ai o i lalo o le fuaiupu 95, e mafai ma e tatau i le Faamasinoga po o le Resitara pe afai ua lē tatalaina i tua lē ua tetee i totonu o le vaitaimi ua faamaoti mai i le fuaiupu 109(3)(a) ona:
(a) tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le taofia o lē ua tetee i totonu o se nofoaga puipuia mo le vaitaimi o le tolopoina; ma
812016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) faamaonia ai i luga o le itu i tua o le tusi faapoloaiga le tulaga moni e faapea sa faatagaina atu e le Faamasinoga po o le Resitara le tatalaina i tua i luga o puipuiga o lē ua tetee, ma le tuutuuga po o tuutuuga ua faaee atu i ai.
Vaevaega 4 - Taualumaga i le maea ai ona Faamatuu Atu o le Tatalaina i Tua
109. Tatalaina i tua o lē ua tetee ua faatagaina i ai se puipuigamalu e tatala ai i tua, a o tatali lona faamasinoina-(1) Afai ua faatagaina i lē ua tetee le avanoa e tatala ai i tua i luga o se puipuiga, e tatau i le Resitara ona saunia se faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o se puipuiga ua faatulaga ai tuutuuga o le tatalaina i tua ua faaee atu e po o i lalo o le fuaiupu 106.
(2) E tatau i le Resitara ona: (a) tuuina atu le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o
puipuiga, i lē ua tetee; ma (b) ia faamalieina e faapea ua malamalama lē ua tetee i
tuutuuga o le tatalaina i tua; ma (c) manaomia lē ua tetee ina ia sainia le faasilasilaga o le
tatalaina i tua i luga o puipuiga. (3) Afai ua faatagaina i ai i lē ua tetee le avanoa e tatala ai i tua
i luga o se puipuiga, e mafai e le Faamasinoga po o le Resitara ona faatonuina e faapea e ao ona taofia lē ua tetee i le puipuigamalu a le faamasinoga:
(a) mo sea taimi, e lē sili atu i le lua (2) itula, e pei ona tatau ai ina ia mafai ai ona saunia ma sainia le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; ma
(b) pe afai, i totonu o le vaitaimi e lua (2) itula ua lē tatalaina ai i tua lē ua tetee (pe ona o le mafuaaga e musu e saini le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o mo so o se isi lava mafuaaga), mo sea taimi e pei ona tatau ai, ina ia mafai ai ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le taofia i lalo o le fuaiupu 108.
82 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(4) Afai ua faatagaina i ai le tatalaina i tua i luga o puipuiga i lē ua tetee o ia lea ua toe auina atu i le falepuipui, ma o lo o na ona nofo puipuia i lalo o le tusi faapoloaiga na tuuina atu e tusa ai o le toe auina atu i le falepuipui, e tatau ona tatala i tua lē ua tetee mai le nofo puipuia i se taimi vave lava talafeagai e ono mafai ai ona faatino i le tuanai ai ona sainia e lē ua tetee le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(5) E tatau ona tuuina atu se ata o le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, i lē ua tetee e uiga i lona tatalaga i tua po o i se taimi vave lava e ono mafai ai ona faatino i le tuanai ai o lea tulaga.
110. Tusi faapoloaiga o le faasaolotoina-(1) I le noatia ma le fai fuafua i le faafuaiupu (3), pe afai ua tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le taofia i lalo o le fuaiupu 108, e tatau ona tuuina atu ma auina atu se tusi faapoloaiga o le faasaolotoina i le tagata ofisa o le falepuipui o lo o pulea le falepuipui lea o lo o taofia ai lē ua tetee.
(2) E mafai ona tuuina atu le tusi faapoloaiga o le faasaolotoina e le Faamasino po o le Resitara ina ua faamalieina e faapea ua agavaa lē ua tetee ina ia tatalaina i tua ma ua faapea foi ona ausia ai manaoga o le fuaiupu 109.
(3) E lē manaomia ona tuuina atu se tusi faapoloaiga o le faasaolotoina pe afai o le Resitara, o ia lea na saini ai i ona luma e lē ua tetee le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, ua na faamaonia i luga o le toe auina atu i le falepuipui o se tusi faamaonia e faapea ua sainia e lē ua tetee le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, ma ua faapea ai le tatau ona agavaa lē ua tetee ina ia tatalaina i tua.
111. Fesuiaiga o tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) Afai ua faataga ona tatala i tua lē ua tetee i luga o puipuiga, e mafai e le Faamasinoga i luga o le talosaga a lē ua tetee po o lē ua tagi, ona faia se poloaiga e fesuiai ai po o le faalēaogāina ai o so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le suia po o le faaee atu o so o se isi lava tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(2) E mafai e le Resitara ona faatino malosiaga ua faaee atu i ai e le faafuaiupu (1) ina ia faia ai se poloaiga pe afai:
832016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(a) o lē ua tagi e le o tetee; ma (b) o le soligatulafono lea ua molia ai lē ua tetee -
(i) e lē ono faasalaina i le nofosala i le falepuipui; po o
(ii) e ono faasalaina e ala i le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē sili atu i lo le fitu (7) tausaga.
(3) Afai o se Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, i le faatagaina ai ona tatala i tua so o sē ua tetee i lalo o puipuiga, ua faaee atu le tuutuuga e faapea ia lipoti atu lē ua tetee i Leoleo i sea taimi po o taimi ma i sea nofoaga po o nofoaga e pei ona poloaia e le Faamasinoga po o le Resitara, e mafai e le Resitara, i luga o le talosaga a lē ua tetee, ona faia se poloaiga e fesuiai ai le taimi po o taimi po o le nofoaga po o nofoaga lea e manaomia ai lē ua tetee ia faapea ona lipoti i ai.
(4) Afai ua fesuiai po o ua faalēaogāina e se Faamasinoga po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o ua suia po o ua faaee atu so o se isi lava tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara:
(a) ona saunia i se taimi vave lava talafeagai e ono mafai ai ona faatino ai, se faasilasilaga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga ua faatulaga ai tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga e pei ona teuteuina (pe afai e i ai); ma
(b) ua faamalieina e faapea ua malamalama lē ua tetee i tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; ma
(c) manaomia lē ua tetee ina ia saini i le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(5) I so o se itu lea e faaaogā i ai le faafuaiupu (4), pe afai ua lē mafai e lē ua tetee e aunoa ma se mafuaaga talafeagai ona auai ai i le taimi ma le nofoaga na manaomia ai po o ua lē mafai ona sainia se faasilasilaga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e mafai e se Faamasino po o se Resitara ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le pueina faapagota o lē ua tetee.
(6) Afai o se feagaiga tau le tatalaga i tua ua osia lea e manaomia ai nisi e puipuia, e faaauau pea lava ona faamamaluina ma o le a lē faataunuuina le poloaiga seia oo ina ua malilie mai tagata e puipuia, i le feagaiga tau le tatalaga i tua i se faiga tusitusia
84 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
i le poloaiga po o ua osia se feagaiga fou tau le tatalaga i tua e tausisia ai le poloaiga.
112. E mafai ona pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga i nisi tulaga e aliae mai lē ua tetee o lo o tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) E mafai e se leoleo ona pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga lē ua tetee o ia lea ua tatalaina i tua i luga o puipuiga pe afai ua talitonu le leoleo i luga o mafuaaga talafeagai e faapea:
(a) ua sola ese faalilolilo po o ua agai ina sola ese faalilolilo lē ua tetee, mo le faamoemoe e alofia ai le faia o le faamasinoga tonu; po o
(b) ua solia e lē ua tetee po o ua lē mafai ona tausisia so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(2) O sē ua tetee o ia lea ua pueina faapagota i lalo o le faafuaiupu (1) e tatau ona aumaia i luma o le Faamasinoga i se taimi vave lava e talafeagai ai.
(3) I so o se mataupu faapea, e tatau i le Faamasinoga ona toe iloilo le mataupu tau le tatalaina i tua i luga o puipuiga, pe afai ua faamalieina o ia e faapea sa sola ese faalilolilo po o ua agai ina sola ese faalilolilo lē ua tetee po o ua solia po o ua lē mafai ona tausisia so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(4) E lē mafai ona tatalaina i tua lē ua tetee i luga o se puipuiga e pei o se aia tatau, i le tuanai ai ona pueina faapagota o lē ua tetee i lalo o le faafuaiupu (1).
(5) E leai se mea o i totonu o lenei fuaiupu e taofia ai se leoleo mai le sailia o se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai sē ua tetee i lalo o le fuaiupu 113.
113. Tusi faapoloaiga e pueina faapagota ai lē ua tetee ua sola faalilolilo po o ua solia tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o ua lē mafai ona tali atu i tulaga o le tatalaina i tua-(1) E mafai e le Faamasinoga po o se Resitara ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le pueina o sē ua tetee pe afai:
(a) ua faamalieina le Faamasinoga po o le Resitara e ala i le faamatalaga molimau o i luga o le tautoga e faapea -
(i) ua sola ese faalilolilo lē ua tetee po o ua agai ina sola ese faalilolilo mo le faamoemoe o le alofia o le faia ai o le faamasinoga tonu; po o
852016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(ii) ua solia e lē ua tetee po o ua lē mafai ona tausisia so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; po o
(b) o lē ua tetee - (i) ua lē auai o ia lava i le taimi ma le
nofoaga ua faamaoti mai i le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o, i le a lava le tulaga o i ai, o le puipuiga faa-feagaiga; po o
(ii) e le i auai o ia lava i so o se taimi ma se nofoaga lea na tolopo i ai le faagasologa o taualumaga o le faamasinoga.
(2) O se tusi faapoloaiga e pueina ai sē ua tetee i lalo o lenei fuaiupu:
(a) e tatau ona tuusao atu i se leoleo e ala i le igoa po o le tulaga faalauaitele i leoleo uma; ma
(b) e mafai ona faatino e so o se leoleo. (3) Mo le faamoemoe o le faatinoina o le tuuina atu o se tusi
faapoloaiga i lalo o lenei fuaiupu, e mafai e le leoleo ona faatinoina lea tulaga i so o se taimi e ulufale ai i so o se nofoaga ma fale, e ala i se faiga faamalosi pe afai e tatau ai, pe afai o i ai i le leoleo ni mafuaaga talafeagai e talitonuina ai e faapea o lo o i ai i ia nofoaga ma fale lē ua tetee o ia lea ua faasaga i ai le tusi faapoloaiga.
(4) E tatau i le leoleo e faataunuuina le tusi faapoloaiga ona: (a) i ai ia te ia le tusi faapoloaiga; ma (b) tuuina atu le tusi faapoloaiga i le uluai ulufale atu ma,
pe afai e talosagaina i so o se taimi mulimuli ane; ma
(c) pe afai e le o ofuina le toniga a le leoleo, ia tuuina atu se faamatalaga molimau e faapea o ia o se leoleo.
(5) Afai ua pueina sē ua tetee i lalo o se tusi faapoloaiga ua tuuina atu i lalo o lenei fuaiupu, e faaaogā le fuaiupu 112(2) e oo i le (4) e faapei ai sa pueina lē ua tetee i lalo o le fuaiupu 112(1).
114. O le lē mafai ona tali atu i tulaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) Ua faia e lē ua tetee se soligatulafono pe afai o lē ua tetee ua tatalaina i tua i luga o puipuiga:
(a) ua lē mafai ona auai o ia lava e aunoa ma se mafuaaga talafeagai, i le taimi ma le Faamasinoga ua
86 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
faamaotiina i totonu o le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; po o
(b) ua lē mafai ona auai o ia lava e aunoa ma se mafuaaga talafeagai, i so o se taimi ma se nofoaga lea na tolopo i ai le faagasologa o taualumaga o le faamasinoga; po o
(c) ua lē mafai ona tausisia so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(2) O sē ua tetee ua faamaonia le nofosala mo se soligatulafono i lalo o le faafuaiupu (1), e noatia i se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o faasalaga uma e lua.
Vaevaega 5 - Tatalaina i tua i luga o puipuiga e faasino i Talosaga
115. Tatalaina i tua i luga o puipuiga a o talia se talosaga- (1) Afai ua nofo puipuia se tagata i lalo o se moliaga ua faamaonia faaletulafono ma ua toe talosagaina le moliaga ua faamaonia faaletulafono po o le faasalaga, po o faasalaga uma e lua, e lē tatau i le Faamasinoga po o le Faamasinoga o talosaga ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga seia vagana ai ua faamalieina o ia i luga o tulaga paleni o mea e mafai ona tutupu lea o le a tatau ai ona faia faapea i totonu o manaoga o faaiuga amiotonu i totonu o mataupu faapitoa.
(2) O le avega tauave o lo o i luga o lē o talosaga ina ia faaalia mafuaaga ua tatau ai ona faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(3) Pe a oo ina iloiloina ni manaoga o faaiuga amiotonu i lalo o le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga po o le Faamasinoga o talosaga, e ese mai iloiloga o i le fuaiupu 99, ona amanaia iloiloga ua taua e faapea:
(a) o le manino o mafuaaga e malosi ai le talosaga; (b) o le umi o le taimi o le faasalaga lea ua faaee atu i luga
o lē ua talosaga. (c) o le umi o le taimi e ono manaomia lea o le a pasia, a o
lumanai ai le fofogaina o le talosaga; (d) so o se isi lava iloiloga lea ua manatu le Faamasinoga e
talafeagai.
872016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) O le taimi lea, a o faagasolo ai le tatalaina i tua o lē ua talosaga i luga o le tatalaina i tua i puipuiga a o tatali le faia o le faaiuga o le talosaga, e lē faitauina lea e avea ma vaega o so o se vaitaimi o le taofia i lalo o le faasalaga o lē ua talosaga, e tusa lava pe o le faasalaga sa pasia e le Faamasinoga lea na tuuina mai i ai le talosaga, po o le faasalaga ua pasia po o ua fetuunai e le Faamasinoga o Talosaga.
(5) Afai ua faaalia se mataupu i le Faamasinoga o Talosaga, e faaaogā lenei fuaiupu i se tagata o ia lea ua faamaonia faaletulafono moliaga mo le mataupu ua faaalia e pei ona faaaogā i se tagata talosaga.
116. Talosaga mai faaiuga a Faamasinoga Faaitumalo e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) Afai ua teena e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, Faamasino Fesoasoani po o se tagata ofisa e toe auina pagota i le falepuipui le faataga atu o le tatalaina i tua i luga o puipuiga i lē ua tetee (tusa lava pe o lumanai ai po o le tuanai ai o le faamaonia faaletulafono o moliaga), e mafai e lē ua tetee ona talosaga i le Faamasinoga Sili e faasaga i lea teena.
(2) Afai ua faataga atu e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, Faamasino Fesoasoani po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, le tatalaina i tua i luga o puipuiga, i lē ua tetee (tusa lava pe o lumanai ai po o le tuanai ai o le faamaonia faaletulafono o moliaga), e mafai e lē ua tagi ona talosaga i le Faamasinoga Sili e faasaga i le faaiuga.
(3) Afai, mo so o se faatagaina atu o le tatalaina i tua i luga o puipuiga o lē ua tetee (tusa lava pe o lumanai ai po o ua tuanai ai o le faamaonia faaletulafono o moliaga):
(a) ua faaee atu ai e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, Faamasino Fesoasoani po o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, po o ua teena le faaee atu o so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga puipuiga, po o so o se tuutuuga faapitoa o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; po o
(b) ua faia se poloaiga e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, Faamasino Fesoasoani, po o le tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui, i luga
88 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
o se talosaga ua faia i lalo o le fuaiupu 111, e fesuiai ai po o e faalēaogāina ai so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le suia po o le faaee atu o so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, po o ua teena le faia o le fesuiaiga po o le poloaiga e faalēaogāina ai,
e mafai e lē ua tetee po o lē ua tagi ona talosaga i le Faamasinoga Sili e faasaga i le faatulagaina o lea tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o, i le a lava le tulaga e i ai, e faasaga i lea teena po o e faasaga i le faaiuga e tusa ai o lea talosaga.
(4) Mo faamoemoega o se talosaga i lalo o lenei fuaiupu, o le lē mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani po o se Tagata Ofisa e Toe Faafoi Atu le Pagota i le Falepuipui, ona faaee atu so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o tuutuuga, po o so o se tuutuuga faapitoa o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, i luga o so o se tulaga lea na mafai ona faaee atu ai faaletulafono tuutuuga, ua faatatauina e avea o se teena o le faaee atu o tuutuuga.
(5) O se talosaga tetee i lalo o lenei fuaiupu e ui mai lea i le toe suesueina o le mataupu.
117. Faatinoina o faaiuga a le Faamasinoga Sili i le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) Afai, ua fuafuaina e le Faamasinoga Sili i luga o se talosaga i lalo o le fuaiupu 116, e faapea ua lē tatau ona faatagaina atu le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o ua lē tatau ona faaauauina, e tatau ona tuuina se tusi faapoloaiga mo le taofia o lē ua tetee i se nofoaga puipuia, mai le Faamasinoga Sili ma ia sainia e se Faamasino.
(2) E tatau i le tagata o ia lea na te tuuina atu le tusi faapoloaiga ona faamautinoa e faapea ua tuuina atu se ata o le faasilasilaga o le faaiuga o le talosaga i lē ua tetee, pe a oo ina tuuina atu le tusi faapoloaiga po o i se taimi vave lava e ono faatino ai i le tuanai ai o le tuuina atu o le tusi faapoloaiga.
(3) Afai ua fesuiai po o ua faalēaogāina e le Faamasinoga Sili le tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o le suia po o le faaee atu o so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, i luga o se talosaga mo so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e faaaogā aiaiga ua taua e faapea:
892016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(a) pe afai e auai lē ua tetee i le Faamasinoga Sili, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona -
(i) saunia se faasilasilaga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga o lo o faatulaga ai tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e pei ona teuteuina (pe afai e i ai), i se taimi vave lava e ono faatino ai; ma
(ii) ia faamalieina e faapea ua malamalama lē ua tetee i tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; ma
(iii) e manaomia lē ua tetee ina ia saini le faasilasilaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; ma
(b) afai ua lē auai lē ua tetee i le Faamasinoga Sili, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo na aumai ai le talosaga ona auina atu se faasilasilaga tusitusia i lē ua tetee, e manaomia ai lē ua tetee ina ia auai atu i se taimi ma se nofoaga ua faamaotiina mo le faatinoina o se faasilasilaga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e aofia ai tuutuuga (pe afai e i ai) e manaomia ina ia faamamaluina ai le faaiuga a le Faamasinoga Sili.
(4) Afai, i so o se itu lea e faaaogā i ai le faafuaiupu (3), ua lē mafai e lē ua tetee ona auai atu e aunoa ma se mafuaaga talafeagai, i le taimi ma le nofoaga sa manaomia ai, po o ua lē mafai ona auai e tusa o se faasilasilaga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e mafai e le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo na aumai ai le talosaga, ona tuuina atu le mataupu i se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo o ia lea e mafai ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le pueina faapagota o lē ua tetee.
118. Fofogaina ma le faatagaina atu o se puipuigamalu i lē na talosaga ma le nofo puipuia a o talia le talosaga-(1) O le talosaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga a sē ua talosaga e tatau ona fofogaina ma fuafuaina e le Faamasino o ia lea na taitai i le suesuega i totonu o le Faamasinoga i lalo ifo, po o pe afai e le o avanoa le Faamasino sa taitai, o se isi Faamasino.
90 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(2) Afai ua faataga atu i se tagata na talosaga se puipuigamalu e tatala ai i tua, e tatau ia te ia pe afai o lo o na ona i ai o ia i se nofoaga puipuia i lalo o le moliaga ua faamaonia lea e faasino i ai le talosaga, ona tatala i tua mai le nofoaga puipuia, ina ua uma ona osia se noataga faa-feagaiga i luma o se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui i so o se vaega tupe ma faatasi ai po o e aunoa ma se tagata po o ni tagata e avea ma puipuigamalu e pei ona faatonuina e le Faamasino, i le noatia ma le fai fuafua i le tuutuuga e faapea ua i ai lava o ia i le Faamasinoga Sili po o le Faamasinoga o Talosaga i le aso lea o le a suesueina ai le talosaga ma i so o se aso e ono mafai ona tolopo i ai le suesuega i lea taimi i lea taimi.
(3) O le vaitaimi lea o lo o faagasolo ai le tatalaina i tua i luga o puipuiga o sē ua talosaga, e lē aofia ai e avea o se vaega o le vaitaimi e nofosala ai i le falepuipui lē ua talosaga.
(4) Afai o se mataupu ua faaalia i lalo o lenei Vaega, e faaaogā lenei fuaiupu i se tagata o ia lea ua faamaonia faaletulafono moliaga mo le mataupu ua faaalia e pei ona faaaogāina i se tagata e talosaga.
(5) Mo faamoemoega o lenei Vaega; o se tagata talosaga: (a) o le a lē faatatauina o lo o na ona nofo puipuia i lalo o le
moliaga ua faamaonia faaletulafono lea e faasino i ai le talosaga, pe afai ua tuuina atu se faatonuga e faapea o se tasi faasalaga po o se vaitaimi e nofosala ai i le falepuipui o le a mulimuli atu i le faasalaga na faaee atu i ai i luga o lea moliaga ua faamaonia faaletulafono; ma
(b) sa le i talosaga e faasaga i le moliaga ua faamaonia faaletulafono, lea na faaee atu ai le isi lea faasalaga po o le vaitaimi e nofosala ai.
119. Tusi faapoloaiga e pueina ai se tagata na talosaga o ia lea ua sola ese po o ua agai ina sola ese faalilolilo a o lo o i ai i se tulaga puipuia-(1) Afai:
(a) ua tatala i tua se tagata na talosaga i luga o puipuigamalu; ma
(b) ua faamalieina se tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui i luga o le tautoga a lē ua tetee po o so o se tagata e avea ma puipuigamalu po o i luga o
912016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
tautoga a nisi tagata o avea ma sui o lē ua tetee po o so o se tagata e avea ma puipuigamalu, e faapea o lē ua talosaga -
(i) ua sola ese faalilolilo; po o (ii) ua agai ina sola ese faalilolilo mo le
faamoemoe ia alofia ai le faamasinoga tonu, e mafai e le tagata ofisa e toe auina atu pagota i le falepuipui ona tuuina atu se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ma aumaia ai lē sa talosaga i luma o se Faamasino.
(2) A oo ina pueina faapagota lē na talosaga e tusa ai ma le tusi faapoloaiga, e mafai e se Faamasino ina ua faamalieina o ia e faapea ua sola ese lē na talosaga po o ua agai ina sola ese faalilolilo, ona tuuina atu lē na talosaga i le falepuipui seia oo ina faia le faamasinoga.
120. O le gauai mai o lē na talosaga na tatala i tua i luga o se puipiugamalu ma le tuusaolotoina o lē sa noatia ai e avea ma puipuigamalu-(1) O se tagata na talosaga o ia lea ua tatala i tua mai le nofoaga puipuia a o lo o tatali le fofogaina o le talosaga a lē na talosaga e mafai:
(a) ona gauai mai o ia lava; ma (b) talosaga atu i se Faamasino mo le faamatuu ese o le faa-
feagaiga tau le puipuigamalu. (2) E mafai e se tagata o noatia e avea ma puipuigamalu mo se
tagata na talosaga ua tatala i tua i lalo o le faafuaiupu (1), ona talosaga atu i se Faamasino ina ia tuusaolotoina o ia mai noataga o se tagata o avea ma puipuigamalu i lalo o le puipuiga faa-feagaiga.
(3) Mo le faafuaiupu (1) po o le (2), e mafai e le Faamasino, pe afai e le i gauai mai lē na talosaga, ona tuuina atu se tusi faapoloaiga e pueina faapagota ma tuuina atu lē na talosaga i se falepuipui mo le vaitaimi o lo o totoe e le i faaiuina o le faasalaga na muai tuuina atu.
(4) Afai ua pueina faapagota lē na talosaga i lalo o lenei fuaiupu, o tagata o noatia e avea ma puipuigamalu a se tagata na talosaga, ua tuusaoloto mai o latou noataga i lalo o le puipuiga faa- feagaiga.
(5) E faaaogā le Vaevaega 3 o lenei Vaega i lenei Vaevaega faatasi ai ma fesuiaiga talafeagai.
92 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
121. Talosaga e afua i faaiuga a le Faamasino e faasino i le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) I le noatia ma le fai fuafua i le faafuaiupu (4), o lenei fuaiupu e faaaogā i se faaiuga ua faia e se Faamasino lea e faapea:
(a) o se tagata ua faatagaina po o ua teena le tatalaina i tua i luga o puipuiga; po o
(b) se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga ua faaeeina i ai, suia, faalēaogāina po o ua fesuiai; po o
(c) le faaeeina i ai o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, po o le teena o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga; po o
(d) ua teena le fesuiaiga po o le faalēaogāina o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga.
(2) E mafai e le Loia Sili po o se tagata o ia lea e faasino i ai le faaiuga, ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i se faaiuga lea e faaaogā i ai lenei fuaiupu.
(3) Mo faamoemoega o lenei fuaiupu, o le lē mafai ona faaeeina atu e se Faamasino o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, po o se tuutuuga faapitoa, i so o se tulaga e faapea o se tuutuuga e mafai ona faapea na tuuina atu faaletulafono, ua avea lea o se tulaga e teena ai le faaeeina atu o le tuutuuga.
(4) E lē faaaogāina lenei fuaiupu i se faaiuga ua faia e se Faamasino o le Faamasinoga Sili pe afai sa faia le faaiuga i luga o le talosaga mai se faaiuga a se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o se Faamasino Fesoasoani.
122. Aiaiga o taualumaga e faasino i talosaga i mataupu tau le tatalaina i tua i luga o puipuiga-(1) O se tagata ua manao e talosaga i lalo o le fuaiupu 121, e tatau ona faaoo atu se faasilasilaga o le faamoemoega o lea tagata e talosaga ai i le Resitara o le Faamasinoga o Talosaga, i totonu o le 10 aso faigaluega mai le aso o le faaiuga ina ia talosaga faasaga i ai.
(2) O se talosaga i lalo o le fuaiupu 121 e faapea e le i fofogaina i luma mai o le aso na faia ai le talosaga, ua faamutaina le toe i ai o so o se malosiaga ma e faalēaogāina i lena aso, ma ua faatatauina ua faalēaogāina e le Faamasinoga o Talosaga mo le lē faia i ai o suesuega a le faamasinoga.
932016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(3) O se faaiuga a se Faamasino ua faasaga i ai se talosaga i lalo o le fuaiupu 121, e lē tatau ona faalēaogāina i luga o na o se mafuaaga e faapea o le faasilasilaga o lena talosaga ua uma ona tuuina atu.
(4) I so o se talosaga ua faia i lalo o le fuaiupu 121, e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) faamaonia le faaiuga ua faasaga i ai le talosaga, po o le fesuiai o le faaiuga; po o
(b) le faataatiaese ma faia se isi poloaiga e pei ona manatu le Faamasinoga o Talosaga sa tatau ona faia i le taimi muamua.
123. Faaiuga a le Faamasinoga o Talosaga-(1) Afai o so o se talosaga ua faia i lalo o le fuaiupu 121 e faasaga i le teena o le faatagaina o le tatalaina i tua i luga o puipuiga o so o se tagata, o le Faamasinoga o Talosaga e faia le faaiuga o le faatagaina le tatalaina i tua i luga o puipuiga, ma e tatau i le Faamasinoga o Talosaga ona poloaia le tatalaina i tua i luga o puipuiga o lea tagata, i le noatia ma le fai fuafua i so o se tuutuuga e pei ona manatu le Faamasinoga o Talosaga ua talafeagai ai.
(2) Afai o se talosaga i lalo o le fuaiupu 121 e uiga i so o se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, o le Faamasinoga o Talosaga e soloia pe teuteuina se tuutuuga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, po o le suia po o le faaeeina i ai o so o se isi tuutuuga, o le Resitara o le Faamasinoga e ana le faaiuga o lo o faasaga i ai le talosaga, e tatau ona ia tuuina atu se faasilasilaga tusia i le tagata ua tatalaina i tua i luga o puipuiga, ma i so o se tagata o avea ma puipuigamalu, e manaomia ai i latou ina ia auai i le taimi ua faamaotiina ma le nofoaga mo le faataunuuina o se puipuiga fou o se feagaiga o lo o i ai so o se tuutuuga o lo o manaomia e tuuina atu ai le faamamaluina o le faaiuga a le Faamasinoga o Talosaga.
(3) Afai i so o se mataupu e faaaogā i ai le faafuaiupu (2), o le tagata ua tatalaina i tua i luga o puipuiga ua lē usitaia e aunoa ma se mafuaaga talafeagai e auai ai i le taimi ma le nofoaga e pei ona manaomia, po o ua lē mafai ona sainia o se isi feagaiga fou o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, e pei ona taua muamua, e tatau i le Resitara ona tuuina atu le mataupu i se Faamasino, o ia lea e mafai ona tuuina atu se tusi faapoloaiga mo le pueina faapagota o le tagata ua tatala i tua i luga o puipuiga.
94 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(4) Afai o se talosaga ua faia i lalo o le fuaiupu 121 e faasaga i se faatagaga o le tatalaina i tua i luga o puipuiga, o le Faamasinoga o Talosaga e faia le faaiuga e lē faatagaina ai le tatalaina i tua i luga o puipuiga po o e lē tatau ona faaauau, o se tusi faapoloaiga mo le taofia i le puipuigamalu o le tagata o ia lea e faasino i ai le faaiuga, e tatau ona tuuina mai i le Faamasinoga o Talosaga, ma sainia e se Faamasino; ma o le tagata o ia lea ua faataunuuina lea tusi faapoloaiga, e tatau ona faamautinoaina e faapea, o se ata o le faasilasilaga o le taunuuga o le talosaga ua tuuina atu i le tagata ua pueina faapagota, i le taimi na faatino ai le tusi faapoloaiga po o i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino, ina ua uma ona faataunuuina le tusi faapoloaiga.
(5) O se tagata o ia lea e faaaogā i ai le faafuaiupu (4) ma o ia lea e le o i lalo o le puipuigamalu, e mafai ona pueina faapagota e se leoleo e aunoa ma se tusi faapoloaiga.
VAEGA 10 SUESUEGA I TOTONU O LE FAAMASINOGA SILI
Vaevaega 1 - Tulaga Lautele
124. Tutoatasi o le faafoe moliaga - I le fesootai atu i le faatinoga o so o se pule faataga, malosiaga po o tiute tauave o le Loia Sili po o se faafoe moliaga mo le amataga po o le faatautaia o so o se suesuega i totonu o le Faamasinoga Sili, o se faaiuga e tusa ai o le pule faataga, malosiaga po o le tiute tauave e ao ona lē siliga pe fesiligia i so o se faiga e lē ua tagi.
125. Faasilasilaga a lē ua tetee ina ia faamasinoina e le Faamasino na o ia lava-(1) Mo faamoemoega o le fuaiupu 6(2), e mafai e lē ua tetee i totonu o le 28 aso a o lumanai ai le aso lea e ao ona faamasinoina ai lē ua tetee, ona tuuina atu se faasilasilaga tusia i le Resitara o le Faamasinoga Sili, e tusa ai o le manao o lē ua tetee ina ia faamasinoina i luma o se Faamasino e na o ia lava e faia.
(2) Pe a oo ina mauaina e le Resitara le faasilasilaga i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara ona vave tuuina atu se ata o le faasilasilaga i le faafoe moliaga.
952016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(3) Afai o lē ua tetee, i totonu o le vaitaimi o i le faafuaiupu (1), ua ia tuuina atu le faasilasilaga o i lalo o lea faafuaiupu e tusa ai o le manao o lē ua tetee ina ia faamasinoina i luma o se Faamasino na o ia lava e faia, e tatau i le Resitara ona tuuina atu le mataupu i se Faamasino o le Faamasinoga Sili (o ia lea e mafai po o e lē mafai ona avea ma Faamasino, e faia ai le suesuega i ona luma).
(4) O le Faamasino o ia lea ua tuuina atu i ai so o se mataupu i lalo o le faafuaiupu (3), e tatau ona poloaia e faapea o le a suesueina lē ua tetee i luma o le Faamasino e na o ia lava e faia, seia vagana ai, ua i ai le tulaga amanaia i manaoga o faaiuga amiotonu, ua manatu ai le Faamasino e faapea e tatau ona faamasinoina lē ua tetee i luma o se Faamasino faatasi ai ma ni faatonu, i la lea itu, ua tatau ai i le Faamasino ona faia faapena le poloaiga.
(5) Afai o le a suesueina faatasi le toalua (2) po o le sili atu o tagata tetee, e ao ona suesueina i latou i luma o se Faamasino faatasi ai ma ni faatonu, seia vagana ai ua latou talosaga uma ina ia suesueina i latou e se Faamasino na o ia lava.
(6) O se faasilasilaga ua faamoemoe ina ia tuuina atu i lalo o lenei fuaiupu e le loia a lē ua tetee e avea ma ona sui, e ao ona faatatauina o le a tuuina atu i le pule faataga a lē ua tetee, seia vagana ai ua faamaonia se tulaga e ese ai.
(7) E ese mai ai i le faafuaiupu (1), e mafai e lē ua tetee ona tuuina atu se faasilasilaga i lalo o lea faafuaiupu, a o lumanai ai po o i se taimi vave lava i le tuanai ai ona tuuina atu le tagata mo le suesuega.
126. Talosaga a le faafoe moliaga mo le suesueina e le Faamasino na o ia lava-(1) Afai ua tuuina atu e lē ua tetee se faasilasilaga i lalo o le fuaiupu 125, e mafai e le Faamasino, i luga o se talosaga a le faafoe moliaga ma ua faaooina atu i lē ua tetee, a o lumanai ai le tuuina atu o le vaaiga o lē ua tetee i faatonu, ona poloaia e faapea e ao ona suesueina lē ua tetee i luma o se Faamasino e na o ia lava.
(2) E mafai e le Faamasino ona faia se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (1) pe afai ua faamalieina le Faamasino e faapea:
96 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(a) o so o se poloaiga e tusa ai ma taualumaga talafeagai, ma so o se isi lava faatulagaga talafeagai, ina ia faafaigofie ai le faapuupuuina o le suesuega, ua uma ona faia, ae peitai o le umi o le vaitaimi o le suesuega e ono mafai ona sili atu i le lima (5) aso faigaluega; ma
(b) i tulaga aliae mai o le mataupu, o le aia tatau a lē ua tetee i le suesueina e faatonu ua sili atu ona aafia e ala i tulaga e mafai ona faatulai mai lea o le a lē mafai ai e faatonu talafeagai ona faatinoina lelei o latou tiute tauave.
(3) Mo faamoemoega o le faafuaiupu (2)(b) e tatau i le Faamasino ona amanaia mataupu ua taua i lalo pe a oo ina iloiloina tulaga aliae mai o le mataupu:
(a) o le aofaiga ma uiga o solitulafono lea ua molia ai lē ua tetee;
(b) o le uiga o mataupu e ono mafai ona aafia; (c) o le tele o faamatalaga molimau e ono mafai ona tuuina
atu; (d) o le faaeeina atu i faatonu talafeagai o lo o faia suesuega
mo le vaitaimi e ono faagasolo ai le suesuega; (e) so o se isi lava mataupu ua manatu le Faamasino ua
talafeagai ai. (4) Afai o lē ua tetee o se tasi o le toalua (2) po o le sili atu, o
tagata e ao ona suesueina faatasi, ma o i latou uma taitoatasi e ao ona suesueina e faatonu, e tatua ona suesueina i latou uma i luma o se Faamasino faatasi ma faatonu, seia vagana ai ua faia se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (1) ma i latou uma ina ia suesueina e se Faamasino na o ia lava.
Vaevaega 2 - O Faatonu
127. O agavaa - Ae vagana ai mo se tagata e i ai se moliaga ua faamaonia faaletulafono talu ai po o o lo o faatalia le suesuega i luga o se moliaga tau solitulafono, o so o se tagatanuu o Samoa e i le va o le 25 ma le 68 tausaga le matua, ma o ia lea e leai se moliaga ua faamaonia faaletulafono ai, e mafai ona tofia i le Lisi o Faatonu, pe afai ua i ai i le manatu o le Komisi o Galuega
972016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
Faale-Faamasinoga, o lea tagata ua agavaa e tauaveina le matafaioi a se faatonu.
128. Vaitaimi i le tofi - O se tagata ua tofia e avea o se faatonu e tatau ona galue i lea matafaioi mo le lima (5) tausaga, ae peitai e agavaa mo le toe tofiaina i le tuanai ai o le lima (5) tausaga.
129. Lisi o Faatonu-(1) E tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona teuina ma tausia le Lisi o Faatonu.
(2) Ia Ianuari o tausaga taitasi uma, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona:
(a) toe iloilo le Lisi o Faatonu; ma (b) fautua atu i le Komisi o Galuega Faale-
Faamasinoga - (i) le soloia o igoa o tagata o i latou ia ua
maliliu po o o i latou ia ua oo ina lē mafai po o ua lē agavaa ona auai e avea o ni faatonu; ma
(ii) le faaopoopoina o tagata ua agavaa e avea ma faatonu i le Lisi o Faatonu.
(3) E tatau lava ona a itiiti mai e 250 faatonu agavaa e i ai i luga o le Lisi o Faatonu, faatasi ai ma o latou tuatusi ma galuega.
(4) E mafai e le Komisi o Galuega Faale-Faamasinoga i so o se taimi, e ese mai i so o se faamasinoga o faagasolo lea o lo o nofoi ai se faatonu, i luga o se mafuaaga talafeagai ona faatonuina e faapea e ao ona aveesea se faatonu mai le Lisi o Faatonu.
(5) O so o se faiga sese i le tofiaina o se faatonu e tusa ai po o e le o tausisia ai le fuaiupu 127, 128 po o lenei fuaiupu, e lē faalēaogāina ai le faaiuga a faatonu.
130. Filifiliga ma le valaauina o faatonu-(1) E tatau i le Faamasino o ia lea o le a taitai i le faamasinoga ona faatonu le Resitara e valaau ni faatonu se toalima (5) e pei ona filifilia e lea Faamasino ina ia auai.
(2) E tatau i tusi valaau: (a) ona tuusao atu i le faatonu i lona nofoaga o nofomau ai
o i le Lisi; ma (b) faatulaga le aso, o le taimi ma le nofoaga e fai ai le
faamasinoga.
98 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(3) Pe a oo ina mauaina le tusi valaau, e mafai e se faatonu ona taumafai ia maua se faatagaga o le lē auai i se faamasinoga ma e mafai e le Faamasino ona tuuina atu le faatagaga mo se mafuaaga talafeagai.
131. O le lē mafai e faatonu ona auai i le faamasinoga - O se faatonu o ia lea ua valaauina i lalo o le fuaiupu 130, ma ua lē auai e aunoa ma se mafuaaga tatau i le faamasinoga po o le faataunuuina o tiute i se isi faiga e ese ai, i le avea ai ma faatonu seia oo ina ua tuueseina, ua nofosala i le faalēmigao i le Faamasinoga ma e ono mafai ona faasalaina i se faiga ua talafeagai ai.
132. Ia logoina e le Resitara le faafoe moliaga ma lē ua tetee-(1) E tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili, a itiiti mai e lima (5) aso faigaluega a o lumanai ai le amataga o le faamasinoga, ona logoina le faafoe moliaga ma lē ua tetee (e ia lava po o e le loia a lē ua tetee) e tusa o igoa o faatonu e toalima (5) ua filifilia e auai, e aofia ai a latou galuega ma alaalafaga.
(2) E tatau i le faafoe moliaga po o lē ua tetee, i le tuanai ai ona mauaina o le faasilasilaga o i lalo o le faafuaiupu (1), ona tuuina atu se faasilasilaga tusia i le Resitara e tusa ai o so o se siligia po o le teena o so o se faatonu.
(3) O le faafoe moliaga ma lē ua tetee e taitoatasi ona i ai le aia tatau e tasi (1) e teena ai e aunoa ma so o se mafuaaga po o se faapogai i so o se faatonu, ae vagana ai e faapea o so o se isi lava tulaga ua teena, ua tatau ona ogatasi ma faapogai po o mafuaaga e ao ona fuafuaina e le Faamasino i lalo o le fuaiupu 133.
133. Siligia o faatonu-(1) I so o se taimi a o le i faatautoina se faatonu:
(a) e mafai e le faafoe moliaga po o lē ua tetee ona siligia le faatonu ona o se mafuaaga; po o
(b) e mafai e le Faamasino o lo o taitai i luga o lana lava faitalia, ona aveesea le faatonu.
(2) E lē tatau i le Faamasino ona faatagaina le siligia po o le aveeseina o se faatonu i lalo o le faafuaiupu (1) seia vagana ai ona ua malie le Faamasino e faapea o lo o i ai se tetee e lava ma tatau ai e faasaga i le faatonu.
992016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(3) Afai ua malie le Faamasino e pei ona faamaoti mai i lalo o le faafuaiupu (2), e tatau i le Faamasino ona aveese le faatonu ma suia i se tasi.
134. Tautoga po o le faamaoniga aloaia - E tatau i se faatonu, a o le i amataina ona galue faapena, i totonu o le Faamasinoga e avanoa i ai tagata uma, ma o lo o auai lē ua tetee, ona ia faia le tautoga po o le faia o se faamaoniga aloaia e faapea o le a galue lelei ma le faamaoni e avea o se faatonu ma o le a filifili e tusa ai ma faamatalaga molimau ma le tulafono.
135. O le tuueseina o faatonu-(1) Afai e i ai i so o se taimi i le tuanai ai o le amataga o se faamasinoga ma a o le i faia se faaiuga, ua i ai i le taofi o le Faamasino o lo o taitai e faapea, ona o le tupu mai o so o se faalavelave faafuasei po o se manuaga, po o le itu i se amioga e le tusa ai po o le faalēaogāina o so o se faatonu, po o lona maliu po o le lē mafai ona faaauauina le faataunuuina o lona tiute, po o le itu i so o se tasi lava mafuaaga tatau, ua tatau ai mo le faataunuuina o le faamasinoga tonu ona ia faia faapena, e mafai e le Faamasino ona tolopo le faamasinoga po o le tuueseina o faatonu ma poloaiina se faamasinoga fou.
(2) Afai ua oo ina lē ono mafaia e le Faamasino o lo o taitai ona faamasinoina le mataupu, po o le faia o se laasaga e tusa ai ma le faafuaiupu (1), ua tatau i le Resitara ona tuueseina faatonu.
(3) O le faataunuuina e le Faamasino o lana pule faitalia i lalo o lenei fuaiupu o le a lē ono mafai ona toe iloiloina e se faamasinoga.
Vaevaega 3 - Faaiuga a Faatonu
136. Maliega o faatonu-(1) I luga o se faamasinoga i luma o se Faamasino ma ni faatonu, o lē o lo o tetee o le a lē faamaonia e nofosala i so o se soligatulafono ae seia vagana ai ona ua malilie i ai le lē itiiti ifo i lo le toafa (4) faatonu, i le faamaonia o le nofosala.
(2) Afai ua lē mafai e faatonu ona taunuu atu i se faaiuga i luga o se mataupu ua molia mai, i totonu o se taimi talafeagai lea ua i ai i le taofi o le Faamasino o le faamasinoga (lea e mafai ona le itiiti ifo i lo le 5 itula), ua tatau loa i le Faamasino ona fesiligia faatonu e tusa ai o lo latou ono mafai ona taunuu atu i se faaiuga.
100 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(3) Afai ua i ai i le taofi o le Faamasino e faapea ua leai se faamoemoega talafeagai o se faaiuga, e ao ona tuueseina faatonu, ina ia mafai ai e le Faamasino ona poloaiina se isi faamasinoga fou.
(4) Afai ua i ai i le taofi o le Faamasino e faapea ua lē talafeagai le faaiuga a faatonu ma ua lē mafai ona lagolagoina e tusa ai o faamatalaga molimau, e mafai e le Faamasino o taitai ona:
(a) faamagalo lē o lo o tetee pe afai o le faaiuga o le nofosala; po o
(b) le poloaia o se faamasinoga fou pe afai o le faaiuga e lē nofosala.
137. E ao ona tuufaatasi faatonu-(1) Mai le taimi pe a oo ina ua tuuina atu lē ua tetee i le moliaga i faatonu, o le a tatau ona amata ma faaauauina pea lava le faamasinoga, i le noatia ma le fai fuafua i le malosiaga o le Faamasinoga Sili e tolopoina ai le faamasinoga.
(2) I luga o so o se tolopoina, e mafai e le Faamasinoga Sili, pe afai e manatu o ia ua tatau ai, ona faatonuina e faapea:
(a) a o faagasolo le taimi e tolopo ai, e ao i faatonu ona nonofo faatasi; ma
(b) ia faia se aiaiga e tatau ai mo le taofia o faatonu mai le faia o se fesootaiga ma so o se tasi e uiga i le mataupu o le faamasinoga,
ae peitai afai e le i tuuina atu se faatonuga, e mafai e faatonu ona taape.
VAEGA 11 TALOSAGA
Vaevaega 1 - Talosaga mai Faamasinoga Faaitumalo i le Faamasinoga Sili
138. Faataatiaeseina o se fesili tau le tulafono a o lumanai ai se faaiuga o se tagi-(1) E mafai e le Faamasino o se Faamasinoga Faaitumalo ona:
(a) faataatiaese mo se faaiuga a le Faamasinoga Sili so o se fesili tau le tulafono lea e tulai mai i luga o se faamasinoga o lē o lo o tetee po o i luga o so o se
1012016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
taualumaga na faia muamua, mulimuli ane, po o e ono tulai mai i le faamasinoga; ma
(b) tuuina atu so o se faaiuga i le noatia ma le fai fuafua i le faaiuga a le Faamasinoga Sili i lea mataupu,
ma e i ai i le Faamasinoga Sili le malosiaga e iloilo ai ma faia se faaiuga i lea mataupu.
(2) E mafai e le faafoe moliaga po o lē o lo o molia a o faagasolo le faamasinoga ona talosaga i le Faamasino o taitai ina ia faataatiaese so o se mataupu, ma pe afai ua teena e le Faamasino le faataatiaese o lea mataupu, e tatau i le Faamasino ona faia se faamatalaga tusia o le talosaga.
(3) Afai o le taunuuga o le faamasinoga ua faamagaloina, ua ao i lē o lo o tetee ona faasaolotoina, i le noatia ma le fai fuafua i le toe pueina faapagota pe afai ua poloaiina e le Faamasinoga Sili se isi faamasinoga fou.
(4) Afai o le taunuuga o le faamasinoga ua faamaonia le solitulafono, e mafai e le Faamasino:
(a) ona tolopo le faasalaga po o le tolo i tua le faataunuuina o le faasalaga seia oo ina ua maua se tonu o le mataupu na faataatiaese; ma
(b) i so o se tasi o ia itu o taua i le parakalafa (a), e tatau, i le pule faitalia a le Faamasino, ona toe faafoi atu lē ua tetee i le nofoaga puipuia, po o le faatagaina ia te ia o se puipuigamalu e tatala ai i tua, i luga o ni tuutuuga, ma i le noatia ma fai fuafua i ni tuutuuga e pei ona manatu le Faamasino ua tatau ai.
(5) Afai ua filifili le Faamasino e faataatiaese se mataupu i lalo o lenei fuaiupu, e tatau i le Faamasino ona faamatalaina le mataupu mo le faaiuga a le Faamasinoga Sili.
(6) Afai ua filifili le Faamasino e faataatiaese se mataupu i lalo o lenei fuaiupu i luga o se talosaga ua faia i lalo o le faafuaiupu (2), e tatau i lē ua talosaga:
(a) i totonu o le 15 aso faigaluega i le maea ai ona logoina e tusa ai o lea faaiuga po o i totonu o so o se isi taimi faapena e pei ona mafai ona faatagaina e le Faamasino, ona tuuina atu se ata faataitai o le mataupu ua faaalia, e ala i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo, i le Faamasino; ma
102 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) faaoo atu pe lafo i le meli se kopi o le ata faataitai i le itu tetee po o lana loia, ma o lea e faaaogā ai i luga o ia tulaga le fuaiupu 140(4) e oo i le (7).
(7) Afai o le itu tetee o Leoleo po o se Matagaluega a le Malo po o se lala sooupu, e tatau i lē ua talosaga po o le tagata talosaga ona tuuina atu se ata o le mataupu ua faamatalaina i le Loia Sili.
139. Talosaga pe afai ua teena e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo le faataatiaese o le mataupu-(1) Afai ua talosaga le faafoe moliaga po o lē ua tetee i se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo i lalo o le fuaiupu 138, ina ia faataatiaese se mataupu tau le tulafono mo le faaiuga a le Faamasinoga Sili, ma ua teena e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo le faia faapea, e mafai e le itu ua talosaga i totonu o aso faigaluega e 15 talu ona teena, ona talosaga atu i le Faamasinoga Sili e faasaga i le teena o le talosaga e ala i le:
(a) faauluina o se faasilasilaga o le talosaga tusia i totonu o le ofisa o Faamasinoga Faaitumalo; ma
(b) faaoo atu se ata o le faasilasilaga i totonu o le ofisa o le Faamasinoga Sili; ma
(c) auina atu se ata o le faasilasilaga i lē ua tetee po o lana loia.
(2) E tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo ona auina atu pepa uma e faasino i le faamasinoga lea na aliae mai ai le mataupu i le Resitara o le Faamasinoga Sili, o ia lea e tatau ona:
(a) faatulagaina le talosaga mo le fofogaina i le aso muamua o faiga faamasinoga e ono mafai ona faia i le nofoaga e aupito sili ona talafeagai ai lea o lo o faia ai faiga faamasinoga a le Faamasinoga Sili; ma
(b) logoina itu e auai i le talosaga e uiga i le taimi ma le nofoaga ua atofaina mo le fofogaina o le talosaga.
(3) E mafai e le Faamasinoga Sili, ina ua maea ona fofogaina itu e auai, ma iloiloina so o se faamatalaga molimau e pei ona manatu o ia e tatau ona manaomia, po o le faaulufaleina, faatagaina po o le teena o le talosaga.
(4) Afai e faatagaina le talosaga: (a) e ao ona faaalia se mataupu mo se faaiuga a le
Faamasinoga Sili e le Faamasino o le Faamasinoga
1032016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
Faaitumalo e faapei ai sa faataatiaese le mataupu; ma
(b) faaaogā le fuaiupu 138(6) ma le 140(4) e oo i le (7) faatasi ai ma fesuiaiga e talafeagai ai.
(5) Afai o le itu tetee o Leoleo, e ao ona faaoo atu le faasilasilaga o le talosaga i le Loia Sili.
140. Talosaga i luga o se mataupu tau le tulafono e na o se mataupu ua faaalia e ala atu ai-(1) Afai o so o se tagi ua uma ona faia le faaiuga e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, e mafai e so o se itu faamasinoga, pe afai e le malie i le faaiuga ona o lo o sese i luga o se mataupu tau le tulafono, ona talosaga atu i le Faamasinoga Sili e ala atu i se mataupu na faaalia mo le faaiuga a le Faamasinoga Sili e uiga i le na o se mataupu tau le tulafono e faasino i ai.
(2) O se tagata e talosaga i lalo o lenei fuaiupu e tatau: (a) i totonu o aso faigaluega e 15 talu ona faia le faaiuga,
ona faaulu i totonu o le ofisa o lea Faamasinoga Faaitumalo se faasilasilaga o le talosaga tusia; ma
(b) tuuina atu se ata o le faasilasilaga o le talosaga tusia i totonu o le ofisa o le Faamasinoga Sili; ma
(c) faaoo atu se ata o le faasilasilaga o le talosaga tusia i lē ua tetee po o lana loia.
(3) E tatau i lē ua talosaga: (a) i totonu o aso faigaluega e 15 talu ona faaulu le
faasilasilaga o le talosaga tusia po o totonu o so o se isi taimi faapena e pei ona mafai e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona faatagaina, tuuina mai se ata faataitai o le mataupu ua faaalia (o lo o faaalia ai mea moni ma mafuaaga o le faaiuga ma faaalia maoti ai le fesili tau le tulafono o lo o faia ai le talosaga) e ala atu i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo; ma
(b) faaoo atu po o le lafoina i le meli se ata faataitai i lē o lo o tetee po o lana loia.
(4) I le taimi aupito vave e ono mafai ai i le maea ai o le maua mai o le ata faataitai o le mataupu ua faaalia, e tatau i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, ina ua uma ona fofogaina itu
104 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
faamasinoga pe afai ua manatu le Faamasino e tatau ona faia faapea, ona teuteu le mataupu, sainia le pepa ma auina atu i le Resitara. O le teuteuina ma le sainia o le mataupu ua faatatauina mo faamoemoega o lenei Vaega e avea o le faamatalaga o le mataupu e le Faamasinoga Faaitumalo.
(5) Afai ua lē toe umia e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo lea tofi talu mai le aso o lana faaiuga po o ua maliu po o ua tuua Samoa, po o ua lē mafai ona o so o se tasi lava mafuaaga ona toe galue faapena, e mafai e se isi Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona:
(a) faaopoopo le taimi mo le tuuina atu o se ata faataitai o le mataupu ua faaalia; ma
(b) teuteuina ma sainia le mataupu. (6) E tatau i le Resitara ona:
(a) auina atu i le ofisa o le Faamasinoga Sili e aupito sili ona latalata ane i le Faamasinoga Faaitumalo le mataupu ua sainia e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, faatasi ai ma so o se noataga faa- feagaiga e puipuia ai ua auai ma osia e lē ua talosaga; ma
(b) faaavanoa atu se ata o le mataupu i itu faamasinoga taitasi.
(7) Pe a oo ina maua e le Resitara o le Faamasinoga Sili le mataupu ua faaalia, e tatau i le Resitara ona:
(a) faatulaga le mataupu mo le fofogaina i le aso muamua e ono mafai ai o faiga faamasinoga i le nofoaga e aupito sili ona talafeagai ai o lo o fai ai faiga faamasinoga a le Faamasinoga Sili; ma
(b) faailoa atu i itu e auai i le talosaga le taimi ma le nofoaga ua atofaina mo le suesuega.
(8) Afai e faasino se talosaga i lalo o lenei fuaiupu i se nofosala ua faamaonia, o le a lē faauluina le faasilasilaga o le talosaga seia oo ina ua maea ona faasalaina lē na tetee po o le faafoeina i se isi lava faiga e ese ai.
(9) Afai o lē ua tetee o Leoleo po o se Matagaluega a le Malo po o se lala sooupu, e tatau i lē ua talosaga ona auina atu se ata o le faasilasilaga o le talosaga i le Loia Sili.
1052016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
141. E mafai e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona teena se mataupu pe afai e faatauvaa le talosaga-(1) Afai ua i ai i le taofi o le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo tusa lava po o le taimi a o lumanai ai po o ua tuanai ai le maua e ia o se ata faataitai o le mataupu na faaalia ua tuuina atu ia te ia, ua taofi e faapea o le talosaga e faatauvaa, po o e aofia ai le ono taliaina o faamatalaga molimau lea pe afai e faatagaina po o le lē taliaina, o le a lē mafai ona aafia ai le faaiuga a le Faamasino, ae le o se tasi lava uiga e ese ai, o le Faamasino:
(a) e mafai ona teena le faaalia o se mataupu; ma (b) e tatau, i luga o le talosaga a lē na talosaga mo le
mataupu, ona ia sainia ma faaoo atu i lē na talosaga se tusi faamaonia o lea tetee.
(2) Afai ua teena e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo le faaalia o se mataupu i lalo o le fuaiupu 138, o lē na talosaga:
(a) e mafai i totonu o aso faigaluega e 15 talu mai sea tetee, ona talosaga i le Faamasinoga Sili mo se poloaiga e manaomia ai le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ina ia faaalia se mataupu; ma
(b) faaoo atu se ata o le talosaga i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ma i le isi itu faamasinoga, ma e agavaa le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ma le isi lea itu faamasinoga ina ia auai ma ia faafofogaina.
(3) E mafai e le Faamasinoga Sili, pe afai e manatu o ia e tatau ai, ona ia faia se poloaiga e manaomia ai le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ina ia na faaalia se mataupu, ma o le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ina ua uma ona faaoo atu i ai le poloaiga o le a faapena lava ona tatau ona na faaalia se mataupu.
(4) A oo ina ua faia ma faaoo atu se poloaiga faapena, e faaaogā le fuaiupu 140(3) e oo i le (7) faatasi ai ma le suiga o le faaooina atu o le poloaiga mo le faauluina o le faasilasilaga o le talosaga.
(5) Afai o lē ua tagi o Leoleo, e tatau i lē ua talosaga ona auina atu se ata o le faasilasilaga o le talosaga i le Loia Sili.
106 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
142. O le faamaonia e faapea ua lē tuliloaina faaletulafono se mataupu na faaalia-(1) Afai i totonu o le 15 aso faigaluega ua faatagaina i lalo o le fuaiupu 138, 139, 140 po o le 141 mo le tuuina mai e lē ua talosaga po o lē ua talosaga tetee, o se ata faataitai o se mataupu ua faaalia po o i totonu o so o se tasi lava taimi e ono mafai ona faatagaina, ae leai se gaoioiga ua faia, e mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ona faamaonia e faapea o le talosaga po o le talosaga tetee ua lē tuliloaina faaletulafono.
(2) Afai ua lē faatoai atu se tusi faamaonia o le lē faataunuuina o moliaga i le Faamasinoga Sili, e mafai e le Faamasino ona talafua le mataupu ona ua lē tuliloaina faale-faamasinoga, po o le faia o se isi lava poloaiga lea ua manatu le Faamasinoga ua tatau ai.
143. E mafai ona toe faafoi atu se mataupu mo se toe teuteuga-(1) E mafai e le Faamasinoga Sili ona poloaiina so o se mataupu na faaalia i lalo o lenei Vaega ina ia toe faafoi atu i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo ina ia toe teuteuina le mataupu e tusa ai o lea tulaga ma toe faafoi atu i le Faamasinoga Sili.
(2) E ese mai ai i le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga faatasi ai ma le maliega a itu faamasinoga ona toe faaalia so o se fesili tau le tulafono e faasino i ai ina ia tuuina mai ai lea fesili i le tulaga talafeagai ma faamatalaga molimau ma le mataupu ua suesueina.
144. Ia faia e le Faamasinoga Sili le faaiuga o ni fesili i luga o le mataupu na faaalia - E tatau i le Faamasinoga Sili ona fofogaina ma faia le faaiuga o so o se fesili tau le tulafono ua aliae mai i luga o so o se mataupu ua faaalia i lalo o lenei Vaega, ma e mafai ona faia se tasi (1) po o le sili atu o mea ua taua e faapea:
(a) auina atu le mataupu i le Faamasinoga Faaitumalo faatasi ai ma le faaiuga a le Faamasinoga Sili e faatatau i sea mataupu ma so o se faatonuga e ono pogai mai ai; po o
(b) i luga o se talosaga, toe feliuai, faamaonia po o le toe teuteuina o le faaiuga i le itu i le mataupu lea ua uma ona faaalia; po o
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 107
(c) le faatinoina o so o se malosiaga ua faaee atu e le fuaiupu 154.
145. O lē ua tetee ua talosaga e ui mai i se mataupu ua faaalia e lē faatagaina e talosaga i se isi lava faiga e ese ai - O se tagata e tetee o ia lea ua talosaga e ui mai i se mataupu ua faaalia, e faasaga i se faaiuga e lē agavaa e talosaga ai i le Faamasinoga Sili, e faasaga i lea lava faaiuga i lalo o lenei Vaega, seia vagana ai ona ua tuuina atu e le Faamasinoga Sili le faatagaina i lē ua tetee e toe tatala ai i tua le talosaga e ui mai i le mataupu ua faaalia, ma pe afai e tatau ai, ia faaopoopoina le taimi e mafai ona faauluina ai se faasilasilaga o le talosaga i lalo o lenei Vaega.
Vaevaega 2 - Talosaga Eseese
146. Aia tatau eseese a lē ua tetee e talosaga ai i le Faamasinoga Sili-(1) I le noatia ma le fai fuafua i so o se isi lava aiaiga o lenei Tulafono po o i so o se isi lava tulafono, pe afai ua faamaonia le nofosala o lē ua tetee i luga o so o se tagi na fofogaina i totonu o se Faamasinoga Faaitumalo po o so o se poloaiga ua faia mo le faalēaogāina po o le valaauina o se noataga faa-feagaiga po o so o se poloaiga ua faia e ese ai nai lo mo le totogiina o totogi o le faamasinoga ina ua faalēaogāina le tagi, o le tagata ua faamaonia le nofosala po o ia lea e faasaga i ai le poloaiga e mafai ona talosaga atu i le Faamasinoga Sili.
(2) Mo le talosaga e faasaga i le nofosala ua faamaonia, e mafai ona faia le talosaga:
(a) e faasaga i le nofosala ua faamaonia ma le faasalaga ua pasia i luga o le nofosala ua faamaonia; po o
(b) e faasaga i le na o le nofosala ua faamaonia; po o (c) e faasaga i le na o le faasalaga ua pasia.
(3) Mo le talosaga e faasaga i se poloaiga mo le totogiina o se tupe, e mafai ona faia le talosaga:
(a) e faasaga i le poloaiga ma le aofaiga o le tupe na poloaiina e ao ona totogi atu; po o
(b) na o le aofaiga o le tupe na poloaiina e ao ina totogi atu e faasaga i ai.
108 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(4) O se talosaga e faasaga i le nofosala ua faamaonia e lē tatau ona aumaia seia oo ina ua faasalaina le tagata ua faamaonia e nofosala po o le faafoeina i se isi faiga e ese ai.
147. Aia tatau a le Loia Sili e talosaga ai i le Faamasinoga Sili-(1) E mafai e le Loia Sili ona talosaga i le Faamasinoga Sili:
(a) e faasaga i le faaiuga a se Faamasinoga Faaitumalo i le faalēaogāina o so o se tagi; po o
(b) e faasaga i le faasaolotoina; po o (c) e faasaga i le faasalaga na pasia i luga o so o se tagata
nofosala, seia vagana ai o le faasalaga, o se tasi o faasalaga ua faatulagaina e le tulafono.
(2) E leai se talosaga o i lalo o le faafuaiupu (1) e faia faasaga i se faasalaga o le nofosala i le falepuipui lea e le i fofogaina a o lumanai ai le aso lea e maea ai ona tuli le faasalaga o le tagata ua faamaonia le nofosala, ma pe afai e tausisia e le Faamasinoga Sili le talosaga ma faaee atu se faasalaga faaopoopo, e ao ona toe valaauina le tagata ua faamaonia le nofosala e toe tuli le vaitaimi faaopoopo o le nofosala i le falepuipui ua faapea ona faaee atu.
148. Faasilasilaga o se talosaga-(1) Afai: (a) ua faamoemoe se tagata ua faamaonia le nofosala e
talosaga i le Faamasinoga Sili e faasaga i le nofosala ua faamaonia po o le faasalaga; po o
(b) ua faamoemoe le Loia Sili e talosaga faasaga i le faasalaga ua pasia i luga o le nofosala ua faamaonia o se tagata, po o e talosaga faasaga i se faasaolotoina,
e tatau i le tagata po o le Loia Sili, ona tuuina atu le faasilasilaga o se talosaga i totonu o le pepa faatumu faatonuina, ua aofia ai mafuaaga o le talosaga, e ala i le faauluina atu i totonu o le ofisa o Faamasinoga, o ia lea e ana le faaiuga lea e faasaga i ai le talosaga, i totonu o le 14 aso faigaluega i le tuanai ai o le aso o le faasalaga, faamaonia o le nofosala po o le faasaolotoina.
(2) O le Resitara ina ua na mauaina le faasilasilaga ua tatau loa lava ona ia faaoo atu po o le auina atu i le meli se ata e tasi ia i latou uma ua taua i lalo e faapea:
(a) o lē ua tetee po o lana loia;
1092016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) o le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani o ia lea e ana le faaiuga ua faasaga i ai le talosaga;
(c) o le ofisa o le Faamasinoga Sili. (3) E mafai e le Faamasinoga Sili, i luga o se talosaga ona toe
faaopoopoina le 14 aso faigaluega ua faamaoti mai i lalo o le faafuaiupu (1), pe afai ua faamalieina lea Faamasinoga e faapea o lo o i ai ni mafuaaga talafeagai mo le faatuai ma i lea tulaga e tusa ai ma manaoga o le faaiuga amiotonu ua ao ai ona faatagaina se faaopoopoga o le taimi.
149. Auina atu o pepa aloaia i le Faamasinoga Sili - E tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo ona ia auina atu i le ofisa o le Faamasinoga Sili faatasi ai ma le ata o le faasilasilaga o le talosaga, po o i se taimi aupito vave e ono mafaia mulimuli ane ai:
(a) so o se noataga faa-feagaiga e avea ma puipuiga na osia le auai o lē ua talosaga;
(b) le pepa o le tagi po o le moliaga; (c) so o se ata faamaonia o le tusitusiga i totonu o le Tusi e
Faamau ai Solitulafono o lo o aofia ai le nofosala ua faamaonia, faasalaga po o se poloaiga;
(d) o se ata o se faamatalaga faamaumauina o faamatalaga molimau na tuuina mai i luma o se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani (ma pe afai ua leai se faamaumauga o le suesuega, ni ata o faamatalaga faamaumauina a le Faamasino po o le Faamasino Fesoasoani) i po o mo faamoemoega o le suesuega ma so o se fesili tau le tulafono na laga i le suesuega ma so o se manatu faaalia na faia e so o se tasi o itu faamasinoga;
(e) pe afai na tautino mai e lē ua tetee e nofosala o ia, o se aotelega otooto o mea moni na faaalia e lē ua tagi;
(f) o se ata o se faaiuga tusia lea e mafai ona tuuina atu i le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani; ma
(g) so o se mea e avea ma molimau tino mai na tuuina atu e avea ma molimau i totonu o le Faamasinoga Faaitumalo.
110 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
150. Ata o pepa aloaia e ao ona tuuina atu i lē ua talosaga i luga o se talosaga - E tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo, i luga o se talosaga ona tuuina atu i lē ua talosaga se ata o pepa aloaia ua lisiina i lalo o le fuaiupu 149, ina ia mafai ai e lē ua talosaga ona saunia le faamauina o le talosaga.
151. O lē ua talosaga e faaooina atu pepa aloaia i le Resitara-(1) E tatau i lē ua talosaga, i totonu o le ono (6) vaiaso e mulimuli ane ai i le faauluina o le faasilasilaga o le talosaga po o le poloaiga e tuuina atu ai le faatagaga e talosaga ai, ona faaoo atu i le Resitara ma auina atu i lē ua tetee se ata o le talosaga ua faamauina.
(2) Afai o lē ua tetee o Leoleo, e tatau i lē ua talosaga ona auina atu i le Loia Sili se ata o le talosaga ua faamauina.
152. Faatulagaina o se talosaga mo le fofogaina - E tatau i le Resitara, i le maea ai ona mauaina o pepa aloaia o faasinomia i totonu o le fuaiupu 149 ona:
(a) faatulaga le talosaga mo le fofogaina i le aso muamua e ono mafai ai o faiga faamasinoga i le nofoaga e aupito sili ona talafeagai ai o lo o fai ai faiga faamasinoga a le Faamasinoga Sili; ma
(b) faailoa atu i itu e auai i le talosaga le taimi ma le nofoaga ua atofaina mo le suesuega.
153. Taualumaga i luga o talosaga-(1) Afai o lo o aafia se mataupu tau le mea moni i totonu o se talosaga, o le faamatalaga molimau na faia i totonu o le Faamasinoga Faaitumalo e aafia ai le mataupu e tatau lava, ae seia vagana ai ona ua faatonuina e le Faamasinoga Sili se tasi faiga e ese ai, ona aumaia i luma o le Faamasinoga Sili i le tuuina mai o pepa aloaia o lo o faaalia maoti i totonu o le fuaiupu 149, so o se mea e avea ma molimau tino mai, o lo o i le tausiga a so o se tasi o ia vaega auai ma so o se isi meafaitino e pei ona manatu le Faamasinoga Sili e talafeagai ai.
(2) E ese mai ai i le faafuaiupu (1), o le Faamasinoga Sili: (a) e mafai ona toe suesueina atoa po o so o se vaega o
faamatalaga molimau; ma (b) e tatau ona toe suesueina le faamatalaga molimau a so o
se tagata molimau,
1112016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
pe afai ua i ai i le Faamasinoga Sili se mafuaaga e talitonu ai e faapea o lo o i ai so o se faamaumauga otooto o le faamatalaga molimau a lea tagata molimau na faia e le Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani e po o atonu e le o atoatoa i totonu o so o se faamatalaga auiliili faapitoa.
(3) Mo le faafuaiupu (2), e i ai i le Faamasinoga Sili lea lava puleaga faa-faamasinoga e tasi ma le pule faataga e pei o le Faamasinoga Faaitumalo, e aofia ai malosiaga e faasino i le toe teuteuina, ma ia suesueina po o ia maua mai ai nisi faamatalaga molimau, pe afai o le isi lea faamatalaga molimau, o se faamatalaga molimau fou e tusa ai ma le fuaiupu 157.
154. O le Faamasinoga Sili e suesueina ma faia le faaiuga o se talosaga-(1) E mafai e le Faamasinoga Sili ona:
(a) suesueina ma faia le faaiuga o so o se talosaga i tulaga lautele; ma
(b) faia se poloaiga i luga o le talosaga e pei ona manatu le Faamasinoga Sili ua talafeagai ai.
(2) E aunoa ma le faatapulaaina ai o le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga Sili:
(a) mo so o se talosaga e faasaga i le nofosala ua faamaonia ona -
(i) faamaonia le nofosala na faamaonia; po o (ii) faataatiaese le nofosala ua faamaonia ma
faatonuina se tusitusiga e uiga i le tuusaolotoina e lē sala po o se faamasinoga fou; po o
(iii) toe teuteu le nofosala ua faamaonia ma, pe afai ua manatu le Faamasinoga Sili e tatau ai, teena ma faalēaogāina le faasalaga ua faaee atu ma tuuina atu so o se faasalaga (tusa lava pe sili ae pe itiiti ifo lona mamafa) lea sa ono mafaia e le Faamasinoga sa ia faamaonia le nofosala ona faaee atu i luga o le nofosala ua faamaonia, e pei ona toe teuteuina, po o le faafoeina o lē ua tetee i so o se tasi lava auala, lea sa ono mafaia e le Faamasinoga na faamaonia le nofosala, ona faafoeina ai lē ua tetee i luga o le nofosala ua faamaonia e pei ona ua faapea ona toe teuteuina; ma
112 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) mo so o se talosaga e faasaga i se tuusaolotoina e lē sala -
(i) faalēaogāina le talosaga; pe (ii) taliaina le talosaga ma faatonuina se
faamasinoga fou; pe (iii) taliaina le talosaga ma faamaonia le
nofosala o lē ua tetee i luga o le moliaga lea ua faia i ai le talosaga; po o
(iv) pe afai ua malie o ia e faapea o le a lē tatau ona faataatiaese le tuusaolotoina e lē sala, ae peitai ua faapea ua tatau i lē ua tetee ona faamaonia le nofosala i se isi lea soligatulafono ma ua faapea ai ona i ai i le Faamasinoga Faaitumalo le puleaga faa-faamasinoga e faamaonia ai le nofosala o lē ua tetee i le isi lea soligatulafono, e ese mai ai i le faalēaogāina o le talosaga, e faamaonia le nofosala o lē ua talosaga i le isi lea soligatulafono; ma
(c) mo se talosaga e faasaga i le faasalaga - (i) faamaonia le faasalaga; po o (ii) pe afai o le faasalaga (tusa po o le mea
atoa po o se vaega) o se mea lea sa le i maua ai e le Faamasinoga na ia tuuina atu le faasalaga se puleaga faale-faamasinoga na te tuuina atu ai, po o se tasi o faasalaga ua aliali manino mai ua soona sili atu po o ua lē lava po o e lē tatau ai ona:
(A) faalēaogāina le faasalaga ma suia so o se tasi lava faasalaga e tusa ai ma le tulafono (tusa lava pe sili ae pe itiiti ifo lona mamafa); pe
(B) faalēaogāina so o se vaega e lē lelei o le faasalaga e ono mafai ona tuueseina; pe
(C) fetuunai e tusa ai ma tapulaa e tatau ai i le tulafono, le faasalaga po o so o se vaega o lea lava faasalaga po o so o se tuutuuga na tuuina atu ai i totonu; ma
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 113
(d) mo se talosaga e faasaga i se poloaiga - (i) faamaonia le poloaiga; pe (ii) faataatiaese le poloaiga; pe (iii) faalēaogāina le poloaiga ma suia so o se
isi lava poloaiga e tatau ai i le tulafono (tusa lava pe sili ae pe itiiti ifo lona mamafa); pe
(iv) fetuunai e tusa ai ma tapulaa e tatau ai i le tulafono, le poloaiga po o se vaega o le poloaiga po o so o se tuutuuga na tuuina atu ai i totonu; ma
(e) mo se talosaga e faasaga i le aofaiga o so o se vaega tupe na poloaiina e ao ina totogi atu, ia faamaonia le aofaiga o tupe po o le faaopoopoina po o le faaitiitia o sea vaega tupe e tusa ai ma tapulaa e tatau ai i le tulafono.
(3) Afai ua faamaonia e le Faamasinoga Sili le nofosala o sē ua tetee e tusa ai ma le faafuaiupu (2)(b), na te mafai ona:
(a) toe tuuina atu muamua le mataupu i le Faamasinoga Faaitumalo mo le faasalaga; pe
(b) faia e ia lava le faasalaga o lē ua tetee. (4) I so o se itu, e mafai e le Faamasinoga Sili ona faataunuuina
so o se malosiaga lea na faataunuuina e le Faamasinoga o ia lea e ana le faaiuga e faasaga i ai le talosaga.
155. Malosiaga e faasaina ai le lipotia o taualumaga, ma isi mea faapena - I luga o so o se talosaga i tulaga lautele, e i ai i le Faamasinoga Sili le malosiaga lea e tasi e pei ona i ai i se Faamasinoga na faia le faamasinoga i lalo o fuaiupu 56 ma le 57.
Vaevaega 3 - Aiaiga e faasino i Talosaga uma
156. Malosiaga o le Faamasino e faasino i le faaopoopoina o le taimi-(1) E mafai e se Faamasino o le Faamasinoga Sili, i luga o le talosaga i so o se taimi a lē ua talosaga po o lē ua faamoemoe e talosaga, ona faaopoopo so o se taimi ua fuafuaina po o ua faatagaina i lalo o lenei Vaega mo le faauluina o so o se faasilasilaga po o le tuuina mai o se ata faataitai o so o se mataupu ua faaalia po o le faiga o so o se tasi lava mea e tusa ai o so o se
114 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
talosaga po o se talosaga ua faamoemoe e tuuina atu i le Faamasinoga Sili.
(2) E mafai e sē ua talosaga po o ua faamoemoe e talosaga i so o se taimi ona talosaga atu i le Faamasino o le Faamasinoga Sili ina ia toe iloilo so o se faaiuga a se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo o lo o teena ai se faaopoopoga o le taimi mo le tuuina atu o se ata faataitai o so o se mataupu ua faaalia i lalo o lenei Vaega.
(3) E mafai e le Faamasino ona faamaonia le faaiuga, feliuai le faaiuga ma faatagaina le faaopoopoga o le taimi e pei ona ua manatu le faamasino e tatau ai.
157. Faamatalaga molimau fou i luga o le talosaga-(1) E mafai e le faamasinoga o talosaga, i luga o le suesueina o se talosaga ina ia faatagaina ai ni faamatalaga molimau fou i totonu o le talosaga, ona faatagaina faamatalaga molimau fou pe afai:
(a) o le faamatalaga molimau fou sa le i mafaia ona tuuina atu i se faiga talafeagai i le faamasinoga; ma
(b) e tatau i le faamatalaga molimau fou ona avea e faapea, pe a oo ina iloiloina i le tuufaatasia ai ma le faamatalaga molimau sa tuuina atu i le faamasinoga ua mafai ona taua ai lea tulaga e faapea o le faatinoga e talafeagai ai a le Faamasino po o faatonu o le a mafai ai ona tuusaolotoina e lē sala po o le faamaonia o le nofosala o lē ua tetee; ma
(c) o le faamatalaga molimau fou e ono talitonuina i le itu e faapea o lea faamatalaga molimau ua mafai ona talitonuina.
(2) Afai o le faamatalaga molimau fou ua o se masaloga ma e lē faatuatuaina, e mafai e le faamasinoga o talosaga ona teena le faamatalaga molimau fou.
(3) O se tagata talosaga o ia lea ua faamoemoe e tuuina atu se faamatalaga molimau fou i luga o le talosaga e tatau ona:
(a) tuuina atu i lē ua tetee i totonu o le 20 aso faigaluega le faasilasilaga o le faamoemoe o lē ua talosaga ina ia faia ai faapena; ma
(b) tuuina atu i lē ua tetee o faamatalaga molimau fou i totonu o le 10 aso faigaluega talu ona tuuina atu le faasilasilaga.
1152016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) Afai ua tuuina atu le faamatalaga molimau fou i lē ua tetee i lalo o le faafuaiupu (3)(b), e mafai e le faamasinoga o talosaga, i luga o se talosaga, ona tolopoina le suesueina o le talosaga i se isi aso, ina ia avanoa ai i le taimi talafeagai e tali atu ai.
158. Tuuina atu o se tusi faapoloaiga a o tatali se talosaga - Afai, e tusa ai ma so o se faaiuga e faasaga i ai le talosaga a lē ua tetee, ua faasalaina lē ua tetee i le nofosala i le falepuipui, o le tusi faapoloaiga e noatia ai i le faataunuuina o le faasalaga e tatau ona tuuina atu, tusa lava po o ua uma ona tuuina atu lea faaaliga o le talosaga.
159. O le faamauieseina o se talosaga - E mafai e se tagata na talosaga, i so o se taimi ina ua tuanai le tuuina atu e lē na talosaga se faasilasilaga o le talosaga, po o ua uma ona talosaga lē na talosaga mo se faaopoopoga o le taimi mo le faasilasilaga o le talosaga, ona faamauiese le talosaga i le tuuina atu i le Resitara o le Faamasinoga Sili ma lē na tetee o se faasilasilaga ua faatonuina e faamauiese ai le talosaga, ma ina ua uma ona tuuina atu le faasilasilaga, ua faatatauina le talosaga ua faalēaogāina e le Faamasinoga Sili ona o le lē tuliloaina faale-faamasinoga.
160. Tuuina mai o se mataupu e se itu auai o lo o nofo puipuia-(1) So o se itu e auai i se talosaga o ia lea o lo o nofo puipuia ua avanoa e tuuina mai lana mataupu ma lana finauga i se faiga tusitusia ae le o le faia i se finauga tuufofoga pe afai e faapea ona manaomia e le itu e auai, lea e tatau ona iloiloina e le Faamasinoga Sili.
(2) I luga o le faafofogaina o so o se talosaga i tulaga lautele e faasaga i le nofosala ua faamaonia ma le faasalaga na pasia i luga o le nofosala ua faamaonia pe na o le nofosala ua faamaonia e faasaga i ai le talosaga, o lē na talosaga, pe afai o lo o nofo puipuia o ia, tusa lava po o avea ma ona sui se loia pe leai, ona avanoa ina ia auai, ma e tatau i le tagata ofisa o pule i le falepuipui lea o lo o taofia ai lē ua talosaga, e aunoa ma se tasi pule faataga e ese ai na i lo lenei faafuaiupu, ona na faia laasaga ina ia aveina ai lē ua talosaga i le Faamasinoga Sili mo le suesuega.
116 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(3) I luga o le faafofogaina o se talosaga i tulaga lautele e na o le faasalaga e faasaga i ai, po o so o se talosaga e ui atu i se mataupu ua faaalia e na o se fesili tau le tulafono e faasino i ai, o se itu e auai i le talosaga o ia lea o lo o nofo puipuia tusa lava po o avea ma ona sui se loia pe leai, e lē avanoa e auai ae seia vagana ai ona ua i ai faatasi ma le faatagaga a le Faamasinoga Sili, lea e mafai ona tuuina atu i luga o le talosaga tusia a lea itu faamasinoga.
(4) Afai ua tuuina atu le faatagaga a le Faamasinoga Sili mo se itu e auai i se talosaga o ia lea o lo o nofo puipuia ina ia auai i le faafofogaina o le talosaga, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga ona logoina le tagata ofisa e pule i le falepuipui lea o lo o taofia ai lea itu auai, ma e tatau i le tagata ofisa e pule i le falepuipui, e aunoa ma se tasi pule faataga e ese ai na i lo lenei faafuaiupu ma lea faasilasilaga ona poloaiina le itu e auai ina ia aumai i le Faamasinoga Sili mo le suesuega.
(5) O se itu e auai i se talosaga o ia lea ua aveina i le Faamasinoga Sili e tusa ai ma le faafuaiupu (2) po o le (4) e tatau, ae vagana ai ona ua poloaiina le tatalaina i tua o le itu e auai e le Faamasinoga Sili, ma ia vagana ai le taimi a o i ai le itu e auai i le tausiga puipuia a lea Faamasinoga, ona tumau pea i le tausiga puipuia a le tagata ofisa seia oo ina ua toe faafoi atu i le falepuipui lea o lo o taofia ai le itu e auai i totonu.
161. Malosiaga o le Faamasinoga Sili e faatonuina ai le toe faia o se faamasinoga-(1) I luga o se talosaga, e mafai e le Faamasinoga Sili ona toe auina atu le faaiuga e faasaga i ai le talosaga i le Faamasinoga Faaitumalo faatasi ai ma se faatonuga e faapea o le tagi e faasino i ai le talosaga ia toe faamasinoina.
(2) Afai ua toe auina atu le faaiuga e tusa ai ma le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona auina atu se tusi faamaonia mo lea itu i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo o ia lea e ana le faaiuga o lo o faasaga i ai le talosaga, faatasi ai i le itu i se talosaga i tulaga lautele ma pepa aloaia ma meafaitino e avea ma molimau o lo o taua i totonu o le fuaiupu 150.
(3) O le mataupu ua toe auina atu i lalo o lenei fuaiupu e ao ona faafoeina e faapei ai ua faatagaina se faamasinoga fou ina ia faia e faasino i le mataupu atoa i lalo o le fuaiupu 154.
1172016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(4) E faaaogā le fuaiupu 118 ma le 158, faatasi ai ma fetuunaiga i lenei fuaiupu.
162. Teuteuga o le nofosala ua faamaonia i le tuuina atu o se tasi soligatulafono e sui ai se isi soligatulafono-(1) Afai, i luga o so o se talosaga e faasaga i se nofosala ua faamaonia mo so o se soligatulafono (tusa lava pe faasaga foi le talosaga i le faasalaga pe leai) ua aliali atu i le Faamasinoga Sili e faapea:
(a) e le o lava faamatalaga molimau e lagolago ai se nofosala ua faamaonia mo lea soligatulafono, ae peitai e lava atoatoa e lagolagoina ai se nofosala ua faamaonia mo se tasi lava soligatulafono e foliga tutusa o laua uiga i totonu o le puleaga faale- faamasinoga a le Faamasinoga ua faamaonia ai le nofosala; ma
(b) sa le i muai tauleagaina lē ua tetee i lana tetee, e mafai e le Faamasinoga Sili i luga o so o se tuutuuga e faasino i totogi ma nisi uiga e ese ai e pei ona manatu o ia e tatau ai ona -
(i) teuteuina le nofosala ua faamaonia e ala i le tuuina atu o nisi lava soligatulafono e sui ai le soligatulafono na taua i le nofosala ua faamaonia, ma, pe afai e manatu o ia ua tatau ai, faalēaogāina le faasalaga na tuuina atu, ma e tusa pe tuuina atu so o se faasalaga lea e ono mafai ona tuuina atu e le Faamasinoga na faamaonia ai le nofosala (tusa lava pe sili ae pe itiiti ifo lona mamafa), po o le faafoeina o lē ua tetee i so o se tasi lava auala lea sa ono mafai ona faafoe ai o ia e le Faamasinoga na faamaonia le nofosala, i luga o le nofosala na faamaonia e pei ona toe teuteuina; po o
(ii) toe auina atu le nofosala ua faamaonia i le Faamasinoga Faaitumalo faatasi ai ma se faatonuga e faapea ua tatau ona toe teuteuina faapena.
(2) Afai ua toe auina atu se nofosala ua faamaonia i lalo o le faafuaiupu (1), e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona auina atu se pepa faamaonia e uiga i lea itu i le Resitara o le
118 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
Faamasinoga Faaitumalo o ia lea e ana le faaiuga ua faasaga i ai le talosaga, ma e tatau i le Faamasinoga Faaitumalo ona:
(a) toe teuteu le nofosala ua faamaonia, pe afai e manatu o ia ua tatau ai ona faalēaogāina le faasalaga na tuuina atu, ma tuuina atu so o se faasalaga lea ua ia te ia le puleaga faale-faamasinoga e tuuina atu ai (tusa lava pe sili ae pe itiiti ifo lona mamafa); po o
(b) le faafoeina o lē ua tetee i so o se tasi lava auala lea ua ia te ia le malosiaga e faafoeina ai lē ua tetee, e tusa ai o le nofosala ua faamaonia e pei ona toe teuteuina.
163. Faalēaogāina o se talosaga ona o le lē faia o laasaga e tuliloa ai faale-faamasinoga-(1) E mafai e le Faamasinoga Sili ona faalēaogāina se talosaga mo le lē tuliloaina faale-faamasinoga, pe afai:
(a) ua lē oo mai lē na talosaga i le faafofogaina o le talosaga ma, pe afai o lo o nofo puipuia lē ua talosaga, ma ua lē tuuina mai se mataupu po o se finauga tusitusia e pei ona aiaia i totonu o le fuaiupu 160; po o
(b) se tagata na talosaga, ua oo mai i le suesuega ae ua lē tuliloaina faale-faamasinoga lana talosaga.
(2) Afai ua faalēaogāina e le Faamasinoga Sili so o se talosaga ona o le lē tuliloaina faale-faamasinoga, e tatau i le Resitara o lea Faamasinoga ona auina atu se tusi faamaonia e uiga i lea itu i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo o ia lea e ana le faaiuga na faasaga i ai le talosaga.
164. Ia faamaonia e le Resitara le faaiuga e uiga i se talosaga - Ina ua maea le faaiuga a le Faamasinoga Sili e uiga i se talosaga, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona:
(a) auina atu se tusi faamaonia o le faaiuga i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo o ia lea e ana le faaiuga na faasaga i ai le talosaga; ma
(b) auina atu se ata o le tusi faamaonia i so o se itu e auai i le talosaga o ia lea o lo o nofo puipuia ma sa le i auai i le taimi na fai ai le faaiuga.
1192016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
165. Faaiuga a le Faamasinoga Sili-(1) Afai, i luga o so o se talosaga ua faamaonia e le Faamasinoga Sili so o se nofosala ua faamaonia, faasalaga, poloaiga, po o le aofaiga o so o se vaega tupe e ao ina totogi, pe afai ua faalēaogāina le talosaga ona o le lē tuliloaina faale-faamasinoga, po o pe afai ua uma ona tuuina atu se tusi faamaonia e tusa ai ma le fuaiupu 142, e faapea e le i tuliloaina faale-faamasinoga le talosaga, o le a tatau lava ona faamamaluina le faaiuga a le Faamasinoga Faaitumalo.
(2) Afai, i luga o se talosaga, o le Faamasinoga Sili: (a) ua faataatiaeseina po o ua na toe feliuaiina so o se
nofosala ua faamaonia, poloaiga, po o se tasi lava faaiuga; po o
(b) le toe teuteuina o so o se nofosala ua faamaonia po o se tasi lava faaiuga; po o
(c) le faalēaogāina po o le fetuutuunai o so o se faasalaga po o se poloaiga; po o
(d) le faaopoopoina po o le faaitiitia o le aofaiga o so o se vaega tupe na poloaiina e ao ina totogi,
e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo ona faia faamaumauga otooto o le faaiuga a le Faamasinoga Sili i totonu o faamatalaga tusia i totonu o le Tusi e Faamau ai Solitulafono e faasino i le faaiuga na faasaga i ai le talosaga.
(3) I so o se mataupu lea e faaaogā i ai le faafuaiupu (2), o le faaiuga a le Faamasinoga Sili po o le toe fetuutuunai e le Faamasinoga Sili, e faamamaluina e peiseai lava o lea faaiuga o se faaiuga a le Faamasinoga Faaitumalo.
(4) Afai ua tuuina atu e le Faamasinoga Sili se faasalaga o le nofosala i le falepuipui, o le tusi faapoloaiga e ao ina tuuina atu o le a tatau ona tuuina atu mai le Faamasinoga Sili ma ia sainia e se Faamasino.
(5) Afai ua fetuutuunai e le Faamasinoga Sili se faasalaga o le nofosala i le falepuipui sa tuuina atu e le Faamasinoga Faaitumalo, e lē tatau ona ia tuuina atu se tusi faapoloaiga fou e noatia ai mo le faasalaga e pei ona faapea ona fetuutuunai.
(6) Afai ua uma ona totogi e lē na talosaga se sala tupe e tusa ai ma se faasalaga a le Faamasinoga Faaitumalo ma i luga o le iloiloga o se tonu o le talosaga:
(a) ua faataatiaese le nofosala na faamaonia o lē na talosaga; po o
120 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) ua faalēaogāina le faasalaga ma so o se tasi lava faasalaga na tuuina atu e lē mo le totogiina o se sala tupe po o mo le totogiina o se sala tupe e itiiti ifo; po o
(c) ua fetuutuunai le faasalaga i se faaitiitiga i le aofaiga o le sala tupe na tuuina atu,
e agavaa lē na talosaga, i le noatia ma le fai fuafua i le poloaiga a le Faamasinoga Sili, se toe faafoiga o le vaega tupe, po o se vaega o lea lava vaega tupe, i le a lava le tulaga e mafai ai.
(7) I le faafuaiupu (6), “sala tupe” e aofia ai so o se totogi po o nisi lava tupe sa poloaiina e le Faamasinoga e ao ina totogi i luga o le nofosala ua faamaonia o lē na talosaga.
166. Faanofo puipuia o se tagata ina ua uma le faaiuga o se talosaga-(1) Afai:
(a) ua tuuina atu le faaiuga a le Faamasinoga Sili e faasino i so o se talosaga; po o
(b) ua faalēaogāina se talosaga ona o le lē tuliloaina faale- faamasinoga po o ua uma ona tuuina atu se tusi faamaonia i lalo o le fuaiupu 142 e faapea e le i tuliloaina faale-faamasinoga se talosaga,
so o se tagata o ia lea ua noatia i lalo o lea faaiuga po o le faaiuga na pogai mai le talosaga ina ia na tuliina se faasalaga o le nofosala i le falepuipui ma o ia lea e le o i ai i totonu o se nofoaga puipuia, e mafai ona pueina faapagota e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e se leoleo.
(2) Afai i le tuuina atu e le Faamasinoga Sili o se faaiuga, ua na faalēaogāina ai se faasalaga o le nofosala i le falepuipui na tuuina atu e le Faamasinoga Faaitumalo ma ua na le tuuina atu se tasi faasalaga o le nofosala i le falepuipui, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili i le nofoaga ua tuuina atu ai le faaiuga ona ia auina atu i le tagata ofisa o pule i le falepuipui lea o lo o taofia ai lē na talosaga po o lea na tatala mai ai o ia i tua i luga o se puipuigamalu se tusi faamaonia o lo o faaalia ai le taunuuga o le talosaga, ma, afai o lo o i ai lē na talosaga i le falepuipui ma e le o i le falepuipui mo so o se tasi lava mataupu, ua tatau ona tatala i tua lē na talosaga.
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 121
(3) Afai, i le tuuina atu e le Faamasinoga Sili o se faaiuga: (a) ua na fetuutuunai se faasalaga tau le nofosala i le
falepuipui na tuuina atu e le Faamasinoga Faaitumalo; po o
(b) ua toe teuteuina le nofosala ua faamaonia lea sa tuuina ai le faasalaga o le nofosala i le falepuipui e le Faamasinoga Faaitumalo,
e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili i le nofoaga lea na tuuina atu ai le faaiuga ona ia auina atu i le tagata ofisa o pule i le falepuipui se tusi faamaonia o le faaiuga, ma le tusi faapoloaiga na tuuina atu i le faatinoina o le faasalaga a le Faamasinoga Faaitumalo ua i ai le faamamaluga e faapei ai na toe teuteuina e tusa ai ma le tusi faamaoni.
(4) Afai e tusa ai ma le fuaiupu 142, ua faamaonia e se Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo e faapea ua lē tuliloaina faale-faamasinoga se talosaga, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Faaitumalo ona auina atu lea tusi faamaonia i le tagata ofisa o pule i le falepuipui lea o lo o taofia ai lē na talosaga.
(5) Afai ua faalēaogāina se talosaga ona o le lē tuliloaina faale- faamasinoga, e tatau i le Resitara o le Faamasinoga Sili ona auina atu se tusi faamaonia e uiga i lea itu i le tagata ofisa o pule i le falepuipui.
167. O le toe faaauauina ona faanofo vaavaaia ina ua maua le faaiuga o le talosaga - Afai e tusa ai ma so o se faaiuga lea na talosaga i ai lē ua tetee i se Faamasinoga Faaitumalo, ua ia te ia le puleaga faa-faamasinoga na tatalaina ai i tua lē ua tetee i luga o le faanofo vaavaaia, ma:
(a) o le taimi na iloiloina ai se tonu o le talosaga sa le i faataatiaeseina ai le faaiuga ina ia tatala i tua lē ua tetee i luga o le faanofo vaavaaia, po o sa le i faataatiaeseina ai le nofosala ua faamaonia lea na fai i ai le faaiuga; po o
(b) ua lē tuliloaina faale-faamasinoga le talosaga po o ua faalēaogāina ona o le lē tuliloaina faale- faamasinoga,
122 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
o le vaitaimi o le faanofo vaavaaia e pei ona faaalia manino e se Faamasinoga Faaitumalo po o e pei ona fetuutuunai e le Faamasinoga Sili o le a tatau lava ona toe faaauauina e afua mai le aso -
(i) ua faia ai le faaiuga o le talosaga; po o (ii) ua faamaonia ai e le Faamasino o le
Faamasinoga Faaitumalo po o le Faamasino Fesoasoani, ua ia te ia le puleaga faa- faamasinoga i lalo o so o se tulafono o lo o tuuina atu ai le malosiaga e tatala ai i tua se tagata e tetee i luga o le faanofo vaavaaia, e faapea ua lē tuliloaina faale-faamasinoga le talosaga; po o
(iii) ua faamaonia e le Resitara o le Faamasinoga Sili e faapea ua faalēaogāina le talosaga ona o le lē tuliloaina faale- faamasinoga.
168. E mafai ona poloaiina se itu faamasinoga ua na lē tuliloaina le talosaga na te totogiina totogi o le faamasinoga-(1) Afai ua tuuina atu se faasilasilaga o se talosaga ae ua faalēaogāina le talosaga ona o le lē tuliloaina faale-faamasinoga po o ua tuuina atu se tusi faamaonia i lalo o le fuaiupu 142 e faapea e le i tuliloaina faale-faamasinoga le talosaga, e mafai e le Faamasinoga Sili ona faatagaina i lē na tetee ni totogi e pei ona manatu o ia e tatau ai.
(2) E leai ni totogi e faia ae ua uma ona tuuina atu se faasilasilaga e lē ua talosaga o lo o faamauiese ai le talosaga e tatau ona faatagaina.
169. Faamamaluina o se poloaiga e faasino i totogi o le faamasinoga - Afai, o luga o le faaiuga o so o se talosaga, ua poloaiina ai so o se tasi o itu faamasinoga na te totogiina ni totogi, o le poloaiga e faasino i totogi e:
(a) ao ona aofia ai i totonu o le tusi faamaonia o le faaiuga ua auina atu i lalo o le fuaiupu 164; ma
(b) faamamaluina e faapei ai o lea totogi o se sala tupe na tuuina atu e le Faamasinoga Faaitumalo.
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 123
170. E leai ni totogifuapauina a le Faamasinoga e tatau ona totogi i luga o se talosaga a se tagata na faasalaina i le nofosala i le falepuipui - Afai o se tagata ua talosaga na faasalaina i le nofosala i le falepuipui e tusa ma le nofosala ua faamaonia lea e faasino i ai lana talosaga, e leai ni totogifuapauina a le Faamasinoga o le a tatau ona totogi mo le talosaga i totonu o se Faamasinoga Faaitumalo po o totonu o le Faamasinoga Sili.
Vaevaega 4 - Talosaga mai le Faamasinoga Sili i le Faamasinoga o Talosaga
171. Faamatalaina o uiga o upu - I totonu o lenei Vaega: “lē ua talosaga” e aofia ai se tagata o ia lea ua faamaonia le
solitulafono ma ua faamoemoe e talosaga i lalo o lenei Vaega;
“Tulafono Faafoe o Faamasinoga o Talosaga” o lona uiga o tulafono e faasino i faiga masani ma taualumaga a le Faamasinoga o Talosaga ua faia i lalo o lenei Tulafono po o so o se tasi lava tulafono;
“Faamasino” o lona uiga o se Faamasino o le Faamasinoga Sili a Samoa;
“faasalaga” e aofia ai: (a) se poloaiga a le Faamasinoga Sili ua faia i luga o se
moliaga ua faamaonia; ma (b) se faamatuu atu e aunoa ma se moliaga ua faamaonia e
tusa ai o lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono; ma
(c) mo le malosiaga o le Faamasinoga o Talosaga e tuuina atu ai le faasalaga, o se malosiaga e faia ai se poloaiga po o le faatonuina o se faamatuu atu i lalo o lenei Tulafono ma so o se tasi lava tulafono.
172. Aia tatau e talosaga ai i nisi o mataupu e tulai mai a o le i faia le faamasinoga-(1) I so o se taimi a o le i faia le faamasinoga e mafai e le Loia Sili po o lē ua tetee ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i le faia o se poloaiga po o le teena o le faia o se poloaiga e uiga i so o se mataupu e faapea:
(a) o le tuueseeseina po o le tuufaatasia o moliaga;
124 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(b) faatonuina ina ia eseese le faatinoina o faamasinoga o ni tagata o lo o molia faatasi;
(c) o le taliaina po o le lē taliaina o faamatalaga molimau; (d) o le teuteuga o moliaga; (e) o le faalēaogāina po o le teuteuina o se tagi i luga o ni
mafuaaga e faapea o le tagi e le o taua ai le aano moni o le solitulafono po o le soligatulafono.
(2) I so o se taimi a o le i faia le faamasinoga, o le tagata ua tetee, faatasi ai ma le faatagaga a le Faamasinoga o Talosaga, e mafai ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i se teena e faia se poloaiga mo nisi auiliiliga o so o se mataupu o lo o avea ma autu o so o se tagi.
(3) I luga o so o se talosaga i lalo o lenei fuaiupu, e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) faamaonia le faaiuga a le Faamasinoga Sili po o le Faamasino; po o
(b) le toe fetuunai o lea faaiuga, po o le faataatiaese ma faia so o se tasi lava poloaiga, e pei ona ua manatu le Faamasinoga o Talosaga sa tatau ona faia i le taimi muamua.
(4) Afai ua faamoemoe se tagata ina ia mauaina le faatagaga a le Faamasinoga o Talosaga e talosaga ai i lena Faamasinoga i lalo o lenei fuaiupu, e tatau i le tagata ona tuuina atu se faasilasilaga o le talosaga mo le faatagaga e talosaga ai, i se faiga e pei ona mafai ona faatonuina ai e Tulafono Faafoe o Faamasinoga o Talosaga, i totonu o le 10 aso faigaluega ina ua maea ona faia le faaiuga a le Faamasinoga Sili po o le Faamasino, e tusa lava po o mafuaaga mo le faaiuga o le a tuuina mai i se aso mulimuli mai ai ma e tusa lava po o so o se laasaga aloaia ua faia ina ia sainia, faauluina, po o le toe faaleleia i se isi faiga e ese ai le faaiuga e faapea ua talafeagai po o le a faia mulimuli mai ai.
(5) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga i so o se taimi ona faaopoopoina le taimi lea e mafai ai ona tuuina atu se faasilasilaga o se talosaga mo le faatagaga e talosaga ai i lalo o lenei fuaiupu.
(6) E ui lava ua faia se talosaga mo le faatagaga e talosaga ai i lalo o lenei fuaiupu, e mafai e le Faamasinoga Sili pe afai ua malie o ia e faapea o lea tulaga ua tusa ai ma manaoga o faaiuga amiotonu ina ia faia, ona faaauau le faamasinoga e aunoa ma le toe faatali i le iloiloina o le talosaga.
1252016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
173. O le faataatiaese o se fesili tau le tulafono-(1) E mafai e le Faamasinoga lea o lo o faamasino ai lē ua tetee ona faataatiaese, e tusa ai ma lenei fuaiupu se fesili tau le tulafono i le taimi o lo o faagasolo ai po o le tuanai ai o le faamasinoga, mo se manatu o le Faamasinoga o Talosaga, i le tulaga e uiga i pe a aliae mai i le faamasinoga.
(2) Afai o le faaiuga o le mataupu e mafai ai, i le manatu o le Faamasinoga Sili, ona faalagolago i luga o so o se mataupu o mea moni, e mafai e Faamasino, i le tauaofia ai ma faatonu o le Faamasinoga ona tuuina atu fesili i faatonu e uiga i mea moni eseese, ma e ao i le Faamasinoga Sili ona faia faamatalaga i nei fesili ma iuga o sailiiliga i fesili ia.
(3) E mafai e le Loia Sili po o lē o lo o tetee ona talosagaina le Faamasinoga a o faagasolo, ina ia faataatiaese le fesili tau le tulafono, ma afai ae teena, e tatau i le Faamasinoga, i le noatia ai ma le fai fuafua ona amanaia le talosaga, seia vagana o se talosaga ua faalēaogāina.
(4) Afai o le iuga o le faamasinoga e tatala i tua lē o lo o tetee, e tatau ona tatalaina i tua, i le noatia ai ma le fai fuafua i le toe pueina mai pe afai ae toe faatonuina e le Faamasinoga o Talosaga le toe faia o se isi faamasinoga.
(5) Afai o le iuga o le faamasinoga ua faamaonia le nofosala, o le Faamasinoga Sili:
(a) e tatau ona faateletelegese le faataunuuina o le faasalaga seia vagana ua maua se faaiuga o le fesili sa faataatiaese; ma
(b) e tatau ona tuuina atu lē o lo o tetee i le falepuipui, pe tatalaina foi i tua i puipuigamalu i luga o so o se tuutuuga ma aiaiga e manatu le Faamasinoga Sili ua talafeagai.
(6) Afai ua faataatiaese le fesili, e tatau ona faailoa mai se mataupu faale-faamasinoga i le Faamasinoga o Talosaga, mo so latou manatu, ina ia lagolagoina ma sainia e le Faamasino o lo o nofoia le nofoa i le faamasinoga.
(7) Afai ua faataatiaeseina le fesili i luga o talosaga, e tatau i le vaega o lo o talosaga mo le fesili e faataatiaese ona faailoa mai le mataupu, ma afai ae faataatiaese e le Faamasino le fesili i lona lava sogasoga lelei, e ao i le Faamasino lea ona ia faaali manino mai le mataupu.
126 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
174. Talosaga e uiga i le fesili tau le tulafono, fesili e le o faataatiaeseina-(1) Afai e teena e le Faamasinoga Sili ona faataatiaese se fesili e mafai e le vaega o lo o talosaga ona uunaia le Faamasinoga o Talosaga mo se faatagaga e talosaga ai e faasaga i lea tetee.
(2) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga i luga o se lafo faatu, ma luga o le iloiloga o ni molimau ua manatu ua talafeagai lona manaomia, ona faamatuu mai pe teena foi se faatagaga mo se talosaga.
(3) Afai o le a tuuina mai se faatagaga e talosaga ai, e ao ona faailoa mai le mataupu mo le manatu o le Faamasinoga o Talosaga e peiseai o lea fesili sa faataatiaese.
175. O le malosiaga o le Faamasinoga o Talosaga mo talosaga i luga o fesili tau le tulafono-(1) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga, i luga o lona sogasoga lelei, ona toe faia le mataupu.
(2) I le fofogaina o so o se talosaga e faia i luga o se fesili tau le tulafono e faasaga i le faamaonia ai o le nofosala, faasalaga po o se tuusaolotoina i lalo o le Vaega lenei, e tatau i le Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) faamaonia le faaiuga o lo o talosaga tetee mai; po o (b) afai o i ai se manatu e faapea e sese le faaiuga ma ua
maua mulimuli ane o se faamasinoga e le i lelei lona faatinoga, ia toe faia se isi faamasinoga; pe
(c) afai o le manatu ua faamaonia le nofosala a lē o lo o tetee, ma o se faaiuga ua sese, ma sa tatau ona tuusaolotoina lē o lo o tetee, ia poloaiina le faataatiaese o le faamaonia ai o le nofosala, ae avea o se poloaiga e tuusao loto ai; pe
(d) faia o so o se isi lava poloaiga e pei ona manaomia e le faamasinoga.
(3) Ae vagana ai ua faaaogā le faafuaiupu (2)(c), e lē tatau ona faataatiaese se moliaga ua faamaonia po o se tuusaolotoina po o e lē tatau ona faatonuina se faamasinoga fou, e tusa lava pe ua faia o se faaiuga i le mataupu tau le tulafono e manuia lē o talosaga, seia vagana ai, i le manatu o le Faamasinoga o Talosaga, o le mea sese o le faamasinoga ua mafua ai se sese matuia po o o le lē faatinoina lelei o le faamasinoga amiotonu.
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 127
(4) Afai e atagia mai i le Faamasinoga o Talosaga e le i i ai se afaina o moliaga uma i se mea na sese po o se mea na lē lelei ona faatinoina i le Faamasinoga e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) tuuina mai faatonuga eseese e tusa ai ma moliaga taitasi ma faaoo atu faasalaga mo so o se moliaga e tulaga lelei mai ma lē afaina i se sese po o se lē faatinoina lelei o le faamasinoga amiotonu; po o
(b) tuuina atu le mataupu i le Faamasinoga o i lalo faatasi ai ma se faatonuga ina ia faaoo atu se faasalaga e pei ona manaomia i le faia ai o le amiotonu.
(5) O poloaiga po o faatonuga a le Faamasinoga o Talosaga e ao ona faamaonia ma sainia lea e le Faamasino o lo o taiulu po o seei i le nofoa agai i le Resitara o le Faamasinoga lea sa faia muamua ai le mataupu, ma o lea poloaiga po o faatonuga e tatau ona faatinoina ia tino mai.
176. Aia tatau e talosaga ai faasaga i le faamaonia o le nofosala po o faasalaga-(1) O so o se tagata ua faamaonia le nofosala i le Faamasinoga Sili, ae vagana ai se talosaga ona o se faaiuga a le Faamasinoga Faaitumalo, e ao ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga:
(a) e faasaga i le faamaoniga o le nofosala ma le faasalaga ua pasia i luga o le faamaonia ai o le nofosala; po o
(b) e faasaga i le na o le faamaoniga o le nofosala; po o (c) e faasaga i na o faasalaga lava, ae vagana ai o le
faasalaga ua faatulagaina mai e le tulafono. (2) O so o se tagata ua faamaonia lona nofosala po o ua
faasalaina i le Faamasinoga Sili ona o se talosaga mai le Faamasinoga Faaitumalo e mafai, faatasi ai ma se faatagaga mai le Faamasinoga o Talosaga, ona talosagaina le Faamasinoga o Talosaga:
(a) e faasaga i le moliaga ua faamaonia faaletulafono, ma le faasalaga ua pasia mo lea moliaga ua faamaonia; po o le
(b) faasaga i le na o moliaga ua faamaonia faaletulafono; po o
(c) faasaga i le na o le faasalaga, ae vagana ai o lea faasalaga ua faatulagaina e le tulafono.
128 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
177. O le aia tatau a le Loia Sili e talosaga ai, e faasaga i faasalaga po o le tuusaolotoina-(1) E mafai e le Loia Sili ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i faasalaga ua maea ona pasia mo so o se tagata, ae vagana ai, o lea faasalaga ua faatulagaina e le tulafono.
(2) E lē mafai ona faia se talosaga i lalo o le faafuaiupu (1) e faasaga i se faasalaga faafalepuipui e le i tupu muamua a o le i oo i le aso e le i faamaeaina ai ona tuli le faasalaga e le o tetee, ma afai ae o lo o faatumauina pea e le Faamasinoga o Talosaga lea talosaga ma tuuina mai se faaopoopoga o lea faasalaga, e tatau ona toe valaauina lē ua faamaonia lona nofosala e faaauau le tauaveina o le vaitaimi faaopoopo ua tuuina mai e nofosala ai i le falepuipui.
(3) Afai, i luga o le suesuega o se tagata e uiga i se moliaga i luma o se Faamasino na o ia lava, ua tuusaolotoina le tagata i lea moliaga, e mafai e le Loia Sili ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i lea tuusaolotoina.
(4) Afai, i luga o se suesuega o se tagata e uiga i se moliaga i luma o se Faamasino faatasi ai ma faatonu, ua tuusaolotoina ai lea tagata i lea moliaga, e mafai e le Loia Sili i luga o mafuaaga e faapea o lo o tulai mai se tulaga faaletonu o le tulafono, ona talosaga tetee i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i le tuusaolotoina.
(5) O le faaletonu o le tulafono e aofia ai, ae lē faatapulaaina ai i tulaga ua faapea ona taua:
(a) o le fesili i le mafai ona taliaina o faamatalaga molimau; (b) o se faaiuga e uiga i le leai o se mataupu e tali atu ai i le
talosaga; (c) faatonuga a le faamasino e faia le suesuega i faatonu e
tusa ai ma le tulafono; (d) o le faamatalaga sao o le tulafono; (e) o le fesili e tusa ai o aafiaga faaletulafono e mulimuli
ane ai o mea moni e lē finauina; (f) pe o avanoa se tetee faapitoa i faatonu ina ia iloiloina;
(g) pe o se sailiiliga moni ua taua sa lē lagolagoina e so o se faamatalaga molimau;
(h) o le faaiuga a faatonu e lē talafeagai po o e lē mafai ona lagolagoina i le amanaia ai o faamatalaga molimau.
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 129
(6) I luga o le fofogaina o se talosaga tetee i lalo o le faafuaiupu (3) po o le faafuaiupu (4), e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) faalēaogāina le talosaga; po o (b) le faatumauina o le talosaga ma faatonuina se suesuega
fou.
178. Talosaga e faasaga i faaiuga a le Faamasinoga Sili e uiga i talosaga mai Faamasinoga Faaitumalo - E mafai e le Loia Sili faatasi ai ma le faatagaga a le Faamasinoga Sili, ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga e faasaga i se faaiuga a le Faamasinoga Sili e uiga i se talosaga mai le Faamasinoga Faaitumalo.
179. Aia tatau e talosaga ai faasaga i se faasalaga po o se moliaga ua faamaonia faaletulafono mo le faalēmigao i le Faamasinoga-(1) O se tagata o ia lea ua nofosala i totonu o le Faamasinoga Sili i se solitulafono o tulaga faalēmigao i lea Faamasinoga po o so o se isi lava faamasinoga, e mafai ona talosaga i le Faamasinoga o Talosaga:
(a) e faasaga i sailiiliga; po o (b) e faasaga i so o se faasalaga ua faaee atu mo tulaga
faalēmigao; po o (c) e faasaga uma i sailiiliga ma le faasalaga.
(2) O lenei Vaega e faaaogā i lenei fuaiupu e faapei ai sailiiliga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono.
180. Faaiuga o talosaga i totonu o mataupu masani-(1) I luga o so o se talosaga e faasaga i se moliaga ua faamaonia faaletulafono, e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona faatagaina le talosaga pe afai ua i le manatu o lea Faamasinoga:
(a) e faapea o le a tatau ona faataatiaese le faaiuga a faatonu, i luga o mafuaaga e faapea e lē talafeagai po o e lē mafai ona lagolagoina i le amanaia ai o faamatalaga molimau; po o
(b) e faapea o le faasalaga muamua a le Faamasinoga lea sa faamaonia ai moliaga o le tagata talosaga, o le a tatau ona faataatiaese i luga o mafuaaga o se faaiuga sese o so o se fesili tau le tulafono; po o
130 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(c) e faapea sa i ai se tulaga o le lē mafai i faiga faa- faamasinoga ona maua ai se faaiuga amiotonu, i luga o so o se mafuaaga; po o
(d) e faapea o le suesuega e le i faia i se tulaga aloaia. (2) E tatau i le Faamasinoga o Talosaga ona faalēaogāina le
talosaga, i so o se isi lava mataupu. (3) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga, e ui lava i lona
manatu e faapea o le itu ua faatulai mai i le talosaga e tatau ona fuafuaina mo le lelei o le tagata talosaga, ona faalēaogāina le talosaga pe afai ua manatu le Faamasinoga o Talosaga e faapea e le o tulai moni mai se tulaga taua o le lē mafai i faiga faa- faamasinoga ona maua ai se faaiuga amiotonu.
(4) I le noatia ma le fai fuafua i aiaiga faapitoa o lenei Vaega, e tatau i le Faamasinoga o Talosaga, pe afai na te faatagaina se talosaga e faasaga i se moliaga sa faamaonia faaletulafono, ona faalēaogāina le moliaga sa faamaonia faaletulafono, ma faatonuina se faaiuga o le tuusaolotoina e ao ona tusia, po o le faatonu o se suesuega fou, po o le faia o so o se isi lava poloaiga e pei ona manaomia i faaiuga amiotonu.
(5) I luga o so o se talosaga e faasaga i le faasalaga, e tatau i le Faamasinoga o Talosaga, pe afai ua ia manatu e faapea e ao ona faaoo atu se faasalaga e ese ai, ona:
(a) faalēaogāina le faasalaga sa faaoo atu, ma faaoo atu so o se isi lava faasalaga ua poloaia i totonu o le tulafono (tusa lava pe sili atu po o le itiiti ifo le mamafa) e suitulaga mo le uluai faasalaga; po o
(b) le fetuunai o le faasalaga po o so o sona vaega po o so o se tuutuuga ua faaee atu i ai; ma
(c) faalēaogāina le talosaga, i so o se isi lava mataupu.
181. Malosiaga o le Faamasinoga o Talosaga i totonu o mataupu faapitoa-(1) Afai, i luga o se talosaga i lalo o le fuaiupu 176, ua aliali mai i le Faamasinoga o Talosaga e faapea o sē ua talosaga, e ui lava e le i faamaonia lelei le nofosala i luga o nisi moliaga, a ua faamaonia lelei le nofosala i luga o nisi moliaga, e mafai e lea Faamasinoga ona:
(a) faamaonia le faasalaga sa tuuina atu i lē na talosaga; po o
2016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono 131
(b) le faaoo atu o se faasalaga e suitulaga mo le uluai faasalaga, e pei ona mafai ona poloaia i totonu o le tulafono, e le faaiuga i luga o le moliaga lea ua manatu ai le Faamasinoga o Talosaga e faapea ua faamaonia lelei ai le nofosala o lē na talosaga.
(2) Afai: (a) o se tagata talosaga ua faamaonia le nofosala i se
soligatulafono; ma (b) ua mafai e le Faamasino po o faatonu, i luga o le
moliaga po o moliaga, ona maua ai le nofosala o lē na talosaga, i nisi lava soligatulafono; ma
(c) i luga o sailiiliga a le Faamasino po o faatonu, ua aliali mai ai i le Faamasinoga o Talosaga e faapea sa tatau ona faamalieina le Faamasino po o faatonu, i luga o mea moni lea e faamaonia ai le nofosala o lē na talosaga i le isi lea soligatulafono,
e mafai e le Faamasinoga o Talosaga, i lo le faatagaina po o le faalēaogāina o le talosaga, ona suia mo le faaiuga sa faia e le Faamasino po o faatonu, se faaiuga o le nofosala i le isi lea soligatulafono ma faaoo atu so o se faasalaga e suitulaga mo le faasalaga sa faaoo atu e pei ona sa mafai ona poloaia i totonu o le tulafono mo le isi lea soligatulafono.
(3) Afai, i luga o se talosaga i lalo o le fuaiupu 176, ua aliali mai ai i le Faamasinoga o Talosaga e faapea sa faaletonu le mafaufau o lē na talosaga i le taimi na faia ai le soligatulafono ma ua tatau ai ona tuusaoloto i luga o tulaga o le faaletonu o le mafaufau o lē na talosaga, e mafai e le Faamasinoga o Talosaga ona faalēaogāina le moliaga o le nofosala.
(4) E faaaogā le Tulafono o le Tulaga Maloloina o le Mafaufau 2007 i lē na talosaga pe afai ua faalēaogāina le moliaga o le nofosala i lalo o le faafuaiupu (3), i le a lava le tulaga e mafai ona faaaogāina ai lea Tulafono, e faapei ai o lē na talosaga ua faapena ona tuusaolotoina ma faapei ai o faasinomaga o i totonu o lea Tulafono e faasino i le Faamasinoga po o se Faamasino ua avea foi ma faasinomaga i le Faamasinoga o Talosaga.
182. Toe umia ma le toe faaolaina o meatotino i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono-(1) O le faagaoioiga o se poloaiga mo le toe faaolaina o so o se meatotino i se tagata ua faia
132 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono, ma o le faagaoioiga, i le tulaga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono, o aiaiga o le fuaiupu 24(1) o le Tulafono o le Faatauina atu o Oloa 1975, e tusa ai o le toe umia o meatotino i oloa gaoia i luga o le faasalaga, e (seia vagana ai ua faatonuina e le Faamasinoga lea sa faamaonia ai le faasalaga, i se isi faiga e ese ai i totonu o so o se mataupu lea ua i ai i lona manatu, o le aia tatau e umia ai meatotino e lē faia i ai se finauga) faataatiaese:
(a) pe afai ua tuuina atu le faasilasilaga o le talosaga po o le faatagaga e talosaga ai, i totonu o le 14 aso faigaluega i le tuanai ai o le aso na faamaonia ai moliaga, seia oo ina faia le faaiuga o le talosaga; ma
(b) i totonu o so o se mataupu seia oo ina faamutaina aso faigaluega e 14 i le tuanai ai o le aso na faamaonia ai moliaga.
(2) Mo faamoemoega o le faafuaiupu (1), pe afai o le faagaoioiga o le poloaiga po o se aiaiga o le Tulafono o le Faatauina atu o Oloa 1975, ua faataatiaese, seia oo ina faia le faaiuga o le talosaga, e lē aloaia le poloaiga po o le aiaiga e tusa ai o meatotino ua fesiligia, pe afai ua faalēaogāina le nofosala i luga o se talosaga.
(3) E mafai ona aiaia ai tulafono faafoe mo le faamautuina o le vaavaaiga malu o so o se meatotino, a o talia le faagaoioiga o le poloaiga po o le aiaiga sa faataatiaese.
(4) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga, e ala i se poloaiga ona soloia pe fetuunai so o se poloaiga ua faia i luga o se suesuega mo le toe faaola mai o so o se meatotino i so o se tagata, e ui lava e le i faalēaogāina le nofosala, ma o le poloaiga, pe afai e soloia, e lē aloaia, ma, pe afai e fetuunai, e aloaia e pei ona fetuunai ai faapena.
183. Malosiaga faaopoopo o le Faamasinoga o Talosaga-(1) Mo faamoemoega o se talosaga tetee po o se talosaga mo le faatagaga e talosaga ai e faasaga i se moliaga ua faamaonia po o se faasalaga, e mafai e le Faamasinoga o Talosaga, pe afai ua ia manatu ua talafeagai ai po o i se tulaga faanatinati i manaoga o faaiuga amiotonu, ona faia so o se tasi po o tulaga uma ua taua e faapea:
1332016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(a) poloaia le tuuina atu o so o se pepa aloaia, o meafaitino e avea ma molimau, po o isi mea e fesootai i ai i taualumaga, ma o le tuuina atu o ia tulaga e aliali atu ai i lea Faamasinoga le tulaga e talafeagai ai mo le faia o le faaiuga o le mataupu;
(b) poloaia se tagata molimau o ia lea o le a avea ma molimau e faamalosia le i ai i le suesuega, ina ia auai ma ia suesueina i luma o le Faamasinoga o Talosaga, e tusa lava pe sa valaauina i latou pe leai foi i le suesuega, po o le poloaia o le suesuega o tagata molimau ina ia faia i le faiga ua faatonuina e Tulafono Faafoe o le Faamasinoga o Talosaga i luma o se Faamasino po o tagata ofisa o lea Faamasinoga, Faamasino po o se isi tagata ua tofia e le Faamasinoga o Talosaga mo le faamoemoe, ma faataga le taliaina o so o se faamatalaga tauto a se molimau ua faapena ona avea e fai ma faamatalaga molimau i luma o lea Faamasinoga;
(c) talia faamatalaga molimau, pe afai e ofoina atu e so o se tagata molimau (e aofia ai le tagata talosaga) o ia lea o se tagata molimau agavaa ae le o se tagata molimau e faamalosia le auai;
(d) pe afai o se fesili ua faatulai mai i luga o le talosaga e aafia ai se suesuega faaumiumi o pepa aloaia po o faamatalaga, po o so o se suesuega faasaienisi po o suesuega i totonu o le atunuu, lea e lē mafai i le manatu o le Faamasinoga o Talosaga ona faia i se tulaga talafeagai i luma o lea Faamasinoga, ia poloaia le faaooina atu o le fesili i se faiga ua faatonuina e Tulafono Faafoe o le Faamasinoga o Talosaga, mo le suesuega ma lipoti atu i se komesina faapitoa ua tofia o lea Faamasinoga, ma galue i luga o le lipoti a so o sea komesina, i le a lava le tulaga ua manatu le Faamasinoga o Talosaga ua talafeagai ai i lona faaaogāina;
(e) ia tofia se tagata o tomai faapitoa e galue e avea o se faufautua i le Faamasinoga o Talosaga pe afai ua aliali mai i lea Faamasinoga e faapea e manaomia se
134 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
tagata o tomai faapitoa mo le faia o le faaiuga tatau o le mataupu.
(2) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga i totonu o so o se taualumaga ona faatino e faasino i taualumaga so o se isi lava malosiaga lea e mafai ona faatinoina i lea lava taimi e le Faamasinoga o Talosaga e uiga i talosaga o mataupu tau le va o tagata, ma tuuina atu so o se poloaiga talafeagai mo le faamalosia o poloaiga po o faasalaga a lea Faamasinoga.
(3) E lē tatau i le Faamasinoga ona faaopoopoina se faasalaga e ala i se mafuaaga o po o i le iloiloina o so o se faamatalaga molimau lea e le o tuuina atu i le suesuega.
184. Tiute tauave o le Resitara e tusa ai o faasilasilaga o le talosaga, ma isi faapena-(1) E tatau i le Resitara o Faamasinoga o Talosaga ona:
(a) faia uma laasaga talafeagai mo le mauaina o se suesuega o so o se talosaga po o le talosaga mo le faatagaga i le talosaga lea ua tuuina atu ai le faasilasilaga; ma
(b) maua mai ma faataatia i luma o le Faamasinoga o Talosaga i se faiga lelei pepa aloaia uma, o meafaitino e avea ma molimau ma isi mea uma e fesootai ma taualumaga i totonu o le Faamasinoga e ona le faaiuga lea e faasaga i ai le talosaga, lea e aliali mai ai ua talafeagai mo le faia o le faaiuga tatau o le talosaga tetee po o le talosaga.
(2) So o se pepa aloaia, o meafaitino e avea ma molimau, po o isi mea e fesootai ma taualumaga e uiga i le suesuega a so o se tagata, o ia lea, pe afai ua faamaonia le nofosala, ua agavaa po o e mafai ona faatagaina e talosaga faasaga i le moliaga ua faamaonia po o le faasalaga e tatau ona tausia:
(a) i le vaavaaiga malu a le Faamasinoga Sili; po o (b) i le vaavaaiga malu a le Faamasinoga o Talosaga,
e tusa ai o Tulafono Faafoe ua faia mo le faamoemoe, mo sea taimi e pei ona mafai ona aiaia ai e ia Tulafono Faafoe, ma i le noatia ma le fai fuafua i so o se malosiaga e pei ona mafai ona tuuina atu e ia Tulafono Faafoe mo le tulaga fuafuaina e faamatuu atu ai pepa aloaia, meafaitino e avea ma molimau po o mea mo lea vaavaaiga malu.
1352016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(3) E tatau i le Resitara ona tuuina atu pepa faatumu talafeagai ma faatonuga e faasino i faasilasilaga o talosaga tetee po o faasilasilaga o talosaga i so o se tagata o ia lea ua faamalosia i latou, o tagata ofisa o faamasinoga, tagata ofisa o vaaia le falepuipui, ma so o se isi lava tagata ofisa po o so o se tagata e pei ona manatu le Resitara ua talafeagai ai.
(4) E tatau i le tagata ofisa e vaaia le falepuipui ona taulamua: (a) e faataatia pepa faatumu ma faatonuga i le faamatuu atu
o le pagota o naunau e talosaga po o le faia o se talosaga i lalo o lenei Vaega; ma
(b) so o se faasilasilaga e tuuina atu e se pagota i totonu o lea faalapotopotoga ina ia faaoo atu e avea ai ma sui o le pagota i le Resitara.
(5) E tatau i le Resitara ona lipoti atu i le Faamasinoga o Talosaga po o se Faamasino o lea Faamasinoga so o se mataupu lea e aliali mai i le Resitara e faapea, e ui lava e leai se talosaga na faia mo le faamoemoe, ua tatau ona tuuina atu le fesoasoani faaletulafono i se tagata talosaga.
185. Faamatalaga molimau mo le Faamasinoga o Talosaga- (1) I luga o so o se talosaga tetee po o se talosaga mo le faatagaga e talosaga tetee ai i lalo o lenei Tulafono, e tatau i le Faamasinoga lea sa muai faamaonia ai le nofosala o lē ua talosaga, pe afai ua ia manatu ua talafeagai ai po o pe afai ua faapea ona manaomia e le Faamasinoga o Talosaga, ona auina atu i le Faamasinoga o Talosaga e faaopoopo atu i ai so o se pepa aloaia ua faasinomia i le fuaiupu 184 po o i so o se tasi lava Tulafono Faafoe, se ata o le tulaga atoa po o so o se vaega e pei ona mautu i so o se faamatalaga ua tuuina atu i le Faamasino o lo o taitai i le suesuega.
(2) E mafai e le Faamasinoga o Talosaga pe afai ua ia manatu e le o sao atoa faamatalaga, ona tuuina atu so o se isi lava faamatalaga molimau o mea na faia i le suesuega e pei ona ia manatu ua talafeagai ai.
186. Aia tatau a lē na talosaga e fai ai sona sui-(1) I luga o le fofogaina o se talosaga po o i so o se taualumaga amata po o e patino i se talosaga, e agavaa le tagata talosaga ina ia auai i le fofogaina (e tusa lava pe o suia lē o talosaga e se loia pe leai foi) pe afai o lē o talosaga o lo o i se puipuigamalu.
136 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(2) O le malosiaga o le Faamasinoga o Talosaga e faaoo atu ai so o se faasalaga i lalo o lenei Tulafono, e mafai ona faataunuuina e tusa lava pe le o auai lē na talosaga ona o so o se mafuaaga.
187. Malosiaga e faasaina ai ona lipotia taualumaga ma isi tulaga faapena - O le Faamasinoga o Talosaga e i ai ona malosiaga tutusa e pei o le Faamasinoga Sili i lalo o le fuaiupu 55 ma le 56, ma o ia fuaiupu e faaaogā faatasi ma fesuiaiga talafeagai i taulaumaga ua i luma o le Faamasinoga o Talosaga.
VAEGA 12 AIAIGA ESEESE
188. Tupe totogi o faamasinoga-(1) Afai ua faamaonia faaletulafono e le Faamasinoga se moliaga o se tagata tetee, e mafai e le Faamasinoga ona poloaia le tagata tetee ina ia totogiina i le tagata na tuuina atu faamatalaga o tupe e pei ona manatu le Faamasinoga ua tonu ma talafeagai ai mo totogifuapauina o le Faamasinoga, tupe alu mo tagata molimau ma tagata faamatala upu, ma totogifuapauina o loia.
(2) Afai ua faaui i tua pe faalēaogāina se tagi, e mafai e le Faamasinoga ona poloaia na o le tagata e tuuina atu faamatalaga e totogi atu i le tagata tetee tupe e pei ona manatu le Faamasinoga e tonu ma talafeagai ai mo totogifuapauina o le loia a le tagata tetee ma tagata molimau agavaa faapitoa, pe afai e le o i ai ni faamatalaga molimau e lagolago ai le tagi ma faapea foi ma se faamatalaga molimau e faapogai ai ona masalomia e se tagata talafeagai le tagata tetee, ae le o se isi itu e ese ai.
(3) E lē tatau i le Faamasinoga ona poloaia ni tupe e totogi e le tagata ua ia tuuina atu faamatalaga po o moliaga pe afai ua faatagaina le fesoasoani faaletulafono mo le tagata tetee.
(4) O tupe e totogi ua faatagaina i lalo o lenei fuaiupu e lē tatau ona silia ma le aofaiga ua aiaia i so o se fua faatatau ua faatonuina e tulafono faatonutonu po o tulafono faafoe ua faia i lalo o lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono.
(5) O so o se tupe totogi ua faatagaina i lalo o lenei fuaiupu: (a) e ao ona faamaoti mai i moliaga ua faamaonia
faaletulafono po o le poloaiga mo le faalēaogāina; ma
1372016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(b) e mafai ona toe faaola mai i le faiga lava lea e avea o se sala tupe.
(6) E mafai e le tagata tetee po o le Loia Sili ona talosaga tetee faasaga i so o se poloaiga mo tupe totogi.
(7) E lē tatau ona faia se poloaiga mo totogi o faamasinoga e lagolago ai le tagata tetee pe afai na mafua lava i lana amio i le tuanai ai o le soligatulafono le moliaga ua tuuaia ai.
189. Tupe faaalu i tagata molimau-(1) E mafai e le Faamasinoga ona poloaiina se itu faamasinoga, o ia lea na ala ai ona oo mai se tagata molimau i le Faamasinoga, ina ia totogina atu ni tupe totogi o le faamasinoga ma tupe alu i lea tagata molimau, e lē silia le aofaiga o tupe ua aiaia mo lea itu i so o se fua faasolo ma faatonuina e tulafono faatonutonu po o tulafono faafoe ua faia i lalo o lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono.
(2) E ono mafai ona faamamaluina le poloaiga i le faiga lava lea e tasi e pei o se sala tupe.
190. O gaoioiga e lē tatau ona faia i le Aso Sa-(1) O gaoioiga nei e lē tatau ona faia i se Aso Sa:
(a) o le tuuina atu po o le faataunuuina o se tusi samania; po o
(b) le tuuina atu po o le faaooina atu o tusi samania po o isi pepa aloaia; po o
(c) so o se isi lava gaoioiga po o taualumaga e faia e uiga i se mataupu e faaaogā i ai lenei Tulafono.
(2) Ae vagana ai le faafuaiupu (1), o gaoioiga nei e mafai ona faia ma taualumaga e faataunuuina lelei i se Aso Sa e pei ona faia i so so se isi lava aso:
(a) e mafai ona tuuina atu ma faatumu se tusi faapoloaiga e pueina ai se tagata tetee po o lē ua talosaga;
(b) e mafai ona tuuina atu ma faataunuu se tusi faapoloaiga e pueina ai faapagota po o, mo le tulai ai o so o se tagata e manaomia lona tuuina atu o faamatalaga molimau;
(c) e mafai ona tuuina atu ma faataunuuina se tusi faapoloaiga e sueina ai;
138 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(d) e mafai ona faaulu se tagi po o le faia o so o se laasaga pe afai e talafeagai ai ina ia mafai ai ona tuuina atu so o se tusi faapoloaiga ua taua i le parakalafa (a), (b) po o le (c);
(e) e ono mafai ona faataunuuina se tusi faapoloaiga e noatia ai (ae vagana ai mo le tulaga o le lē totogiina o se aofaiga o ni tupe);
(f) e mafai ona pueina faapagota so o se tasi e aunoa ma le faia o se tusi faapoloaiga; ma o so o se tagata ua faatagaina ina ia taofia ma tuuina atu i lalo o le vaavaaiga a leoleo e aunoa ma se tusi faapoloaiga, e mafai ona taofia i se nofoaga puipuia;
(g) e mafai ona faataga le tatalaina i tua o so o se tagata po o le tatalaina i tua i luga o se puipuiga;
(h) e mafai ona faia so o se faamatalaga. (3) So o se tagata o ia lea ua ia solia le faafuaiupu (1), ua ia faia
se soligatulafono ma e noatia i se sala tupe e lē sili le iunite tau faasalaga e 1.
(4) O se gaoioiga ua faia i se Aso Sa e soli ai le faafuaiupu (1), o le a tatau ona faalēaogāina mo na o le mafuaaga e faapea ua faia lea tulaga i se Aso Sa.
191. Ia lē fesiligia taualumaga ona o le lē atoatoa o le tulaga tino mai - E leai se tagi, faasea, tusi samania, faamaoniga o le nofosala, faasalaga, poloaiga, noataga faa-feagaiga, tusi faapoloaiga, po o nisi pepa aloaia, ma e leai se faagasologa po o se taualumaga e faalēaogāina, faataatiaese, po o le faatatauina ua faalēaogāina e se Faamasinoga ona o le mafuaaga e tasi o se mea ua lē atoatoa ona faia, mea ua faaletonu, o se mea ua lē faia, po o o le lē atoatoa o le tulaga tino mai seia vagana ai ona ua faamalieina le Faamasinoga e faapea, o lo o i ai se uiga sese, tau le faataunuuina o le faamasinoga tonu.
192. Maliega a le Loia Sili i taualumaga i nisi mataupu mo soligatulafono e faia i luga o vaa po o vaalele-(1) O taualumaga mo le faamasinoga ma le faasalaga o se tagata o ia lea:
(a) tusa lava po o ia o se tagatanuu o Samoa pe leai foi, po o se tagata e masani ona nofomau i totonu o Samoa, ua molia i lona faia i fafo atu o Samoa se
1392016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
soligatulafono i luga po o i so o se vaa po o se vaalele lea e le o se vaa po o se vaalele o Samoa; po o
(b) tusa lava po o ia o se tagatanuu o Samoa pe leai foi, po o se tagata e masani ona mau i totonu o Samoa, ua molia i lona faia i so o se nofoaga i totonu o Samoa po o i le vanimonimo i luga ae o Samoa, o se soligatulafono i luga o vaa po o so o se vaalele lea e pule ai le Malo o se isi atunuu e ese ai ma Samoa po o, ua umia e se tagata e avea ma sui o po o, mo le lelei ma le manuia o lea malo, tusa lava po o faaaogāina i le taimi nei pe leai foi le vaa po o le vaalele e avea o se vaa po o se vaalele a so o se vaega-au faaauupegaina a lea atunuu,
o le a lē tatau e tusa ai ma na aiaiga o lenei Tulafono, ona faia i totonu o se Faamasinoga seia vagana ai ua i ai le maliega a le Loia Sili.
(2) Afai: (a) o lo o faamaonia mai i le maliega a le Loia Sili i lalo o
le faafuaiupu (1) e faapea e tatau ona faanatinati le faia o taualumaga; ma
(b) o le a faatoa tatau ona faia taualaumaga ina ia tusa ai ma le puleaga faafaamasinoga ua faaee atu i le Vaega II o le Tulafono o Solitulafono 2013,
e lē tatau i le Loia Sili ona tuuina atu lana maliega seia vagana ai ua faamalieina e faapea ua tuuina mai le maliega a le Malo o lea atunuu lea e ona le vaa po o le vaalele ina ia faia taualumaga i totonu o Samoa.
(3) I le avea ai o se tuusaunoaga i le faafuaiupu (1), e mafai ona pueina faapagota se tagata ua molia i le soligatulafono ua taua i le faafuaiupu (1), po o e mafai ona tuuina atu ma faataunuu se tusi faapoloaiga mo le pueina faapagota o le tagata, ma e mafai ona taofia i le falepuipui le tagata po o e tatala i tua i luga o puipuiga le tagata e tusa lava pe e le i maua mai le maliega a le Loia Sili e uiga i le faia o se moliaga mo le soligatulafono ae peitai e lē toe faia se isi po o nisi taualumaga seia vagana ua maua mai lea maliega.
140 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
193. Ia lē faataatiaese se taui tau le va o tagata - E leai se taui tau le va o tagata mo so o se gaoioiga po o se mea ua lē faia, e ao ona faataatiaese ona o se mafuaaga e faapea, o le gaoioiga po o se mea ua lē faia, ua faia ai o se soligatulafono.
194. O le faalēmigao i Faamasinoga-(1) Afai o se tagata i so o se taualumaga faasolitulafono po o se taualumaga tau le va o tagata ua ia:
(a) faaoolima, tau faamatau, tau faafefe, po o ua ia taufaifai ma le loto i ai i se Faamasino, Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo, Faamasino Fesoasoani po o so o se Resitara, po o so o se tagata ofisa o le faamasinoga po o so o se faatonu, po o so o se tagata molimau, po o so o se leoleo a o faagasolo taualumaga po o auai ai i le faamasinoga, po o i le gasolo atu po o le toe foi mai, mai le faamasinoga; po o
(b) ua ia faauilavea po o le faalavelaveina o taualumaga o le Faamasinoga po o i se isi auala ua ia faia amioga e lē tusa ai i totonu o le faamasinoga; po o
(c) ua ia faia ma le loto i ai ma e aunoa ma se faatagaga faaletulafono lona lē usitaia o so o se poloaiga po o se faatonuga a le Faamasinoga i le faagasologa o le fofogaina o so o se taualumaga; po o
(d) ua ia fesoasoani ma le loto i ai, taupulepule, fautuaina, maua mai po o le faaosoosoina so o se isi lava tagata ina ia faia so o se tulaga o mea ua faamatalaina i le parakalafa (a) e oo atu i le (c),
e mafai e se leoleo po o se tagata ofisa o le faamasinoga i le i ai po o le aunoa ai ma le fesoasoani a so o se isi lava tagata, e ala i le poloaiga a le faamasinoga e tuuina atu i le tagata ma taofia i se nofoaga puipuia seia oo ina ua manava galuega a le faamasinoga.
(2) I so o sea mataupu i le faafuaiupu (1), e mafai e le Faamasinoga (e lē aofia ai, ae peitai o se Faamasinoga o lo nofoia le nofoa e se Faamasino Fesoasoani e aunoa ma le puleaga faa- faamasinoga lautele ua tuuina atu e tusa ai ma le fuaiupu 18 o le Tulafono o le Faamasinoga Faaitumalo 1969), pe afai ua ia faamaonia le nofosala o le tagata i le maea ai ona tuuina atu i le
1412016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
tagata se avanoa talafeagai e fofogaina ai lana tetee mo ia soligatulafono taitasi, ona faasalaina le tagata:
(a) ina ia totogi se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga; po o
(b) le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina,
ma ua faaletonu le totogiina o le sala tupe, e mafai ona faatonuina e faapea ia nofosala i le falepuipui lē ua tetee mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, seia vagana ai ua vave totogi le sala tupe.
(3) E leai se mea i totonu o lenei fuaiupu e aafia ai so o se malosiaga po o le pule faataga a se Faamasinoga e faasala ai se tagata mo uiga le migao i le Faamasinoga i so o se mataupu e le o faaaogāina i ai lenei fuaiupu.
195. Agasala mamafa, amioga e lē tusa ma tatau ai ma le faiga tau le faamasinoina-(1) E leai se eseesega i le va o soligatulafono na uluai taua o agasala mamafa ma amioga e lē tusa ma tatau ai, po o i le va o soligatulafono e faasalaina i luga o se pepa aloaia e molia ai po o tagi ua faauluina e le Loia Sili ma e ala i otootoga o moliaga na faamaonia faaletulafono; ma e tusa ma le tulaga e mafai ai ona talafeagai mo le faamoemoe o so o se tulafono faafoe o le tulafono lautele po o so o se tulafono o lo o faamamaluina i totonu o Samoa, o soligatulafono uma o le tuufaatasiga lea o soligatulafono po o solitulafono.
(2) O se faamasinoga i so o se tulafono i le faamasinoina o se soligatulafono e ala i le tuuaia po o e ala i taualumaga otooto, e ao ona faauigaina e avea o se faamasinoga i le faamasinoina o le soligatulafono e se Faamasinoga i faagasologa masani o lana puleaga faasolitulafono ma taualumaga.
196. Taualumaga faasaga i itu faamasinoga i soligatulafono, fesoasoani faalilolilo, ma tagata e taliaina-(1) O lenei fuaiupu e faaaogā i se tagata ua molia:
(a) i le avea ai ma se vaega auai i se soligatulafono (e le o le tagata o ia lea na ia faia moni le soligatulafono); po o
(b) e faatasi ai ma se tagata na fesoasoani faalilolilo i se solitulafono a ua iloa le mea moni; po o
142 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(c) faatasi ai ma le taliaina o meatotino ma lona iloa lelei na maua mai i se auala lē faamaoni.
(2) O se tagata o ia lea o lo o faasino i ai le faafuaiupu (1) e mafai ona faia faasaga i ai taualumaga ma faamaonia le nofosala mo se soligatulafono tusa lava po o le tagata solitulafono autu pe leai foi po o so o se isi lava vaega auai i le soligatulafono, po o le tagata lea na ala mai ai le meatotino ua maua lea sa faia faasaga i ai taualumaga po o ua faamaonia le nofosala.
(3) E mafai ona faia taualumaga faasaga i se tagata o ia lea ua faamaonia lona nofosala o lo o faasino i ai le faafuaiupu (1):
(a) e na o ia lava i lona avea ai o se tagata ofisa taua; po o (b) e soofaatasi ma le tagata solitulafono autu po o isi
tagata solitulafono, po o le tagata lea na maua mai ai le meatotino i se auala le faamaoni.
(4) Afai ua maua mai so o se meatotino i se auala le faamaoni, e mafai ona molia so o se aofaiga o tagata na taliaina lea meatotino i taimi eseese, po o so o se vaega po o ona vaega, i soligatulafono e tulaga ese mai isi soligatulafono ma e mafai ona faamasinoina faatasi.
197. Tuuina atu o pepa aloaia, ma isi mea faapena o lo o umia e le Matagaluega ma isi-(1) Afai o lo o umia se pepa aloaia, faamaumauga, faamatalaga po o mea ua manaomia ma le faamoemoe o so o se suesuega po o moliaga o se soligatulafono e se Matagaluega, se lala sooupu o le Malo po o se faalapotopotoga a le Malo, e ao i le Matagaluega, lala sooupu a le Malo po o le faalapotopotoga a le Malo, i luga o se talosaga tusitusia e faia e le Loia Sili, ona tuuina atu pepa aloaia, faamatalaga po o mea manaomia i le faafoe moliaga.
(2) E tatau ona tuuina atu se pepa aloaia, faamaumauga po o faamatalaga i lalo o le faafuaiupu (1) e tusa lava pe e agatapuia pe aloaia, po o e faasaina i lalo o se tulafono ona faailoaina atu.
198. Tulafono Faatonutonu-(1) E mafai e Le Ao o le Malo, i le faia i luga o le fautuaga a le Kapeneta, ona faia tulafono faatonutonu e aloaia ai aiaiga po o, mo faamoemoega o lenei Tulafono, ma aemaise lava tulafono faatonutonu nei:
1432016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(a) ia faatonuina ai pepa faatumu e ao ona faaaogāina e tusa ai o so o se taualumaga ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(b) ia faatonuina totogifuapauina o loia e totogi e itu faamasinoga o taualumaga ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(c) ia faatonuina totogifuapauina, alauni Malaga ma tupe alu e totogi atu i tagata faamatala upu ma i tagata o lo o tuuina atu faamatalaga molimau i taualumaga ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(d) ia faatonuina totogi o faamasinoga ma tau faaee atu e totogiina e itu faamasinoga i taualumaga ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(e) ia faatonuina le taualumaga mo le faaaogāina o faamatalaga molimau a tagata molimau i lalo o fuaiupu 43 e oo atu i le 45, e aofia ai aiaiga mo le manaomia ai o le auai o tagata molimau, o le taliina o fesili ma le tuuina atu o pepa aloaia;
(f) ia aiaia ai mo po o faatonuina ai so o isi mataupu e tusa ai o lea na fuafuaina po o le manaomia ai o tulafono faatonutonu i lalo o lenei Tulafono.
(2) So o se tusi faapoloaiga po o se tusi samania e manaomia i lalo o lenei Tulafono, e ao lava ona faia i le pepa faatumu faatonuina.
(3) E mafai ona teuteuina, suia pe soloia foi le Faamatalaga e tulafono faatonutonu ua faia i lalo o lenei fuaiupu.
199. Tulafono Faafoe o le Faamasinoga-(1) E mafai e Le Ao o le Malo, i le faia i luga o le fautuaga a le Palemia, ma, faatasi ai ma le maliega a le Komiti o Tulafono Faafoe ua faavaeina i lalo o le fuaiupu 40(2) o le Tulafono o Faamasinoga 1961, ona faia, teuteu, suia po o le soloia tulafono faafoe e faatonutonu faaletulafono ai le faiga ma taualumaga ma faatulagaga o taualumaga a le Faamasinoga Faaitumalo ma le Faamasinoga Sili ma le Faamasinoga o Talosaga i lalo o lenei Tulafono.
(2) E noatia ma fai fuafua Tulafono Faafoe i ma e lē tatau ona feteenai ma so o se aiaiga o lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono.
144 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
(3) O le malosiaga e faia ai tulafono faatonutonu i lalo o lenei fuaiupu e aofia ai le:
(a) faatonuina o pepa faatumu o faasilasilaga o talosaga tetee, mataupu ua faauluina ma so o se isi lava pepa faatumu e ao ona faaaogāina e tusa ai o talosaga tetee ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(b) faatulagaina le fua faasolo o totogifuapauina ma totogi o faamasinoga e tusa ai o taualumaga ia e faaaogā i ai lenei Tulafono;
(c) faatonuina o tiute tauave o Resitara e tusa ai o talosaga tetee, e aofia ai le saunia o le faamaumauga, faatulaga le taimi mo le fofogaina ma le logoina atu o le faaiuga; ma
(d) faatonu so o se isi lava mataupu o faiga po o taualumaga a le faamasinoga mo faamoemoega o lenei Tulafono.
(4) O le Vaega I, II ma le IV o Tulafono Faafoe o le Faamasinoga o Talosaga 1961, ma Faamatalaga o ia Tulafono Faafoe, e faaaogā i le Vaega VIIA o na Tulafono Faafoe e faapei ai o Tulafono Faafoe na faia i lalo o lenei Tulafono.
200. Soloia, teuteuga, soloaiga ma mea faasaoina-(1) Ua soloia le Tulafono o Taualumaga Faa-Solitulafono 1972 (“Tulafono ua soloia”).
(2) Mo le fuaiupu 5(3) o le Tulafono mo Tupulaga Talavou Solitulafono 2007, ia suia e faapea:
“(3) O se moliaga o se soligatulafono o lona faasalaga aupito maualuga o le nofosala i le falepuipui mo le olaga atoa, e tatau ona faataatia i luma ma tagofia e le Faamasinoga Sili.”.
(3) I le amata faamamaluina ai o lenei Tulafono: (a) o gaoioiga uma o lo o talia, mataupu ma taualumaga na
amata faamamaluina i lalo o le Tulafono ua soloia, e faaauau pea e faapei ai na amata faamamaluina i lalo o lenei Tulafono;
(b) o gaoioiga uma, mataupu ma taualumaga uma na amata faamamaluina i lalo o le Tulafono ua soloia ma o lo o talia po o o lo o faagasolo i le amata
1452016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
faamamaluina o lenei Tulafono, e mafai ona faaauau pea, faamaea ma faamalosia i lalo o lenei Tulafono;
(c) o malosiaga uma, puleaga faa-faamasinoga, tagata ofisa, tofiga, poloaiga, tusi faapoloaiga, tulafono faafoe, tulafono faatonutonu, faamaufaailoga, pepa faatumu, tusi, faamaumauga, pepa faaletulafono, ma gaoioiga eseese uma tau le pulega lea na afua mai i lalo o le tulafono ua soloia, ma o lo o i ai pea po o faamalosia i le amata faamamaluina o lenei Tulafono, e faaauau mo faamoemoega o lenei Tulafono, e faapei sa faia i lalo o lenei Tulafono;
(d) e mafai ona nofosala po o ua faamaonia le nofosala o lē ua tetee, i se soligatulafono na faatulai mai e le Tulafono ua soloia, pe afai o le gaoioiga ua faia po o ua lē faia e le tagata tetee -
(i) o le a faavaeina ai se soligatulafono i lalo o le Tulafono ua soloia ma lenei Tulafono; ma
(ii) faatulai mai i se aso e le o mafai ona faamautuina ma le mautinoa, peitai ua faamautuina le tulai mai i le tuanai ai o le amata faamamaluina o le Tulafono ua soloia ma a o lumanai ai lona soloia po o le tuanai ai o le amata faamamaluina o lenei Tulafono.
(4) E mafai ona faia o Tulafono Faatonutonu e tusa ai ma le fuaiupu 198 e tagofia ai o so o se isi lava mataupu tau soloaiga.
146 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
FAAMATALAGA (fuaiupu 2, 15, 18, 37 ma le 198)
PEPA FAATUMU
PEPA FAATUMU 1 - FAAMATALAGA
O au [igoa atoa], o [tuatusi, galuega], ua ou faailoa atu i luga o le tautoga e faapea ua ia te au se mafuaaga tatau ou te masalomia ai, ma ua ou masalomia, e faapea i ………………………………………………………………… …………………...i le aso ……………….………. [igoa atoa], o [tuatusi, galuega], [ia faaalia i inei le uiga moni o le solitulafono] [ia faaopoopo i inei le fuaiupu ma le tulafono faapogai e ono mafai ona faaaogāina] ……………………………. Saini a lē ua tagi Faatautoina i ou luma i …………………. i lenei aso ………………….. o ………………….2…. ………………. (Sui) Resitara
PEPA FAATUMU 2 - TUSI SAMANIA
I LĒ UA MOLIA I TOTONU O LE [FAAMASINOGA SILI O SAMOA/FAAMASINOGA FAAITUMALO] FAAMASINOGA A SAMOA E FAIA I ……. I LE VA O: …………………..………… (Lē ua Tagi) MA: …………………………………………………….. (Lē ua Tetee) ONA o se tagi ua faaulu mai e faasaga ia te oe e lē ua tagi ua taua lona suafa i luga e faapea o le aso ………….. o …………. 20 …………… i ……………… na faia ai…………..
1472016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
O lea ua samania ai nei oe ina ia e oo mai i luma o lenei Faamasinoga i le Potu Faamasinoga Nu. …….. i le aso ………. o ………… 20 …….., i le itula e …………. i le taeao, i le Fale Faamasino i ………….. o iina ia e tali mai ai i le moliaga ua faia faasaga ia te oe.
Faia i ………… i lenei aso ……….… o ………… 20 …….
……………………………….. Faamasino/Faamasino Fesoasoani/Resitara I Lē ua Tetee ua taua i luga
PEPA FAATUMU 3 - FAAALIGA O LE FEAGAIGA E TATALA AI ITUA I
LUGA O PUIPUIGA
Mo: ………………………………….. (“Lē ua Tetee”) Ma …………………………………….. (“tagata e noatia
ai e avea ma puipuigamalu”) Ia silafia e faapea afai e lē faia e Lē ua Tetee tuutuuga ua taua i lalo po o so o se tasi o i latou, e taua …………………………………………………………... O lona uiga la o oe, Lē ua Tetee o le a lē toe maua le tupe e …………………. (taitoatasi).
Faia i ……………. i lenei aso ……….... o …………….. 20 (saina a lē ua tetee) (saina a lē e noatia/o i latou e noatia ai e avea ma puipuigamalu)
…………………….. Resitara
148 Taualumaga Tau Solitulafono 2016, Nu. 6
PEPA FAATUMU 4 - POLOAIGA E TAPA AI LE FEAGAIGA
UA OU POLOAINA NEI e faapea e tusa ai ma le feagaiga (po o le feagaiga) ……………………………… (faamatala i inei le feagaiga) …………………… ia tapaina ai le aofaiga o le tupe e oo ae i le $.............. i le itu i Lē ua Tetee ma le aofaiga o le tupe e oo ae i le $........... i le itu i le tagata (taitoatasi) e noatia ai e avea ma puipuigamalu po o ………….. (se tagata e noatia e avea ma puipuigamalu). Faia i ……………. i lenei aso …………… o ………….. 20………… …………………… Faamasino
PEPA FAATUMU 5 - PEPA ALOAIA O MOLIAGA
I LE FAAMASINOGA SILI A SAMOA NA FAIA I: I LE VA O: (LĒ NA TAGI) ma ……………. O au ………………. o le [Loia Sili o Samoa/Faafoe Moliaga o le Ofisa o le Loia Sili] ua ou faatino ai [ma / po o ua molia ai lē ua tetee] i luga o le :
(a) numera o le tagi (pe afai o i ai) …………..; ma/po o (b) ua molia lē ua tetee i luga o moliaga faaopoopo (pe
afai e i ai); ma/po o [e faapea ua molia lē ua tetee e faapea i le aso ……………. o ……………. i …………… [igoa atoa], o [tuatusi, galuega], [ia faatulaga le uiga o le soligatulafono] [ia faaopoopo i inei le fuaiupu ma le tulafono e faaaogāina]
(c) o le numera (po o numera) e pei ona suia e le moliaga (po o moliaga); ma/po o
[e faapea ua molia lē ua tetee e faapea i …………………. ………… i le aso ………………. [igoa atoa], o [tuatusi, galuega], [ia faatulaga i inei le uiga moni o le soligatulafono] [ia faaopoopo i inei le fuaiupu ma le tulafono e faasino i ai].
__________
1492016, Nu. 6 Taualumaga Tau Solitulafono
(d) numera o le tagi e pei ona teuteuina nei e faapea: (o teuteuga i le tagi).
FAIA i lenei aso …………… o ………….. 20…………
(saini) (Loia Sili/Faafoe Moliaga o le Ofisa o le Loia Sili)
O le Tulafono o Taualumaga Tau Solitulafono 2016 o lo o faafoeina e le Matagaluega o Faamasinoga ma Pulega Tau Faamasinoga.
Lolomiina e le Failautusi o le Fono Aoao Faitulafono, i le pule a le Fono Aoao Faitulafono.