Таджикистан

КОДЕКСИ ГРАЖДАНИИ XУМҲУРИИ ТОXИКИСТОН

RИСМИ II

(АхбориМаҷлиси Олии Xумҳурии Тоҷикистон, соли 1999,№12, мод. 323; соли 2002,№ 4, қисми 1, мод. 170; соли 2006,№4, мод.194; Қ ҶТ аз 3.12.09с,№569)

ФАСЛИ IV НАМУДҲОИ АЛОҲИДАИ EҲДАДОРB

БОБИ 29. Хариду фурeш

1.Муқаррароти умумии хариду фурeш

Моддаи 488.Шартномаи хариду фурeш 1. Мутобиқи шартномаи хариду фурeш як тараф (фурeшанда) eҳдадор мешавад, ки молро ба

моликият (ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё идораи оперативӣ)‐и тарафи дигар (харидор) диҳад ва харидор eҳдадор мешавад ин молро қабул карда, бар ивазаш маблаuи муайяни пулӣ (арзиши он)‐ро супорад.

2. Нисбат ба фурeши коuазҳои қиматнок ва арзишҳои асъорӣ, агар дар қонун қоидаҳои махсуси фурeши онҳо муайян нагардида бошад, муқаррароти пешбининамудаи ҳамин зербоб истифода бурда мешавад.

3. Муқаррароти пешбининамудаи ҳамин зербоб нисбат ба фурeши ҳуқуқи амвол, агар аз мeҳтаво ё хусусияти ин ҳуқуқ тартиби дигаре барнаояд, низ истифода бурда мешавад.

4. Хусусиятҳои намудҳои шартномаи хариду фурeш (хариду фурeши чакана, маҳсулотсупорӣ, маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ, контрактатсия, таъмини барқ, фурeши амволи uайриманқул, фурeши корхонаҳо)‐ро, ҳамин Кодекс ва қонунҳои дигар муқаррар менамоянд.

Моддаи 489.Шакли шартномаи хариду фурeш Шартномаи хариду фурeши иншооти uайриманқул, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 1 моддаи 466

ҳамин Кодекс зикр шудааст, бояд ба таври нотариалӣ тасдиқ карда шавад. Шартномаи хариду фурeши иншооти uайриманқул бояд мутобиқи моддаи 189 ҳамин Кодекс ба қайди

давлатӣ гирифта шавад.

Моддаи 490.Шартҳои шартнома оид ба мол 1. Таҳти мафҳуми мол дар шартномаи хариду фурeш бо риояи қоидаҳои моддаи 141 ҳамин Кодекс

ҳама гуна ашё қарор гирифтанаш мумкин аст. 2. Шартномаи хариду фурeш ба моли нақд, инчунин моле ки дар оянда сохта шуданаш мумкин аст,

агар дар ҳамин Кодекс ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, баста шуданаш мумкин аст.

Моддаи 491. Eҳдадории фурeшанда оид ба додани мол 1. Фурeшанда eҳдадор аст моли дар шартномаи хариду фурeш пешбинишударо ба харидор диҳад. 2. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фурeшанда eҳдадор

аст ҳамзамон бо додани мол ба харидор асбобу анҷоми марбути он, инчунин ҳуҷҷатҳои ба он тааллуқдошта (паспорти техникӣ, сертификати сифат ва uайра)‐ ро, ки қонун ё дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ё шартнома пешбинӣ намудааст, диҳад.

Моддаи 492.Мeҳлати иҷрои eҳдадории супурдани мол 1. Мeҳлати аз ҷониби фурeшанда иҷро кардани eҳдадории ба харидор супурдани мол тибқи

шартномаи хариду фурeш ва агар шартнома имкон надиҳад, ки ин мeҳлат муайян карда шавад, тибқи қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 335 ҳамин Кодекс муқаррар карда мешавад.

2. Шартномаи хариду фурeш бо шарти иҷрои он дар мeҳлати қатъиян муайянгардида, агар аз шартнома аниқ чунин барояд, ки ҳангоми вайрон кардани ин мeҳлат харидор нисбат ба иҷрои шартнома ҳавасмандии худро аз даст медиҳад, басташуда эътироф мегардад.

Фурeшанда ҳуқуқ надорад бидуни розигии харидор чунин шартномаро то фарорасӣ ё баъди гузашти мeҳлати дар он муқарраршуда ва инчунин дар ҳолате, ки харидор аз иҷрои шартнома даст накашидааст, иҷро кунад.

Моддаи 493. Лаҳзаи иҷрои eҳдадории фурeшанда оид ба супурдани мол

1. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, eҳдадории фурeшанда оид ба супурдани мол ба харидор дар лаҳзаи зайл иҷрошуда ба ҳисоб меравад:

‐ ба харидор ё ба шахси аз ҷониби e зикргардида супурдани мол, агар дар шартнома eҳдадории фурeшанда вобаста ба расонидани мол пешбинӣ гардида бошад;

‐ ба ихтиёри харидор пешниҳод кардани мол, агар мол бояд ба харидор ё шахси зикрнамудаи e дар маҳалли ҷойгиршавии мол супурда шавад.

Мол ҳангоме ба ихтиёри харидор ё шахси зикрнамудаи e вогузошта ба ҳисоб меравад, ки агар он бо мақсади ҳамин шартнома бо роҳи тамuагузорӣ, огоҳонӣ, ба харидор интиқол додан ё усули дигар дақиқ ҳаммонанд (идентификатсия) карда шуда бошад.

2. Дар ҳолатҳое ки аз шартномаи хариду фурeш eҳдадории фурeшанда дар мавриди расонидани мол ё дар маҳалли ҷойгиршавии мол додани он ба харидор барнаояд ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, eҳдадории фурeшанда аз лаҳзаи ба боррасон ҷиҳати ҳамлу нақл ба харидор ё ташкилоти алоқа супурдани мол иҷрогардида ҳисобида мешавад.

Моддаи 494. Eҳдадории фурeшанда оид ба ҳифзи моли фурeхташуда Ҳангоме ки ҳуқуқи моликият (ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё идораи оперативӣ) ба харидор қабл аз

супурдани амвол мегузарад, фурeшанда вазифадор аст, то супурдани он амволро ҳифз намояд ва ба бесифат шудани он роҳ надиҳад.

Агар дар шартномаи байни тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, харидор бояд хароҷоти барои ин кор заруриро ба фурeшанда ҷуброн намояд.

Моддаи 495. Гузаштани таваккали тасодуфан нобуд шудани мол 1. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, таваккали

тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани мол аз лаҳзае ба харидор мегузарад, ки мутобиқи қонун ё шартнома фурeшанда eҳдадории худро оид ба супурдани мол ба харидор иҷронамуда меҳисобад.

2. Таваккали тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани моле, ки ҳангоми дар роҳ будани он (интиқоли он) фурeхта шудааст, агар дар шартномаи тарафҳо ё анъанаҳои муомилоти корӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз лаҳзаи бастани шартномаи хариду фурeш ба харидор мегузарад.

3.Шарти шартнома дар бораи он, ки таваккали тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани мол аз лаҳзаи ба боррасони аввалин супурдани он ба харидор мегузарад, агар дар лаҳзаи бастани шартнома фурeшанда медонист ё мебоист донад, ки мол нобуд шудааст ё зарар дидааст, вале ба харидор иттилоъ надодааст, тибқи талаби харидор аз ҷониби суд uайриқонунӣ эътироф шуданаш мумкин аст.

Моддаи 496. Eҳдадории фурeшанда вобаста ба додани моли аз ҳуқуқи ашхоси сеюм озод 1. Фурeшанда вазифадор аст ба харидор моли аз ҳуқуқи ҳама гуна ашхоси сеюм озодро, ба истиснои

ҳолате ки харидор розӣ шудааст моли дорои гаронии ҳуқуқи ашхоси сеюмро қабул кунад, супорад. Аз ҷониби фурeшанда иҷро накардани чунин eҳдадорӣ, ба истиснои ҳолатҳои исботи он, ки харидор

дар мавриди ҳуқуқҳои ашхоси сеюм медонист ва ё мебоист донад, ба харидор ҳуқуқ медиҳад, ки паст кардани арзиши хариди мол ё бекор кардани шартномаи хариду фурeш ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

2. Rоидаҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда мутаносибан инчунин дар ҳолатҳое ки нисбат ба ҳамин мол дар лаҳзаи супурдани он ба харидор даъвои ашхоси сеюм вуҷуд дошт ва харидор огоҳ буд ва агар ин даъвоҳо минбаъд тибқи тартиби муқарраршуда ҳаққонӣ эътироф гардида бошанд, истифода бурда мешаванд.

Моддаи 497. Eҳдадориҳои харидор ва фурeшанда дар ҳолатҳои пешниҳоди даъво оид ба кашида гирифтани амвол

1. Агар шахси сеюм тибқи асосҳои то иҷрои шартномаи хариду фурeш бамиёномада ба харидор дар мавриди кашида гирифтани амвол даъво арз кунад, харидор eҳдадор аст барои иштирок дар парванда фурeшандаро ҷалб намояд ва фурeшанда вазифадор аст дар ин парванда ба ҷонибдории харидор баромад кунад.

2. Аз ҷониби харидор барои иштирок дар парванда ҷалб накардани фурeшанда, агар фурeшанда исбот намояд, ки дар парванда иштирок намуда, e метавонист аз харидор кашида гирифтани моли фурeхташударо пешгирӣ намояд, eро аз масъулият дар назди харидор озод мекунад.

3. Фурeшандае, ки аз ҷониби харидор барои иштирок дар парванда ҷалб шудааст, вале дар он иштирок накардааст, аз ҳуқуқи исботи он, ки харидор парвандаро нодуруст пеш мебарад, маҳрум карда мешавад.

Моддаи 498.Масъулияти фурeшанда ҳангоми аз харидор кашида гирифтани мол 1. Ҳангоми аз ҷониби ашхоси сеюм аз харидор кашида гирифтани мол тибқи асосҳое, ки то иҷрои

шартномаи хариду фурeш ба миён омадаанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки харидор оид ба мавҷуд будани чунин ҳолатҳо медонист ва ё мебоист донад, фурeшанда вазифадор аст зарари ба харидор расонидашударо ҷуброн намояд.

2. Дар сурати аз ҷониби ашхоси сеюм талаб карда гирифтани амволи бадастовардаи харидор созишномаи тарафҳо дар мавриди аз ҷавобгарӣ озод намудани фурeшанда ё маҳдуд кардани он эътибор надорад.

Моддаи 499.Оқибатҳои аз ҷониби фурeшанда рад кардани супоридани мол

1. Агар фурeшанда ба харидор додани моли фурeхтаашро рад намояд, харидор ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартномаи хариду фурeш даст кашад ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

2. Ҳангоми додани ашёи инфироди муайяншударо рад кардани фурeшанда харидор ҳуқуқ дорад нисбат ба фурeшанда талаботи пешбининамудаи моддаи 429 ҳамин Кодексро пешниҳод кунад.

Моддаи 500. Оқибатҳои иҷро накардани eҳдадории додани асбобу анҷом ва ҳуҷҷатҳои марбути мол

Агар фурeшанда ба харидор асбобу анҷом ё ҳуҷҷатҳои марбути молро надиҳад ё додани онро, ки бояд мутобиқи қонунҳо ё шартнома (қисми 2 моддаи 491) анҷом диҳад рад намояд, харидор ҳуқуқ дорад барои додани он мeҳлати мувофиқ муқаррар намояд.

Дар ҳолате ки агар асбобу анҷом ё ҳуҷҷатҳои марбути мол дар мeҳлати муқарраршуда аз ҷониби фурeшанда супурда нашавад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, харидор ҳуқуқ дорад аз қабули мол даст кашад ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 501. Теъдоди мол 1. Теъдоди моли ба харидор додашаванда дар шартномаи хариду фурeш бояд бо воҳидҳои ченаки

дахлдор ё дар шакли пулӣ инъикос гардад. 2. Агар шартномаи хариду фурeш имконият надиҳад, ки теъдоди моли додашаванда муайян гардад,

шартнома басташуда ҳисобида намешавад.

Моддаи 502.Оқибатҳои вайрон кардани шартҳои шартнома вобаста ба теъдод 1. Дар сурате ки фурeшанда шартҳои шартномаро вайрон карда, ба харидор нисбат аз теъдод камтар

мол диҳад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, харидор ҳуқуқ дорад ё теъдоди боқимондаи камбудро талаб кунад ё аз молҳои додашуда ё аз пардохти маблаuи он даст кашад ва агар маблаuи он пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаuи пардохташуда ва товони зарарро талаб намояд.

2. Дар сурате ки агар фурeшанда нисбат ба теъдоди дар шартномаи хариду фурeш зикргардида ба харидор теъдоди бештарро дода бошад, харидор вазифадор аст тибқи тартиби пешбининамудаи қисми 1 моддаи 519 ҳамин Кодекс фурeшандаро огоҳ созад. Агар теъдоди мол нисбат ба теъдоди дар шартнома нишон дода шуда зиёд бошад, харидор ҳуқуқ дорад ин молро қабул кунад ва мувофиқи нархи шартнома маблаuи онро пардозад.

Моддаи 503.Навъ (ассортимент)‐и молҳо

1. Агар тибқи шартномаи хариду фурeш додани мол бояд бо таносуби муайян вобаста ба навъ, намуна, андоза, ранг ва дигар аломатҳо (ассортимент) сурат гирад, фурeшанда вазифадор аст ба харидор молро тибқи навъе, ки байни тарафҳо мувофиқа шудааст, супорад.

2. Агар навъ (ассортимент) дар шартномаи хариду фурeш муайян нашуда бошад ва дар шартнома тартиби муайян кардани он муқаррар нагардида бошад, вале аз моҳияти eҳдадорӣ чунин барояд, ки мол бояд ба харидор тибқи навъ (ассортимент) супурда шавад, фурeшанда ҳуқуқ дорад ба харидор, бо назардошти талаботи e, ки ҳангоми бастани шартнома ба фурeшанда маълум гардида буд, мувофиқи навъ (ассортимент) мол диҳад ё аз иҷрои шартнома даст кашад.

Моддаи 504.Оқибатҳои вайрон кардани шартҳои вобаста ба навъ (ассортимент)‐и мол 1. Ҳангоми аз ҷониби фурeшанда тибқи шартномаи хариду фурeш додани мол бо навъ (ассортимент)‐

е, ки ба шартнома мутобиқат намекунад, харидор ҳуқуқ дорад аз қабул ва пардохти он даст кашад ва агар арзиши он пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаuи пардохташударо талаб намояд.

2. Агар фурeшанда дар баробари моле, ки навъ (ассортимент)‐и он ба шартномаи хариду фурeш мувофиқ аст, ба харидор моли хилофи шартҳои шартнома оид ба навъ (ассортимент)‐ро супорад, харидор ҳуқуқ дорад мувофиқи салоҳдиди худ:

‐ молҳои ба шарти шартнома оид ба навъ (ассортимент) мувофиқро қабул намояд ва аз молҳои дигар даст кашад;

‐ аз ҳамаи молҳои додашуда даст кашад; ‐ иваз намудани молҳои ба шарти навъ (ассортимент)‐и мол ва молҳои ба навъ (ассортимент)‐и

пешбининамудаи шартнома мувофиқ набударо талаб намояд; ‐ тамоми молҳои додашударо қабул кунад. 3. Ҳангоми радди қабули молҳои навъ (ассортимент)‐ашон ба шартҳои шартномаи хариду фурeш

номувофиқ ё пешниҳоди талаб оид ба иваз намудани молҳое, ки ба шарти навъ (ассортимент) мувофиқ намебошанд, харидор ҳамчунин ҳуқуқ дорад аз пардохти онҳо даст кашад ва агар арзиши онҳо пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаuи пардохташударо талаб намояд.

4. Молҳое, ки ба шартҳои шартномаи хариду фурeш оид ба навъ (ассортимент) мувофиқ нестанд, агар харидор дар мeҳлати мувофиқи баъди гирифтани он ба фурeшанда дар бораи радди қабули онҳо иттилоъ надиҳад, қабулгардида ба ҳисоб меравад.

5. Агар харидор аз молҳои навъ (ассортимент)‐ашон ба шартҳои шартномаи хариду фурeш номувофиқ даст накашад, e вазифадор аст арзиши онҳоро тибқи нархи бо фурeшанда мувофиқашуда пардозад.

Моддаи 505. Сифати мол 1. Фурeшанда бояд ба харидор молеро, ки сифати он ба талаботи шартномаи хариду фурeш ё одатан

барои ҳамин мақсад истифодаи чунин мол мувофиқ аст, диҳад. 2. Ҳангоми тибқи намуна ва (ё) тибқи тасвир (тавсиф) фурeхтани мол фурeшанда вазифадор аст ба

харидор молеро диҳад, ки ба намуна ва (ё) тасвир (тавсиф) мувофиқ аст. 3. Агар тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун нисбат ба сифати моли фурeхташаванда талаботи

ҳатмӣ пешниҳод гардида бошад, дар ин сурат фурeшандае, ки фаъолияти соҳибкориро анҷом медиҳад, вазифадор аст ба харидор моли ба ин талабот мувофиқро супорад.

Мутобиқи созишномаи байни фурeшанда ва харидор нисбат ба моле, ки ба талаботи ҳатмии тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун пешбинишуда ҷавобгe мебошад, моли дорои талаботи баландтар дода шуданаш мумкин аст.

Моддаи 506. Кафолати сифат 1. Моле, ки фурeшанда eҳдадор аст ба харидор диҳад, дар лаҳзаи супоридан ба харидор, агар дар

шартномаи хариду фурeш лаҳзаи дигари муайян кардани мутобиқати молҳо ба ин талабот пешбинӣ нагардида бошад, бояд ба талаботи пешбининамудаи моддаи 505 ҳамин Кодекс мутобиқ бошад.

2. Дар сурате ки агар дар шартномаи хариду фурeш аз ҷониби фурeшанда додани кафолати сифати мол пешбинӣ гардида бошад, фурeшанда вазифадор аст ба харидор молеро диҳад, ки ба талаботи дар шартнома муқаррар гардида (мeҳлати кафолат) мувофиқат намояд.

3. Кафолати сифат, агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, инчунин барои ҳамаи ҷузъҳои таркиби он (асбобу анҷом) дода мешавад.

Моддаи 507. Тартиби баҳисобгирии мeҳлати кафолат 1.Мeҳлати кафолат, агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз

лаҳзаи ба харидор супурдани мол (моддаи 491) ба ҳисоб гирифта мешавад. 2. Агар харидор аз имконияти истифодаи моли тибқи шартнома ба он мeҳлати кафолат

муқарраршуда вобаста ба ҳолатҳои марбут ба фурeшанда маҳрум гардида бошад, мeҳлати кафолат то лаҳзаи аз ҷониби фурeшанда рафъ нашудани ҳолатҳои дахлдор, ҷараён намеёбад ба шарте, ки фурeшанда оиди норасоиҳои мол бо тартиби муқаррар кардаи моддаи 519 ҳамин Кодекс огоҳ карда бошад.

3. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, мeҳлати кафолат ба асбобу анҷоми таркибӣ ба мeҳлати кафолат ба асбобу анҷоми асосӣ баробар дониста шуда, ҳамзамон аз рeзи мeҳлати кафолати асбобу анҷоми асосӣ ҷараён мегирад.

4. Ҳангоми иваз намудани мол (асбобу анҷоми таркибӣ) ҷараёни мeҳлати кафолат аз нав оuоз меёбад.

Моддаи 508.Мeҳлати коршоямии мол Тибқи қонунҳо, дигар санадҳои меъёрӣ, талаботи ҳатмии намуна (стандарт)‐ҳои давлатӣ ё дигар

қоидаҳои ҳатмӣ метавонад мeҳлате муқарраркарда шавад, ки бо гузашти он мол барои тибқи таъинот истифода бурда шуданаш корношоям эътироф гардад (мeҳлати коршоямӣ).

Моддаи 509. Ба ҳисобгирии мeҳлати коршоямии мол Мeҳлати коршоямии мол бо давраи вақте, ки аз рeзи истеҳсоли он ба ҳисоб гирифта шуда, дар ҷараёни

он мол барои истифода коршоям мебошад ё бо санае, ки то фаро расидани он мол барои истифода коршоям аст, муайян карда мешавад.

Моддаи 510. Тафтиши сифати мол 1. Тафтиши сифати мол мутобиқи қонунҳо, дигар санадҳои ҳуқуқӣ, талаботҳои ҳатмии намуна

(стандарт)‐и давлатӣ ё шартнома анҷом дода мешавад. Дар ҳолатҳое, ки агар намуна (стандарт)‐ҳои давлатӣ, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба намуна

(стандартизатсия) вобаста ба тафтиши сифат талаботи ҳатмӣ пешбинӣ карда бошанд, тафтиши сифат бояд мутобиқи талаботи дар онҳо зикргардида анҷом дода шавад.

2. Агар тибқи тартиби муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда, шарти тафтиши сифат пешбинӣ нагардида бошад, дар он сурат тафтиши сифат бояд мутобиқи анъаноти муомилоти корӣ ё шартҳои дигари тафтиши одатан истифодашаванда нисбат ба моле, ки тибқи шартнома бояд супурда шавад, сурат мегирад.

3. Агар қонунҳо, талаботи ҳатмии намуна (стандарт)‐ҳои давлатӣ, дигар санадҳои меъёрӣ оид ба намуна (стандартизатсия) ё шартнома eҳдадории фурeшандаро оид ба тафтиши сифати моли ба харидор фурeхташаванда (озмоиш, ташхис, азназаргузаронӣ (муоина)) ва uайра пешбинӣ намуда бошанд, фурeшанда бояд мутобиқи талаби харидор далелҳои анҷом дода шудани тафтиши сифати молро пешниҳод намояд.

4. Тафтиши сифати мол аз ҷониби фурeшанда ва харидор бояд таҳти ҳамон як шароит анҷом дода шавад.

Моддаи 511.Оқибатҳои додани моли дорои сифати номатлуб 1. Агар норасоиҳои мол аз ҷониби фурeшанда қайду шарт нашуда бошад, харидоре, ки ба e моли

сифатан номатлуб дода шудааст, ҳуқуқ дорад бо интихоби хеш аз фурeшанда талаб намояд, ки: ‐ ба андозаи муносиб нархи фурeшро паст кунад; ‐ ройгон, дар мeҳлатҳои мувофиқ норасоиҳои молро бартараф намояд; ‐ хароҷоти вобаста ба рафъи норасоиҳои молро ҷуброн намояд. 2. Дар сурати моҳиятан вайрон кардани талабот нисбат ба сифати мол (ошкор намудани норасоиҳои

рафънопазир, норасоиҳое, ки бидуни хароҷоти беандоза ё масрафи вақт бартараф кардани онҳо uайриимкон аст, ё чандин маротиба ошкор гардидаст ё баъди бартараф намудан боз такрор меёбад ва дигар норасоиҳои монанд) харидор ҳуқуқ дорад тибқи салоҳдиди хеш:

‐ аз иҷрои шартномаи хариду фурeш даст кашад ва баргардонидани маблаuи барои харидории мол масрафшударо талаб намояд;

‐ иваз намудани молро бо моли дорои сифати матлуби ба шартнома мувофиқ талаб намояд.

3. Дар сурати сифатан номатлуб будани қисми моле, ки ба маҷмeъ (комплект)‐и мол (моддаи 515) шомиланд, харидор метавонад нисбат ба чунин мол ҳуқуқҳои пешбининамудаи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин моддаро истифода барад.

Моддаи 512.Норасоиҳои мол, ки барои он фурeшанда ҷавобгар аст 1. Фурeшанда барои норасоиҳои мол ҷавобгар аст агар харидор исбот карда тавонад, ки норасоиҳои

мол то ба харидор додани он ё бо сабабҳои то ин лаҳза ба миёномада фаро расидаанд. 2. Фурeшанда нисбат ба моле, ки барои он кафолат додааст, агар исбот карда натавонад, ки

норасоиҳои мол баъди ба харидор додани он дар натиҷаи аз ҷониби харидор риоя накардани қоидаҳои истифодаи мол ё нигаҳдошт ё таъсири ашхоси сеюм ё қувваи рафънопазир ба миён омадааст, ҷавобгар мебошад.

Моддаи 513.Мeҳлати ошкор намудани норасоиҳои моли додашуда 1. Агар дар қонунҳо ё шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, харидор

ҳуқуқ дорад вобаста ба норасоиҳои мол, ба шарте ин норасоиҳо дар мeҳлатҳои муайяннамудаи ҳамин модда ошкор карда шуда бошанд, талабот арз намояд.

2. Агар ба мол мeҳлати кафолат ё мeҳлати коршоямӣ муқаррар нагардида бошад, аз ҷониби харидор талаботи вобаста ба норасоиҳо ба шарте арз карда мешавад, ки агар норасоиҳои мол дар мeҳлати мувофиқ, вале дар зарфи ду сол аз рeзи ба харидор додани мол ошкор гардидааст ва агар қонун ё шартномаи хариду фурeш мeҳлати бештареро пешбинӣ накарда бошанд. Мeҳлат барои ошкор кардани норасоиҳои моле, ки бояд интиқол дода шавад ё таҳти ирсоли почта қарор гирад, аз рeзи дар маҳалли таъинот гирифтани мол ба ҳисоб гирифта мешавад.

3. Агар барои мол мeҳлати кафолат муқаррар гардида бошад, харидор ҳуқуқ дорад ҳангоми ошкор намудани камбудии вобаста ба норасоии мол дар ҷараёни мeҳлати кафолат талабот арз намояд.

Агар дар шартномаи хариду фурeш ба асбобу анҷоми таркибӣ нисбат ба асбобу анҷоми асосӣ мeҳлати кeтоҳтари кафолат муқаррар гардида бошад, харидор ҳуқуқ дорад ҳангоми дар ҷараёни мeҳлати кафолати асбобу анҷоми асосӣ ошкор намудани норасоӣ вобаста ба норасоиҳои маҷмeи таркибӣ талабот арз кунад.

Агар дар шартномаи хариду фурeш ба асбобу анҷоми такмилӣ нисбат ба асбобу анҷоми асосӣ мeҳлати бештари кафолат муқаррар гардида бошад ва норасоиҳои асбобу анҷоми такмилӣ, сарфи назар аз гузашти мeҳлати кафолат ба асбобу анҷоми асосӣ, дар ҷараёни мeҳлати кафолат ошкор гардида бошанд, харидор ҳуқуқ дорад оид ба норасоии мол шикоят арз кунад.

4. Нисбат ба моли барои он мeҳлати коршоямӣ муқарраргардида харидор ҳуқуқ дорад оид ба норасоии мол, агар он дар ҷараёни мeҳлати коршоямӣ ошкор гардида бошад, талабот арз кунад.

5. Агар харидор норасоии молро баъди гузашти мeҳлати кафолат ё мeҳлати коршоямӣ ошкор намуда бошад ва агар исбот карда тавонад, ки норасоии мол то ба харидор додани он ё бо сабабҳои то ин лаҳза фарорасида ба миён омадаанд, фурeшанда ҷавобгариро ба зимма дорад.

Моддаи 514.Мукаммалии мол 1. Фурeшанда eҳдадор аст ба харидор молеро диҳад, ки ба шартҳои шартномаи хариду фурeш оид ба

мукаммалии мол мувофиқ мебошад. 2. Ҳангоми дар шартномаи хариду фурeш муайян карда нашудани мукаммалии мол, фурeшанда

вазифадор аст ба харидор молеро фурeшад, ки мукаммалии он тибқи анъанаҳои муомилоти корӣ ё талаботи дигари одатан пешниҳодшаванда муайян мегардад.

Моддаи 515.Маҷмeъ (комплект)‐и мол 1. Агар шартномаи хариду фурeш eҳдадории фурeшандаро ба харидор дар маҷмeъ (комплект) додани

номгeи муайяни мол пешбинӣ карда бошад, eҳдадорӣ аз лаҳзаи ба харидор додани ҳамаи моле, ки ба маҷмeъ (комплект) дохил гардидаанд, иҷрошуда ба ҳисоб меравад.

2. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, фурeшанда вазифадор аст ба харидор ҳамзамон ҳамаи молҳои ба маҷмeъ тааллуқдоштаро супорад.

Моддаи 516.Оқибати додани молҳои uайримаҷмeъ (uайрикомплект) 1. Дар сурати додани молҳои uайримаҷмeъ (uайрикомплект) (моддаи 514) харидор ҳуқуқ дорад тибқи

интихоби худ аз фурeшанда талаб намояд, ки: ‐ ё мутаносибан нархро паст кунад; - ё дар мeҳлатҳои мувофиқ молро мукаммал намояд. 2. Агар фурeшанда дар мeҳлатҳои мувофиқ талаби харидорро дар мавриди мукамал намудани мол

иҷро накунад, харидор ҳуқуқ дорад тибқи ихтиёри худ: ‐ ё моли номукаммалро ба моли мукаммал иваз намояд; - ё аз иҷрои шартномаи хариду фурeш даст кашад ва баргардонидани маблаuи барои онҳо

пардохташуда, инчунин ҷуброни зарарро талаб намояд. 3. Оқибатҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби

дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, инчунин дар ҳолатҳои аз ҷониби фурeшанда вайрон кардани eҳдадории ба харидор супурдани маҷмeи мол (моддаи 515) истифода бурда мешавад.

Моддаи 517. Зарф ва борпеч 1. Агар дар шартномаи хариду фурeш тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти

eҳдадорӣ барнаояд, фурeшанда eҳдадор аст ба харидор молро, ба истиснои молҳое, ки мувофиқи хосияти худ зарф ва (ё) борпечро тақозо намекунанд, дар зарф ва (ё) таҳти борпеч диҳад.

2. Агар дар шартномаи хариду фурeш талабот нисбат ба зарф ё борпеч муайян нагардида бошад, мол бояд бо усули одатан барои чунин навъ муқарраршуда дар зарф ҷойгир ё борпеч карда шавад ва дар сурати набудани чунин имкон бо усуле, ки ҳангоми ҳамлу нақл ҳифзи чунин навъи молро дар шароити муқаррарии нигаҳдошт ва интиқол таъмин менамояд.

3. Агар тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун нисбат ба зарф ва (ё) борпеч талаботи ҳатмӣ пешбинӣ гардида бошад, дар он сурат фурeшандае, ки фаъолияти соҳибкориро анҷом медиҳад, вазифадор аст ба харидор молро дар зарф ва (ё) таҳти борпече, ки ба ин талабот ҷавобгe мебошад, супорад.

Моддаи 518. Оқибатҳои бидуни зарф ва (ё) борпеч ё дар зарф ва (ё) таҳти борпеч номатлуб додани мол

Дар ҳолатҳое ки агар молҳои дар зарф ҷойгиршаванда ва (ё) борпечдошта ба харидор бидуни зарф ва (ё) борпеч ё дар зарф ва ё таҳти борпечи номатлуб дода мешавад, агар аз eҳдадорӣ ё хосияти мол тартиби дигаре барнаояд, харидор ҳуқуқ дорад аз фурeшанда дар зарф ҷой додан ё борпеч кардани мол ё иваз намудани зарф ва (ё) борпечи номатлуби молро талаб намояд.

Дар баробари ба фурeшанда арз намудани талаби зикргардида харидор ҳуқуқ дорад нисбат ба e инчунин дигар талаботеро, ки аз додани молҳои дорои сифати номатлуб (моддаи 511) бармеоянд, арз кунад.

Моддаи 519. Огоҳ намудани фурeшанда дар хусуси номатлуб иҷро кардани шартномаи хариду фурeш

1. Харидор вазифадор аст дар мeҳлатҳои муқаррар намудаи қонунҳо ё шартномаи хариду фурeш ва агар чунин мeҳлат муқаррар нагардида бошад дар мeҳлатҳои мувофиқи минбаъда, ки чунин вайрон кардани шартҳои дахлдори шартнома вобаста ба хусусият ва таъиноти мол бояд ошкор гардад, фурeшандаро дар мавриди вайрон кардани шартномаи хариду фурeш вобаста ба теъдод, навъ (ассортимент), сифат, мукаммалӣ, зарф ва (ё) борпеч огоҳ созад.

2. Дар сурати аз ҷониби харидор иҷро накардани eҳдадориҳои зикргардида фурeшанда, агар исбот карда тавонад, ки он боиси имконпазирии талаботи дахлдори харидор гардидааст ё барои фурeшанда боиси хароҷоти номутаносибе мешавад, ки дар муқоиса бо хароҷоти e ҳангоми сари вақт оид ба вайрон карда шудани шартҳои шартнома огоҳ буданаш масраф мегардид, ҳуқуқ дорад пурра ё қисман қонеъ намудани талаботи дахлдори харидорро рад намояд.

3. Агар фурeшанда медонист ё мебоист донад, ки молҳои ба харидор додашуда ба шартҳои шартномаи хариду фурeш мувофиқ нестанд, e ҳуқуқ надорад ба иҷро нашудани eҳдадориҳои барои харидор пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда истинод кунад.

Моддаи 520. Eҳдадории харидор оид ба қабули мол

1. Харидор eҳдадор аст моли ба e додашударо, ба истиснои ҳолатҳое, ки e ҳуқуқ дорад иваз намудани молро талаб кунад ё аз иҷрои шартномаи хариду фурeш даст кашад, қабул кунад.

2. Дар ҳолатҳое ки харидор бо вайрон кардани қонунҳо ё шартномаи хариду фурeш молро қабул намекунад ё қабули онро рад менамояд, фурeшанда ҳуқуқ дорад аз харидор қабули молро талаб кунад ё аз иҷрои шартнома даст кашад.

Моддаи 521. Eҳдадории харидор оид ба пардохти нарх 1. Харидор eҳдадор аст молро тибқи нархе, ки мувофиқи қоидаҳои моддаи 456 ҳамин Кодекс муайян

карда мешавад, пардозад. 2. Ҳангоми вобаста ба вазни мол муқаррар гардидани нарх, агар дар шартномаи хариду фурeш

тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, он тибқи вазни холис муайян карда мешавад. 3. Агар шартномаи хариду фурeш пешбинӣ намояд, ки нархи мол бояд вобаста ба нишондиҳандаҳое,

ки нархи молро қайду шарт менамоянд (арзиши асли, хароҷот ва uайра) таuйир ёбад, вале ҳамзамон тариқи аз нав арзёбӣ намудани нарх муайян нагардида бошад, нарх бо назардошти мутаносибии ин нишондиҳандаҳо дар лаҳзаи иҷрои eҳдадорӣ вобаста ба додани мол муайян карда мешавад.

Rоидаҳои пешбининамудаи ҳамин қисм, агар ҳамин Кодекс, дигар санадҳои қонунӣ тартиби дигаре муқаррар накарда бошанд ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, истифода бурда мешаванд.

Моддаи 522.Пардохти мол 1. Агар аз шартҳои шартнома ва қонунҳо eҳдадории дар мeҳлати муайян пардохтани арзиши мол

барнаояд, харидор вазифадор аст арзиши онро баъди додани мол аз ҷониби фурeшанда ё додани ҳуҷҷатҳои ихтиёрдорӣ ба ин мол бидуни таъхир пардозад.

2. Агар дар шартномаи хариду фурeш тамдиди пардохти арзиши моли додашуда пешбинӣ нагардида бошад, харидор вазифадор аст ба фурeшанда маблаuро вобаста ба ҳаҷми пурраи моли додашуда пардозад.

3. Агар харидор сари вақт арзиши моли тибқи шартномаи хариду фурeш додашударо напардозад, фурeшанда ҳуқуқ дорад бо интихоби худ пардохти арзиши мол ва пардохти фоизҳоро вобаста ба истифодаи воситаҳои пулии uайр (бегона) (моддаи 426) талаб намояд.

4. Агар харидор хилофи шартномаи хариду фурeш аз қабули мол ва пардохти арзиши он даст кашад, фурeшанда ҳуқуқ дорад бо интихоби худ пардохти арзиши молро талаб кунад ё аз иҷрои шартнома даст кашад.

Моддаи 523. Пешпардохти мол 1. Дар ҳолатҳое ки агар дар шартномаи хариду фурeш eҳдадории харидор дар мавриди то аз ҷониби

фурeшанда додани мол пурра ё қисман пардохтани арзиши мол (пешпардохт) пешбинӣ гардида бошад, харидор вазифадор аст дар мeҳлатҳои муқаррарнамудаи шартнома ва агар дар шартнома чунин мeҳлат муқаррар нагардида бошад, дар мeҳлатҳои тибқи моддаи 335 ҳамин Кодекс муайянгардида, пардозад.

2. Дар сурати eҳдадориҳои пешбининамудаи шартномаи хариду фурeшро дар хусуси пешпардохти арзиши мол иҷро накардани харидор қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 353 ҳамин Кодекс татбиқ карда мешавад.

3. Дар ҳолатҳое ки агар фурeшанда маблаuи пешпардохтро гирифта, eҳдадории худро вобаста ба додани мол (моддаи 492) анҷом надиҳад, харидор ҳуқуқ дорад додани молҳои арзишашон пардохташуда ё баргардонидани пешпардохти барои молҳои аз ҷониби фурeшанда доданашударо бо ҳисоб кардани фоиз аз рeзе, ки мебоист додани мол сурат гирад, то рeзи додани мол ба харидор ё ба e баргардонидани пешпардохт, талаб кунад.

4. Дар шартнома eҳдадории фурeшанда оид ба пардохти фоиз ба маблаuи пешпардохт аз лаҳзаи аз харидор гирифтани ин маблаu пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Моддаи 524.Пардохти молҳое, ки ба кредит фурeхта шудааст 1. Дар ҳолате ки тибқи шартномаи хариду фурeш пардохти мол пас аз муддати муайяни баъди додани

он ба харидор (фурeши мол ба кредит) пешбинӣ шудааст, харидор бояд пардохтро дар мeҳлати дар шартнома пешбинигардида ва агар чунин мeҳлат дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, дар мeҳлатҳои мутобиқи моддаи 335 ҳамин Кодекс муайяншуда пардозад.

2. Дар ҳолати аз ҷониби фурeшанда иҷро нагардидани eҳдадории додани мол қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 353 ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

3. Дар сурате ки агар харидори молро гирифта eҳдадориашро вобаста ба пардохти арзиши мол иҷро нанамояд, фурeшанда ҳуқуқ дорад пардохти мол ё баргардонидани молҳои пардохташударо талаб намояд.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар ҳолатҳои дар мeҳлати муайянгардида аз ҷониби харидор иҷро накардани eҳдадориҳо оид ба пардохти моли додашуда, аз рeзе ки мол мебоист пардохта шавад то рeзи пардохти он аз ҷониби харидор, ба маблаuи мeҳлаташ гузаронидашуда мутобиқи моддаи 426 ҳамин Кодекс бояд фоиз супурда шавад.

4. Дар шартнома eҳдадории харидор дар мавриди аз рeзи гирифтани мол супурдани фоизе, ки ба нархи мол мутаносиб мебошад, пешбинӣ карда шуданаш мумкин аст.

5. Фурeши мол ба кредит тибқи нархҳои дар рeзи фурeш амалкунанда анҷом дода мешавад. Таuйирёбии минбаъдаи нарх ба молҳои ба кредит фурeхташуда, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, боиси ҳисобу китоби нав намегардад.

Моддаи 525. Бастани шартномаи хариду фурeш бо кредит Шартномаи бо кредит фурeхтани мол бо шарти пардохти давра ба давра, агар дар он ҳамзамон бо

дигар шартҳои муҳими шартномаи хариду фурeш нархи мол, тартиб, мeҳлат ва андозаи пардохт зикр гардида бошад, басташуда эътироф мегардад.

Моддаи 526. Суuуртаи мол 1. Агар дар шартномаи хариду фурeш eҳдадории фурeшанда ё харидор дар мавриди суuуртаи мол

пешбинӣ гардида, вале дар айни замон шартҳои суuурта ва маблаuи ҳадди ақале, ки ба он мол суuурта карда мешавад, зикр нагардида бошад, маблаuи ҷуброни суuурта, ки шартномаи суuурта пешбинӣ намудааст, наметавонад аз арзиши мол камтар бошад.

2. Ҳангоми аз ҷониби тарафи анҷомдиҳандаи суuурта тибқи шартҳои шартнома анҷом надодани суuурта тарафи дигар ҳуқуқ дорад молро суuурта намуда, аз тарафи масъул ҷуброни хароҷоти вобаста ба суuуртаро талаб намояд ё аз иҷрои eҳдадорӣ даст кашад.

Моддаи 527.Нигоҳ доштани ҳуқуқи моликии фурeшанда 1. Ҳангоми дар шартномаи хариду фурeш пешбинӣ гардидани он, ки ҳуқуқи моликӣ ба моли ба

харидор додашуда то пардохти он ё фаро расидани дигар ҳолатҳо ба фурeшанда нигоҳ дошта мешавад, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз таъинот ва хосияти мол барнаояд, харидор ҳуқуқ надорад то лаҳзаи ба e гузаштани ҳуқуқи моликӣ молро бегона намояд ё ба таври дигар онро ихтиёрдорӣ кунад.

2. Дар ҳолатҳои дар мeҳлати пешбининамудаи шартнома пардохта нашудани моли додашуда ё ҳолатҳои дигаре, ки вобаста ба он ҳуқуқи моликӣ ба харидор мегузарад фаро намерасанд, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фурeшанда ҳуқуқ дорад аз харидор баргардонидани молро талаб намояд.

2. Хариду фурeши чакана

Моддаи 528.Шартномаи хариду фурeши чакана 1. Тибқи шартномаи хариду фурeши чакана фурeшандае, ки фаъолияти соҳибкориро оид ба фурeши

чаканаи мол анҷом медиҳад, eҳдадор мешавад ба харидор молҳоеро диҳад, ки одатан барои истифодаи шахсӣ, манзилӣ ё дигар навъи истифода таъин гардидааст.

2.Шартномаи хариду фурeши чакана оммавӣ (моддаи 458) мебошад.

Моддаи 529.Офертаи оммавии мол 1. Пешниҳоди мол, ки тамоми шартҳои муҳими шартномаи хариду фурeши чаканаи моли дар

рекламаи мол, феҳраст (каталог) зикргардидаро дар бар гирифтааст, инчунин дигар навъи тасвири мол, ки ба доираи номуайяни ашхос нигаронида шудааст, офертаи оммавӣ эътироф карда мешавад (банди 2 моддаи 469).

2. Ба тамошо гузоштан, намоиши намунаҳои мол ё додани маълумот оид ба молҳои фурeшӣ (тасвир, феҳрастҳо, аксҳо ва uайра) дар маҳалли фурeши мол, сарфи назар аз он, ки оё нарх ва дигар шартҳои муҳими шартномаи хариду фурeш зикр гардидааст ё на, ба истиснои ҳолатҳое ки фурeшанда барои фурeш таъин нагардидани молҳои дахлдорро дақиқ муайян кардааст, офертаи оммавӣ эътироф карда мешавад.

Моддаи 530. Ба харидор пешниҳод намудани маълумот оид ба мол 1. Фурeшанда вазифадор аст ба ихтиёри харидор оид ба моли барои фурeш пешниҳодгардида

маълумоти зарурӣ ва саҳеҳро гузорад, ки ба талаботи дахлдори муқаррарнамудаи қонун, дигар санадҳои ҳуқуқӣ ё одатан дар савдои чакана пешниҳодшавандаи вобаста ба мeҳтаво ва усули пешниҳоди он мувофиқ мебошад.

2. Харидор ҳуқуқ дорад то бастани шартнома молро аз назар гузаронад ва агар ин вобаста ба хосияти мол истисно нагардида бошад ва хилофи қоидаҳои дар савдои чакана қабулгардида набошад, дар ҳозирии e анҷом додани санҷиши хосияти мол ё намоиши истифодаи молро талаб кунад.

3. Агар ба харидор имконияти бетаъхир, дар маҳалли фурeш ба даст овардани маълумот оид ба мол, ки дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда зикр гардидааст, фароҳам оварда нашуда бошад, e ҳуқуқ дорад аз фурeшанда ҷуброни зарари вобаста ба саркашии беасос аз бастани шартномаи хариду фурeши чакана (қисми 4 моддаи 477) ба e расонидашударо талаб намояд ва агар шартнома баста шуда бошад, дар мeҳлати мувофиқ аз иҷрои шартнома даст кашад, баргардонидани маблаuи барои мол пардохташуда ва ҷуброни дигар зарарро талаб намояд.

Моддаи 531.Фурeши мол бо истифодаи автоматҳо 1. Дар ҳолатҳое ки фурeши мол бо истифодаи автоматҳо сурат мегирад, соҳиби автомат eҳдадор аст ба

харидорон бо усули дар автомат ҷойгир намудани иттилоот оид ба фурeшандаи мол ё бо усули дигар номи фурeшанда (номи фирмавӣ), маҳалли ҷойгиршавии он, низоми кор, инчунин оид ба амале, ки харидорон барои гирифтани мол ҳатман анҷом диҳанд, маълумот пешкаш намояд.

2. Шартномаи хариду фурeши чакана бо истифодаи автоматҳо аз лаҳзаи аз ҷониби харидор анҷом додани амале, ки барои харидани мол зарур мебошад, басташуда ҳисобида мешавад.

3. Агар ба харидор моли арзишаш пардохташуда дода нашавад, фурeшанда вазифадор аст фавран ба харидор дастрас шудани молро таъмин намояд ё маблаuи пардохтаи eро баргардонад. Дар сурати иҷро накардани ин eҳдадорӣ харидор ҳуқуқ дорад аз фурeшанда ҷуброни зарари расонидашударо талаб намояд.

Моддаи 532.Шартномаи бо шарти ба харидор расонидани мол 1. Дар ҳолатҳое ки шартномаи хариду фурeши чакана бо шарти ба харидор расонидани мол баста

шудааст, фурeшанда вазифадор аст, ки дар мeҳлатҳои муқаррарнамудаи шартнома молро ба маҳалли зикрнамудаи харидор ва агар маҳалли супурдани молро харидор зикр накарда бошад, ба маҳалли истиқомати шаҳрванд ё маҳалли ҷойгиршавии шахси ҳуқуқӣ, ки харидор мебошад, расонад.

2. Шартномаи хариду фурeши чакана, агар қонунҳо ё шартнома тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, аз лаҳзаи ба харидор ва дар сурати набудани e ба ҳар шахси пешниҳодкардаи квитансия ё дигар санади тасдиқкунандаи бастани шартнома ё ба расмият даровардани супурдани мол аз ҷониби фурeшанда иҷрогардида ҳисобида мешавад.

Моддаи 533.Шартнома бо шарти аз ҷониби харидор барои мeҳлати муайян гирифтани мол 1. Тарафҳо метавонанд бо шарти аз ҷониби харидор барои мeҳлати муайян гирифтани мол, ки дар

ҷараёни он ин мол ба дигар харидор фурeхта намешавад,шартномаи хариду фурeши чакана банданд. 2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳозир нашудани харидор ё дар

мeҳлати муқаррарнамудаи шартнома барои гирифтани мол анҷом надодани дигар амали заруриро фурeшанда метавонад ҳамчун аз ҷониби харидор рад намудани иҷрои шартнома арзёбӣ намояд.

3. Хароҷоти иловагии фурeшанда вобаста ба таъмини додани мол ба харидор дар мeҳлати муайяннамудаи шартнома, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба арзиши мол зам карда мешавад.

Моддаи 534.Фурeши мол тибқи намунаҳо 1. Тарафҳо метавонанд оид ба фурeши мол тибқи намуна (тасвир, феҳраст ва uайра) шартномаи

хариду фурeши чаканаро ба имзо расонанд. 2. Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, чунин шартнома аз лаҳзаи

расидани бор ба маҳалли дар шартнома зикргардида ва агар маҳалли додани мол дар шартнома зикр

нагардида бошад, аз лаҳзаи расонидани бор ба ҷои истиқомати шаҳрванд ё маҳалли ҷойгиршавии шахси ҳуқуқӣ иҷрогардида ҳисобида мешавад.

3. Харидор, бо шарти ба фурeшанда ҷуброн намудани хароҷоти мувофиқе, ки бо анҷом додани амали дахлдор оид ба иҷрои шартнома сарф намудааст, метавонад то додани мол аз иҷрои шартномаи хариду фурeши чакана даст кашад.

Моддаи 535. Арзиш ва пардохти мол 1. Харидор, агар дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти eҳдадорӣ

барнаояд, eҳдадор аст пардохти молро мувофиқи нархе, ки фурeшанда ҳангоми бастани шартномаи хариду фурeши чакана эълон намудааст, пардозад.

2. Дар ҳолате ки шартномаи хариду фурeши чакана пешпардохти молро (моддаи 523) пешбинӣ намудааст, агар дар шартномаи байни тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҷониби харидор дар мeҳлати муқаррарнамудаи шартнома напардохтани арзиши мол ҳамчун аз ҷониби харидор рад намудани шартнома эътироф карда мешавад.

3. Нисбат ба шартномаҳои хариду фурeши чакана бо кредит, аз ҷумла бо шарти аз ҷониби харидор давра ба давра пардохтани арзиши мол, қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 525 ҳамин Кодекс бояд татбиқ карда нашаванд.

Моддаи 536.Иваз кардани моли дорои сифатан матлуб 1. Харидор ҳуқуқ дорад дар ҷараёни чордаҳ рeз аз лаҳзаи ба e додани моли uайриозуқаворӣ, агар

фурeшанда мeҳлати бештареро эълон накарда бошад, моли харидаашро дар маҳалли харид ё ҷойҳои дигаре, ки фурeшанда эълон кардааст, ба моли якхелаи дорои андозаи дигар, навъ, ҳаҷм, тарз, ранг, такмил (комплектатсия)‐и дигар ва uайра иваз кунад ва дар сурати фарқияти нарх бо фурeшанда ҳисоббаробаркунии заруриро анҷом диҳад.

Агар фурeшанда барои иваз моли заруриро надошта бошад, харидор ҳуқуқ дорад моли харидаашро баргардонад ва маблаuи пардохтаашро пас гирад.

Талаби харидор дар мавриди иваз ё баргардонидани маблаu, агар мол истифода нашуда бошад, хосияти истеъмоли худро гум накарда бошад, дорои далелҳое бошад, ки аз ҳамин фурeшанда харида шудааст, бояд аз ҷониби фурeшанда қонеъ гардонида шавад.

2. Номгeи молҳое, ки тибқи асосҳои дар ҳамин модда зикргардида иваз ё баргардонида намешаванд, мувофиқи тартиби муайяннамудаи қонунҳо муқаррар карда мешавад.

Моддаи 537. Ҳуқуқи харидор дар ҳолатҳои ба eфурeхтани моли сифатан номатлуб 1. Харидоре, ки ба e моли сифатан номатлуб фурeхта шудааст ва агар норасоиҳои он бо фурeшанда

қайду шарт нагардида бошанд, ҳуқуқ дорад бо интихоби худ талаб кунад: ‐ моли сифатан номатлубро бо моли хушсифат иваз намояд; ‐ бидуни таъхир, ройгон норасоиҳоро бартараф созад; ‐ ҷуброни хароҷоти вобаста ба бартараф намудани норасоиҳоро пардозад; ‐ мутаносибан нархи харидро паст кунад. Харидор ҳуқуқ дорад дар сурати моҳиятан вайрон кардани талаботи сифат нисбат ба моли аз нигоҳи

техникӣ мураккаб ва гаронарзиш (қисми 2 моддаи 511) иваз кардани онро талаб намояд. 2. Дар сурати ошкор намудани норасоиҳои моле, ки хосияти он имконият намедиҳад ин норасоиҳо

рафъ карда шаванд (молҳои озуқаворӣ, маҳсулоти химиявии маишӣ ва uайра) харидор ҳуқуқ дорад бо интихоби худ бо моли хушсифат иваз намудани чунин мол ё мутаносибан паст кардани нархи фурeшро талаб намояд.

3. Бар замми арзу талаботи дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда зикргардида харидор ҳуқуқ дорад моли сифатан номатлубро ба фурeшанда баргардонда, инчунин додани маблаuи пардохташуда ва ҷуброни дигар зарарро талаб кунад.

Ҳангоми баргардонидани маблаuи харидор, ки барои мол пардохта шуда буд, фурeшанда ҳуқуқ надорад аз он маблаuеро, ки дар натиҷаи пурра ё қисман истифода шудани мол, аз даст додани сифати молӣ ва uайра боиси паст гардидани нархи он гаштааст, нигоҳ дорад.

Моддаи 538. Xуброни фарқи нарх ҳангоми ивази мол, паст кардани нархи харид ва баргардонидани моли сифатан номатлуб

1. Ҳангоми ивази моли бесифат ба моли мувофиқи шартномаи хариду фурeши чакана сифатан матлуб фурeшанда ҳуқуқ надорад ҷуброни фарқияти нархи моли дар шартнома муқарраршуда ва нархи моли ҳангоми ивази мол ё ҳангоми баровардани қарори суд дар хусуси иваз намудани мол мавҷудбударо талаб кунад.

2. Ҳангоми ивази моли бесифат ба моли шабеҳ, вале моли аз ҷиҳати андоза, шакл ва навъ ва uайра фарқкунанда фарқи байни арзиши моли ивазшаванда дар лаҳзаи ивази мол ва нархи моли бар ивази моли бесифат додашаванда бояд пардохта шавад.

Агар талаби харидор аз ҷониби фурeшанда қонеъ нагардида бошад, ин нархҳо вобаста ба нархҳои аз лаҳзаи қабул намудани қарори суд оид ба ивази мол муайян карда мешаванд.

3. Ҳангоми пешниҳоди талабот оид ба мутаносибан паст кардани нархи хариди мол нархи мол дар лаҳзаи пешниҳоди талаб оид ба паст кардани арзиш ва агар талаби харидор ихтиёран қонеъ нашуда бошад, аз лаҳзаи аз ҷониби суд баровардани қарор оид ба мутаносибан кам кардани нархи мол ба ҳисоб гирифта мешавад.

4. Ҳангоми ба фурeшанда баргардонидани моли бесифат харидор ҳуқуқ дорад пардохтани фарқияти байни нархи моли дар шартномаи хариду фурeши чакана пешбинигардида ва нархи моли дахлдор дар лаҳзаи ихтиёран қонеъ кардани талаботи e мавҷудбударо ва агар талабот қонеъ гардонида нашуда бошад, дар лаҳзаи баровардани қарори суд мавҷудбударо талаб намояд.

Моддаи 539.Масъулияти фурeшанда ва дар шакли асл (натура) иҷро намудани eҳдадорӣ Дар сурати аз ҷониби фурeшанда иҷро накардани eҳдадории шартномаи хариду фурeши чакана

ҷуброни зарар ва пардохти ноустуворона фурeшандаро аз eҳдадории дар шакли асл (натура) иҷро намудани он озод намекунад.

Моддаи 540. Xуброни зарари маънавӣ Зарари маънавие, ки ба истеъмолкунанда дар натиҷаи аз ҷониби фурeшанда вайрон кардани ҳуқуқҳои

e расонида шудааст, ҳангоми мавҷуд будани гуноҳ аз ҷониби шахсе, ки зарар расондааст, ҷуброн карда мешавад. Андозаи ҷуброни зарари расонидашуда, агар дар санадҳои қонунгузорӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҷониби суд муқаррар карда мешавад.

3.Шартномаи маҳсулотсупорӣ

Моддаи 541.Шартномаи маҳсулотсупорӣ Мутобиқи шартномаи маҳсулотсупорӣ фурeшанда (маҳсулотсупор) eҳдадор мешавад, ки дар мeҳлати

қайду шартшуда ё мeҳлатҳои истеҳсол ё мeҳлатҳои аз ҷониби e харидани мол барои харидор ҷиҳати истифода дар фаъолияти соҳибкорӣ ё мақсадҳои дигар, молро ба харидор расонад.

Моддаи 542.Мeҳлати амали шартномаи маҳсулотсупорӣ 1. Шартномаи маҳсулотсупорӣ ба мeҳлати як сол, ба мeҳлати бештар аз як сол (шартномаи

дарозмуддат) ё ба мeҳлати дигари дар созишномаи тарафҳо пешбинигардида баста шуданаш мумкин аст. Агар дар шартнома мeҳлати он муайян нагардида бошад, шартнома ба мeҳлати як сол басташуда

эътироф карда мешавад. 2. Агар дар шартномаи дарозмуддат теъдоди моли супоридашаванда ё дигар шартҳои шартнома

барои як сол ё ба мeҳлати камтар аз он муайян гардида бошад, дар шартнома бояд тартиби аз ҷониби тарафҳо ба мувофиқа расонидани ин шартҳо барои мeҳлатҳои минбаъда то қатъ гардидани мeҳлати амали шартнома муайян карда шаванд. Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани чунин тартиб шартнома ба мeҳлати як сол ё ба мeҳлате, ки шартҳои шартнома ба мувофиқа расонида шудаанд, басташуда эътироф карда мешавад.

3. Ҳангоми аз ҷониби яке аз тарафҳои шартномаи дарозмуддат рад кардан ё саркашӣ аз мувофиқаи теъдоди маҳсулоти супурдашаванда ё шартҳои дигари шартнома барои давраи минбаъда, ки тибқи тартиби муайяннамудаи шартнома муқаррар гардидааст, тарафи дигар ҳуқуқ дорад бо талаботи муайян намудани шартҳои маҳсулотсупорӣ барои давраҳои дахлдор ё бекор кардани шартнома ба суд муроҷиат намояд.

Моддаи 543. Бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ 1. Ҳангоми пешниҳоди як тараф дар хусуси бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ, ки дар шакли лоиҳаи

шартнома ба тарафи дигар фиристода шудааст ва тарафи дигар минбаъд розӣ аст тибқи шартҳои дигар шартномаро имзо кунад, дар мeҳлати на дертар аз 30 рeзи баъди гирифтани лоиҳа протоколи ихтилофи назар таҳия намуда, онро бо шартномаи ба имзо расонидашуда бармегардонад. Тарафе, ки протоколи ихтилофи назарро гирифтааст, вазифадор аст дар мeҳлати 30 рeз ҷиҳати ба мувофиқа расонидани он (дар сурати имконпазир якҷоя бо тарафи дигар) тадбирҳо андешад.

2. Агар дар мeҳлати муайянкарда тарафи лоиҳаи шартномаро гирифта чораҳои оиди бастани шартнома наандешида бошад,шартнома баста нашуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 544. Давраҳои маҳсулотсупорӣ 1. Агар тарафҳо дар давоми мeҳлати ҷараёни амали шартномаи молсупорӣ бо қисматҳои алоҳида

супоридани маҳсулотро пешбинӣ карда бошанд, мeҳлати расонидани қисматҳои алоҳида (давраи маҳсулотсупорӣ) дар он муайян нашуда бошад, дар он сурат мол бояд ҳар моҳ бо қисматҳои баробар расонида шаванд, зеро аз қонунҳо ё анъанаҳои муомилоти корӣ ё моҳияти eҳдадорӣ тартиби дигаре барнамеояд.

2. Ҳамзамон бо муайян кардани давраи маҳсулотсупорӣ дар шартнома инчунин ҷадвали маҳсулотсупорӣ (ҳар даҳрeза,шабонарeзӣ, соат ба соат ва uайра) муқаррар карда шуданаш мумкин аст.

3.Маҳсулотсупории пеш аз мeҳлат танҳо бо розигии харидор анҷом дода шуданаш мумкин аст. Моли пеш аз мeҳлат супоридашуда ва аз ҷониби харидор қабулгардида ба ҳисоби теъдоди моле, ки

бояд дар давраи минбаъда расонида шавад, ба ҳисоб гирифта мешавад.

Моддаи 545. Ҳалли ихтилофи назар ҳангоми бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ 1. Дар сурати ҳангоми бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ оид ба шартҳои алоҳида байни тарафҳо ба

миён омадани ихтилофи назар тарафе, ки бастани шартномаро пешниҳод намуда, оид ба мувофиқаи шартҳо пешниҳоди тарафи дигарро гирифтааст, бояд дар мeҳлати сӣ рeз аз рeзи гирифтани ин пешниҳод, агар дар қонун мeҳлати дигаре муқаррар нагардида бошад ё бо тарафҳо мувофиқа нагардида бошад, дар хусуси ба мувофиқа расонидани шартҳои дахлдори шартнома тадбирҳо андешад ё ба таври хаттӣ тарафи дигарро оид ба радди бастани шартнома огоҳ созад.

2. Тарафе, ки оид ба шартҳои дахлдори шартнома пешниҳодот гирифта, вале барои мувофиқаи шартҳои шартномаи маҳсулотсупорӣ тадбирҳо наандешидааст ва тарафи дигарро дар мавриди радди бастани шартнома дар мeҳлати пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда огоҳ накардааст, бояд зарари вобаста ба радди ин шартҳои шартнома расонидашударо ҷуброн намояд.

Моддаи 546. Тартиби маҳсулотсупорӣ 1. Маҳсулотсупорӣ аз ҷониби маҳсулотсупор тибқи шартнома ба харидор ё шахси дар шартнома ба

сифати харидор зикргардида бо усули бор карда фиристодан (додан)‐и мол анҷом дода мешавад. 2. Дар ҳолатҳое ки агар дар шартнома ҳуқуқи харидор дар бобати ба маҳсулотсупор додани супориш

оид ба фиристодани бор ба молгиранда (таъиноти борфиристӣ)‐гон пешбинӣ гардида бошад, фиристодан (додан)‐и мол аз ҷониби маҳсулотсупор ба молгирандагони дар таъиноти борфиристӣ зикргардида анҷом дода мешавад.

Мeҳтавои таъиноти борфиристӣ ва мeҳлатҳои аз ҷониби харидор ба маҳсулотсупор фиристодани он тибқи шартнома муайян карда мешавад. Агар мeҳлати фиристодани таъиноти борфиристӣ дар шартнома муайян нагардида бошад, он бояд ба маҳсулотсупор дар мeҳлати на камтар аз сӣ рeзи то фаро расидани давраи маҳсулотсупорӣ ирсол гардад.

3. Аз ҷониби харидор дар мeҳлати муайяншуда пешниҳод накардани таъиноти борфиристӣ, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба маҳсулотсупор ҳуқуқ медиҳад, ки аз иҷрои шартнома даст кашад.

Моддаи 547.Молрасонӣ 1. Маҳсулотсупорӣ аз ҷониби маҳсулотсупор бо усули борфиристӣ (ҳамлу нақл) тавассути нақлиёте,

ки дар шартнома пешбинӣ шудааст ва тибқи шартҳои муайяннамудаи он анҷом дода мешавад.

Агар дар шартнома тавассути кадом навъи нақлиёт ва тибқи кадом шарт интиқол додани мол муайян нагардида бошад, ҳуқуқи интихоби навъи нақлиёт ё муайян кардани шарти ҳамлу нақл ба маҳсулотсупор мегузарад, зеро аз қонунҳо, анъанаҳои муомилоти корӣ ё моҳияти eҳдадорӣ тартиби дигаре барнамеояд.

2. Тибқи шартномаи маҳсулотсупорӣ аз ҷониби харидор (боргиранда) дар маҳалли ҷойгиршавии маҳсулотсупор гирифтани мол (интихоби мол) пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Агар мeҳлати интихоби мол дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, интихоби мол аз ҷониби харидор (молгиранда) бояд дар мeҳлатҳои мувофиқ, пас аз гирифтани огоҳиномаи маҳсулотсупор дар мавриди таҳияи мол анҷом дода мешавад.

Моддаи 548.Пурра намудани камбудии маҳсулотсупорӣ 1. Молрасоне, ки дар давраи муайяни маҳсулотсупорӣ ба пурра нарасонидани мол роҳ додааст,

eҳдадор аст ки теъдоди камбудии молро барои давра (давраҳо)‐и минбаъда, дар доираи мeҳлати амали шартнома, нисбати шартномаҳои дарозмуддат бошад дар доираи ҳамон соле ба пурра нарасонидани мол роҳ додасст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пурра намояд.

2. Дар ҳолатҳое ки маҳсулотсупор ҳамзамон ба якчанд молгирандагони дар шартнома ё дар таъиноти борфиристии харидор зикргардида мол мефиристад, моле, ки ба як молгиранда зиёда аз теъдоди дар шартнома ё таъиноти борфиристӣ пешбинигардида фиристода шудааст, барои пeшонидани камбудии маҳсулотсупорӣ ба дигар молгиранда ба ҳисоб гирифта намешавад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бояд аз ҷониби маҳсулотсупор пурра карда шавад.

3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, харидор ҳуқуқ дорад, ки молрасонро огоҳ намуда, аз қабули моле, ки мeҳлати расонидани он гузаштааст, даст кашад. Харидор вазифадор аст молеро, ки то аз ҷониби маҳсулотсупор гирифтани огоҳинома расидааст, қабул намояд ва арзиши онҳоро пардозад.

Моддаи 549.Навъ (ассортимент)‐и мол ҳангоми пурра намудани камбудии маҳсулотсупорӣ 1. Навъ (ассортимент)‐и моле, ки камбудии молрасонии онҳо бояд барқарор гардад, тибқи

созишномаи тарафҳо муайян карда мешавад. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин созишнома маҳсулотсупор вазифадор аст камбудии теъдоди молро тибқи навъ (ассортимент)‐и барои ҳамон давра муайяншуда, ки дар он давра ба камбуди маҳсулотсупорӣ роҳ дода шуда буд, пурра намояд.

2. Нисбат ба теъдоди пешбининамудаи шартнома расонидани теъдоди зиёди як номгeи мол барои пeшонидани камбуди дигар номгeи мол, ки ба ҳамон як навъ (ассортимент) дохил мешаванд, ба ҳисоб гирифта намешавад ва ба истиснои ҳолатҳое ки чунин маҳсулотсупорӣ бо розигии хаттии пешакии харидор анҷом дода шудааст, бояд пурра карда шавад.

Моддаи 550. Rабули мол аз ҷониби харидор 1. Харидор (молгиранда) бояд барои таъмини қабули моли тибқи шартнома расида тамоми

амалиётҳои заруриро анҷом диҳад. 2. Моле, ки харидор (молгиранда) гирифтааст, бояд аз ҷониби e дар мeҳлатҳои муқаррарнамудаи

қонунҳо,шартнома ё анъанаҳои муомилоти корӣ аз назар гузаронида шавад. Харидор (молгиранда) вазифадор аст дар ҳамин мeҳлат теъдод ва сифати молҳои қабулшударо тибқи

тартиби муқаррарнамудаи қонунҳо, шартнома ё анъанаҳои муомилоти корӣ санҷида, дар мавриди номутобиқатиҳои ошкоргардида ва норасоиҳои мол бетаъхир дар шакли хаттӣ молрасонро огоҳ намояд.

3. Дар сурати аз ташкилоти нақлиётӣ гирифтани молҳои расонидашуда харидор (молгиранда) вазифадор аст мутобиқати молро бо маълумоти дар ҳуҷҷатҳои нақлиётӣ ва ҳамроҳикунанда зикргардида тафтиш намуда, инчунин бо риояи қоидаҳои пешбининамудаи қонунҳое, ки фаъолияти нақлиётро танзим менамоянд , ин молҳоро аз ташкилоти нақлиётӣ қабул кунад.

Моддаи 551.Нигаҳдошти масъулиятноки моле, ки харидор қабул накардааст 1. Ҳангоме ки харидор (молгиранда) мутобиқи қонунҳо, дигар санадҳои меъёрӣ ё шартномаи

маҳсулотсупорӣ аз моли фиристодаи маҳсулотсупор даст мекашад, e вазифадор аст ҳифзи ин мол (нигаҳдошти масъулиятнок)‐ро таъмин намуда, фавран молрасонро огоҳ созад.

2. Маҳсулотсупор вазифадор аст моли таҳти нигаҳдошти масъулиятнок гирифтаи харидор (молгиранда)‐ро интиқол диҳад ё онро дар мeҳлати мувофиқ ихтиёрдорӣ намояд.

Агар маҳсулотсупор дар ҳамин мeҳлат молро ихтиёрдорӣ накунад, харидор ҳуқуқ дорад онро фурeшад ё ба маҳсулотсупор баргардонад.

3. Хароҷоти зарурии харидор вобаста ба қабули моли таҳти нигаҳдошти масъулиятнок, фурeш ё баргардонидани он ба маҳсулотсупор бояд аз ҷониби маҳсулотсупор ҷуброн карда шавад.

Дар айни замон маблаuи аз фурeши мол гирифташуда, бо нигаҳ доштани маблаuи ба харидор тааллуқдошта, ба маҳсулотсупор гузаронида мешавад.

Моддаи 552.Интихоби мол 1. Агар дар шартнома дар маҳалли ҷойгиршавии маҳсулотсупор ба харидор (молгиранда) додани мол

(интихоби мол) пешбинӣ гардида бошад, харидор (молгиранда) бояд моли ба e додашавандаро аз назар гузаронад. Ҳангоми ошкор намудани номутобиқатии мол ба шартнома e ҳуқуқ дорад аз қабули он даст кашад.

2. Интихоб карда нагирифтани мол аз ҷониби харидор (молгиранда) дар мeҳлати муқаррарнамудаи шартнома ва агар мeҳлат муайян нагардида бошад, дар мeҳлатҳои мувофиқи баъди гирифтани огоҳиномаи маҳсулотсупор дар хусуси тайёр будани мол ба маҳсулотсупор ҳуқуқ медиҳад, ки аз иҷрои шартнома даст кашад ё аз харидор пардохти арзиши молро талаб кунад.

Моддаи 553. Ҳисобу китоб барои моли расонидашаванда 1. Харидор пардохти моли расонидашавандаро бо риояи тартиб ва шакли ҳисобу китобе, ки дар

шартнома пешбинӣ гардидааст, анҷом медиҳад. 2. Агар дар шартнома қисм ба қисм расонидани бор пешбинӣ гардида бошад, ки ба маҷмeъ (комплект)

дохил мешавад, аз ҷониби харидор пардохтани он баъди гирифтани охирин қисмати он мол (интихоби мол)‐ е, ки ба маҷмeъ (комплект) дохил мегардад, анҷом дода мешавад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

3. Агар дар шартнома пешбинӣ гардида бошад, ки пардохт аз ҷониби молгиранда (пардозанда) анҷом дода мешавад ва охирин бидуни асос аз пардохт даст кашад ё дар мeҳлати муқарраршуда пардохтро анҷом надиҳад, маҳсулотсупор ҳуқуқ дорад аз харидор пардохти моли расонидашударо талаб кунад.

Моддаи 554. Зарф ва борпеч Зарф ва борпеч, тибқи тартиб ва мeҳлатҳои муқаррарнамудаи қонунҳо ё дигар санадҳои ҳуқуқӣ ё

шартнома ба маҳсулотсупоранда баргардонда мешавад.

Моддаи 555.Оқибатҳои расонидани молҳои сифатан номатлуб 1. Харидор (молгиранда)‐е, ки барояш моли сифатан номатлуб фиристода шудааст, ҳуқуқ дорад ба

молсупор талаботи пешбининамудаи моддаи 511 ҳамин Кодексро, ба истиснои ҳолатҳое ки агар молсупор огоҳиномаи харидорро оид ба норасоиҳои молҳои расонидашуда гирифта, бидуни таъхир молҳои сифатан номатлубро ба молҳои хушсифат иваз карда бошад пешниҳод намояд.

2. Харидор (молгиранда)‐е, ки молҳои ба e расонидашударо чакана ба фурeш мерасонад, агар дар шартномаи маҳсулотсупорӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқ дорад дар мeҳлатҳои мувофиқ иваз кардани моли сифатан номатлуберо, ки истеъмолкунанда баргардонидааст, талаб намояд.

Моддаи 556.Оқибатҳои фиристодани молҳои номукаммал 1. Харидор (молгиранда)‐е, ки ба e хилофи шартҳои шартномаи маҳсулотсупорӣ, талаботи қонунҳо,

санадҳои дигари меъёрӣ, талаботи маъмулии барои мукаммалии мол пешниҳодшаванда мол расонида шудааст, ҳуқуқ дорад ба маҳсулотсупор ба истиснои ҳолатҳое, ки агар маҳсулотсупор огоҳиномаи харидорро оид ба номукаммалии мол гирифта, фавран онро мукаммал месозад ё онро ба моли мукаммал иваз намуда, талаботи пешбининамудаи моддаи 516 ҳамин Кодексро пешниҳод кунад.

2. Харидор (молгиранда)‐е, ки молҳои ба e расонидашударо чакана ба фурeш мерасонад, агар дар шартномаи маҳсулотсупорӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқ дорад дар мeҳлатҳои мувофиқ иваз кардани моли номукаммалро, ки истеъмолкунанда баргардонидааст, талаб намояд.

Моддаи 557. Ҳуқуқи харидор дар ҳолати камбудии маҳсулотсупорӣ, иҷро накардани талабот дар бораи рафъи норасоии мол ё дар хусуси мукаммал сохтани мол

Агар маҳсулотсупор теъдоди дар шартнома пешбинишудаи молро нарасонида бошад ё талаби харидорро дар мавриди иваз кардани моли бесифат ё дар мавриди мукаммал сохтани мол дар мeҳлатҳои муайян иҷро накунад, харидор (молгиранда) ҳуқуқ дорад аз пардохти арзиши моли сифатан номатлуб ва номукаммал даст кашад ва агар арзиши онҳо пардохта шуда бошад, то замони рафъи норасоӣ ва ё такмил ё иваз кардани он баргардонидани маблаuи пардохтшударо талаб кунад.

Моддаи 558. Ноустуворона барои кам супоридани маҳсулот Ноустуворонае, ки қонун ё шартнома барои кам супурдани мол ё гузаронидани мeҳлати

маҳсулотсупорӣ муқаррар намудааст, агар тартиби дигари ситонидани ноустуворона тибқи қонун ё шартнома муқаррар нагардида бошад, аз маҳсулотсупор то иҷрои воқеии eҳдадорӣ, дар доираи мeҳлати амали шартнома (моддаи 548) ситонида мешавад.

Моддаи 559. Адо кардани eҳдадориҳои шабеҳ (якхела) оид ба якчанд шартномаҳои маҳсулотсупорӣ

1. Дар ҳолатҳое ки ба харидор расонидани борҳои якхела аз ҷониби маҳсулотсупор ҳамзамон вобаста ба якчанд шартномаи маҳсулотсупорӣ анҷом дода мешавад ва теъдоди моли расонидашаванда барои адои eҳдадории маҳсулотсупор оид ба ҳамаи шартномаҳо нокифоя мебошад, молҳои расонидашуда бояд ба ҳисоби иҷрои шартномае, ки маҳсулотсупор ҳангоми маҳсулотсупорӣ зикр намудааст, ба ҳисоб гирифта мешавад.

2. Агар харидор ба маҳсулотсупор маблаuи молҳои якхелаи оид ба якчанд шартномаи маҳсулотсупорӣ гирифтаашро пардохта бошад ва маблаuи супурдашуда барои адоиeҳдадории харидор вобаста ба ҳама шартномаҳо нокифоя бошад, маблаuи пардохташуда бояд ба ҳисоби иҷрои шартномае, ки харидор ҳангоми пардохти мол ё бидуни таъхир пас аз пардохти мол зикр намудааст, ба ҳисоб гирифта мешавад.

3. Агар маҳсулотсупор ё харидор аз ҳуқуқҳои ба онҳо мутаносибан фароҳамовардаи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда истифода набурда бошад, иҷрои eҳдадорӣ ба ҳисоби пeшонидани он eҳдадории шартномае ба ҳисоб гирифта мешавад, ки мeҳлати иҷрои он зудтар фаро расидааст.

Агар мeҳлати иҷрои eҳдадорӣ оид ба якчанд шартнома ҳамзамон фаро расида бошад, иҷрои пешниҳодгардида мутаносибан барои адои eҳдадорӣ вобаста ба ҳамаи шартномаҳо ба ҳисоб гирифта мешавад.

Моддаи 560. Радди якҷонибаи иҷрои шартномаи маҳсулотсупорӣ 1. Радди якҷонибаи иҷрои шартномаи маҳсулотсупорӣ (пурра ё қисман) ё якҷониба таuйир додани

он дар сурати аз ҷониби як тараф моҳиятан вайрон кардани шартнома (сарсатри 2 қисми 2 моддаи 482) роҳ дода мешавад.

2. Вайрон кардани шартнома аз ҷониби маҳсулотсупор дар ҳолатҳои зайл моҳиятан арзёбӣ мегардад: ‐ расонидани моли сифатан номатлуб бо норасоиҳое, ки наметавонад дар мeҳлатҳои барои харидор

муносиб рафъ гардад; - якчанд маротиба вайрон кардани мeҳлати боррасонӣ. 3. Вайрон кардани шартнома аз ҷониби харидор дар ҳолатҳои зайл моҳиятан арзёбӣ мегардад: ‐ якчанд маротиба вайрон кардани мeҳлати пардохт; ‐ якчанд маротиба интихоб карда нагирифтани мол. 4. Дар созишномаи тарафҳо асосҳои дигари якҷониба рад кардани иҷрои шартномаи маҳсулотсупорӣ

ё якҷониба таuйир додани он пешбинӣ шуданаш мумкин аст. 5.Шартномаи маҳсулотсупорӣ аз лаҳзаи аз ҷониби як тараф гирифтани огоҳиномаи тарафи дигар дар

хусуси якҷониба рад кардани иҷрои шартнома, агар мeҳлати дигари бекор кардан ё таuйир додани шартнома дар огоҳинома пешбинӣ нагардида бошад ё дар созишномаи тарафҳо муайян нашуда бошад, мутаносибан таuйирёфта ё бекоркардашуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 561. Баҳисобгирии зарар ҳангоми бекор кардани шартнома 1. Агар дар мeҳлатҳои мувофиқи баъди бекор кардани шартнома дар натиҷаи аз ҷониби

маҳсулотсупоранда вайрон кардани eҳдадориҳо харидор аз шахси дигар бо нархи нисбатан баландтар, вале бо нархи муносиб бар ивази моли дар шартнома пешбинишуда мол ба даст оварда бошад, харидор метавонад ба фурeшанда дар мавриди ҷуброни зарар дар шакли фарқи байни нархи дар шартнома муқарраргардида ва нархе, ки дар аҳди анҷомдодашуда мавҷуд аст, талабот пешниҳод кунад.

2. Агар дар мeҳлати муносиби баъди бекор кардани шартнома дар натиҷаи аз ҷониби харидор вайрон кардани eҳдадориҳо маҳсулотсупоранда молро ба шахси дигар ба нархи нисбатан арзонтар нисбат ба оне, ки дар шартнома пешниҳод шудааст, вале бо нархи муносиб фурeхта бошад, фурeшанда метавонад ба харидор дар мавриди ҷуброни зарар дар шакли фарқи байни нархи дар шартнома муқарраргардида ва нархе, ки дар аҳди анҷомдодашуда мавҷуд аст, талабот пешниҳод кунад.

3. Rонеъгардонии талаботе, ки қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда пешбинӣ намудаанд, тараферо, ки eҳдадориро иҷро накардааст ё номатлуб иҷро кардааст аз ҷуброни дигар зараре, ки дар асоси моддаи 15 ҳамин Кодекс ба тарафи дигар расонида шудааст, озод намекунад.

4.Маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлат Моддаи 562. Асосҳои маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлат 1. Маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлат дар асоси фармоиши давлатӣ оид ба маҳсулотсупорӣ

барои эҳтиёҷи давлат, инчунин шартномаҳои дар асоси он басташудаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ анҷом дода мешавад. Эҳтиёҷоти давлат талаботест, ки бо тартиби муқаррар кардаи қонун муайян гардида, аз ҳисоби маблаuи буҷет таъмин карда мешавад.

2. Нисбат ба маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ, агар дар ҳамин Кодекс қоидаҳои дигаре пешбинӣ нашуда бошанд, қоидаҳо дар мавриди маҳсулотсупорӣ (моддаҳои 541 ‐ 561) татбиқ мегарданд.

Нисбат ба маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ дар қисмате, ки ҳамин зербоб танзим нанамудааст, қонунҳои маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ истифода бурда мешаванд.

Моддаи 563. Эҳтиёҷоти давлатӣ оид ба бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ 1. Агар дар фармоиши давлатӣ пешбинӣ шуда бошад, ки маҳсулотсупорӣ аз ҷониби маҳсулотсупор

(иҷрокунанда) ба харидоре сурат мегирад, ки фармоишгари давлатӣ тибқи шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ муқаррар намудааст, фармоишгари давлатӣ дар мeҳлати на дертар аз сӣ рeз аз рeзи имзои фармоиши давлатӣ ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) ва харидор дар мавриди ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) вобаста кардани харидор огоҳинома ирсол медорад.

Огоҳинома дар мавриди ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) вобаста кардани харидор, ки аз ҷониби фармоишгари давлатӣ тибқи фармоиши давлатӣ дода шудааст, барои бастани шартномаи давлатии маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ асос ҳисоб меёбад.

2. Маҳсулотсупор (иҷрокунанда) вазифадор аст лоиҳаи шартномаи маҳсулотсупори барои эҳтиёҷоти давлатӣ ба харидоре, ки дар огоҳинома оид ба вобаста кардани e зикр гардидааст, дар мeҳлати на дертар аз сӣ рeз аз рeзи гирифтани огоҳинома аз фармоишгари давлатӣ, агар тартиби дигари таҳияи лоиҳаи шартнома дар фармоиши давлатӣ пешбинӣ нашуда бошад ё лоиҳаи шартнома аз ҷониби харидор пешниҳод нагардида бошад, ирсол дорад.

3. Тарафе, ки лоиҳаи шартномаи маҳсулотсупориро барои эҳтиёҷоти давлатӣ гирифтааст, онро имзо намуда, як нусхаашро дар мeҳлати на дертар аз сӣ рeз ба тарафи дигар мефиристад ва дар сурати мавҷуд будани ихтилофоти назар оид ба шартҳои фармоиши давлатӣ дар ҳамин мeҳлат протоколи ихтилофи назар тартиб дода, онро якҷоя бо шартномаи давлатии имзошуда ба тарафи дигар ирсол медорад.

4. Тарафе, ки лоиҳаи имзошудаи шартномаи маҳсулотсупориро барои эҳтиёҷоти давлатӣ бо протоколи ихтилофи назар гирифтааст, бояд дар муддати сӣ рeз онро баррасӣ намуда, ҷиҳати мувофиқа бо тарафи дигар тадбирҳо андешад ва тарафи дигарро дар бораи қабули шартнома дар таҳрири он ё дар мавриди радди протоколи ихтилофи назар огоҳ созад. Ихтилофоти назари ҳаллу фасл нагардида дар муддати сӣ рeз метавонад аз ҷониби тарафи дигар ба баррасии суд пешниҳод карда шавад.

5. Агар маҳсулотсупор (иҷрокунанда) аз бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ саркашӣ намояд, харидор ҳуқуқ дорад ба суд бо талаботи доир ба маҷбур кардани маҳсулотсупор (иҷрокунанда) барои бастани шартнома дар асоси шартҳои лоиҳаи шартномаи таҳиянамудаи харидор муроҷиат намояд.

Моддаи 564. Радди харидор аз бастани шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ 1. Харидор ҳуқуқ дорад аз молҳое, ки дар огоҳинома оид ба вобаста шудан зикр гардидаанд ва аз

бастани шартнома дар мавриди таҳвили онҳо пурра ё қисман даст кашад. Дар ин ҳолат маҳсулотсупор (иҷрокунанда) бояд бетаъхир фармоишгари давлатиро огоҳ сохта, ҳуқуқ

дорад аз e дар бораи ба дигар харидор вобаста намудан огоҳинома талаб намояд.

2. Фармоишгари давлатӣ дар мeҳлати на дертар аз сӣ рeз аз рeзи гирифтани огоҳиномаи маҳсулотсупор (иҷрокунанда) ё дар мавриди ба e вобаста намудани дигар харидор огоҳинома медиҳад ё ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) таъиноти борфиристиро бо зикри молгиранда ирсол медорад ё дар мавриди қабул ва пардохти мол розигии худро иттилоъ медиҳад.

3. Ҳангоми аз ҷониби фармоишгари давлатӣ иҷро накардани eҳдадориҳои пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда маҳсулотсупор (иҷрокунанда) ҳуқуқ дорад аз фармоишгари давлатӣ қабул ва пардохти молро талаб кунад ё тибқи салоҳдиди худ молро фурeхта, хароҷоти муносиби вобаста ба фурeши онро аз ҳисоби фармоишгари давлатӣ ҷуброн намояд.

Моддаи 565.Иҷрои фармоиши давлатӣ 1. Дар ҳолатҳое ки тибқи шартҳои фармоиши давлатӣ маҳсулотсупорӣ бевосита ба фармоишгари

давлатӣ ё бо супориши e (таъиноти борфиристӣ) ба шахси дигар (молгиранда) анҷом дода мешавад, муносибати тарафҳо дар мавриди иҷрои фармоиши давлатӣ тибқи қоидаҳои пешбининамудаи моддаҳои 541 ‐ 561 ҳамин Кодекс танзим мегардад.

2. Дар ҳолатҳое ки маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ аз ҷониби молгирандаи дар таъиноти борфиристӣ зикргардида анҷом дода мешавад, агар дар фармоиши давлатӣ тартиби дигари ҳисобу китоб пешбинӣ нагардида бошад, пардохти мол аз ҷониби фармоишгари давлатӣ сурат мегирад.

Моддаи 566.Пардохти мол тибқи шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ Ҳангоми ба харидорон тибқи шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ таҳвил додани мол

пардохти он аз ҷониби харидорон мувофиқи нархе, ки дар асоси фармоиши давлатӣ муайян мегардад, агар дар фармоиши давлатӣ тартиби дигари муайян кардани нарх ё ҳисобу китоб пешбинӣ нагардида бошад, анҷом дода мешавад.

Ҳангоми аз ҷониби харидорон пардохтани мол тибқи шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ фармоишгари давлатӣ кафолатдиҳандаи харидор оид ба ҳамин eҳдадорӣ эътироф карда мешавад ( моддаҳои 390 ‐ 396).

Моддаи 567. Xуброни зараре, ки вобаста ба иҷро ё бекор кардани фармоиши давлатӣ расонида шудааст

1. Агар дар қонунҳои маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, зарари ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) вобаста ба иҷрои фармоиши давлатӣ расонидашуда бояд аз ҷониби фармоишгари давлатӣ дар мeҳлати на дертар аз сӣ рeз аз рeзи тибқи фармоиши давлатӣ супурдани мол ҷуброн карда шавад.

2. Дар сурате ки зарари ба маҳсулотсупор (иҷрокунанда) вобаста ба иҷрои фармоиши давлатӣ расонидашуда ҷуброн карда нашавад, маҳсулотсупор (иҷрокунанда) ҳуқуқ дорад аз иҷрои фармоиши давлатӣ даст кашад ва ҷуброни зарари вобаста ба бекор кардани фармоиши давлатӣ расонидашударо талаб намояд.

3. Ҳангоми тибқи асосҳои дар қисми 2 ҳамин модда зикргардида бекор кардани фармоиши давлатӣ маҳсулотсупор ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ даст кашад.

Моддаи 568. Радди фармоишгари давлатӣ аз моле, ки тибқи фармоиши давлатӣ расонида шудааст

Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун фармоишгари давлатӣ ҳуқуқ дорад аз молҳое, ки расонидани онҳо тибқи фармоиши давлатӣ пешбинӣ шудааст, бо шарти ба маҳсулотсупор ҷуброн намудани зарари бо чунин раддия расонидашуда пурра ё қисман даст кашад.

Агар дасткашии фармоишгари давлатӣ аз молҳое, ки расонидани онҳо тибқи фармоиши давлатӣ пешбинӣ гардидааст, боиси бекор кардан ё таuйир додани шартномаи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ гардида бошад, зарари бо чунин бекор кардан ё таuйир додани шартнома ба харидор расонидашуда аз ҷониби фармоишгари давлатӣ ҷуброн карда мешавад.

5. Таъмини барқ

Моддаи 569.Шартномаи таъмини барқ

1. Тибқи шартномаи таъмини барқ ташкилоти таъминкунандаи барқ eҳдадор мешавад, аз тариқи хати барқи васлшуда нерeи барқ диҳад ва мизоҷ (абонент) бошад eҳдадор мегардад, ки арзиши барқи истифодашударо пардозад, инчунин низоми истифодаи онро, ки дар шартнома пешбинӣ шудааст, риоя намояд, таъмини бехатарии истифодаи шабакаҳои барқи таҳти ихтиёраш қарордошта, инчунин дастгоҳ ва таҷҳизоти истифода менамудаашро вобаста ба истифодаи барқ дар ҳолати коршоямӣ нигоҳ дорад.

2. Нисбат ба муносибатҳои шартномаи таъмини барқ, ки ҳамин Кодекс танзим нанамудааст, қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқӣ оид ба таъмини барқ, инчунин қоидаҳои ҳатмии мутобиқи он қабулгардида истифода бурда мешаванд.

Моддаи 570. Бастани шартнома 1.Шартномаи таъмини барқ бо мизоҷ (абонент) ҳангоми дар e мавҷуд будани таҷҳизоти барқие, ки ба

талаботи муқаррар гардида ҷавоб медиҳад ва дар шабакаҳои ташкилоти таъмини барқ тибқи тартиби муқаррарнамуда сабт шудаанд, инчунин мавҷуд будани таҷҳизот ва дастгоҳҳои дахлдори баҳисобгирии истифодаи барқ баста мешаванд.

Шартнома ба мeҳлати номуайян баста шуда ба ҳисоб меравад ва мумкин аст тибқи асосҳои дар моддаи 577 ҳамин Кодекс нишон дода шуда таuйир ё бекор карда шавад.

2. Дар ҳолатҳое ки ба сифати мизоҷ (абонент) тибқи шартномаи таъмини барқ шаҳрванде баромад мекунад, ки нерeи барқро барои истифодаи маишӣ ба кор мебарад, шартнома аз лаҳзаи воқеии тибқи тартиби муқарраршуда васл намудани мизоҷ (абонент) ба шабакаи васлгардида басташуда эътироф мегардад.

Моддаи 571. Меъёри қувваи барқ 1. Ташкилоти таъминкунандаи барқ вазифадор аст, ба мизоҷ (абонент) аз тариқи шабакаи васлгардида

ба ҳамон миқдоре, ки дар шартнома пешбинӣ гардидааст, бо риояи низоми додани он, ки аз ҷониби тарафҳо мувофиқа шудааст, барқ диҳад. Меъёри барқи додашуда аз ҷониби ташкилоти таъмини барқ ва барқи қабулнамудаи мизоҷ (абонент) тибқи нишондоди дастгоҳи баҳисобгирии барқ ва дар сурати мавҷуд набудани он тибқи ҳисобу китоб муайян карда мешавад.

2. Дар шартнома ҳуқуқи мизоҷ (абонент) дар мавриди таuйир додани миқдори барқи дар шартнома муайяншуда бо шарти ҷуброни хароҷоти ташкилоти таъмини барқ, ки вобаста ба интиқоли барқ тибқи миқдори дар шартнома пешбинишуда масраф намудааст, пешбинӣ гардиданаш мумкин аст.

3. Дар ҳолатҳои ба сифати мизоҷ (абонент) тибқи шартномаи таъмини барқ баромад кардани шаҳрванде, ки қувваи барқро барои истеъмоли маишӣ истифода мебарад, e ҳуқуқ дорад қувваи барқро ба миқдори барояш зарурӣ истифода барад. Миқдори барқе, ки аз ҷониби ташкилоти таъмини барқ дода шудааст ва мизоҷ (абонент) қабул кардааст, тибқи нишондоди дастгоҳи баҳисобгирӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 572.Оқибатҳои вайрон кардани шартҳои шартнома оид ба миқдори барқ Агар ташкилоти таъмини барқ тавассути шабакаи васлгардида нисбат ба он, ки дар шартнома

пешбинӣ шудааст, ба мизоҷ (абонент) камтар барқ дода бошад, агар дар қонунҳо ё шартномаҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 502 ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

Моддаи 573. Сифати барқ 1. Сифати барқе, ки ташкилоти таъмини барқ таъмин менамояд, бояд ба талаботи муқаррарнамудаи

намуна (стандарт)‐ҳои давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрӣ оид ба намуна (стандартизатсия) ё сифати пешбининамудаи шартнома мутобиқат намояд.

2. Дар ҳолати аз ҷониби ташкилоти таъмини барқ вайрон кардани талаботе, ки ба сифати барқ пешниҳод мегардад, агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 511 ҳамин Кодекс истифода бурда мешавад.

Моддаи 574. Eҳдадории мизоҷ (абонент) оид ба таъмин ва истифодаи шабакаҳо, асбоб, таҷҳизот 1. Мизоҷ (абонент) вазифадор аст ҳолати дахлдори техникӣ ва бехатарии шабакаҳои барқи

истифодашаванда, асбобу анҷом ва таҷҳизотро таъмин намояд, низоми муқарраршудаи истифодаи барқро риоя карда, инчунин ба ташкилоти таъмини барқ дар бораи садамаҳо, сeхтор, норасогиҳои асбобу анҷоми баҳисобгирии барқ ва дигар вайронкориҳое, ки ҳангоми истифодаи барқ рух додаанд, фавран иттилоъ диҳад.

2. Дар ҳолатҳое ки оид ба шартномаи таъмини барқ ба ҳайси мизоҷ (абонент) шаҳрванде баромад карда барқро барои эҳтиёҷоти маишӣ истифода мебарад, агар дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, eҳдадории таъмини ҳолати муносиби техникӣ ва бехатарии шабакаҳои барқ, инчунин асбоби баҳисобгирии истифодаи барқ ба зиммаи ташкилоти таъмини барқ гузошта мешавад.

3. Талабот нисбат ба ҳолати техникӣ ва истифодаи шабакаҳои барқ, асбоб ва таҷҳизот, инчунин тартиби татбиқи назорати риояи он тибқи қонунҳо муайян карда мешавад.

Моддаи 575.Пардохти барқ Агар дар қонунҳо, санадҳои дигари меъёрӣ ё созишномаи тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида

бошад, пардохти барқ барои миқдори воқеии барқи истифоданамудаи мизоҷ (абонент), ки мутобиқи моддаи 571 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, сурат мегирад

Моддаи 576. Аз ҷониби мизоҷ (абонент) ба дигар шахс додани барқ 1.Мизоҷ (абонент) метавонад барқеро, ки e аз ташкилоти таъмини барқ гирифтааст, тавассути шабакаи

пайваста танҳо бо розигии ташкилоти таъмини барқ ба шахси дигар мизоҷ (абонент)‐и фаръӣ интиқол диҳад. 2. Нисбат ба шартнома дар мавриди аз ҷониби мизоҷ (абонент) ба мизоҷ (абонент)‐и фаръӣ интиқол

додани барқ, агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, қоидаҳои ҳамин зербоб истифода бурда мешаванд.

3. Ҳангоми интиқоли барқ ба мизоҷ (абонент)‐и фаръӣ, агар дар қонунҳо тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, дар назди ташкилоти таъмини барқ мизоҷ (абонент) масъул мебошад.

Моддаи 577. Таuйир додан ва бекор кардани шартномаи таъмини барқ 1. Дар ҳолатҳое ки ба ҳайси мизоҷ (абонент) оид ба шартномаи таъмини барқ шаҳрванде баромад

мекунад, ки барқро барои эҳтиёҷоти маишӣ истифода мебарад, он ҳуқуқ дорад бо шарти огоҳ намудани ташкилоти таъмини барқ ва пурра пардохтани арзиши барқи истифодашуда якҷониба шартномаро бекор кунад.

Дар ҳолатҳое ки ба ҳайси мизоҷ (абонент) оид ба шартномаи таъмини барқ шахси ҳуқуқӣ баромад мекунад, ташкилоти таъмини барқ ҳуқуқ дорад тибқи тартиби якҷониба дар асосҳои пешбининамудаи моддаи 560 ҳамин Кодекс ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунҳо ё дигар санадҳои ҳуқуқӣ муқаррар намудаанд, аз иҷрои шартнома даст кашад.

2. Танаффус дар интиқоли барқ, қатъ ё маҳдуд кардани интиқоли барқ тибқи созишномаи тарафҳо, ба истиснои ҳолатҳои тасдиқнамудаи мақомоти назорати давлатии энергетикӣ, ки вазъи uайриқаноатбахши таҷҳизоти мизоҷ (абонент) дорои таҳдиди садама мебошад ё ба ҳаёт ва амнияти шаҳрвандон хатар ба миён меоварад, иҷозат дода мешавад. Дар мавриди танаффуси интиқоли барқ, қатъ ё маҳдуд кардани интиқоли он ташкилоти таъмини барқ бояд мизоҷ (абонент)‐ро огоҳ созад.

3. Танаффус дар интиқоли барқ, қатъ ё маҳдуд сохтани интиқоли он бидуни мувофиқаи мизоҷ (абонент) ва бидуни огоҳонии дахлдор танҳо дар ҳолатҳои зарурати андешидани тадбирҳои таъхирнопазир ҷиҳати пешгирӣ ё рафъи садама дар системаи ташкилоти таъмини барқ бо шарти фавран огоҳ намудани мизоҷ (абонент) иҷозат дода мешавад.

Моддаи 578.Масъулият оид ба шартномаи таъмини барқ 1. Дар ҳолати иҷро накардан ё иҷрои номатлуби eҳдадориҳои вобаста ба шартномаи таъмини барқ

ташкилоти таъмини барқ ва мизоҷ (абонент) eҳдадоранд зарари воқеии (қисми 2 моддаи 15) ба ин васила расонидашударо ҷуброн намоянд.

2. Агар танаффус дар интиқоли барқ дар натиҷаи аз ҷониби ташкилоти таъмини барқ танзим намудани низоми истифодаи барқ ҳангоми нокифоя будани иқтидор ва нерeи барқ бошад, ки дар асоси қонунҳо анҷом дода шудааст, ташкилоти таъмини барқ танҳо дар сурати мавҷуд будани гуноҳи он вобаста ба иҷро накардан ё иҷрои номатлуби eҳдадориҳои шартнома масъулият дорад.

Моддаи 579. Истифодаи қоидаҳои шартномаи таъмини барқ нисбат ба муносибатҳои дигари оид ба таъминот тавассути шабакаи васлгардида

1. Нисбат ба муносибатҳои оид ба таъмини қувваи гармӣ тавассути шабакаи пайваста, агар дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қоидаҳои ҳамин зербоб истифода бурда мешаванд.

2. Нисбат ба муносибатҳо оид ба таъмини газ, нафт ва маҳсулоти нафтӣ ва дигар молҳо тавассути шабакаи пайваста қоидаҳои ҳамин зербоб истифода бурда мешаванд, агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд.

6.Фурeши амволи uайриманқул

Моддаи 580. Шартномаи фурeши амволи uайриманқул 1. Тибқи шартномаи хариду фурeши амволи uайриманқул (шартномаи фурeши амволи uайриманқул)

фурeшанда eҳдадор мешавад, ки ба моликии харидор бино, иншоот, хона ё дигар амволи uайриманқулро (моддаи 142) диҳад.

2. Rоидаҳои пешбининамудаи ҳамин зербоб вобаста ба фурeши корхонаҳо истифода бурда мешаванд, зеро дар қоидаҳои шартномаи фурeши корхонаҳо (моддаҳои 589 ‐ 596) тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

Моддаи 581.Шакли шартномаи фурeши амволи uайриманқул Шартномаи фурeши амволи uайриманқул дар шакли хаттӣ бо роҳи тартиб додани як ҳуҷҷате, ки

тарафҳо имзо намудаанд, баста (қисми 2 моддаи 466) мешавад. Риоя накардани шакли шартномаи фурeши амволи uайриманқул боиси беэътибор шудани он

мегардад.

Моддаи 582. Бақайдгирии давлатии гузаштани ҳуқуқи моликӣ ба амволи uайриманқул 1. Ба харидор тибқи шартномаи фурeши амволи uайриманқул гузаштани ҳуқуқи моликият ба амволи

uайриманқул бояд ба қайди давлатӣ гирифта шавад. 2. Иҷрои шартномаи фурeши амволи uайриманқул аз ҷониби тарафҳо то лаҳзаи ба қайди давлатӣ

гирифтани гузаштани ҳуқуқи моликият барои таuйир додани муносибати онҳо бо ашхоси сеюм асос буда наметавонад.

3. Дар ҳолате ки агар яке аз тарафҳо аз бақайдгирии давлатии гузаштани ҳуқуқи моликият ба амволи uайриманқул саркашӣ намояд, суд ҳуқуқ дорад бо талаби тарафи дигар дар мавриди бақайдгирии давлатии гузаштани ҳуқуқи моликият қарор барорад. Тарафе, ки аз бақайдгирии давлатии гузаштани ҳуқуқи моликият беасос саркашӣ намудааст, бояд ба тарафи дигар зарари дар натиҷаи ба таъхир андохтани бақайдгирӣ расонидашударо ҷуброн намояд.

Моддаи 583. Ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ҳангоми фурeши бино, иншоот ё дигар амволи uайриманқули дар он ҷойгиршуда

1.Мувофиқи шартномаи фурeши бино, иншоот ё дигар амволи uайриманқул ба харидор ҳамзамон бо додани ҳуқуқи моликият ба чунин амволи uайриманқул инчунин ҳуқуқи истифодаи он қисмати қитъаи замине, ки дар он ин амволи uайриманқул ҷойгир аст ва барои истифодаи он зарур мебошад, дода мешавад.

2. Дар ҳолатҳое ки агар фурeшанда истифодабарандаи қитъаи замине бошад, ки дар он амволи uайриманқули ба фурeш баровардашуда ҷойгир аст, ба харидор ҳуқуқи истифода ё ҳуқуқи иҷора ё дигар ҳуқуқи пешбининамудаи шартномаи фурeши амволи uайриманқул ё дигар ҳуқуқ ба қисми дахлдори қитъаи замин дода мешавад.

3. Фурeши амволи uайриманқуле, ки дар қитъаи замини ба фурeшанда дар асоси ҳуқуқи истифода қарор надошта ҷойгир шудааст, агар ин хилофи шартҳои истифодаи чунин қитъаҳои замин, ки қонунҳо ё шартнома муқаррар намудаанд, набошад, бидуни розигии истифодабарандаи ин қитъаи замин иҷозат дода мешавад.

Ҳангоми фурeши чунин амволи uайриманқул харидор ҳуқуқи истифодаи қисми дахлдори қитъаи заминро тибқи ҳамон шарте, ки фурeшандаи амволи uайриманқул доро мебошад, ба даст меорад.

Моддаи 584.Муайян намудани мавзeи шартномаи фурeши амволи uайриманқул Дар шартномаи фурeши амволи uайриманқул бояд маълумоте зикр ёбад, ки имконият диҳад ба таври

дақиқ амволи uайриманқули ба харидор тибқи шартнома додашаванда муайян гардад, аз ҷумла маълумоте ки тарзи ҷойгиршавии амволи uайриманқулро дар қитъаи замини дахлдор ё дар таркиби дигар амволи uайриманқул муқаррар менамояд.

Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани чунин маълумотҳо шартҳо оид ба амволи uайриманқуле, ки бояд дода шавад, аз тарафи ҷонибҳо ба мувофиқа расонидашуда ҳисобида намешавад ва шартномаи дахлдор басташуда эътироф намегардад.

Моддаи 585.Нарх дар шартномаи фурeши амволи uайриманқул Шартномаи фурeши амволи uайриманқул бояд нархи ин амволро пешбинӣ намояд. Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани нархи амволи uайриманқуле, ки аз ҷониби тарафҳо дар

шакли хаттӣ мувофиқа шудааст,шартномаи фурeши он басташуда ҳисоб намеёбад. Дар айни замон қоидаҳои муайян намудани нархе, ки қисми 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс пешбинӣ намудааст, татбиқ намегардад.

Моддаи 586. Додани амволи uайриманқул 1. Додани амволи uайриманқул аз ҷониби фурeшанда ва қабули он аз ҷониби харидор тибқи ҳуҷҷати

доду гирифт бо имзои тарафҳо ё дигар ҳуҷҷати доду гирифт сурат мегирад. Агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, eҳдадории фурeшанда оид

ба додани амволи uайриманқул ба харидор баъди супурдани ин амвол ба харидор ва аз ҷониби тарафҳо имзо намудани ҳуҷҷати дахлдор оид ба додани амвол иҷрогардида ба ҳисоб меравад.

Аз имзои ҳуҷҷати додани амволи uайриманқул тибқи шартҳои пешбининамудаи шартнома саркашӣ кардани яке аз тарафҳо мутаносибан ҳамчун аз ҷониби фурeшанда рад кардани иҷрои eҳдадории додани амвол ва аз ҷониби харидор eҳдадории қабули амвол ҳисобида мешавад.

2. Аз ҷониби харидор қабул намудани амволи uайриманқуле, ки ба шартҳои шартномаи фурeши амволи uайриманқул мувофиқ намебошанд, аз ҷумла дар ҳолатҳое ки чунин номутобиқатӣ дар ҳуҷҷати додани амвол қайду шарт гардидааст, барои фурeшандаро аз масъулияти иҷрои номатлуби шартнома озод кардан асос буда наметавонад.

Моддаи 587.Оқибатҳои додани амволи uайриманқули сифатан номатлуб Дар сурати аз ҷониби фурeшанда ба харидор додани амволи uайриманқуле, ки ба шартҳои

шартномаи фурeши амволи uайриманқул вобаста ба шакли он мутобиқат намекунад, ба истиснои муқаррарот оид ба ҳуқуқи харидор дар мавриди талаб кардани ивази моли сифатан номатлуб ба моле, ки ба шартнома мувофиқат мекунад, қоидаҳои моддаи 511 ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

Моддаи 588. Хусусиятҳои фурeши биноҳои истиқоматӣ 1.Шарти муҳими шартномаи фурeши бинои истиқоматӣ, хона, қисми бинои истиқоматӣ ё хонае, ки

дар онҳо ашхосе зиндагӣ мекунанд, ки мутобиқи қонун ҳуқуқи истифодаи ин биноро баъди аз ҷониби харидор гирифтани он нигоҳ медоранд, номнависи ин ашхос бо зикри ҳуқуқҳои онҳо барои истифодаи бинои истиқоматии бафурeшрасанда нишон дода мешавад.

2. Шартномаи фурeши бинои истиқоматӣ, хона, қисми хонаи истиқоматӣ бояд ба қайди давлатӣ гирифта шавад ва аз лаҳзаи чунин бақайдгирӣ басташуда ба ҳисоб меравад.

7. Фурeши корхона

Моддаи 589.Шартномаи фурeши корхона 1. Тибқи шартномаи фурeши корхона фурeшанда eҳдадор мешавад корхонаро пурра ҳамчун маҷмeи

амвол (моддаи 144) ба моликияти харидор диҳад, ба истиснои ҳуқуқ ва eҳдадориҳое, ки фурeшанда ҳақ надорад ба дигар ашхос супорад.

2. Ҳуқуқ ва eҳдадориҳо нисбат ба кормандони корхона тибқи тартиби пешбининамудаи қонунҳо оид ба меҳнат барои гузаштани чунин ҳуқуқ ва eҳдадориҳо дар ҳолати аз нав таъсисдиҳии шахси ҳуқуқӣ аз фурeшанда ба харидори корхона мегузарад.

3. Ҳуқуқи истифодаи номи фирмавӣ, нишонаҳои мол, нишонаи хизматрасонӣ ва дигар воситаҳои инфиродисозии фурeшанда ва маҳсулоти он, иҷрои кор ва хизматрасонӣ, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба харидор мегузарад.

4. Ҳуқуқи фурeшанда, ки дар натиҷаи иҷозати махсус (литсензия) барои машuул шудан ба фаъолияти дахлдор гирифта шудааст, агар дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба харидори корхона дода намешавад. Ба таркиби eҳдадориҳое, ки тибқи шартнома ба корхона дода мешаванд ва иҷрои

онҳо ҳангоми дар он мавҷуд набудани чунин иҷозати махсус (литсензия) аз ҷониби харидор имконнопазир аст, фурeшандаро аз eҳдадориҳои дахлдор дар назди кредиторон озод намекунад.

Моддаи 590. Шакл ва бақайдгирии давлатии шартномаи фурeши корхона 1. Шартномаи фурeши корхона дар шакли хаттӣ бо роҳи таҳияи як ҳуҷҷате, ки тарафҳо имзо

намудаанд (қисми 2 моддаи 466), бо замимаи ҳатмии ҳуҷҷате, ки дар қисми 2 моддаи 594 ҳамин Кодекс зикр гардидаанд, баста мешавад.

2. Риоя накардани шакли шартномаи фурeши корхона боиси беэътибор донистани он мегардад. 3. Шартномаи фурeши корхона бояд ба қайди давлатӣ гирифта шуда, аз лаҳзаи чунин бақайдгирӣ

басташуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 591.Муқаррар намудани таркиб ва баҳодиҳии арзиши корхонае, ки бояд фурeхта шавад 1. Таркиб ва баҳодиҳии арзиши корхонае, ки бояд фурeхта шавад, дар асоси ҳисобраси

(инвентаризатсия)‐и пурраи корхона, ки тибқи қоидаҳои муқарраршудаи чунин ҳисобрасӣ (инвентаризатсия) гузаронида мешавад, муайян мегардад.

2. То ба имзо расонидани шартномаи фурeши корхона бояд аз ҷониби тарафҳо акти ҳисобрасӣ (инвентаризатсия), баланси муҳосибавӣ, хулосаи аудитори мустақим оид ба таркиб ва арзиши корхона, ҳамчунин номгeи ҳамаи қарз (eҳдадори)‐ҳои шомили таркиби корхона бо зикри кредиторон, хусусият, андоза ва мeҳлати талаботи онҳо таҳия ва мавриди баррасӣ қарор дода шавад.

Амвол, ҳуқуқ ва eҳдадориҳое, ки дар ҳуҷҷати зикршуда сабт гардидаанд, агар аз моддаи 582 ҳамин Кодекс тартиби дигаре барнаояд ва дар шартнома муқаррар нашуда бошад, бояд аз ҷониби фурeшанда ба харидор супурда шавад.

Моддаи 592. Ҳуқуқи кредитор ҳангоми фурeши корхона 1. Кредиторҳо оид ба eҳдадориҳое, ки ба таркиби корхонаи фурeхташаванда дохиланд, бояд аз ҷониби

фурeшанда дар шакли хаттӣ оид ба фурeши корхона то лаҳзаи додани он ба харидор огоҳ карда шаванд. 2. Кредиторе, ки дар шакли хаттӣ фурeшандаро дар хусуси розигии худ оид ба гузаронидани қарз огоҳ

накардааст, ҳуқуқ дорад дар тeли се моҳ аз рeзи гирифтани огоҳинома дар хусуси фурeхтани корхона ё қатъ ё иҷрои пеш аз мeҳлати eҳдадорӣ ва аз ҷониби фурeшанда ҷуброн кардани зарарро талаб кунад ё шартномаи фурeши корхонаро пурра ё дар қисми дахлдори он беэътибор эътироф намояд.

3. Кредиторе, ки дар мавриди фурeши корхона тибқи тартиби пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда огоҳ карда нашудааст, ҳуқуқ дорад дар бораи қонеъ гардонидани талаботи пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда дар ҷараёни як сол аз рeзе, ки e дар мавриди аз ҷониби фурeшанда ба харидор додани корхона фаҳмидааст ва ё мебоист фаҳмад, метавонад даъво пешниҳод намояд.

4. Баъди ба харидор додани корхона фурeшанда ва харидор вобаста ба қарзҳои ба таркиби корхона гузаронидашуда, ки ба харидор бидуни розигии кредитор гузаронида шудааст, масъулияти муштарак доранд.

Моддаи 593. Додани корхона Аз ҷониби фурeшанда ба харидор додани корхона тибқи ҳуҷҷати доду гирифт, ки дар он маълумот

оид ба таркиби корхона ва огоҳ намудани кредиторон дар хусуси фурeши корхона, инчунин маълумот дар бораи норасоиҳои ошкоргардидаи амволи додашуда сабт карда мешаванд ва номгeи амволе, ки иҷрои вазифаи додани онҳо аз сабаби гум шуданашон имконнопазир аст, сурат мегирад.

Омодасозии корхона барои додани он, аз ҷумла таҳия ва ба имзо пешниҳод намудани ҳуҷҷати доду гирифт вазифаи фурeшанда ба ҳисоб меравад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҳисоби e анҷом дода мешавад.

Моддаи 594. Гузаштани ҳуқуқи моликият ба корхона 1. Ҳуқуқи моликият ба корхона аз рeзи ба қайди давлатӣ гирифтани ин ҳуқуқ ба харидор мегузарад. Аз

ҳамин лаҳза таваккали тасодуфан нобуд шудан ва вайрон шудани мол ба харидор мегузарад. 2. Бақайдгирии давлатии ҳуқуқи моликият ба корхона мустақиман баъди ба харидор додани корхона

(моддаи 593) анҷом дода мешавад.

Моддаи 595.Оқибатҳои бо норасоиҳо додан ва қабул намудани корхона

1. Оқибатҳои тибқи ҳуҷҷати доду гирифт аз ҷониби фурeшанда додан ва аз ҷониби харидор қабул намудани корхона, ки таркиби он ба таркиби дар шартнома пешбинишуда мутобиқ намебошад, аз ҷумла вобаста ба сифати амволи супурдашуда, агар аз шартнома тартиби дигаре барнаояд ва дар қисмҳои 2‐4 ҳамин модда пешбинӣ нагардида бошад, дар асоси қоидаҳои пешбининамудаи моддаҳои 496‐498, 502, 505, 511, 516 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.

2. Дар сурате ки корхона тибқи ҳуҷҷати доду гирифт супурда ё қабул карда шудааст, ки дар он норасоиҳои ошкоршудаи корхона ва амволи гумкардашуда зикр гардидаанд (қисми 1 моддаи 595), агар дар чунин ҳолатҳо ҳуқуқи пешниҳоди дигар талабҳо дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, харидор ҳуқуқ дорад мутаносибан паст кардани нархи корхонаро талаб намояд.

3. Харидор ҳуқуқ дорад дар сурати ба e дар таркиби корхона додани қарз (eҳдадори)‐ҳои фурeшанда, ки дар шартнома ё ҳуҷҷати доду гирифт зикр нагардидааст, кам кардани нархи харидро талаб намояд.

4. Фурeшанда ҳангоми гирифтани огоҳиномаи харидор дар хусуси норасоиҳои амволи дар таркиби корхонаи ба он додашуда ё дар ин таркиб мавҷуд будани навъҳои алоҳидаи амвол, ки бояд супурда шавад, метавонад бидуни таъхир амволи сифатан номатлубро иваз намояд ё ба харидор амволи камбудро фароҳам орад.

5. Харидор, агар ошкор карда шавад, ки корхона аз сабаби норасоиҳои барои он фурeшанда ҷавобгар ҷиҳати иҷрои мақсадҳои дар шартномаи фурeш зикргардида коршоям намебошад ва ин норасоиҳо аз ҷониби фурeшанда мувофиқи шартҳо ва тартибу мeҳлати шартнома бартараф карда нашудаанд ё рафъи ин норасоиҳо uайриимкон аст, метавонад ба суд дар хусуси бекор кардан ё иваз намудани шартномаи фурeши корхона ва баргардонидани чизе, ки тарафҳо оид ба иҷрои шартнома анҷом додаанд, талабот пешниҳод намояд.

Моддаи 596. Нисбат ба шартномаи фурeши корхонаҳо истифода бурдани қоидаҳо оид ба оқибатҳои беэътибор будани аҳдҳо ва оид ба бекор кардан ё таuйир додани шартнома

Rоидаҳои ҳамин Кодекс оид ба оқибатҳои беэътибор будани аҳдҳо ва оид ба бекор кардан ё таuйир додани шартномаи хариду фурeш, ки баргардонидан ё дар шакли асл (натура) ситонидани ҳамаи оне, ки тибқи шартнома як тараф ё ҳарду тараф ба даст овардаанд, пешбинӣ менамояд, агар чунин оқибатҳо моҳиятан ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунан ҳифзшавандаи кредиторони фурeшанда ва харидор ё дигар ашхосро вайрон накунад ва ба манфиати ҷомеа мухолиф набошад, нисбат ба шартномаи фурeши корхона истифода бурда мешавад.

8. Контрактатсия

Моддаи 597.Шартномаи контрактатсия 1. Мутобиқи шартномаи контрактатсия истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ eҳдадор мешавад, ки

дар мeҳлатҳои қайду шартшуда ба маҳсулоттайёркунанда шахсе, ки харидории чунин маҳсулотро анҷом медиҳад, барои коркард ё фурeш маҳсулоти кишоварзӣ диҳад (медиҳад) ва маҳсулоттайёркунанда eҳдадор мешавад, ки ин маҳсулотро қабул кунад (қабул мекунад) ва дар мeҳлатҳои муқарраршуда тибқи нархи муайян ҳаққи онро пардозад (мепардозад).

2. Нисбат ба шартномаи контрактатсия, агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти eҳдадорӣ тартиби дигаре барнаояд, қоидаҳои шартномаи маҳсулотсупорӣ ва дар ҳолатҳои дахлдор қоидаҳо дар бораи маҳсулотсупорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ истифода бурда мешавад.

Моддаи 598. Eҳдадории истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ 1. Истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ eҳдадор аст ба маҳсулоттайёркунанда маҳсулоти

парваришкарда (истеҳсолнамуда)‐и кишоварзиро мувофиқи теъдод ва навъ (ассортимент)‐е, ки дар шартномаи контрактатсия пешбинӣ шудааст, супорад.

2. Агар пешакӣ ошкор гардад, ки дар натиҷаи аз ҷониби истеҳсолкунандаи маҳсулот иҷрои eҳдадории дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида иҷро намешавад ва маҳсулоти кишоварзӣ мувофиқи теъдод ва навъ (ассортимент)‐и дар шартномаи контрактатсия пешбинишуда гирифта намешавад, маҳсулоттайёркунанда ҳуқуқ дорад бекор кардан ё таuйир додани шартнома ё ҷуброни зарарро талаб кунад.

Моддаи 599. Eҳдадории маҳсулоттайёркунанда

1. Маҳсулоттайёркунанда eҳдадор аст аз маҳалли ҷойгиршавии истеҳсолкунанда маҳсулоти кишоварзиро қабул кунад ва агар дар шартномаи контрактатсия тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад , интиқоли онро таъмин намояд.

2. Агар қабули маҳсулот дар маҳалли ҷойгиршавии маҳсулоттайёркунанда ё дигар маҳалли зикршуда сурат гирад, маҳсулоттайёркунанда ҳуқуқ надорад аз қабули маҳсулоти кишоварзие, ки истеҳсолкунанда тибқи шартномаи контрактатсия ва дар мeҳлати қайду шартшуда овардааст, саркашӣ намояд.

3. Дар ҳолате ки агар маҳсулоттайёркунанда интиқол ё қабули маҳсулоти кишоварзиро таъмин карда натавонад, e ба истеҳсолкунанда арзиши маҳсулоти кишоварзӣ ва хароҷоти вобаста ба интиқоли онро мепардозад.

4. Маҳсулоттайёркунандае, ки коркарди маҳсулоти кишоварзии тибқи шартномаи контрактатсия гирифтаашро анҷом медиҳад, вазифадор аст мувофиқи талаби истеҳсолкунанда партов (боқимонда)‐и аз коркарди маҳсулоти кишоварзӣ боқимондаро бо пардохти арзиши он тибқи нархи аз ҷониби тарафҳо мувофиқашуда ба e баргардонад.

Моддаи 600.Масъулияти истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ Истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзие, ки eҳдадории худро иҷро накардааст ё номатлуб ба ҷо

овардааст, ҳангоми мавҷуд будани гуноҳ масъулиятро ба eҳда дорад.

БОБИ 30. Мубодила

Моддаи 601.Шартномаи мубодила 1. Мутобиқи шартномаи мубодила ҳар яке аз тарафҳо eҳдадор мешавад, ки ба моликияти тарафи

дигар бар ивази як мол моли дигар диҳад. 2. Нисбат ба шартномаи мубодила мутаносибан қоидаҳои хариду фурeш татбиқ мегардад (боби 29),

агар он хилофи қоидаҳои ҳамин боб ва моҳияти мубодила набошад. Дар айни замон ҳар яке аз тарафҳо фурeшандаи моле эътироф мегардад, ки eҳдадор мешавад онро супорад ва харидори моле ба ҳисоб меравад, ки eҳдадор мешавад бар ивази он қабул кунад.

Моддаи 602.Нарх ва хароҷот вобаста ба шартномаи мубодила 1. Агар аз шартнома тартиби дигаре барнаояд, молҳои ивазшаванда ба тарзи баробарарзиш дар назар

дошта мешавад ва хароҷоти вобаста ба супоридан ва қабули он дар ҳар як ҳолат аз ҷониби тарафе анҷом дода мешавад, ки дорои масъулияти дахлдор мебошад.

2. Дар ҳолатҳои нобаробарарзиш эътироф гардидани молҳои мубодилашаванда тарафи моле, ки арзиши он нисбат ба моли барои мубодила пешниҳодшуда пасттар аст, бояд бидуни таъхир, баъди супурдани мол ё ҳуҷҷатҳои танзимкунандаи мол фарқияти байни нархро, агар тарзи дигари пардохт дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, пардозад.

3. Агар молҳои мубодилавӣ баробарарзиш эътироф нагарданд, вале нархи онҳо дар шартнома пешбинӣ нашуда бошад ва бо назардошти шарти шартнома муайян кардани он имконнопазир бошад, ин нарх тибқи қоидаҳои пешбининамудаи қисми 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.

Моддаи 603.Иҷрои мутақобилаи eҳдадории тибқи шартномаи мубодила супурдани мол Дар ҳолатҳое ки мутобиқи шартнома мeҳлати супурдани молҳои мубодилашаванда мувофиқ

намеоянд, нисбат ба иҷрои eҳдадорӣ оид ба супурдани мол аз ҷониби тарафе, ки бояд онро баъди супурдани мол ба тарафи дигар иҷро кунад, қоидаҳои иҷрои мутақобилаи eҳдадорӣ (моддаи 353) истифода бурда мешаванд.

Моддаи 604. Гузаштани ҳуқуқи моликият ба молҳои мубодилашаванда Агар қонунҳо ё шартнома тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд, ҳамзамон баъди аз ҷониби

ҳарду тараф иҷро намудани eҳдадории супурдани молҳои дахлдор, ҳуқуқи моликият ба молҳои мубодилашаванда ба тарафҳое, ки тибқи шартномаи мубодила ба сифати харидор баромад мекунанд, мегузарад.

Моддаи 605. Масъулияти кашида гирифтани моле, ки тибқи шартномаи мубодила ба даст оварда шудааст

Тарафе, ки моли тибқи шартномаи мубодила бадастовардаи e аз ҷониби шахси сеюм кашида гирифтааст, дар сурати мавҷуд будани асосҳои пешбининамудаи моддаи 498 ҳамин Кодекс ҳуқуқ дорад аз тарафи дигар баргардонидани молеро, ки охирин дар натиҷаи мубодила ба даст овардааст ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

БОБИ 31. Ҳадя

Моддаи 606.Шартномаи ҳадя Тибқи шартномаи ҳадя як тараф (ҳадякунанда) ройгон ба тарафи дигар (ҳадягиранда) ашёро ба

моликият ё ҳуқуқи молу мулк (талабот)‐ро медиҳад ё онро аз eҳдадории молу мулкӣ нисбат ба худ озод менамояд.

Моддаи 607. Шакли шартномаи ҳадя 1. Ҳадя, ки бо тақдими ҳадя ба ҳадягиранда сурат мегирад, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи

қисмҳои 2 ‐ 3 ҳамин модда шифоҳӣ анҷом дода шуданаш мумкин аст. Тақдими ҳадя тавассути додани он, ба таври рамзӣ супурдани он (супурдани калид ва uайра) ё

супурдани ҳуҷҷатҳои муқарраркунандаи ҳуқуқ, анҷом дода мешавад. 2.Шартномаи ҳадяи амволи манқул бояд дар шакли оддии хаттӣ дар ҳолатҳои зайл баста мешавад: 1) ҳадякунанда шахси ҳуқуқӣ буда, арзиши ашёи дар шартнома қароргирифта аз андозаи 10 маоши

ҳадди ақал зиёд бошад; 2) ҳадякунанда шаҳрванд буда, арзиши ашёи шартнома аз андозаи 5 маоши ҳадди ақал зиёд бошад. 3. Шартномаи ҳадяи амволи uайриманқул бояд ба таври нотариалӣ тасдиқ ва ба қайди давлатӣ

гирифта шавад.

Моддаи 608. Аз ҷониби ҳадягиранда рад кардани қабули ҳадя Ҳадягиранда ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳзаи то ба e супурдани ҳадя аз он даст кашад. Дар ин ҳолат

шартномаи ҳадя бастанашуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 609.Манъи ҳадя Ба истиснои тeҳфаҳои оддии дорои арзиши на он қадар баланд ҳадя иҷозат дода намешавад: 1) аз ҷониби ашхоси ҳуқуқӣ – ҳадяи амволе, ки ба онҳо таҳти ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё идораи

оперативӣ марбут аст; 2) аз номи атфоли хурдсол ва шаҳрвандони uайри қобили амал эътирофгардида ‐ аз ҷониби

намояндагони қонунии онҳо.

Моддаи 610. Маҳдуд сохтани ҳадядиҳӣ 1. Ҳадя намудани амволе, ки таҳти моликияти муштараки умумӣ қарор дорад, танҳо бо розигии ҳамаи

иштирокчиёни моликияти муштарак бо риояи қоидаҳои пешбининамудаи моддаи 301 ҳамин Кодекс иҷозат дода мешавад.

2. Ҳадяи ҳуқуқи марбут ба ҳадякунанда дар мавриди талабот ба шахси сеюм бо риояи қоидаҳои пешбининамудаи моддаҳои 411 ‐ 415, 417 ‐ 419 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.

3. Ҳадядиҳӣ тавассути бар ивази ҳадягиранда иҷро намудани eҳдадориҳои он дар назди ашхоси сеюм бо риояи қоидаҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 334 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.

Ҳадядиҳӣ тавассути аз ҷониби ҳадякунанда ба зиммаи худ гузаронидани қарзи ҳадягиранда дар назди ашхоси сеюм бо риояи қоидаҳои пешбининамудаи моддаҳои 420 ва 421 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.

4. Ваколатнома барои анҷом додани ҳадядиҳӣ аз ҷониби намоянда, ки дар он номи ҳадягиранда сабт нагардидааст ва мавзeи ҳадя зикр нагардидааст, қурб надорад.

Моддаи 611. Бекор кардани ҳадя

1. Ҳадякунанда, агар ҳадягиранда ба ҳаёти e таҷовуз карда бошад ё ба ҳаёти яке аз аъзои оилаи e ё хешу ақрабои наздики e сeиқасд карда бошад ё дидаю дониста (бадқасдона) ба ҳадякунанда зарари ҷисмонӣ расонида бошад, ҳуқуқ дорад ҳадядиҳиро бекор кунад.

Дар сурати дидаю дониста аз ҷониби ҳадягиранда аз ҳаёт маҳрум кардани ҳадякунанда ҳуқуқи дар суд пешниҳод намудани талаби бекор кардани ҳадядиҳӣ ба ворисони ҳадякунанда марбут мебошад.

2. Ҳадякунанда, агар муносибати ҳадягиранда бо ашёи ҳадяшуда, ки барои ҳадякунанда дорои арзиши калони uайриамволӣ буда, боиси таҳдиди бебозгашт несту нобуд шудани он мегардад, ҳуқуқ дорад тибқи тартиби судӣ бекор кардани ҳадякуниро талаб намояд.

3. Тибқи талаби шахси манфиатдор суд метавонад ҳадядиҳиро, ки соҳибкори инфиродӣ ё шахси ҳуқуқӣ бо вайрон кардани муқаррароти қонун дар бораи uайри қобили пардохт (муфлисӣ) аз ҳисоби маблаuҳое, ки вобаста ба фаъолияти соҳибкории e дар ҷараёни шаш моҳи то лаҳзаи чунин шахсро uайри қобили пардохт (муфлис) эълон намудан анҷом додааст, бекор кунад.

4. Дар шартномаи ҳадя мумкин аст шартҳои ҳуқуқи ҳадякунанда оиди бекор кардани ҳадя дар сурате, агар ҳадякунанда аз ҳадягиранда дарозтар умр бинад, муқаррар карда шавад.

Моддаи 612.Оқибатҳои расонидани зарар дар натиҷаи камбудии ашёи ҳадякардашуда Зараре, ки дар натиҷаи норасоии ашёи ҳадякардашуда ба ҳаёт, саломатӣ ё амволи шаҳрванди

ҳадягиранда расонида шудааст, агар исбот карда шавад, ки ин норасоиҳо то додани ашё ба ҳадягиранда ба миён омадаанд ва ба шумули норасоиҳои ошкоро дохил намешаванд ва ҳадякунанда ҳарчанд дар маврид огоҳ буд, вале оид ба онҳо ҳадягирандаро огоҳ насохтааст, бояд аз ҷониби ҳадякунанда мутобиқи қоидаҳои пешбининамудаи боби 59 ҳамин Кодекс ҷуброн карда шавад.

Моддаи 613. Хайрия 1. Хайрия ҳадяе эътироф мегардад, ки бо мақсадҳои манфиати умум бахшида шудааст. Хайрияро

шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқӣ ба ҳамаи субъектҳои ҳуқуқи гражданӣ дар ҳолатҳои муқаррар кардаи қонун дода метавонанд.

2. Барои қабули хайрия иҷозат ё розигии касе талаб карда намешавад. 3. Хайрияи амвол ба шаҳрванд бояд ва ба дигар ашхос мумкин аст аз ҷониби хайркунанда оид ба

истифодаи ин амвол тибқи таъиноти муайян қайду шарт карда шавад. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин шарт хайрияи амвол ба шаҳрванд ҳамчун ҳадяи муқаррарӣ ҳисобида мешавад ва дар ҳолатҳои дигар хайрияи амвол аз ҷониби хайриягиранда тибқи таъиноти амвол истифода бурда мешавад.

4.Нисбат ба хайрия моддаи 611 ҳамин Кодекс истифода бурда намешавад.

БОБИ 32. Таъминоти якумрӣ бо саробонӣ Моддаи 614.Шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ 1. Мувофиқи шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ шаҳрванд ҳавлии истиқоматӣ, хона ё дигар

амволи uайриманқулеро, ки ба e тааллуқ дорад, ба моликияти пардозандаи саробон, ки eҳдадор мешавад ин шаҳрванд ва (ё)шахси сеюми нишондодаи eро якумрӣ бо саробонӣ таъмин мекунад, таҳвил медиҳад.

2. Шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ метавонад ба фоидаи якчанд шаҳрванд, ки онҳо ба гирифтани ҳиссаи тахминии баробар ҳуқуқ пайдо мекунанд, баста шавад. Дар сурати фавти яке аз гирандагони таъминот ҳуқуқи гирифтани ҳиссаи таъминот ба гирандаи таъминоте, ки зинда мондааст мегузарад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад дар сурати фавти охирин гирандаи таъминот eҳдадории пардохти таъминот қатъ мегардад.

Моддаи 615.Шакли шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ 1. Шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ дар шакли хаттӣ баста шуда ба тариқи нотариалӣ

тасдиқ карда мешавад ва шартномае, ки бегона кардани амволи uайриманқулро бо шарти таъминоти якумрӣ бо саробонӣ пешбинӣ менамояд, ҳамчунин ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

2. Риоя накардани қоидаҳои пешбиникардаи қисми якуми ҳамин модда боиси беэътибор шудани он мегардад. Чунин аҳд эътибор надорад.

Моддаи 616. Eҳдадорӣ дар мавриди таъминот бо саробонӣ

1. Eҳдадории пардозандаи саробонӣ дар мавриди таъминот бо саробонӣ метавонад аз таъмини эҳтиёҷот ба манзил, хeрок ва пeшок ва агар вазъи саломатии шаҳрванд талаб намояд, ҳамчунин аз нигоҳубини e иборат бошад.

Дар шартнома ҳамчунин аз тарафи пардозандаи саробонӣ пардохта шудани хароҷоти хизматрасонии маросимӣ пешбинӣ шуда метавонад.

2. Дар шартнома бояд арзиши тамоми ҳаҷми таъминот бо саробонӣ муайян карда шавад. Зимнан ҳаҷми умумии таъминот дар як моҳ наметавонад аз андозаи дукаратаи ҳадди ақали музди меҳнат, ки бо қонун муқаррар гардидааст, камтар бошад.

3. Ҳангоми ҳалли баҳси байни тарафҳо ба вуҷудомада оид ба ҳаҷми таъминоте, ки ба шаҳрванд расонида мешавад ё бояд расонида шавад, суд бояд қоидаҳои шартнома ё қонунро дастури амал қарор диҳад.

Моддаи 617. Бо пардохтҳои давра ба давра иваз намудани таъминоти якумрӣ Дар шартнома имконияти бо пардохти пулии давра ба давра иваз намудани таъминоти молӣ бо

саробонӣ пешбинӣ шуда метавонад.

Моддаи 618. Таваккали тасодуфан нобуд шуда ё зарар дидани амволи дода шуда Тасодуфан нобуд шудан ё зарар дидани амволи ба саробон супорида, eро аз таъмини саробонӣ озод

наменамояд.

Моддаи 619. Радди шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ 1. Агар дар натиҷаи вайрон кардани eҳдадориҳои шартномавӣ ё тоқатнопазир гардидан ё бо сабабҳои

дигари ҷиддӣ аз ҳад зиёд душвор гардидани муносибат тарафҳо метавонанд аз шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ даст кашанд.

2. Агар шартнома тартиби дигареро пешбинӣ нагардида бошад амволи тибқи шартнома супорида, дар сурати қатъ ёфтани шартнома ба саробон баргардонда мешавад ва хароҷоти то қатъи шартнома барояш ҷуброн карда намешавад.

Моддаи 620. Бегона кардан ва истифода бурдани амволе, ки барои таъминоти якумрӣ таҳвил дода шудааст

1. Пардозандаи таъминот ҳақ дорад амволи uайриманқулеро, ки ба e барои таъминоти якумрӣ таҳвил дода шудааст, танҳо дар сурати мавҷуд будани ризоияти гирандаи таъминот бегона кунад, ба гарав гузорад ё ба тарзи дигар истифода барад.

2. Пардозандаи таъминот вазифадор аст ҳамаи тадбирҳои заруриро андешад, ки дар давраи расонидани таъминоти якумрӣ бо саробонӣ истифодаи амволи зикршуда боиси кам шудани арзиши ин амвол нагардад.

3. Дар сурати ба саробон додани амвол, гирандаи таъминот нисбати таъмини eҳдадорӣ ҳуқуқи ба гарав мондани ин амволро дорад.

Моддаи 621. Бе кор кардани шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ 1.Шартномаи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ метавонад бо талаби тарафҳо бекор карда шавад. 2. Дар ҳолати шартномаро куллан риоя накардани саробон, гирандаи таъминот ҳуқуқ дорад бекор

кардани шартномаро талаб намояд.

Моддаи 622. Rатъи таъминоти якумрӣ бо саробонӣ 1. Eҳдадории таъминоти якумрӣ бо саробонӣ ба сабаби фавти гирандаи таъминот қатъ мегардад. 2. Дар сурати аз тарафи пардозандаи таъминот ба андозаи муҳим вайрон карда шудани eҳдадориҳои e

гирандаи таъминот ҳуқуқ дорад баргардонидани амволи uайриманқули барои таъминоти якумрӣ таҳвил дода шударо ё ба e пардохтани нархи харида гирифтани таъминотро талаб намояд. Зимнан, пардозандаи таъминот ҳуқуқ надорад ҷуброни хароҷотеро, ки вобаста бо таъминоти гирандаи таъминот анҷом дода шудааст, талаб намояд.

Моддаи 623.Оқибати фавти саробон 1. Дар сурати фавти саробон eҳдадории саробонӣ ба ворисоне мегузарад, ки амволи додаро қабул

кардаанд.

2. Дар сурати аз мерос даст кашидани ворис (ворисон) амвол ба гирандаи таъминот баргардонда мешавад ва дар натиҷаи ин шартнома қатъ меёбад.

БОБИ 33. Кироя (иҷора)‐и амвол

1.Муқаррароти умумӣ

Моддаи 624.Шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол Мувофиқи шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол кироядеҳ eҳдадор мешавад, ки амволро пулакӣ ба

ихтиёрдорӣ ва истифодаи муваққатӣ ё ба истифодаи кироягир таҳвил диҳад.

Моддаи 625. Ҳуқуқи моликияти кироягир ба маҳсулот, меваҷот ва даромад аз амволи кироягирифташуда

Маҳсулот, меваҷот ва даромадҳои дигаре, ки кироягир дар натиҷаи истифодаи амволи кироягирифташуда ба даст овардааст, моликияти e мебошанд, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад.

Моддаи 626.Объектҳои кироя (иҷора)‐и амвол 1. Ба кироя (иҷора)‐и амвол метавонанд қитъаҳои замин, канданиҳои фоиданоки умумӣ ва дигар

объектҳои алоҳидаи табиӣ, корхонаҳо ва дигар маҷмeъ (комлекс)‐ҳои амвол, биноҳо, иншоот, таҷҳизот, воситаҳои нақлиёт ва дигар ашёе, ки дар ҷараёни истифода (ашёи uайриистеъмолӣ) онҳо хосияти аслии худро гум намекунанд, дода шаванд.

2. Бо қонун метавонанд навъҳо (гурeҳҳо)‐и корхонаҳо ва навъҳои амволе, ки ба кирояи амвол додани онҳо мумкин нест ё ба кироя додани онҳо маҳдуд карда мешавад, муқаррар карда шаванд.

Моддаи 627. Кироядеҳ 1. Ҳуқуқи ба кироя (иҷора) додани амвол ба молики он тааллуқ дорад. 2. Ҳамчунин ашхосе, ки аз тарафи қонун ё молик барои ба кироя (иҷора) додани амвол ваколатдор

карда шудаанд, метавонанд кироядеҳ бошанд.

Моддаи 628.Шакли шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол 1. Шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол барои мeҳлати зиёда аз як сол ва агар ҳатто яке аз тарафҳои

шартнома шахси ҳуқуқӣ бошад, сарфи назар аз мeҳлат, бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. 2.Шартномаи кироя (иҷора)‐и амволи uайриманқул, бояд ба қайди давлатӣ гирифта шавад. 3. Шартномаи кироя (иҷора)‐и амволе, ки гузариши минбаъдаи ҳуқуқи моликияти амволро ба

кироягир пешбинӣ мекунад, дар шакле баста мешавад, ки барои шартномаи хариду фурeши чунин амвол пешбинӣ гардидааст.

Моддаи 629.Мeҳлати шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол 1.Шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол барои мeҳлати муайяннамудаи шартнома баста мешавад. 2. Агар дар шартнома мeҳлати кироя (иҷора)‐и амвол муайян нашуда бошад,шартнома барои мeҳлати

номуайян басташуда ҳисоб мегардад. Зимнан, ҳар яке аз тарафҳо ҳуқуқ дорад ҳар вақт аз шартнома сарфи назар намояд ва дар ин бобат тарафи дигарро як моҳ пеш ва ҳангоми кироя (иҷора)‐и амволи uайриманқул се моҳ пеш огоҳ созад. Дар қонун ё шартнома барои огоҳ кардан аз қатъи шартномаи кироя (иҷора)‐и амвол, ки барои мeҳлати номуайян баста шудааст, мeҳлати дигар муқаррар карда шуда метавонанд.

3. Дар қонун метавонанд барои навъҳои алоҳидаи кироя (иҷора)‐и амвол, ҳамчунин барои навъҳои алоҳидаи амвол мeҳлатҳои ҳадди аксар (ниҳоӣ)‐и шартнома муқаррар карда шаванд. Дар ин ҳолатҳо, агар дар шартнома мeҳлати кироя (иҷора) муайян нашуда бошад ва ягон тарафи аз шартнома то хотимаи мeҳлати ниҳоии шартнома, ки қонун муқаррар намудааст, сарфи назар накарда бошад, шартнома баъди хотимаи мeҳлати ниҳоӣ қатъ мегардад.

Шартномаи кироя (иҷора)‐и чунин амволе, ки барои мeҳлати зиёда аз мeҳлати ниҳоии муқаррарнамудаи қонун баста шудааст, барои мeҳлати баробар бо мeҳлати ниҳоӣ басташуда ҳисоб мешавад.

Моддаи 630. Ба кироягир додани амвол 1. Кироядеҳ вазифадор аст амволро ба кироягир дар ҳолате, ки бо шартҳои шартнома ва таъиноти

амвол мутобиқ бошад, диҳад. 2. Амвол ба кироя якҷоя бо ҳамаи лавозим ва ҳуҷҷатҳои марбут ба он (паспорти техникӣ, сертификати

сифат ва uайра), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дода мешавад. Агар чунин лавозим ва ҳуҷҷатҳо дода нашуда бошанд ва кироягир бе онҳо амволро мутобиқи таъиноти

он истифода бурда натавонад ё ба дараҷаи муҳим аз он шароите, ки ҳангоми бастани шартнома ба онҳо ҳақ дошт, маҳрум монад, e метавонад аз кироядеҳ додани чунин лавозим ва ҳуҷҷатҳо ё бекор кардани шартнома, ҳамчунин ҷуброни зарарро талаб намояд.

3. Агар кироядеҳ амволи ба кироя додашударо дар мeҳлати дар шартнома зикршуда ба кироягир надиҳад ва агар дар шартнома чунин мeҳлат зикр нашуда бошад, кироягир дар мeҳлати қобили қабул ҳуқуқ дорад аз кироядеҳ ин амволро мутобиқи моддаи 429 ҳамин Кодекс дархост намояд ё бекор кардани шартномаро талаб кунад.

Моддаи 631.Масъулияти кироядеҳ барои камбудиҳои амволи ба кироя додашуда 1. Кироядеҳ барои камбудиҳои амволи ба кироя додашуда, ки монеи истифодаи пурра ё қисмии он

мегарданд, ҳатто агар ҳангоми бастани шартнома e дар бораи ин камбудиҳо надониста бошад ҳам, ҷавобгар аст.

Ҳангоми ошкор гардидани чунин камбудиҳо кироягир ҳақ дорад бо интихоби худ ё бепул бартараф намудани камбудиҳои амвол ё мутаносибан кам кардани музди кироя ё ҷуброн намудани хароҷоти вобаста ба бартараф кардани камбудиҳои амвол ё бевосита кам кардани маблаuи хароҷоти анҷомдодаи eро доир ба бартараф сохтани ин камбудиҳо аз музди истифодаи амвол талаб намояд ва дар ин бобат кироядеҳро пешакӣ огоҳ кунад ё пеш аз мeҳлат бекор кардани шартномаро талаб намояд.

2. Кироядеҳе, ки дар бораи талаби кироягир ё нияти e доир ба бартараф кардани камбудиҳои амвол аз ҳисоби кироягир огоҳонида шудааст, метавонад бетаъхир амволи ба кироя додашударо бо дигар амволи ҳаммонанде, ки дар ҳолати дуруст қарор дорад, иваз кунад ё камбудиҳои амволро ройгон бартараф намояд.

3. Агар қонеъ сохтани талаботи кироягир ё аз тарафи e аз музди истифодаи амвол нигоҳ доштани хароҷот барои бартараф намудани камбудиҳо зарари ба кироягир расидаро пeшонида натавонад, e ҳақ дорад, ки ҷуброни қисми пардохтанашудаи зарарро талаб намояд.

4. Кироядеҳ барои он камбудиҳои амволи ба кироя додашуда, ки ҳангоми бастани шартнома зикр шуда буданд ё қаблан ба кироягир маълум буданд ё мебоист аз тарафи e ҳангоми муоинаи амвол ё тафтиши дурусти он ҳангоми бастани шартнома ё ба кироя (иҷора) додани амвол ошкор карда мешуданд, ҷавобгар намебошад.

Моддаи 632. Ҳуқуқи ашхоси сеюм ба амволе, ки ба кироя (иҷора) дода мешавад Ба кироя (иҷора) дода шудани амвол боиси қатъ гардидан ё таuйир ёфтани ҳуқуқи ашхоси сеюм ба ин

амвол намегардад. Ҳангоми бастани шартнома кироядеҳ вазифадор аст кироягирро оид ба ҳамаи ҳуқуқи ашхоси сеюм ба

амволи ба кироя (иҷора) додашаванда (сервитут, ҳуқуқи гарав ва uайра) огоҳ намояд. Иҷро накардани ин қоида ба кироягир ҳуқуқ медиҳад, ки кам кардани музди истифодаи амвол ё бекор кардани шартнома ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 633.Музди истифодаи амвол 1. Кироягир вазифадор аст, ки музди истифодаи амволро сари вақт пардозад. Тартиб, шартҳо ва мeҳлатҳои пардохти музд дар шартнома муайян карда мешаванд. Дар ҳолатҳое ки

агар онҳо дар шартнома муайян нашуда бошанд, чунин ҳисобида мешавад, ки тартиб,шартҳо ва мeҳлатҳое, ки маъмулан ҳангоми кирояи амволи ҳаммонанд ва дар ҳолатҳои муқоисашаванда истифода мегарданд, муқаррар карда шудаанд.

2. Музд барои тамоми амволи ба кироя гирифташуда дар маҷмeъ ё аз рeи ҳар як қисми таркибии он алоҳида дар шакли зерин муқаррар карда мешавад:

1) маблаuи муайяни устувор гардида, ки давра ба давра ё якбора пардохта мешавад; 2) ҳиссаи муқарраргардидаи маҳсулот, меваҷот ё даромадҳое, ки дар натиҷаи истифодаи амволи ба

кироя гирифташуда ба даст омадаанд;

3) аз тарафи кироягир расонида шудани хизматҳои муайян; 4) аз тарафи кироягир ба моликият ё кирояи кироядеҳ таҳвил дода шудани ашёи дар шартнома

зикргардида; 5) ба зиммаи кироягир вогузор кардани хароҷоти дар шартнома зикргардида оид ба беҳтар намудани

амволи ба кироя гирифташуда. Тарафҳо метавонанд дар шартнома шаклҳои мувофиқи зикршудаи музди истифодаи амвол ё шаклҳои

дигари пардохтро пешбинӣ намоянд. 3. Андозаҳои музди истифодаи амвол метавонанд бо созиши тарафҳо дар мeҳлатҳои дар шартнома

пешбинигардида, аммо на бештар аз як бор дар сол таuйир дода шаванд. Дар қонун дигар мeҳлатҳои ҳадди ақал ҷиҳати аз нав дида баромадани андозаи музд барои навъҳои алоҳидаи кирояи амвол, ҳамчунин барои навъҳои алоҳидаи амвол пешбинӣ шуда метавонанд.

4. Агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, кироягир ҳақ дорад, ки агар бо сабабҳои берун аз масъулияти e шароити истифодаи дар шартнома пешбинигардида ё ҳолати амвол ба андозаи муҳим бад шуда бошад, мутобиқан кам кардани муздро талаб намояд.

5. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар сурати аз тарафи кироягир ба андозаи муҳим вайрон карда шудани мeҳлатҳои пардохти музди истифодаи амвол кироядеҳ ҳақ дорад, ки аз e пеш аз мeҳлат пардохтани муздро дар мeҳлати муқаррарнамудаи кироядеҳ талаб намояд. Зимнан, кироядеҳ ҳақ надорад, ки пеш аз мeҳлат пардохтани муздро барои на зиёда аз ду мeҳлат паи ҳам талаб намояд.

Моддаи 634.Истифодаи амволи ба кироя (иҷора) гирифташуда 1. Кироягир вазифадор аст, ки амволро мутобиқи шартҳои шартнома ва агар чунин шартҳо дар

шартнома муайян нашуда бошанд, мутобиқи таъиноти амвол истифода намояд. 2. Агар дар Кодекс, дигар қонунҳо ё санадҳои дигари ҳуқуқӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад,

кироягир ҳақ дорад бо ризоияти кироядеҳ амволи ба кироя (иҷора) гирифташударо ба зеркироя (кирояи фаръӣ) супорад, ҳуқуқ ва eҳдадориҳои худро аз рeи шартномаи кироя (иҷора) ба шахси дигар вогузор намояд (кирояи такрорӣ), амволи кирояро ройгон ба истифода диҳад, ҳамчунин ҳуқуқи ба гаравмониро ва гузашткуниро ва онҳоро ҳамчун ҳисса ба сармояи оинномавии ширкатҳо ва ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ ё ҳиссаи дохилшавӣ ба коопреативи истеҳсолӣ гузорад. Агар дар қонун ё санадҳои дигари ҳуқуқӣ тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, нисбати шартномаи зеркироя қоидаҳои шартномаи кирояи амвол татбиқ карда мешаванд. Дар ҳолатҳои зикршуда, ба истиснои кирояи такрорӣ, масъулият аз рeи шартнома ба зиммаи кироягир мебошад.

Шартномаи зеркироя набояд аз мeҳлати шартномаи кироя зиёдтар баста шавад. Нисбати шартномаи зеркироя агар дар қонун ё дигар санадҳои ҳуқуқи тартиби дигаре муқаррар

нагардида бошад, қоидаҳо оид ба шартномаи кироя татбиқ мегардад. 3. Агар кироягир сарфи назар аз огоҳии кироядеҳ амволро мутобиқи шартҳои шартнома ё таъиноти

он истифода набарад, он гоҳ кироядеҳ ҳуқуқ дорад, ки бекор кардани шартнома ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 635. Аз тарафи кироягир ихтиёрдорӣ кардани амвол Агар тибқи қонунгузорӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, кироягир ҳақ дорад бо ризоияти

кироядеҳ амволи ба кироя гирифташударо ба зеркироя (иҷораи фаръӣ) диҳад, ҳуқуқ ва eҳдадориҳои худро аз рeи шартномаи кироя ба шахси дигар вогузор намояд (кирояи такрорӣ), амволи ба кироя гирифташударо ба истифодаи ройгон диҳад, ҳамчунин ин ҳуқуқро ба гарав гузорад ва онҳоро ҳамчун ҳисса ба сармояи оинномавии ширкатҳо ва ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ ё ҳиссаи дохилшави ба кооперативи истеҳсолӣ гузорад. Дар ҳолатҳои зикршуда, ба истиснои кирояи такрорӣ, масъулият аз рeи шартнома ба зиммаи кироягир мебошад.

Шартнома дар бораи ба ашхоси дигар таҳвил додани амвол наметавонад барои мeҳлати зиёда аз мeҳлати шартномаи кироя баста шавад.

Ба шартномаи зеркироя, агар тибқи қонунгузорӣ тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, қоидаҳои шартномаи кирояи амвол истифода бурда мешаванд.

Моддаи 636. Eҳдадориҳои кироядеҳ дар мавриди нигаҳдории амвол 1. Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, кироядеҳ вазифадор аст, ки

таъмири асосии амволи ба кироя додашударо аз ҳисоби худ анҷом диҳад.

2. Кироядеҳ вазифадор аст аз ҳисоби худ таъмиреро, ки онро зарурати ногузир тақозо мекунад ва бо сабабҳое, ки кироягир барои онҳо ҷавобгар нест, ба вуҷуд омадааст, анҷом диҳад.

3. Таъмири асосӣ бояд дар мeҳлати муқаррарнамудаи шартномаи кирояи амвол ва агар чунин мeҳлат дар шартнома муайян нашуда бошад ё зарурати ногузир ба вуҷуд омада бошад, дар мeҳлати қобили қабул анҷом дода шавад.

4. Аз тарафи кироядеҳ вайрон карда шудани eҳдадорӣ оид ба анҷом додани таъмири асосӣ ба кироягир ҳуқуқ медиҳад, ки ё таъмири асосии дар шартнома пешбинигардида ё бо сабаби зарурати ногузир бавуҷудомадаро анҷом дода, аз кироядеҳ арзиши таъмирро рeёнад ё онро ба ҳисоби музди кирояи амвол дохил кунад ва ё мутобиқан кам кардани ин музд ё бекор кардани шартномаро талаб намояд.

Моддаи 637. Eҳдадориҳои кироягир доир ба нигаҳдории амволи ба кироя гирифташуда Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, кироягир вазифадор аст, ки

амволро дар ҳолати дуруст нигаҳ дорад, аз ҳисоби худ таъмири ҷориро анҷом диҳад ва хароҷоти нигаҳдории амволро ба зимма дошта бошад.

Моддаи 638. Нигоҳ доштани эътибори шартномаи кирояи амвол дар сурати таuйир ёфтани тарафҳо

1. Ба шахси дигар гузаштани ҳуқуқи моликияти амволи ба кироя додашуда барои таuйир ёфтан ё бекор кардани шартномаи кирояи амвол асос намебошад.

2. Дар сурати фавти шаҳрванде, ки кироягири амволи uайриманқул мебошад, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ҳуқуқ ва eҳдадориҳои e аз рeи шартномаи кирояи ин амвол ба меросхeр мегузаранд.

Кироядеҳ ба истиснои ҳолатҳое, ки бастани шартнома бо сифатҳои шахсии кироягир вобаста буд, ҳақ надорад, ки ба шартнома дохил шудани чунин меросхeрро барои мeҳлати боқимондаи амали шартнома рад намояд.

Моддаи 639. Rатъи шартномаи зеркироя ҳангоми пеш аз мeҳлат қатъ гардидани шартномаи кирояи амвол

1. Агар дар шартномаи кирояи амвол чизи дигаре пешбинӣ нашуда бошад, пеш аз мeҳлат қатъ гардидани шартномаи кирояи амвол боиси қатъ гардидани шартномаи зеркирояи мутобиқи он басташуда мегардад.

2. Агар шартномаи кирояи амвол аз рeи асосҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс қурб надошта бошад, шартномаҳои мутобиқи он басташудаи зеркироя низ қурб надорад.

Моддаи 640.Пеш аз мeҳлат қатъ намудани шартнома бо талаби кироядеҳ 1. Бо талаби кироядеҳ шартномаи кирояи амвол метавонад аз тарафи суд дар ҳолатҳое, қатъ карда

шавад, ки агар кироягир: 1) амволро бо ба андозаи муҳим вайрон кардани шартҳои шартнома ё таъиноти амвол ё худ бо вуҷуди

огоҳии хаттии кироядеҳ бо вайрон кардани чандинкарата истифода намояд; 2) амволро ба андозаи муҳим бад гардонад; 3) зиёда аз ду дафъа паиҳам баъди хатми мeҳлати пардохти муқарраркардаи шартнома музди

истифодаи амволро напардозад; 4) дар мeҳлатҳои муқаррарнамудаи шартномаи кироя ва дар сурати мавҷуд набудани онҳо дар

шартнома дар мeҳлатҳои қобили қабул дар ҳолатҳое ки агар мутобиқи қонун ё шартнома eҳдадории таъмири асосӣ ба зиммаи кироягир бошад, таъмири асосии амволро анҷом надиҳад.

Дар шартномаи кирояи амвол барои пеш аз мeҳлат қатъ гардонидани шартнома бо талаби кироядеҳ тибқи қисми 2 моддаи 482 ҳамин Кодекс метавонанд асосҳои дигар низ муқаррар карда шаванд.

2. Кироядеҳ ҳақ дорад пеш аз мeҳлат қатъ намудани шартномаро танҳо баъди ба кироягир додани имконияти қобили қабули иҷрои eҳдадории e талаб намояд.

Моддаи 641. Пеш аз мeҳлат қатъ шудани шартнома бо талаби кироягир Бо талаби кироягир шартномаи кирояи амвол метавонад аз тарафи суд дар ҳолатҳое қатъ карда шавад,

ки агар:

1) кироядеҳ амволро ба истифодаи кироягир надиҳад ё барои истифодаи амвол мутобиқи шартҳои шартнома ё таъиноти амвол монеа ба вуҷуд орад;

2) амволи ба кироягир додашуда камбудиҳои барои истифодаи он монеъшавандае дошта бошад, ки ҳангоми бастани шартнома аз тарафи кироядеҳ зикр карда нашудаанд, ба кироягир қаблан маълум набуданд ва дар вақти муоинаи амвол ё тафтиши дурустии он ҳангоми бастани шартнома наметавонистанд аз тарафи кироягир ошкор карда шаванд;

3) кироядеҳ дар мeҳлатҳои муқаррарнамудаи шартнома ва дар сурати мавҷуд набудани онҳо дар шартнома ‐ дар мeҳлатҳои қобили қабул eҳдадории ба зиммаи e гузошташударо доир ба таъмири асосии амвол иҷро нанамояд;

4) амвол бо сабабҳое, ки барои онҳо кироягир ҷавобгар нест, ба ҳолати uайри қобили истифода расида бошад.

Дар шартномаи кирояи амвол барои пеш аз мeҳлат қатъ гардонидани шартнома бо талаби кироягир тибқи қисми 2 моддаи 482 ҳамин Кодекс метавонанд асосҳои дигар низ муқаррар карда шаванд.

Моддаи 642. Ҳуқуқи афзалиятнокии кироягир ба бастани шартнома барои мeҳлати нав 1. Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, кироягире, ки eҳдадориҳои

худро ба таври лозима иҷро мекунад, баъди хотимаи мeҳлати шартнома дар сурати шароити дигари баробар ба бастани шартномаи кирояи амвол барои мeҳлати нав нисбат ба дигар ашхос ҳуқуқи афзалиятнок дорад. Кироягир вазифадор аст, ки ба кироядеҳ дар бораи хоҳиши бастани чунин шартнома дар мeҳлати дар шартномаи кирояи амвол зикршуда ва агар дар шартнома чунин мeҳлат зикр нашуда бошад, дар мeҳлати қобили қабул, то хотимаи эътибори шартнома ба таври хаттӣ хабар диҳад.

Ҳангоми бастани шартномаи кирояи амвол барои мeҳлати нав шартҳои шартнома метавонанд бо созиши тарафҳо таuйир дода шаванд.

2. Агар кироягир истифодаи амволро баъди хотимаи мeҳлати шартнома ҳангоми мавҷуд набудани эътироз аз тарафи кироядеҳ идома диҳад, шартнома бо ҳамон шартҳо барои мeҳлати номуайян навшуда (моддаи 629) ҳисобида мешавад.

Моддаи 643. Баргардонидани амвол ба кироядеҳ 1. Ҳангоми қатъи шартномаи кирояи амвол кироягир вазифадор аст амволро дар ҳамон ҳолате, ки

онро гирифта буд, бо назардошти фарсоиши мeътадил ё бо ҳолате, ки дар шартнома зикр гардидааст, ба кироядеҳ баргардонад.

2. Агар кироягир амволи ба кироя гирифташударо ба кироядеҳ барнагардонад ё сари вақт барнагардонидааст, кироядеҳ ҳуқуқ дорад пардохтро барои истифодаи амвол барои тамоми давраи гузаронидашуда талаб намояд. Дар ҳолати зарари хароҷоти кироядеҳро напeшондани маблаuи мазкур e ҳуқуқ дорад пардохти онро талаб намояд.

Дар сурате ки агар барои сари вақт барнагардонидани амволи ба кироя гирифташуда дар шартнома ноустуворона пешбинӣ шуда бошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, зарар метавонад дар ҳаҷми пурраи зиёда аз ноустуворона ситонида шавад.

Моддаи 644. Беҳтарсозии алоҳидаи амволи ба кироя гирифташуда 1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, корҳои беҳтарсозии алоҳидаи

амволе, ки кироягир анҷом додааст, моликияти шахсии e ба ҳисоб меравад. 2. Дар ҳолате ки агар кироягир аз ҳисоби маблаuҳои худ ва бо ризоияти кироядеҳ амволи ба кироя

гирифташударо бе расонидани зарар ба он беҳтар карда бошад, кироягир баъди қатъи шартнома, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ба ҷуброни арзиши чунин беҳтаркунӣ ҳақ дорад.

3. Арзиши беҳтарсозиҳои ҷудонашавандаи амвол, ки аз тарафи кироягир бидуни ризоияти кироядеҳ анҷом дода шудаанд, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ҷуброн карда намешавад.

4. Беҳтарсозиҳои ҳам ҷудошаванда ва ҳам ҷудонашавандаи амвол, ки аз ҳисоби маблаuҷудокуниҳои фарсоиш аз ин амвол анҷом дода шудаанд, моликияти кироядеҳ мебошанд.

Моддаи 645. Харида гирифтани амволи ба кироя гирифташуда

1. Дар шартномаи кирояи амвол пешбинӣ шуда метавонад, ки амволи ба кироя гирифташуда баъди хотимаи мeҳлати кирояи амвол ё то хотимаи он ба шарти аз тарафи кироягир пардохта шудани тамоми нархи дар шартнома зикргардидаи харида гирифтан ба моликияти кироягир мегузарад.

2. Агар шарти харида гирифтани амволи ба кироя гирифташуда дар шартнома пешбинӣ нашуда бошад, он метавонад бо созиши иловагии тарафҳо, ки зимнан ҳуқуқ доранд дар бораи ба нархи харида гирифтани амвол ҳисоб кардани музди пештар пардохташудаи истифодаи амвол аҳд намоянд, муқаррар карда шавад.

3.Муқаррароти қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур ба шартномаи иҷораи амволи давлатӣ паҳн намегарданд. 4. Rонун метавонад ҳолатҳои манъи харида гирифтани амволи ба кироя гирифташударо муқаррар

намояд.

Моддаи 646. Хусусиятҳои навъҳои алоҳидаи кирояи амвол ва кирояи навъҳои алоҳидаи амвол Ба навъҳои алоҳидаи шартномаи кирояи амвол ва шартномаҳои навъҳои алоҳидаи амвол (прокат,

иҷораи воситаҳои нақлиёт, иҷораи корхонаҳо, иҷораи молиявӣ), агар дар қоидаҳои ҳамин Кодекс оид ба онҳо тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, муқаррароти дар ҳамин зербоб пешбинишуда истифода мегарданд.

2. Киро (Прокат) Моддаи 647.Шартномаи киро (прокат) 1. Аз рeи шартномаи киро (прокат) кироядеҳе, ки амволро ҳамчун объекти фаъолияти доимии

соҳибкорӣ ба киро медиҳад, eҳдадор мешавад, ки амволи манқулро пулакӣ ба кирогир барои ихтиёрдорӣ ва истифодаи муваққатӣ таҳвил диҳад.

Амволе, ки аз рeи шартномаи киро (прокат) таҳвил дода шудааст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз моҳияти eҳдадорӣ барнаояд, барои мақсадҳои эҳтиёҷоти матлуботӣ истифода бурда мешавад.

2.Шартномаи киро (прокат) дар шакли хаттӣ баста мешавад. 3.Шартномаи киро (прокат) оммавӣ мебошад (моддаи 458).

Моддаи 648.Мeҳлати шартномаи киро (прокат) 1.Шартномаи киро (прокат) барои мeҳлати то як сол баста мешавад. 2. Rоидаҳои нав кардани шартномаи кирои амвол барои мeҳлати номуайян ва ҳуқуқи афзалиятноки

кирогир барои нав кардани шартномаи амвол (моддаи 642) ба шартномаи киро (прокат) татбиқ намешаванд. 3. Кирогир ҳақ дорад, ки киродеҳро дар мeҳлати на камтар аз 10 рeз пеш ба таври хаттӣ огоҳ карда,

шартномаи киро (прокат)‐ро ҳар вақт рад намояд.

Моддаи 649. Ба кирогир додани амвол Киродеҳе, ки шартномаи киро (прокат)‐ро мебандад, вазифадор аст дар ҳузури кирогир дурустии

амволи ба киро додашавандаро санҷад, ҳамчунин кирогирро бо қоидаҳои истифодабарии амвол шинос намояд ё ба e дар бораи истифодабарии ин амвол дастури хаттӣ диҳад.

Моддаи 650. Бартараф намудани камбудиҳои амволи ба киро додашуда 1. Дар сурати аз тарафи кирогир ошкор гардидани камбудиҳои амволи ба киро додашуда, ки

истифодаи онро пурра ё қисман uайриимкон месозанд, киродеҳ вазифадор аст аз рeзи арзи кирогир дар бораи камбудиҳо дар мeҳлати даҳ рeз, агар дар шартнома мeҳлати кeтоҳтар муқаррар нашуда бошад, камбудиҳои амволро дар ҷояш ройгон бартараф намояд ё амволи додашударо бо дигар амволи ҳаммонанде, ки дар ҳолати коршоямӣ қарор дорад, иваз кунад.

2. Агар камбудиҳои амволи ба киро додашуда дар натиҷаи аз тарафи кирогир вайрон карда шудани қоидаҳои истифодабарӣ ва нигаҳдории амвол ба вуҷуд омада бошанд, кирогир ба киродеҳ арзиши таъмир ва интиқоли амволро мепардозад.

Моддаи 651.Музди истифодаи амвол 1. Музди истифодаи амвол аз рeи шартномаи киро (прокат) дар шакли маблаuи муайяне, ки давра ба

давра ё якбора пардохта мешавад, муқаррар мегардад.

2. Дар ҳолати аз тарафи кирогир пеш аз мeҳлат баргардонида шудани амвол киродеҳ ба e қисми дахлдори музди барои истифодаи амвол гирифтаашро бо баҳисобгирӣ аз ҳамон рeзе, ки баъди рeзи баргардонидани воқеии амвол фаро мерасад, бармегардонад.

3. Аз кирогир рeёнидани қарзи пардохти музди кирои амвол бо тартиби бебаҳс дар асоси санади иҷроияи нотариус анҷом дода мешавад.

Моддаи 652.Истифодаи амволи ба киро гирифташуда 1. Таъмири асосӣ ва ҷории амволи мувофиқи шартномаи киро (прокат) додашуда вазифаи киродеҳ

мебошад. 2. Ба зеркиро додани амволе, ки мувофиқи шартномаи киро (прокат) ба кирогир дода шудааст, аз

тарафи кирогир ба шахси дигар вогузор гардидани ҳуқуқу eҳдадориҳои e мувофиқи шартномаи киро (прокат), ба гарав гузоштани ҳуқуқи кирогир ва чун ҳиссаи амволӣ ба ширкатҳо ва ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ, ба сифати ҳаққи дохилшавӣ ба кооперативҳои истеҳсолӣ гузоштани ин ҳуқуқ мумкин нест.

3. Иҷораи воситаҳои нақлиёт 1. Иҷораи воситаи нақлиёт бо хизматрасонӣ дар мавриди идоракунӣ ва

истифодабарии техникӣ

Моддаи 653.Шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж 1. Аз рeи шартномаи иҷора воситаи нақлиёт бо экипаж иҷорадеҳ вазифадор аст воситаи нақлиётро

пулакӣ ба ихтиёрдорӣ ва истифодаи муваққатии иҷорагир диҳад ва бо қувваи худ дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникии он хизмат расонад.

2. Rоидаҳои ҳамин боб доир ба нав кардани шартномаи иҷора барои мeҳлати номуайян ва ҳуқуқи афзалиятноки иҷорагир ба нав кардани шартномаи иҷора (моддаи 642) ба шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж татбиқ намегарданд.

Моддаи 654.Шакли шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт Шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж сарфи назар аз мeҳлати он бояд дар шакли хаттӣ баста

шавад. Ба шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт қоидаҳои қисми дуюми моддаи 628 ҳамин Кодекс дар бораи бақайдгирии шартномаҳои иҷора татбиқ намегарданд.

Моддаи 655. Eҳдадории иҷорадеҳ оид ба нигоҳдории воситаи нақлиёт Иҷорадеҳ eҳдадор аст дар давоми тамоми мeҳлати амали шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо

экипаж ҳолати лозимии воситаи нақлиёти ба иҷора додашударо нигоҳ дорад, ҳамчунин таъмири ҷорӣ ва асосӣ ва расонидани лавозимоти заруриро анҷом диҳад.

Моддаи 656. Eҳдадориҳои иҷорадеҳ дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникии воситаи нақлиёт

1. Хизматҳое, ки ба иҷорагир аз тарафи иҷорадеҳ дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникии воситаҳои нақлиёт расонида мешаванд, бояд истифодабарии мeътадил ва бехатари онро тибқи мақсадҳои дар шартнома зикршудаи иҷора таъмин намоянд. Дар шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж метавонанд доираи боз ҳам васеътари хизматҳое, ки ба иҷорагир расонида мешаванд, пешбинӣ гарданд.

2. Ҳайати экипажи воситаи нақлиёт ва сатҳи ихтисоси он бояд ба қоидаҳои барои тарафҳо ҳатмӣ ва шартҳои шартнома ва агар дар қоидаҳо барои тарафҳо чунин талаботи ҳатмӣ муқаррар нашуда бошанд, ба талаботи амалияи маълуми истифодабарии воситаи нақлиёти навъи додашуда ва шартҳои шартнома ҷавобгeй бошад.

3. Аъзои экипаж муносибатҳои меҳнатии худро бо иҷорадеҳ нигоҳ медоранд. Онҳо ба амрҳои иҷорадеҳ дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникӣ ва ба амрҳои иҷорагир дар бобати истифодабарии тиҷоратии воситаи нақлиёт итоат мекунанд.

4. Агар дар шартномаи иҷора тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, хароҷот доир ба пардохти хизматҳои аъзои экипаж, ҳамчунин хароҷоти нигоҳдории онҳо ба зиммаи иҷорадеҳ мебошад.

Моддаи 657. Eҳдадории иҷорагир доир ба пардохти хароҷоте, ки бо истифодабарии тиҷоратии воситаи нақлиёт вобаста мебошад

Агар дар шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, хароҷоти пардохти сeзишворӣ ва дигар маводи дар ҷараёни истифодабарӣ сарфшаванда, пардохти боҷҳо ва дигар хароҷоте, ки вобаста бо истифодабарии тиҷоратии воситаи нақлиёт ба вуҷуд меоянд, ба зиммаи иҷорагир мебошанд.

Моддаи 658. Суuуртаи воситаи нақлиёт Агар дар шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад,

eҳдадории суuурта кардани воситаи нақлиёт ва (ё) суuурта кардани ҷавобгарӣ барои зараре, ки метавонад аз тарафи иҷорагир дар ҷараёни истифодабарӣ расонида шавад, дар ҳолатҳое ба зиммаи иҷорагир гузошта мешавад, ки чунин суuуртакунӣ мувофиқи қонун ё шартнома ҳатмӣ бошад.

Моддаи 659. Шартномаҳо бо ашхоси сеюм доир ба истифодаи воситаи нақлиёт 1. Агар дар шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад,

иҷорагир ҳуқуқ дорад бе ризоияти иҷорадеҳ воситаи нақлиётро ба зериҷора диҳад. 2. Иҷорагир дар доираи анҷом додани истифодабарии тиҷоратии воситаи нақлиёти ба иҷора

гирифташуда ҳуқуқ дорад бе ризоияти иҷорадеҳ бо ашхоси сеюм аз номи худ шартномаҳои ҳамлу нақл ё дигар шартномаҳо бандад, агар онҳо хилофи мақсадҳои истифодаи воситаи нақлиёт, ки дар шартномаи иҷора зикр шудаанд ва дар сурате ки чунин мақсадҳо муқаррар нашудаанд, мухолифи таъиноти воситаи нақлиёт набошанд.

Моддаи 660. Xавобгарӣ барои зараре, ки ба воситаи нақлиёт расонида шудааст Дар сурати нобудшавӣ ё зарар дидани воситаи нақлиёт, агар иҷорадеҳ исбот кунад, ки нобудшавӣ ё

зарар дидани воситаи нақлиёт бо сабабҳое ба вуҷуд омадаанд, ки барои онҳо иҷорагир тибқи қонун ё шартнома ҷавобгар аст, иҷорагир eҳдадор аст ба иҷорадеҳ зарари расидаро ҷуброн намояд.

Моддаи 661. Xавобгарӣ барои зараре, ки воситаи нақлиёт расонидааст Xавобгарӣ барои зараре, ки ба ашхоси сеюм тавассути воситаи нақлиётӣ, механизмҳо, таҷҳизот,

дастгоҳҳои он ва uайра расонида шудааст, тибқи қоидаҳои боби 55 ҳамин Кодекс ба зиммаи иҷорагир аст.

Моддаи 662.Мушаххасоти иҷораи навъҳои алоҳидаи воситаҳои нақлиёт 1. Мушаххасоти иҷораи навъҳои алоҳидаи воситаҳои нақлиёт бо расонидани хизмат дар мавриди

идоракунӣ ва истифодабарии техникӣ, uайр аз мушаххасоте, ки дар ҳамин зербоб пешбинӣ шудаанд, метавонанд тибқи қонун муқаррар карда шаванд.

2. Иҷораи воситаи нақлиёт бе хизматрасонӣ аз тарафи иҷорадеҳ дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникӣ.

Моддаи 663.Шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж 1. Аз рeи шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж иҷорадеҳ ба иҷорагир воситаи нақлиётро

пулакӣ, бидуни расонидани хизмат дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникии он ба ихтиёрдорӣ ва истифодаи муваққатӣ медиҳад.

2. Rоидаҳои ҳамин боб дар бораи нав кардани шартномаи иҷора барои мeҳлати номуайян ва ҳаққи афзалиятноки иҷорагир оид ба нав кардани шартномаи иҷора (моддаи 642) ба шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж татбиқ намегарданд.

Моддаи 664.Шакли шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт Шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж сарфи назар аз мeҳлати он бояд дар шакли хаттӣ баста

шавад. Ба шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт қоидаҳои қисми дуюми моддаи 628 ҳамин Кодекс дар бораи бақайдгирии шартномаҳои иҷора истифода намешаванд.

Моддаи 665. Eҳдадории иҷорагир доир ба нигоҳдории воситаи нақлиёт

Иҷорагир вазифадор аст дар давоми тамоми мeҳлати амали шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж ҳолати лозимии воситаи нақлиётро нигоҳ дорад, аз ҷумла таъмири ҷорӣ, ҳамчунин агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, таъмири асосиро анҷом диҳад.

Моддаи 666. Eҳдадории иҷорагир дар мавриди идоракунӣ ва истифодабарии техникии воситаи нақлиёт

Иҷорагир бо қувваи худ идоракунии воситаи нақлиёти ба иҷора гирифташуда, ҳамчунин истифодабарии тиҷоратӣ ва техникии онро анҷом медиҳад.

Моддаи 667. Eҳдадории иҷорагир дар бобати пардохти хароҷоти нигоҳдории воситаи нақлиёт

Агар дар шартномаи иҷораи воситаи нақлиёт бе экипаж тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, хароҷоти нигоҳдории воситаи нақлиёти ба иҷора гирифташуда, суuурта кардани он, аз ҷумла суuуртаи ҷавобгарии иҷорагир, ҳамчунин хароҷоти вобаста бо истифодабарии воситаи нақлиёт ба зиммаи иҷорагир мебошад.

Моддаи 668.Шартномаҳо бо ашхоси сеюм доир ба истифодабарии воситаи нақлиёт 1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорагир ҳуқуқ дорад воситаи

нақлиёти ба иҷора гирифташударо бо шартҳои шартномаи иҷора бо экипаж ё бе экипаж бо ризоияти иҷорадеҳ ба зериҷора диҳад.

2. Иҷорагир ҳуқуқ дорад, ки бидуни ризоияти иҷорадеҳ бо ашхоси сеюм аз номи худ шартномаҳои ҳамлу нақл ва дигар шартномаҳо бандад, агар онҳо хилофи мақсадҳои истифодаи воситаи нақлиёти дар шартномаи иҷора зикршуда набошанд ва дар сурате ки чунин мақсадҳо муқаррар нашудаанд, мухолифи таъиноти воситаи нақлиёт набошанд.

Моддаи 669. Xавобгарӣ барои зараре, ки тавассути воситаи нақлиёт расонида шудааст Xавобгарӣ барои зараре, ки ба ашхоси сеюм тавассути воситаи нақлиёт, механизмҳо, таҷҳизот,

дастгоҳҳои он ва uайра расонида шудааст, тибқи қоидаҳои боби 55 ҳамин Кодекс ба зиммаи иҷорагир аст.

Моддаи 670. Хусусиятҳои иҷораи навъҳои алоҳидаи воситаҳои нақлиёт Хусусиятҳои иҷораи навъҳои алоҳидаи воситаҳои нақлиёт бидуни расонидани хизмат дар мавриди

идоракунӣ ва истифодабарии техникӣ, uайр аз хусусиятҳое, ки дар ҳамин зербоб пешбинӣ шудаанд, метавонад бо қонун муқаррар карда шаванд.

4. Иҷораи биноҳҳо ва иншоот Моддаи 671.Шартномаи иҷораи бино ё иншоот 1. Аз рeи шартномаи иҷораи бино ё иншоот иҷорадеҳ eҳдадор мегардад, ки бино ё иншоотро ба

ихтиёрдории муваққатӣ ва истифода ё истифодаи муваққатии иҷорагир диҳад. 2. Rоидаҳои ҳамин зербоб ба иҷораи корхонаҳо, агар дар қоидаҳои ҳамин Кодекс доир ба иҷораи

корхона тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, татбиқ мегарданд.

Моддаи 672.Шакл ва бақайдгирии давлатии шартномаи иҷораи бино ё иншоот 1. Шартномаи иҷораи бино ё иншоот дар шакли хаттӣ бо роҳи тартиб додани як ҳуҷҷати аз ҷониби

тарафҳо (қисми 2 моддаи 466) имзошуда баста мешавад. Риоя накардани шакли шартномаи иҷораи бино ё иншоот боиси беэътибор дониста шудани он

мегардад. 2. Шартномаи иҷораи бино ё иншооте, ки барои мeҳлати на камтар аз як сол баста шудааст, бояд ба

қайди давлатӣ гирифта шавад ва аз лаҳзаи бақайдгирӣ басташуда дониста мешавад.

Моддаи 673. Ҳуқуқ ба қитъаи замине, ки бино ё иншооти иҷорагирифта дар он ҷойгир аст 1. Аз рeи шартномаи иҷораи бино ё иншоот ҳамзамон бо таҳвили ҳуқуқи ихтиёрдорӣ ва истифодаи

чунин амволи uайриманқул ба иҷорагир ҳамчунин ҳуқуқ ба он қисми қитъаи замине, ки таҳти он амволи uайриманқул қарор дорад ва барои истифодаи он зарур мебошад, таҳвил дода мешавад.

2. Дар ҳолатҳое ки иҷорадеҳ истифодабарандаи қитъаи замине мебошад, ки бино ё иншооти ба иҷора додашаванда дар он қарор дорад, ба иҷорагир ҳуқуқи иҷора ё дигар ҳуқуқи дар шартномаи иҷораи бино ё иншоот пешбинигардида ба қитъаи замини дахлдор таҳвил дода мешавад.

Агар дар шартнома ҳуқуқи ба иҷорагир додашаванда ба қитъаи дахлдори замин муайян нагардида бошад, ба e ҳуқуқи истифодаи ҳамон қитъаи замине, ки таҳти бино ё иншоот қарор дорад ва барои мутобиқи таъинот истифода бурдани ин амволи uайриманқул зарур мебошад, мегузарад.

Моддаи 674. Ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ҳангоми ба иҷора додани бино ва иншоот Ҳангоми ба иҷора додани бино ё иншоот ҳуқуқи истифодаи қитъаи замине, ки онро бино ё иншоот ишғол

кардааст ба иҷорагир то ба анҷом расидани мӯҳлати иҷораи бино ё иншоот дода мешавад.

Моддаи 675. Андозаи музди иҷора 1. Дар шартномаи иҷораи бино ё иншоот бояд андозаи музди иҷора пешбинӣ карда шавад. Дар сурати

мавҷуд набудани шартҳои дар шакли хаттӣ мувофиқанамудаи тарафҳо дар бораи андозаи музди иҷора, шартномаи иҷораи бино ё иншоот басташуда ба ҳисоб намеравад. Дар ин сурат қоидаҳои муайян кардани нарх, ки дар қисми 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс пешбинӣ шудаанд, татбиқ намегарданд.

2. Музди дар шартномаи бино ё иншоот барои истифодаи бино ё иншоот муқарраргардида музди истифодаи қитъаи замин, ки бино ё иншоот дар он воқеъ аст ё қисми дахлдори қитъаи заминеро, ки ҳамроҳи бино ё иншоот дода мешавад, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар бар мегирад.

3. Дар ҳолатҳое ки музди иҷораи бино ё иншоот дар шартнома барои воҳиди майдони бино (иншоот) ё дигар нишондиҳандаи андозаи он муқаррар шуда бошад, музди иҷора бо назардошти андозаи воқеии бино ё иншооти ба иҷорагир додашуда муайян карда мешавад.

Моддаи 676. Таҳвил додани бино ё иншоот 1. Аз тарафи иҷорадеҳ таҳвил додани бино ё иншоот ва аз тарафи иҷорагир қабул карда шудани он бо

акти таҳвил ё дигар ҳуҷҷат дар бораи таҳвилдиҳӣ, ки тарафҳо имзо мекунанд, анҷом дода мешавад. Агар дар қонун ё шартномаи иҷораи бино ё иншоот тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад,

eҳдадории иҷорадеҳ дар бораи ба иҷорагир таҳвил додани бино ё иншоот баъди ба ихтиёрдорӣ ё истифодаи иҷорагир таҳвил додани он ва аз ҷониби тарафҳо имзо шудани ҳуҷҷати дахлдор доир ба таҳвилдиҳӣ иҷрошуда ба ҳисоб меравад.

Аз имзои ҳуҷҷати таҳвилдиҳии бино ё иншоот бо шартҳои пешбининамудаи шартнома саркашӣ кардани яке аз тарафҳо мутобиқан маънои даст кашидани иҷорадеҳ аз иҷрои eҳдадорӣ доир ба таҳвилдиҳии амвол ва даст кашидани иҷорагир аз қабули амволро дорад.

2. Дар сурати қатъи шартномаи иҷораи бино ё иншоот бино ё иншооти ба иҷора гирифташуда бояд бо риояи қоидаҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинигардида ба иҷорадеҳ баргардонида шавад.

5. Иҷораи корхона Моддаи 677.Шартномаи иҷораи корхона 1. Аз рeи шартномаи иҷораи корхона (моддаи 144) иҷорадеҳ eҳдадор мешавад, ки ба ихтиёрдорӣ ва

истифодаи муваққатии иҷорагир корхонаро ҳамчун маҷмeи амволӣ, ба истиснои он ҳуқуқу eҳдадориҳое, ки иҷорагир барои ба ашхоси дигар додани онҳо ҳуқуқ надорад, пулакӣ таҳвил диҳад.

2. Дар бораи ба иҷорагир гузаронидани қарзҳо иҷорадеҳ вазифадор аст ба қарздиҳандагони худ, ки дар сурати розӣ набуданашон дар бобати гузаронидани қарзҳо ҳуқуқ доранд, дар давоми се моҳ аз рeзи гирифтани хабарнома аз иҷорадеҳ қатъи eҳдадориҳо ё иҷрои пеш аз мeҳлати eҳдадориҳои дахлдорро талаб намоянд. Агар дар мeҳлати зикршуда ягон талаби мазкур пешниҳод нашавад, қарздиҳанда барои гузаронидани қарзи дахлдор ба иҷорагир ризоиятдода ҳисобида мешавад.

Корхона танҳо баъди хотимаи ҳисоббаробаркунӣ бо қарздиҳандагоне, ки аз иҷорадеҳ қатъ кардан ё иҷрои пеш аз мeҳлати eҳдадориҳоро талаб кардаанд, ба иҷора дода шуда метавонад.

Баъди ба иҷора додани корхона ҳамчун маҷмeи амволӣ иҷорадеҳ ва иҷорагир барои қарзҳои ба таркиби корхонаи ба иҷора додашуда дохилгардидае, ки бе ризоияти қарздиҳанда ба номи иҷорагир гузаронида шудаанд, ҷавобгарии муштарак доранд.

3. Ҳуқуқҳои иҷорадеҳ, ки аз тарафи e дар асоси иҷозатнома (литсензия)‐и махсус барои машuулият бо фаъолияти дахлдор гирифта шудаанд, агар дар қонун тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, ба иҷорагир дода намешаванд. Ба таркиби корхонаи мувофиқи шартнома додашаванда дохил кардани eҳдадориҳое, ки иҷрои онҳо аз тарафи иҷорагир дар сурати мавҷуд набудани иҷозатнома (литсензия)‐и махсус аз имкон берун аст, иҷорадеҳро аз eҳдадориҳои дахлдор дар назди қарздиҳандагон озод намекунад.

4. Ҳуқуқу eҳдадориҳо нисбат ба кормандони корхона бо тартиби пешбининамудаи қонун дар бораи меҳнат дар мавриди гузариши чунин ҳуқуқу eҳдадориҳо аз иҷорадеҳ ба иҷорагир мегузаранд.

Моддаи 678. Ҳуқуқи қарздиҳандагон ҳангоми иҷораи корхона 1. Rарздиҳандагон аз рeи eҳдадориҳои ба таркиби корхона дохилкардашуда бояд то таҳвил додани

корхона ба иҷорагир аз тарафи иҷорадеҳ дар бораи ба иҷора дода шудани корхона ба таври хаттӣ огоҳ карда шаванд.

2. Rарздиҳандае, ки ба иҷорадеҳ дар бораи ризоияти худ доир ба гузаронидани қарз ба таври хаттӣ хабар надодааст, ҳақ дорад аз рeзи гирифтани огоҳинома дар бораи ба иҷора додани корхона дар давоми се моҳ қатъи eҳдадориҳо ё иҷрои пеш аз мeҳлати eҳдадориҳо ва ҷуброни зарари дар натиҷаи ин расидаро талаб намояд.

3. Rарздиҳандае, ки дар бораи ба иҷора додани корхона бо тартиби пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда огоҳ карда нашудааст, метавонад доир ба қонеъ гардонидани талаботи пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда дар давоми як сол аз рeзе, ки дар бораи ба иҷора додани корхона хабардор шудааст ё бояд хабардор мешуд, даъво пешниҳод кунад.

4. Баъди ба иҷора додани корхона иҷорадеҳ ва иҷорагир аз рeи қарзҳои ба ҳайати корхона дохил кардашудае, ки бе ризоияти қарздиҳанда ба номи иҷорагир гузаронида шудаанд, масъулияти муштарак доранд.

Моддаи 679.Шакл ва бақайдгирии давлатии шартномаи иҷораи корхона 1. Шартномаи иҷораи корхона дар шакли хаттӣ бо роҳи тартиб додани як ҳуҷҷате, ки аз ҷониби

тарафҳо имзо карда шудааст, баста мешавад ва бояд аз тарафи нотариус тасдиқ карда шавад ва ба қайди давлатӣ гирифта шавад.

Шартномаи иҷораи корхона аз лаҳзаи бақайдгирии давлатии он басташуда ба ҳисоб меравад. 2. Риоя накардани талаботи дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда боиси беэътибор дониста шудани

шартнома мегардад. Чунин шартнома беқурб дониста шуда, иҷрои он мумкин нест ва нисбат ба он қоидаҳои пешбинишудаи қисми 2 моддаи 190 ҳамин Кодекс татбиқ намегарданд.

Моддаи 680. Таҳвил додани корхонаи ба иҷора гирифташуда Таҳвил додани корхона ба иҷорагир бо акти таҳвил анҷом дода мешавад. Ба таҳвилдиҳӣ омода намудани корхона, аз ҷумла тартиб додан ва барои имзо пешниҳод кардани акти

таҳвил вазифаи иҷорадеҳ мебошад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, аз ҳисоби e анҷом дода мешавад.

Моддаи 681. Eҳдадориҳои иҷорагир дар бобати нигоҳдории корхона ва пардохти хароҷоти баҳрабардории он

1. Иҷорагири корхона вазифадор аст, ки дар давоми тамоми мeҳлати амали шартнома корхонаро дар ҳолати лозимаи техникӣ, бо ҳисоби таъмири ҷорӣ ва асосии он нигоҳ дорад.

2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, хароҷоти вобаста бо истифодабарии корхонаи ба иҷора гирифташуда, ҳамчунин супоридани пардохтҳои суuуртаи амволи ба иҷора гирифташуда, андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба зиммаи иҷорагир гузошта мешаванд.

Моддаи 682. Истифодаи амволи корхонаи ба иҷора гирифташуда 1. Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорагир ҳақ дорад бе

ризоияти иҷорадеҳ арзишҳои моддиеро, ки ба таркиби амволи корхонаи ба иҷора гирифташуда дохил мешаванд фурeшад, иваз намояд, ба истифодаи муваққатӣ ё қарз диҳад, онро ба зериҷора диҳад ва ҳуқуқу eҳдадориҳои худро аз рeи шартномаи иҷора дар мавриди арзишҳо ба шахси дигар таҳвил диҳад, ба шарте ки ин амал боиси камшавии арзиши корхона нагардад ва дигар муқаррароти шартномаи иҷораро вайрон

насозад. Тартиби зикршуда нисбат ба замин ва дигар захираҳои табиӣ, ҳамчунин дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун татбиқ намегардад.

2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорагир ҳақ дорад азнавсозии амволи ба иҷора гирифташуда, васеъ намудани он, азнавтаҷҳизонии техникии онро, ки арзиши онро зиёд мекунад, анҷом диҳад.

Моддаи 683. Аз тарафи иҷорагир беҳтар карда шудани корхонаи ба иҷора гирифташуда Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорагир ба ҷуброни арзиши

беҳтаркуниҳои ҷудонашавандаи амволи ба иҷора гирифташуда сарфи назар аз иҷозати иҷорадеҳ барои чунин беҳтаркуниҳо ҳақ дорад.

Иҷорадеҳ метавонад аз eҳдадории ҷуброн намудани арзиши чунин беҳтаркуниҳо ба иҷорагир аз тарафи суд озод карда шавад, агар исбот намояд, ки хароҷоти иҷорагир барои ин беҳтаркуниҳо арзиши амволи ба иҷора гирифташударо бидуни беҳтар намудани хусусиятҳои истифодабарии он зиёд мекунад ё ҳангоми чунин беҳтаркуниҳо усулҳои поквиҷдонӣ ва қобили қабул вайрон карда шудаанд.

Моддаи 684. Ба шартномаи иҷораи корхона татбиқ намудани қоидаҳо доир ба оқибатҳои беэътибории аҳдҳо ва қатъу таuйирдиҳии шартнома

Rоидаҳои ҳамин Кодекс доир ба оқибатҳои беэътибории аҳдҳо ва қатъу таuйирдиҳии шартнома, ки баргардонидан ё дар шакли аслӣ рeёнидани амвол аз рeи шартнома аз як тараф ё аз ҳар ду тараф, ба шартномаи иҷораи корхона, агар чунин оқибатҳо ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунан ҳимояшавандаи қарздиҳандаи, иҷорадеҳ ва иҷорагир, дигар ашхосро ба андозаи муҳим вайрон накунанд ва мухолифи манфиатҳои ҷамъият набошанд, татбиқ мегарданд.

Моддаи 685. Баргардонидани корхонаи ба иҷора гирифташуда Дар сурати қатъи шартномаи иҷораи корхона маҷмeи амволи ба иҷора гирифташуда бояд ба иҷорадеҳ

бо риояи қоидаҳои дар моддаҳои 678 ва 681 ҳамин Кодекс пешбинигардида баргардонида шавад. Омодасозии корхона барои таҳвилдиҳӣ ба иҷорадеҳ, аз ҷумла тартиб додан ва барои имзо пешниҳод намудани акти таҳвил дар ин ҳолат вазифаи иҷорагир мебошад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҳисоби e анҷом дода мешавад.

6. Иҷораи заминҳои таъиноти кишоварзӣ ва дигар захираҳои табиӣ Моддаи 686.Шартномаи иҷораи замин ва дигар захираҳои табиӣ 1. Иҷорадеҳ тибқи шартномаи иҷораи замин ва дигар захираҳои табиӣ eҳдадор мешавад, ки ба

иҷорагир барои ихтиёрдории муваққатӣ ва истифодабарӣ замин ва дигар захираҳои табииро ба иҷора диҳад, иҷорагир бошад, eҳдадор мешавад, ки онҳоро мувофиқи таъинот истифода бурда, маблаuи иҷораро пардозад.

2. Агар қонун ё шартнома тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, қоидаҳои шартномаи иҷора нисбати иҷораи замини таъиноти кишоварзӣ ва дигар захираҳои табиӣ татбиқ карда мешаванд.

Моддаи 687. Субъектҳои иҷораи замини таъиноти кишоварзӣ ва дигар захираҳои табиӣ 1. Мақомоти дахлдори ҳокимияти иҷроия ва мақомоти назорати кeҳкорӣ мутобиқи Кодекси замин ва

Rонуни Xумҳурии Тоҷикистон дар бораи сарватҳои зеризаминӣ ҳақ доранд замин ва дигар захираҳои табииро ба иҷора супоранд.

2. Истифодабарандагони дуюми замин ҳақ доранд мутобиқи Кодекси замини Xумҳурии Тоҷикистон қитъаи заминро мустақилона ба иҷора супоранд.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Xумҳурии Тоҷикистон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ, корхонаҳои муштарак, ташкилотҳои байналхалқӣ ва давлатҳои хориҷӣ иҷорагир буда метавонанд.

Моддаи 688.Шакл ва мeҳлати шартномаи иҷораи замин ва дигар захираҳои табиӣ 1.Шартномаи иҷораи замин ва дигар захираҳои табиӣ бояд хаттӣ баста шавад. 2. Мeҳлати аққали шартномаи иҷораи замин аз як навбати майдони киштгардон камтар буда

наметавонад. 3. Мeҳлати шартномаи иҷораи дигар захираҳои табиӣ дар шартнома 5 сол ва бештар аз ин муайян

карда мешавад.

Моддаи 689. Eҳдадории иҷорадеҳ 1. Иҷорадеҳ eҳдадор аст замини таъиноти кишоварзиро ба иҷорагир дар ҳолате супорад, ки барои

таъиноти дар шартнома пешбинишуда мутобиқ бошад 2. Иҷорадеҳ eҳдадор аст чорабиниҳоро барои фароҳам овардани шароити зарурӣ ба мақсади

истифодаи самарабахши замини ба иҷора дода шуда (обрасонӣ, чораҳои ҳосилхез кардани хок, роҳсозӣ ва таъмири он ва uайра) амалӣ гардонад.

3. Иҷорадеҳ eҳдадор аст хароҷоти заруриро, ки дар замини иҷоравӣ сарф кардааст, инчунин дигар хароҷоти зарурии бо розигии иҷорагир сарфшударо ҷуброн кунад.

4. Иҷорадеҳ eҳдадор аст ба иҷорагир хароҷоти заруриро, аз ҷумла арзиши ҳосили ҳанeз uундоштанашуда, ки ба он бо талаби иҷорагир қатъ кардани шартномаи иҷораи замин сабаб шудааст, ҷуброн намояд.

Моддаи 690. Eҳдадории иҷорагир 1. Иҷорагир eҳдадор аст: - заминро аз рeи таъиноташ истифода барад; - заминро бе истифода нагузорад; - барои беҳтар намудани ҳолати замин чораҳо андешад. 2. Музди иҷораро сари вақт пардохт намояд. 3. Баъди адо шудани мeҳлати шартномаи иҷора заминро дар ҳолати даркорӣ баргардонад.

Моддаи 691. Ҳуқуқи ҷуброн кардани арзиши беҳсозӣ Иҷорагири замин ва дигар захираҳои табиӣ барои ҷуброни арзиши беҳсозиҳои анҷом додашуда бо

розигии иҷорадеҳ ё беҳсозиҳои зарурӣ барои истифодаи муътадили замини иҷора ҳуқуқ дорад.

Моддаи 692. Ҳуқуқи дароз кардани мeҳлати шартномаи иҷора 1. Баъди ба охир расидани мeҳлати шартнома иҷорагир ба аз нав барқарор кардани мeҳлати

шартнома ҳуқуқ дорад. 2. Дар сурати набудани аризаи яке аз тарафҳо дар бораи қатъ кардан ё таuйир додани шартнома оиди

итмоми мeҳлат вай бо ҳамон шартҳое, ки шартнома пешбинӣ карда буд, тамдид меёбад.

7. Иҷораи молиявӣ (лизинг) Моддаи 693.Шартномаи иҷораи молиявӣ 1. Аз рeи шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг) иҷорадеҳ (лизингдеҳ) eҳдадор мешавад, ки амволи

нишондодаи иҷорагир (лизинггир)‐ро аз фурeшандаи муайянкардаи e ба моликият харидорӣ намояд ва ин амволро пулакӣ ба ихтиёрдорӣ ва истифодаи муваққатӣ барои мақсадҳои соҳибкорӣ пешниҳод кунад.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорадеҳ барои интихоби амволи ба иҷора гирифташуда ва фурeшанда ҷавобгар нест.

2. Аз рeи шартномаи иҷораи молиявӣ ҳама гуна ашёву анҷоми uайриистеъмолие, ки барои фаъолияти соҳибкорӣ истифода бурда мешаванд, ба истиснои қитъаҳои замин ва дигар объектҳои табиӣ метавонанд таҳвил дода шаванд.

Моддаи 694.Огоҳонидани фурeшанда дар бораи ба иҷора додани амвол Иҷорадеҳ амволро барои иҷорагир харидорӣ намуда, бояд фурeшандаро дар бораи он, ки амвол

ҷиҳати ба шахси муайян ба иҷора додани он таъин шудааст, огоҳ созад.

Моддаи 695. Ба иҷорагир таҳвил додани мавзeи шартномаи иҷораи молиявӣ 1. Агар дар шартномаи иҷораи молиявӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, фурeшанда

амволеро, ки мавзeи ин шартнома мебошад, бевосита ба иҷорагир дар маҳалли қарор доштани e таҳвил медиҳад.

2. Агар амволе, ки мавзeи шартномаи иҷораи молиявӣ мебошад, дар мeҳлати дар ин шартнома зикршуда ва агар дар шартнома чунин мeҳлат зикр нашуда бошад, дар мeҳлати қобили қабул ба иҷорагир таҳвил нагардад, иҷорагир ҳақ дорад, ки агар мeҳлат бо сабабҳои вобаста ба иҷорадеҳ гузашта бошад, қатъи шартнома ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 696. Ба иҷорагир гузаштани таваккали нобудшавии тасодуфӣ ё вайроншавии тасодуфии амвол

Таваккали нобудшавии тасодуфӣ ё вайроншавии тасодуфии амволи ба иҷора гирифташуда ба иҷорагир, агар дар шартномаи иҷораи молиявӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар лаҳзаи ба e таҳвил додани ин амвол мегузарад.

Моддаи 697.Масъулияти фурeшанда 1. Иҷорагир ҳуқуқ дорад амволеро, ки мавзeи шартномаи иҷораи молиявӣ мебошад, талаботеро, ки аз

шартномаи хариду фурeши байни фурeшанда ва иҷорадеҳ басташуда, аз ҷумла дар бобати сифат ва мукаммалии амвол, мeҳлатҳои таҳвили он ва дар дигар ҳолатҳои ба таври лозима иҷро нагардидани шартнома бармеоянд, бевосита ба фурeшанда пешниҳод намояд. Зимнан иҷорагир ҳуқуқ ва eҳдадориҳои барои фурeшанда пешбининамудаи ҳамин Кодексро дар мавриде, ки агар e яке аз тарафҳои шартномаи хариду фурeши амволи зикршуда бошад, дорад. Аммо иҷорагир наметавонад шартномаи хариду фурeшро бо фурeшанда бидуни ризоияти иҷорадеҳ бекор намояд.

Дар муносибат бо фурeшанда иҷорагир ва иҷорадеҳ ҳамчун қарздиҳандагони муштарак (моддаи 349) баромад мекунанд.

2. Агар дар шартномаи иҷораи молиявӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, иҷорадеҳ дар назди иҷорагир барои аз тарафи фурeшанда иҷро гардидани талаботе, ки аз шартномаи хариду фурeш бармеоянд, uайр аз ҳолатҳое, ки масъулият барои интихоби фурeшанда ба зиммаи иҷорагир мебошад, ҷавобгар нест. Дар ҳолати мазкур (охирин) иҷорагир ҳақ дорад бо интихоби худ талаботеро, ки аз шартномаи хариду фурeш бармеоянд, бевосита ҳам ба фурeшандаи амвол ва ҳам ба иҷорадеҳ, ки масъулияти муштарак доранд, пешниҳод намояд.

БОБИ 34.Иҷораи манзили истиқоматӣ Моддаи 698.Шартномаи иҷораи манзили истиқоматӣ 1. Аз рeи шартномаи иҷораи манзили истиқоматӣ иҷорадеҳ eҳдадор мегардад, ки ба иҷорагир ва аъзои

оилаи e манзили истиқоматиро пулакӣ барои ихтиёрдорӣ ва истифода диҳад. 2. Муносибатҳо аз рeи шартномаи иҷораи манзили истиқоматӣ тавассути Кодекси манзили Xумҳурии

Тоҷикистон танзим мегарданд.

БОБИ 35. Истифодаи ройгон (ссуда) Моддаи 699.Мафҳуми шартномаи истифодаи ройгон 1. Аз рeи шартномаи истифодаи ройгон (шартномаи ссуда) як тараф (ссудадеҳ) eҳдадор мешавад, ки

ашёву асбобро ба тарафи дигар (ссудагир) ба истифодаи муваққатии ройгон диҳад ё медиҳад ва тарафи охирин eҳдадор мешавад, ки худи ҳамон ашёву асбобро дар ҳамон ҳолате, ки онро гирифта буд, бо дарназардошти фарсоиши мeътадил ё дар ҳолате, ки дар шартнома зикр шудааст, бармегардонад.

2. Ба шартномаи истифодаи ройгон мутобиқан қоидаҳои қисми 1 моддаи 626, қисми 1 ва қисми 2 моддаи 629, қисмҳои 1 ва 2 моддаи 630, моддаи 634, қисми 2 моддаи 642, қисмҳои 1 ва 3 моддаи 644 ҳамин Кодекс татбиқ мегарданд.

Моддаи 700. Ссудадиҳанда (қарздеҳ) Ҳуқуқи таҳвили ашёву асбоб барои истифодаи ройгон ба молики он ва дигар ашхосе, ки аз тарафи

қонун ё молик ба ин кор ваколатдор карда шудаанд, тааллуқ дорад.

Моддаи 701. Барои истифодаи ройгон додани ашёву асбоб 1. Ссудадиҳанд (қарздеҳ) вазифадор аст ашёву асбобро дар ҳолати мутобиқ бо шартҳои шартнома ва

таъиноти он бо ҳамаи лавозимоташ ва ҳуҷҷатҳои ба он тааллуқдошта диҳад. 2. Агар чунин лавозим ва ҳуҷҷат дода нашуда бошанд ва бидуни онҳо ашёву асбоб мувофиқи таъинот

истифода шуда натавонанд ё истифодаи он арзиши худро барои ссудагиранда ба андозаи муҳим гум кунад, ссудагиранда ҳақ дорад, ки додани чунин лавозим ва ҳуҷҷатро ё бекор кардани шартнома ва ҷуброни хароҷоти воқеии худро талаб намояд.

Моддаи 702.Оқибатҳои барои истифодаи ройгон надодани ашёву асбоб Агар ссудадиҳанда ашёву асбобро ба ссудагир надиҳад, ссудагир ҳақ дорад, ки бекор кардани

шартнома ва ҷуброни зарарро дар шакли хароҷоти воқеӣ талаб намояд.

Моддаи 703.Масъулият барои камбудиҳои ашёву асбобе, ки ба истифодаи ройгон дода шудааст Ссудадиҳанда барои камбудиҳои ашёву асбобе, ки онҳоро ҳангоми бастани шартнома қасдан ё аз

беэҳтиётии даuалона зикр накардааст, ҷавобгар аст. Дар сурати ошкор гардидани чунин камбудиҳо ссудагиранда ҳуқуқ дорад, ки бо интихоби худ аз

ссудадиҳанда ба таври ройгон бартараф намудани камбудиҳои ашёву асбоб ё ҷуброни хароҷоти барқарор намудани камбудиҳои ашёву асбоб ё пеш аз мeҳлат бекор кардани шартнома ва ҷуброни зарари воқеиро талаб намояд.

Моддаи 704. Ҳуқуқи ашхоси сеюм ба ашёву асбобе, ки барои истифодаи ройгон дода мешавад Таҳвил додани ашёву асбоб ба истифодаи ройгон барои таuйирёбӣ ё қатъи ҳуқуқи ашхоси

сеюм ба ин ашёву асбоб асос намебошад. Ҳангоми бастани шартнома ссудадиҳанда вазифадор аст, ки ссудагирандаро доир ба ҳуқуқҳои ашхоси

сеюм ба ин ашёву асбоб (сервитут, ҳуқуқи гарав ва uайра) огоҳ намояд. Иҷро накардани ин eҳдадорӣ ба ссудагиранда ҳуқуқ медиҳад, ки бекор кардани шартнома ва ҷуброни зарари воқеиро талаб намояд.

Моддаи 705. Eҳдадориҳои ссудагиранда дар бобати нигоҳдории ашёву асбоб Ссудагиранда вазифадор аст, ки ашёву асбоби барои истифодаи ройгон гирифташударо дар ҳолати

дуруст нигоҳ дорад. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ссудагиранда вазифадор аст, ки таъмири ҷорӣ ва асосии ашёву асбобро анҷом диҳад ва тамоми хароҷоти нигоҳдории онро ба зимма гирад.

Моддаи 706. Xавобгарии ссудагиранда Агар ашёву асбоб аз сабаби онро мувофиқи шартнома ё таъиноташ истифода набурдан ё бе розигии

ссудадиҳанда ба шахси сеюм додан нобуд ё вайрон шуда бошад, e барои зарари ба ашёву асбоб расондааш ҷавобгар мебошад.

Моддаи 707.Масъулият барои зараре, ки ба шахси сеюм бо истифодаи ашёву асбоб расидааст Ссудадиҳанда барои зараре, ки бо истифодаи ашёву асбоб ба шахси сеюм расонида шудааст, агар исбот

накунад, ки зарар дар натиҷаи uараз ё беэҳтиётии даuалонаи ссудагиранда ё шахсе, ки ин ашёву асбоб бо ризоияти ссудадиҳанда дар ихтиёри e буд, расидааст, ҷавобгар мебошад.

Моддаи 708. Ба шахси сеюм додани ашёву асбобе, ки барои истифодаи ройгон гирифта шудааст

Ссудагиранда ҳуқуқ дорад танҳо бо ризоияти ссудадиҳанда, дар назди e масъул боқӣ монда, ба истифодаи шахси сеюм ашёву асбоби ройгон гирифташударо диҳад.

Моддаи 709. Бо талаби ссудадиҳанда пеш аз мeҳлат бекор кардани шартнома Ссудадиҳанда ҳуқуқ дорад дар ҳолатҳои зерин пеш аз мeҳлат бекоркунии шартномаро талаб намояд,

агар ссудагиранда: 1) ашёву асбобро мутобиқи шартнома ё тибқи таъинот истифода набарад; 2) eҳдадориҳои дар ҳолати дуруст нигоҳ доштани ашёву асбоб ё нигоҳдории онро иҷро накунад; 3) ҳолати ашёву асбобро моҳиятан бад гардонад; 4) бе ризоияти ссудадиҳанда ба шахси сеюм ашёву асбобро дода бошад.

Моддаи 710. Бо талаби ссудагиранда пеш аз мeҳлат бекор кардани шартнома Ссудагиранда ҳуқуқ дорад пеш аз мeҳлат бекоркунии шартномаи истифодаи ройгонро талаб намояд: 1) ҳангоми ошкор кардани камбудиҳо, ки истифодаи дурусти ашёву анҷомро имконнопазир ё мушкил

мегардонад ва дар бораи мавҷудияти онҳо e дар лаҳзаи бастани шартнома намедонист ва дониста ҳам наметавонист;

2) агар ашёву асбоб аз рeи ҳолате, ки ба он e ҷавобгe нест, дар вазъияти барои истифода корношоям бошад;

3) агар ҳангоми бастани шартнома ссудадиҳанда eро аз ҳуқуқҳои ашхоси сеюм дар бораи ашёву асбобе, ки дода мешавад, огоҳ накарда бошад.

Моддаи 711. Радди шартнома Агар мeҳлати истифодаи ройгони ашёву асбоб дар шартнома муайян нашуда бошад, ҳар яке аз

тарафҳо ҳуқуқ дорад ҳар вақт, тарафи дигарро як моҳ пеш дар маврид огоҳ намуда, агар тибқи шартнома мeҳлати дигари огоҳкунӣ пешбинӣ нагардида бошад, аз шартнома даст кашад.

Моддаи 712. Таuйир ёфтани тарафҳо дар шартнома 1. Ссудагиранда ҳуқуқ дорад бегона кардани ашёву асбобро ба ҷо орад. Дар ин маврид шартномаи

ройгон истифодабарии ашёву анҷом қувваи ҳуқуқиро барои соҳибмулки нав нигоҳ медорад. 2. Дар сурати вафот кардани шаҳрванд – ссудадиҳанда ё аз нав таъсис ёфтан ё барҳам хeрдани шахси

ҳуқуқӣ – ссудадиҳанда ҳуқуқ ва eҳдадориҳои онҳо тибқи шартнома ба ворис ё дигар вориси ҳуқуқӣ ё шахси дигар, ки ба e ҳуқуқи моликият ба ашёву асбоб ё ҳуқуқи дигар гузаштааст ва дар асоси он ашёву анҷом ба истифодаи ройгон дода шудааст, мегузарад.

Дар сурати аз нав таъсис ёфтани шахси ҳуқуқӣ ‐ ссудагиранда ҳуқуқҳо ва eҳдадориҳои e тибқи шартнома, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ба вориси ҳуқуқӣ мегузарад.

Моддаи 713. Rатъи шартнома Шартномаи истифодаи ройгон uайр аз асосҳои умумии қатъи eҳдадориҳо, инчунин дар сурати фавти

шаҳрванд ‐ ссудагиранда ё барҳам хeрдани шахси ҳуқуқӣ ‐ ссудагиранда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қатъ мегардад.

БОБИ 36. Пудрат I. Муқаррароти умумӣ оид ба пудрат

Моддаи 714.Шартномаи пудрат 1. Тибқи шартномаи пудрат як тараф (пудратчӣ) eҳдадор мешавад тибқи супориши тарафи дигар

(фармоишгар) кори муайянеро анҷом диҳад, онро дар мeҳлати муайян ба фармоишгар супорад ва фармоишгар бошад, eҳдадор мешавад корро қабул намуда, ҳаққи онро пардозад (ҳаққи корро пардозад). Кор агар дар қонунҳо ё созишномаи тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бо таваккали фармоишгар анҷом дода мешавад.

2. Нисбат ба шаклҳои алоҳидаи шартномаи пудрат (пудрати маишӣ, пудрати сохтмон, пудрат доир ба корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустҷeӣ) муқаррароти пешбининамудаи ҳамин зербоб истифода бурда мешавад.

Моддаи 715. Корҳое, ки тибқи шартномаи пудрат анҷом дода мешаванд 1. Шартномаи пудрат барои тайёр кардан ё коркарди ашё ё барои иҷрои корҳои дигар бо додани

натиҷаи он, ба фармоишгар баста мешавад. 2. Тибқи шартномаи пудрат, ки барои тайёр кардани ашё баста шудааст, пудратчӣ ҳуқуқи онро ба

фармоишгар медиҳад. 3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ мустақилона усули иҷрои

супориши фармоишгарро муайян менамояд.

Моддаи 716. Иҷрои корҳо аз ҷониби пудратчӣ 1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, корҳо аз ҷониби пудратчӣ бо мавод

ва тавассути қувва ва воситаҳои e анҷом дода мешавад. 2. Пудратчӣ барои маводи сифатан номатлуб ва таҷҳизоти додашуда, инчунин мавод ва таҷҳизоти

пешниҳодшудае, ки гаронии ҳуқуқҳои шахси сеюмро доро аст, масъул мебошад.

Моддаи 717. Таваккали тасодуфан нобуд ва вайрон шудани мавод Таваккали тасодуфан несту нобуд гардидан ё тасодуфан вайрон шудан (осеб дидан)‐и маводро, агар дар

қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, то фаро расидани мeҳлати аз ҷониби

пудратчӣ дар шартнома пешбинишудаи корҳо, ки маводро фароҳам овардааст ва баъди фаро расидани ин мeҳлат тарафе, ки мeҳлатро гузаронидааст, ба зимма доранд.

Моддаи 718. Пудратчии генералӣ ва пудратчии uайриасосӣ (фаръӣ) 1. Агар аз қонунҳо ё шартномаи пудрат eҳдадориҳои пудратчӣ вобаста ба шахсан иҷро намудани

корҳои дар шартнома пешбинишуда барнаояд, пудратчӣ ҳуқуқ дорад барои иҷрои як қисми eҳдадориҳои худ дигар ашхос (пудратчиёни uайриасосӣ)‐ро ҷалб кунад. Дар ин ҳолат пудратчӣ ба сифати пудратчии генералӣ баромад мекунад.

2. Пудратчии генералӣ дар назди пудратчии uайриасосӣ барои аз ҷониби фармоишгар иҷро накардан ё иҷрои номатлуби eҳдадориҳои худ оид ба шартномаи пудрат ва дар назди фармоишгар барои оқибатҳои аз ҷониби пудратчии uайриасосӣ иҷро накардан ё номатлуб иҷро намудани eҳдадориҳои худ мутобиқи моддаи 434 ҳамин Кодекс масъулият дорад.

Агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фармоишгар ва пудратчии uайриасосӣ ҳуқуқ надоранд вобаста ба вайрон кардани шартномаҳое, ки ҳар кадоми онҳо бо пудратчии генералӣ бастаанд, яке ба дигаре талабот пешниҳод кунанд.

3. Бо мувофиқаи пудратчии генералӣ фармоишгар ҳуқуқ дорад барои иҷрои корҳои алоҳида бо дигар ашхос шартнома бандад. Дар чунин ҳолат ашхоси зикргардида барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби кор дар назди фармоишгар мустақиман масъулият доранд.

Моддаи 719. Дар иҷрои кор иштирок намудани якчанд шахс 1. Агар аз ҷониби пудратчӣ ҳамзамон ду ё якчанд шахс баромад кунанд, дар сурати тақсим нашудани

мавзeи eҳдадорӣ онҳо нисбат ба фармоишгар қарздорони муштарак дониста шуда, мутаносибан кредиторони муштарак эътироф карда мешаванд.

2. Ҳангоми тақсимшаванда будани мавзeи eҳдадорӣ, инчунин дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунҳо ё шартнома ҳар яке аз ашхоси дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ гардида нисбат ба фармоишгар дар доираи ҳиссаи худ ҳуқуқ ба даст меоранд ва дорои масъулият (моддаи 344) мебошанд.

Моддаи 720.Мeҳлати иҷрои корҳо 1. Дар шартномаи пудрат мeҳлати ибтидоӣ ва ниҳоии иҷрои кор зикр мегардад. Бо мувофиқаи байни

тарафҳо дар шартнома метавонад, инчунин мeҳлати хотимаи давраҳои алоҳидаи кор (мeҳлатҳои мобайнӣ) пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ барои вайрон кардани ҳам мeҳлати ибтидоӣ ва ҳам мeҳлати ниҳоӣ, инчунин мeҳлатҳои мобайнии иҷрои кор масъулият дорад.

2. Мeҳлатҳои ибтидоӣ, ниҳоӣ ва мобайнии иҷрои корҳо, ки дар шартнома зикр гардидаанд, тибқи ҳолат ва тартиби пешбининамудаи шартнома метавонад таuйир дода шаванд.

3. Оқибатҳои гузаронидани мeҳлати иҷро, ки дар моддаи 436 ҳамин Кодекс зикр гардидаанд, ҳангоми вайрон кардани мeҳлати ниҳоии иҷрои кор фаро мерасанд.

Моддаи 721. Арзиши кор 1. Дар шартномаи пудрат арзиши коре, ки бояд иҷро шавад ё усули муайян кардани он зикр мешавад.

Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани чунин нишондод нарх мутобиқи банди 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс аз ҷониби суд муқаррар карда мешавад.

2. Нарх дар шартномаи пудрат ҷуброни хароҷоти пудратчӣ ва подошпулии ба e марбутаро дар бар мегирад.

3. Нархи корҳо метавонад бо роҳи тартиб додани смета муайян карда шавад. Дар ҳолатҳое ки агар кор мутобиқи сметаи тартибдодаи пудратчӣ анҷом дода шавад, смета аз лаҳзаи аз

ҷониби фармоишгар тасдиқ шудани он дорои эътибор гардида, як ҷузъи шартнома ба ҳисоб меравад. 4. Нархи корҳо (смета) метавонад тахминӣ ё устувор бошад. Ҳангоми дар шартнома набудани

нишондодҳои дигар нархи корҳо (смета) устувор ҳисобида мешавад. 5. Агар зарурати гузаронидани корҳои иловагӣ ва аз ин сабаб моҳиятан баланд гардидани нархи кори

тахминан муайянгардида (сметаи тахминӣ) ба миён ояд пудратчӣ вазифадор аст сари вақт фармоишгарро огоҳ созад. Фармоишгаре, ки ба баланд шудани нархи кор (смета) розӣ намебошад, ҳуқуқ дорад аз шартнома

даст кашад. Дар ин ҳолат пудратчӣ метавонад барои иҷрои қисми кор аз фармоишгар пардохти арзиши онро талаб намояд.

Пудратчие, ки сари вақт фармоишгарро дар мавриди зарурати баланд кардани нарх (смета)‐и дар шартнома пешбинишуда огоҳ накардааст, вазифадор аст, бо ҳифзи ҳуқуқи худ оид ба пардохти кор тибқи нархе, ки дар шартнома муайян гардидааст,шартномаро иҷро кунад.

6. Пудратчӣ ҳуқуқ надорад зиёд кардани нархи устувор (сметаи устувор) ва фармоишгар кам кардани онро талаб намояд, аз ҷумла дар ҳолатҳое, ки ҳангоми бастани шартнома имконияти пешбинӣ намудани ҳаҷми умумии корҳои иҷрошаванда ё хароҷоти барои ин зарурӣ истисно шудааст.

Ҳангоми баъди бастани шартнома ба таври муҳим баланд шудани арзиши мавод ва таҷҳизоте, ки бояд пудратчӣ фароҳам орад, инчунин боло рафтани арзиши хизмати ашхоси сеюм пудратчӣ ҳуқуқ дорад зиёд кардани нарх (смета)‐и муқарраршударо талаб кунад ва дар сурати аз ҷониби фармоишгар рад кардани иҷрои талаботи e мутобиқи моддаи 483 ҳамин Кодекс бекор кардани шартномаро талаб намояд.

Моддаи 722. Сарфакории пудратчӣ 1. Дар ҳолатҳое ки агар хароҷоти воқеии пудратчӣ нисбат ба оне, ки ҳангоми муайян кардани нарх

(таҳияи смета) ба ҳисоб гирифта шудааст, камтар бошад, агар фармоишгар исбот карда натавонад, ки сарфаи ба даст овардаи пудратчӣ ба сифати иҷрои кор таъсир расондааст, пудратчӣ ҳуқуқи худро барои пардохти кор тибқи нарх (смета)‐е, ки дар шартнома пешбинӣ шудааст, нигоҳ медорад.

2. Дар шартномаи пудрат метавонад тақсими сарфаи ба дастовардаи пудратчӣ байни тарафҳо пешбинӣ карда шавад.

Моддаи 723. Тартиби пардохти корҳо 1. Агар дар шартномаи пудрат пешпардохти иҷрои кор ё давраҳои алоҳидаи он пешбинӣ нагардида

бошад, фармоишгар вазифадор аст ба пудратчӣ баъди хотимаи кор, ба шарте ки кор ба таври дахлдор ва дар мeҳлати мувофиқашуда ва ё бо мувофиқаи фармоишгар пеш аз мeҳлат анҷом дода шуда бошад, маблаuи қайду шартшударо пардозад.

2. Пудратчӣ ҳуқуқ дорад ба андози дар шартнома зикргардида аз фармоишгар пардохти бунак (аванс)‐ ро талаб кунад.

Моддаи 724. Ҳуқуқи пудратчӣ барои нигоҳ доштан Ҳангоми аз ҷониби фармоишгар иҷро накардани eҳдадории пардохти арзиши муқарраршуда ё дигар

маблаuе, ки вобаста ба иҷрои кор ба пудратчӣ тааллуқ дорад, пудратчӣ мутобиқи моддаҳои 388, 389 ҳамин Кодекс натиҷаи кор, инчунин таҷҳизоти марбути фармоишгарро, ки барои коркарди ашё дода шудааст, боқимондаи маводи истифоданашуда ва дигар амволи дар наздаш бударо то аз ҷониби фармоишгар пардохта шудани маблаuи дахлдор метавонад нигоҳ дорад.

Моддаи 725. Иҷрои кор бо истифодаи маводи фармоишгар 1. Пудратчӣ вазифадор аст маводи фароҳамовардаи фармоишгарро сарфакорона ва боэҳтиёт

истифода бурда, баъди ба итмом расонидани кор оид ба масрафи мавод ҳисобот дода, бақияи онро баргардонад ё бо мувофиқаи фармоишгар бо назардошти арзиши маводи истифоданашудае, ки дар назди пудратчӣ боқӣ мондааст, арзиши корро пасттар кунад.

2. Агар бо сабабҳои камбудии маводе, ки фармоишгар фароҳам овардааст, натиҷаи кор ба даст наомада бошад ё натиҷаи бадастовардашуда дорои камбудие бошад, ки истифодаи онро тибқи таъиноти пешбининамудаи шартнома имконнопазир мегардонад ва ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани шарти дахлдор барои истифодаи оддӣ номумкин аст, пудратчӣ ҳуқуқ дорад пардохти кори анҷомдодаашро талаб намояд.

3. Пудратчӣ, агар исбот карда тавонад, ки камбудии мавод ҳангоми ба таври дахлдор қабул кардани мавод аз ҷониби пудратчӣ ошкор карда шуданаш номумкин буд, метавонад ҳуқуқҳои дар қисми 2 ҳамин модда зикргардидаро татбиқ намояд.

Моддаи 726. Масъулияти пудратчӣ барои нигаҳдошти амволи фароҳамовардаи фармоишгар

Пудратчӣ барои эҳтиёт накардани маводу таҷҳизоте ки фармоишгар барои коркарди мавод фароҳам овардааст, инчунин дигар амволе, ки вобаста ба иҷрои шартномаи пудрат таҳти ихтиёри пудратчӣ қарор гирифтааст, масъулият дорад.

Моддаи 727. Ҳуқуқи фармоишгар ҳангоми иҷрои кор 1. Фармоишгар ҳуқуқ дорад ҳар вақте ҷараёни иҷро ва сифати корро бидуни дахолат ба фаъолияти

пудратчӣ тафтиш намояд. 2. Агар пудратчӣ сари вақт ба иҷрои шартномаи пудрат оuоз накунад ё корро чунон бо оҳистагӣ

иҷро кунад, ки то мeҳлати муқарраршуда анҷом додани он баръало имконнопазир гардад, фармоишгар ҳуқуқ дорад аз шартнома даст кашад ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

3. Агар ҳангоми иҷрои кор аён гардад, ки кор ба таври дахлдор анҷом дода намешавад, фармоишгар ҳуқуқ дорад ба пудратчӣ барои рафъи камбудиҳо мeҳлати муносиб муайян кунад ва дар сурати аз ҷониби пудратчӣ дар мeҳлати муайяншуда иҷро накардани ин талабот аз шартнома даст кашад ё барои ислоҳи кор аз ҳисоби пудратчӣ ба дигар шахс муроҷиат кунад, инчунин ҷуброни зарарро талаб намояд.

4. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фармоишгар метавонад дар ҳар лаҳза, то ба e супурдани иҷрои кор аз шартномаи пудрат даст кашад ва ба пудратчӣ қисми муқарраршудаи арзиши корро, ки то гирифтани огоҳинома дар мавриди аз шартнома даст кашидани фармоишгар анҷом дода шудааст, пардозад. Фармоишгар инчунин вазифадор аст ба пудратчӣ зарареро, ки вобаста ба қатъи шартнома расонида шудааст, ҷуброн намояд.

Моддаи 728. Ҳолатҳое, ки пудратчӣ вазифадор аст дар маврид фармоишгарро огоҳ намояд 1. Пудратчӣ вазифадор аст фавран фармоишгарро огоҳ созад ва то аз e гирифтани нишондод корро

ҳангоми ошкор намудани ҳолатҳои зайл қатъ намояд: ‐ корношоямӣ ё бесифатии мавод, таҷҳизот, ҳуҷҷатҳои техникӣ ё ашёи барои коркард

пешниҳоднамудаи фармоишгар; ‐ оқибатҳои имконпазири нохуши ба иҷрои супориши фармоишгар оид ба усули иҷрои кор вобаста; ‐ дигар ҳолатҳои ба пудратчӣ вобастанабудае, ки ба коршоямӣ ё устувории натиҷаҳои иҷрои кор

таҳдид мекунанд ё дар мeҳлати муайянгардида анҷом додани корро uайриимкон мегардонанд. 2. Пудратчие, ки фармоишгарро дар мавриди ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида огоҳ

насохтааст ё мeҳлати дахлдореро, ки барои гирифтани ҷавоб ба огоҳонӣ зарур аст мунтазир нашуда, корро идома додааст ё сарфи назар аз огоҳонии саривақтии фармоишгар дар мавриди боздоштани корҳо фаъолиятро давом додааст, ҳуқуқ надорад ҳангоми нисбат ба e ё пешниҳод шудани талабот ё аз ҷониби e пешниҳод кардани талаботи дахлдор ба фармоишгар ба ҳолатҳои зикргардида истинод кунад.

3. Агар фармоишгар, сарфи назар аз огоҳонии саривақтӣ ва асосноки пудратчӣ оид ба ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида, дар мeҳлати муносиб маводи корношоям ё бесифатро иваз накунад, супоришро оид ба усули иҷрои кор таuйир надиҳад ё барои рафъи ҳолатҳое, ки ба коршоямӣ ё устувории корҳо таҳдид менамоянд, чораҳои дигар наандешад, пудратчӣ ҳуқуқ дорад аз шартнома даст кашад ва ҷуброни зарари вобаста ба қатъи шартнома расонидашударо талаб намояд.

Моддаи 729. Аз ҷониби фармоишгар иҷро накардани eҳдадориҳои мутақобила оид ба шартномаи пудрат

1. Пудратчӣ, ҳангоме ки фармоишгар eҳдадориҳои худро оид ба шартномаи пудрат ба ҷо намеорад, аз ҷумла мавод, таҷҳизот, ҳуҷҷатҳои техникӣ ё ашёи барои коркард заруриро таҳия намекунад, барои аз ҷониби пудратчӣ иҷро намудани шартномаи пудрат монеа мешавад, инчунин ҳангоми мавҷуд будани ҳолатҳое, ки баръало дар мeҳлати муқарраршуда иҷро нагардидани ин eҳдадориҳо гувоҳӣ медиҳанд, ҳуқуқ дорад ба кор шурeъ накунад ё корҳои оuозгардидаро (моддаи 353) қатъ намояд.

2. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳангоми мавҷуд будани ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида пудратчӣ ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартнома даст кашад ва ҷуброни зарари расонидашударо талаб намояд.

Моддаи 730.Мусоидати фармоишгар 1. Фармоишгар вазифадор аст тибқи ҳолатҳо, ҳаҷм ва тартиби дар шартномаи пудрат пешбинигардида

ба пудратчӣ дар иҷрои кор мусоидат намояд.

Ҳангоми аз ҷониби фармоишгар иҷро накардани ин eҳдадориҳо пудратчӣ ҳуқуқ дорад ҷуброни зарари расонидашуда, инчунин хароҷоти иловагиро вобаста ба бекористӣ ё гузаронидан (тамдид)‐и мeҳлати иҷрои кор ё зиёд кардани арзиши корро талаб намояд.

2. Дар ҳолатҳое ки дар натиҷаи амал ё камбудиҳои фармоишгар иҷрои кор вобаста ба шартномаи пудрат имконнопазир гардидааст, пудратчӣ ҳуқуқи худро барои пардохтани маблаuи муқарраршуда бо назардошти қисми кори анҷомдодашуда, нигоҳ медорад.

Моддаи 731. Rабули иҷрои кор аз ҷониби фармоишгар 1. Фармоишгар вазифадор аст тибқи мeҳлат ва тартиби пешбининамудаи шартномаи пудрат бо

иштироки пудратчӣ иҷрои корро аз назар гузаронад ва қабул кунад ва ҳангоми ошкор намудани сарфи назар кардани шартнома, ки корро бадтар мегардонад ё дигар норасоиҳо фавран ба пудратчӣ арз намояд.

2. Фармоишгаре, ки ҳангоми қабул камбудиҳои корро аён сохтааст, ҳуқуқ дорад ба онҳо танҳо дар ҳолате истинод намояд, ки агар дар акт ё дар дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи қабул ин норасоиҳо қайду шарт шудаанд ё имконияти минбаъд пешниҳод шудани талаб дар мавриди рафъи онҳо зикр гардидааст.

3. Фармоишгаре, ки корро бидуни тафтиш қабул кардааст, аз ҳуқуқи истинод ба камбудиҳо, ки метавонист ҳангоми усули оддии қабули кор (камбудиҳои ошкоро) ошкор карда шавад, маҳрум мегардад.

4. Фармоишгаре, ки баъди қабули кор риоя нашудани шартнома ё дигар камбудиҳоро ошкор намудааст, ки ҳангоми усули оддии қабул муайян намудани онҳо (камбудиҳои ноаён) uайриимкон аст аз ҷумла чунин камбудиҳое, ки қасдан аз ҷониби пудратчӣ пинҳон карда шудаанд, вазифадор аст пудратчиро дар мeҳлати қобили қабул огоҳ созад.

5. Ҳангоми ба миён омадани баҳс байни фармоишгар ва пудратчӣ вобаста ба камбудиҳои иҷрои кор ё сабабҳои он бо талаби ҳар кадоме аз тарафҳо экспертиза таъин карда шуданаш мумкин аст. Хароҷоти вобаста ба гузаронидани экспертиза ба истиснои ҳолатҳое, ки агар экспертиза вайрон карда нашудани шартнома ё байни амали пудратчӣ ва камбудии ошкоршуда вуҷуд надоштани алоқамандиро муқаррар карда бошад, ба зиммаи пудратчӣ мебошад. Дар чунин ҳолатҳо хароҷоти гузаронидани экспертизаро тарафе анҷом медиҳад, ки гузаронидани онро талаб кардааст ва агар экспертиза тибқи созишномаи тарафҳо гузаронида шуда бошад, аз ҷониби ҳар ду тараф пардохта мешавад.

6. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳангоми саркашии фармоишгар аз қабули иҷрои кор пудратчӣ бо гузашти мeҳлати як моҳ аз рeзе, ки бояд мувофиқи шартнома кор ба фармоишгар супурда шавад ва баъд аз ду маротиба огоҳ намудани e, ҳуқуқ дорад натиҷаи корро фурeшад ва маблаuи бадастовардаро бо аз ҳисоб баровардани ҳамаи пардохтҳои ба пудратчӣ тааллуқдошта ба депозити идораи нотариалӣ ба номи фармоишгар гузаронад.

7. Агар саркашии фармоишгар аз иҷрои қабули кор боиси минбаъд гузаронидани мeҳлати супурдани кор гардида бошад, ҳуқуқи моликият ба ашёи тайёркардашуда (коркардшуда) аз лаҳзае, ки супурдани он сурат гирифтааст, ба фармоишгар гузашта эътироф карда мешавад.

Моддаи 732. Сифати кор 1. Кори анҷомдодаи пудратчӣ бояд ба шартҳои шартнома мутобиқат намояд ва дар сурати мавҷуд

набудани шарт ё комилан пурра набудани он ба талаботе, ки одатан ба чунин кори навъи дахлдор пешниҳод мегардад, ҷавобгe бошад. Агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, иҷрои кор бояд:

‐ дар лаҳзаи супурдан ба фармоишгар дорои хосиятҳои дар шартнома пешбинигардида ё ба талаботи муайяни одатан пешниҳодшаванда ҷавоб диҳад;

‐ дар давоми давраи қобили қабул барои истифода тибқи таъиноти дар шартнома пешбинишуда коршоям бошад ва агар он дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, барои истифодаи чунин навъи корҳо муносиб бошад.

2. Агар тибқи қонунpо ё тартиби муқаррарнамудаи онҳо нисбат ба кори тибқи шартномаи пудрат иҷрошаванда талаботи ҳатмӣ пешбинӣ гардида бошад, пудратчии ба сифати соҳибкор баромадкунанда бояд корро бо риояи ҳамон талаботи ҳатмӣ анҷом диҳад.

Пудратчӣ метавонад вобаста ба шартнома eҳдадорӣ қабул намуда, иҷрои корро тавре анҷом диҳад, ки нисбат ба талаботи сифати дар талаботи ҳатмӣ муқарраргардида ҷавобгeи талаботи сифатан баландтар бошад.

Моддаи 733. Кафолати сифати кор 1. Ҳангоме ки тибқи қонунҳо ё шартнома ё тибқи анъанаҳои муомилоти корӣ аз ҷониби пудратчӣ ба

фармоишгар додани кафолати сифати кор пешбинӣ шуда бошад, пудратчӣ вазифадор аст ба фармоишгар дар тeли тамоми мeҳлати кафолат натиҷаи кореро, ки бояд ба талаботи қисми 1 моддаи 732 ҳамин Кодекс мутобиқ бошад, супорад.

2. Кафолати сифати натиҷаи кор, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба ҳамаи он чизе, ки натиҷаи корро ташкил медиҳад, татбиқ мегардад.

Моддаи 734. Тартиби баҳисобгирии мeҳлати кафолат 1. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре, пешбинӣ нагардида бошад ҷараёни мeҳлати кафолат аз

лаҳзае ки иҷрои кор қабул гардидааст ё мебоист аз ҷониби фармоишгар қабул гардад, оuоз меёбад. 2. Барои баҳисобгирии мeҳлати кафолат тибқи шартномаи пудрат, агар дар қонунҳо ё созишномаи

тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз мушахассоти шартномаи пудрат барнаояд, мутаносибан қоидаҳои дар қисмҳои 2 ‐ 4 моддаи 507 ҳамин Кодекс зикргардида истифода бурда мешаванд.

Моддаи 735.Масъулияти пудратчӣ барои сифати номатлуби кор 1. Агар кор аз ҷониби пудратчӣ бо риоя накардани шартнома анҷом дода шуда бошад, ки боиси бад

шудани кор гаштааст ё бо камбудиҳои дигаре анҷом ёфтааст, ки истифодаи онро барои мақсади дар шартнома пешбинигардида ношоям сохтааст ё ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани чунин шартҳо барои истифодаи оддӣ uайриимкон аст, азбаски дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст, фармоишгар ҳуқуқ дорад тибқи интихоби худ аз пудратчӣ талаб кунад, ки:

‐ дар мeҳлати муносиб камбудиҳои корро ройгон рафъ намояд; ‐ мутаносибан нархҳои барои кор муқарраргардидаро паст кунад; ‐ хароҷоташро барои рафъи камбудиҳо дар сурате ки агар дар шартнома ҳуқуқи фармоишгар оид ба

рафъи камбудиҳо пешбинӣ гардида бошад, ҷуброн намояд. 2. Пудратчӣ ҳуқуқ дорад бар ивази рафъи камбудиҳои коре, ки барои онҳо e ҷавобгар мебошад,

ройгон, бо ҷуброни зараре, ки вобаста ба гузаронидани мeҳлати иҷрои кор расонида шудааст, аз нав корҳоро иҷро кунад. Дар ин сурат фармоишгар вазифадор аст кори қаблии анҷомдодашударо, агар мувофиқи хусусияти кор чунин баргардонидан имконпазир бошад, ба пудратчӣ баргардонад.

3. Агар дар кор сарфи назар кардани шарти шартнома ё дигар камбудиҳои кор муҳим ё рафънопазир бошанд ё дар мeҳлати мувофиқи муқаррарнамудаи фармоишгар норасоиҳои ошкоргардида бартараф карда нашуда бошанд, фармоишгар ҳуқуқ дорад аз шартнома даст кашад ва ҷуброни зарари расонидашударо талаб намояд.

4. Шартҳои шартномаи пудрат дар хусуси барои камбудиҳои дахлдор аз масъулият озод кардани пудратчӣ, агар исбот шуда бошад, ки чунин камбудиҳо дар натиҷаи амал ё беамалии гунаҳкоронаи пудратчӣ ба вуқeъ пайвастааст, eро аз масъулият озод карда наметавонад.

5. Пудратчие, ки барои иҷрои корҳо мавод таҳия намудааст, барои сифати онҳо тибқи қоидаҳо оид ба масъулияти фурeшанда барои молҳои сифатан номатлуб (қисмҳои 1 ‐ 3 ва 5 моддаи 511) ҷавобгар аст.

Моддаи 736.Мeҳлатҳои ошкор намудани сифати номатлуби натиҷаҳои кор 1. Агар дар қонунҳо ё шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фармоишгар

ҳуқуқ дорад вобаста ба сифати номатлуби кор ба шарти дар мeҳлати муқаррарнамудаи ҳамин модда ошкор гардидани онҳо талабот пешниҳод кунад.

2. Дар сурате ки агар барои натиҷаи кор мeҳлати кафолат муқаррар нагардида бошад, талаботи вобаста ба камбудиҳои натиҷаи кор аз ҷониби фармоишгар ба шарти дар мeҳлатҳои мувофиқ ошкор намудани онҳо, вале дар доираи ду сол аз рeзи супурдани натиҷаи кор, агар дар қонунҳо, шартнома ё анъанаҳои муомилоти корӣ мeҳлати дигаре муқаррар нашуда бошад, пешниҳод шуданаш мумкин аст.

3. Фармоишгар ҳуқуқ дорад вобаста ба камбудиҳои натиҷаи коре, ки дар натиҷаи ҷараёни мeҳлати кафолат ошкор гардидааст, талабот пешниҳод намояд.

4. Дар ҳолатҳое, ки мeҳлати кафолати пешбининамудаи шартнома аз ду сол камтар бошад ва норасоиҳои натиҷаи кор аз ҷониби фармоишгар пас аз гузашти мeҳлати кафолат, вале дар доираи ду сол аз лаҳзаи пешбининамудаи қисми 5 ҳамин модда ошкор гардидааст, агар фармоишгар исбот карда тавонад, ки

камбудиҳо то супурдани натиҷаи кор ба фармоишгар ё бо сабабҳое, ки то ин лаҳза рух додаанд, ба миён омадаанд, пудратчӣ масъулиятро ба зимма дорад.

5. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, мeҳлати кафолат (қисми 1 моддаи 734) аз лаҳзае, ки натиҷаи иҷрои кор қабул гардида буд ё мебоист аз ҷониби фармоишгар қабул гардад, ҷараён меёбад.

6. Нисбат ба ҳисоби мeҳлати кафолат тибқи шартномаи пудрат, агар дар қонунҳо, санадҳои дигари ҳуқуқӣ ё созишномаи тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё аз мушаххасоти шартномаи пудрат барнаояд, мутаносибан қоидаҳои дар қисмҳои 2 ва 4 моддаи 507 ҳамин Кодекс зикргардида истифода бурда мешаванд.

Моддаи 737.Мeҳлати даъво оид ба даъвоҳо дар мавриди кори сифатан номатлуб 1. Мeҳлати даъво барои талаботе, ки вобаста ба кори сифатан номатлуб тибқи шартномаи пудрат

анҷомдодашуда ба миён омадаанд, мувофиқи қоидаҳои моддаи 221 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад. Мeҳлати даъво барои талабот вобаста ба камбудиҳои бино, сохтмон, иншоот, агар ин камбудиҳо

ҳангоми усули оддии қабули кор ошкор шуданашон uайриимкон бошад, аз лаҳзаи ошкор шудани камбудиҳо панҷ солро дар бар мегирад.

2. Агар дар қонунҳо ё шартномаи пудрат аз ҷониби пудратчӣ додани кафолати сифати кор пешбинӣ, мeҳлати кафолат муқаррар гардида бошад ва ариза дар мавриди камбудиҳои кор дар доираи мeҳлати кафолат дода шуда бошад, ҷараёни мeҳлати даъво аз рeзи додани ариза дар мавриди камбудиҳо оuоз меёбад.

3. Агар мутобиқи шартномаи пудрат кор аз ҷониби фармоишгар қисм ба қисм қабул карда шуда бошад, ҷараёни мeҳлати даъво аз рeзи пурра қабул кардани кор оuоз меёбад.

Моддаи 738. Eҳдадории пудратчӣ дар мавриди ба фармоишгар додани маълумот Пудратчӣ вазифадор аст якҷоя бо натиҷаи кор ба фармоишгар маълумотеро супорад, ки ба истифода ё

навъи дигари истифодаи мавзeи шартнома дахл дорад, агар ин дар шартнома пешбинӣ гардида ё маълумот дорои хусусияте бошад, ки бидуни он истифодаи натиҷаҳои кор барои мақсадҳои дар шартнома зикргардида uайриимкон аст.

Моддаи 739.Махфӣ нигоҳ доштани маълумоти бадастовардаи тарафҳо Агар тарафҳо ба туфайли иҷрои eҳдадориҳои хеш вобаста ба шартнома аз ҷониби дигар дар мавриди

тасмим ва донишҳои техникӣ маълумоте гирифта бошанд, аз ҷумла маълумоте, ки аз ҳуқуқи ҳифз истифода намебарад, инчунин маълумоте, ки метавонад чун сирри тиҷоратӣ арзёбӣ гардад, он ҳуқуқ надорад бидуни розигии тарафи дигар ба ашхоси сеюм иттилоъ диҳад.

Тартиб ва шартҳои истифодаи чунин маълумот тибқи созишномаи тарафҳо муайян карда мешавад.

Моддаи 740. Ба фармоишгар баргардонидани мавод ва таҷҳизот Дар ҳолатҳое ки агар фармоишгар дар асоси қисми 4 моддаи 727 ё қисми 3 моддаи 735 ҳамин Кодекс аз

шартномаи пудрат даст кашад, пудратчӣ вазифадор аст мавод ва таҷҳизоти фароҳамовардаи фармоишгарро, ки барои коркарди ашё дода шуда аст ё дигар амволро баргардонад ё онро ба ашхоси зикрнамудаи фармоишгар диҳад ва агар иҷрои ин кор uайриимкон гардида бошад, арзиши мавод, таҷҳизот ва дигар амволро ҷуброн намояд.

Моддаи 741.Оқибатҳои қатъи шартномаи пудрат то қабули натиҷаи кор Дар сурати қатъ гардидани шартномаи пудрат то қабули натиҷаи кор аз ҷониби фармоишгар тибқи

асосҳои пешбининамудаи қонунҳо ё шартномаи пудрат, ки пудратчӣ анҷом додааст (қисми 1 моддаи 731), фармоишгар ҳуқуқ дорад ба e супурдани натиҷаи кори ба итмом расониданашударо бо ҷуброни хароҷоти масрафнамудаи пудратчӣ талаб намояд.

2. Пудрати маишӣ Моддаи 742.Шартномаи пудрати маишӣ 1. Мувофиқи шартномаи пудрати маишӣ пудратчие, ки фаъолияти соҳибкориро анҷом медиҳад,

eҳдадор мешавад тибқи фармоиши шаҳрванд ‐ фармоишгар фаъолияти муайянеро, ки барои қонеъ

гардонидани талаботи маишӣ ё дигар талаботи шахсии фармоишгар таъин шудааст, анҷом диҳад ва фармоишгар бошад eҳдадор мешавад корро қабул намуда, ҳаққи онро пардозад.

2.Шартномаи пудрати маишӣ ба шартномаи оммавӣ (моддаи 458) дохил мешавад. 3. Нисбат ба шартномаи пудрати маишӣ, ки бо ҳамин Кодекс танзим нагардидааст, қонунҳо оид ба

ҳифзи ҳуқуқи истеъмолкунандагон ва дигар санадҳои ҳуқуқие, ки дар асоси он қабул гардидаанд, истифода бурда мешаванд.

Моддаи 743. Кафолати ҳуқуқи фармоишгар 1. Пудратчӣ ҳуқуқ надорад ба фармоишгар ба шартномаи пудрати маишӣ дохил намудани кор ва

хизматрасонии иловагии пулакиро талаб намояд. Ҳангоми вайрон кардани ин талабот фармоишгар ҳуқуқ дорад аз пардохти кор ё хизматрасониҳои дахлдор даст кашад.

2. Фармоишгар ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳзаи то ба e супурдани кор аз шартномаи пудрати маишӣ бо пардохти қисми нархи муқарраршуда барои кор, ки то гирифтани огоҳинома дар мавриди радди фармоишгар аз шартнома аз ҷониби пудратчӣ анҷом дода шудааст, даст кашад ва ба e хароҷоти то ин лаҳза бо мақсади иҷрои кор масрафнамудаашро, агар онҳо ба арзиши ҳамин қисмати кор дохил нашуда бошад, пардозад.Шартҳои шартномае, ки фармоишгарро аз ин ҳуқуқ маҳрум месозанд, қурб надоранд.

Моддаи 744.Шакли шартнома Агар дар қонунҳо ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагадида бошад, шартномаи пудрати маишӣ

аз лаҳзаи аз ҷониби фармоишгар ба пудратчӣ супурдани квитансия ё дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бастани шартнома баимзорасида ҳисобида мешавад.

Мавҷуд набудани ҳуҷҷатҳои зикргардида фармоишгарро аз ҳуқуқи истинод ба баёноти шоҳидон ҷиҳати тасдиқи далели бастани шартнома ё шартҳои он маҳрум намесозад.

Моддаи 745. Офертаи оммавии корҳо 1. Нисбат ба реклама ва дигар пешниҳоди корҳое, ки тибқи шартномаи пудрати маишӣ иҷро карда

мешавад, мутаносибан қоидаҳо дар мавриди офертаи оммавии молҳо, ки дар моддаи 529 ҳамин Кодекс зикр шудааст, истифода бурда мешавад.

2. Ҳангоми ба фармоишгар супурдани кор пудратчӣ вазифадор аст ба e оид ба талаботе, ки барои самарабахш ва бехатар истифода бурдани ашёи таҳиягардида ё коркардашуда ё корҳои дигари анҷомдодашуда риоя кардани онҳо зарур аст, инчунин оид ба оқибатҳои эҳтимолие, ки риоя накардани талаботи дахлдор ба худи фармоишгар ё дигар ашхос таҳдид карда метавонад, маълумот диҳад.

3. Фармоишгар, агар дар натиҷаи аз пудратчӣ гирифтани маълумоти нопурра ё нодуруст барои иҷрои кор шартнома баста бошад, ки дорои хосиятҳои дарназардоштаи фармоишгар намебошад, ҳуқуқ дорад бекор кардани шартномаи пудрати маишӣ ва ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 746. Ба фармоишгар пешниҳод намудани маълумот оид ба кор Пудратчӣ вазифадор аст то бастани шартномаи пудрати маишӣ ба фармоишгар оид ба корҳои

пешниҳодшаванда, навъ ва мушаххасоти он, оид ба нарх ва шакли пардохт маълумоти зарурӣ ва саҳеҳ диҳад, инчунин бо хоҳиши фармоишгар дар мавриди маълумотҳои дигари марбут ба шартнома ва кори дахлдор иттилоъ диҳад. Агар тибқи хусусияти кор ин дорои аҳамият бошад, пудратчӣ бояд ба фармоишгар шахси аниқро, ки ин корро анҷом медиҳад, зикр намояд.

Моддаи 747. Иҷрои корҳо аз маводи пудратчӣ 1. Агар кор оид ба шартномаи пудрати маишӣ аз маводи пудратчӣ анҷом дода шавад, арзиши мавод

ҳангоми бастани шартнома пурра ё қисман, чуноне ки дар шартнома зикр шудааст, бо ҳисоббаробаркунии ниҳоӣ баъди аз ҷониби фармоишгар аз пудратчӣ гирифтани мол пардохта мешавад.

Мутобиқи шартномаи пудрати маишӣ мавод метавонад ба пудратчӣ ба таври кредит, аз ҷумла бо шарти аз ҷониби фармоишгар давра ба давра пардохтани он пешниҳод карда шавад.

2. Таuйир ёфтани нархи маводе, ки пудратчӣ пешниҳод кардааст, баъди бастани шартнома боиси ҳисобу китоби нав шуда наметавонад.

Моддаи 748. Иҷрои кор аз маводи фармоишгар

Агар корҳо оид ба шартномаи пудрати маишӣ аз маводи фармоишгар анҷом дода шавад, дар квитансия ё ҳуҷҷати дигаре, ки ҳангоми бастани шартнома пудратчӣ ба фармоишгар медиҳад, бояд номи дақиқ, тасвир ва арзиши маводи тибқи созишномаи тарафҳо муқарраргардида зикр карда шавад. Нархгузории мавод дар квитансия ё дигар ҳуҷҷати шабеҳ метавонад минбаъд аз ҷониби фармоишгар дар суд, бо роҳи пешниҳоди далелҳои хаттӣ мавриди баҳс қарор дода шавад.

Моддаи 749.Нарх ва пардохти кор Нархи кор дар шартномаи пудрати маишӣ тибқи созишномаи тарафҳо муқаррар гардида,

наметавонад аз нархи дар нархнома (прейскурант) эълоннамудаи пудратчӣ болотар бошад. Корро фармоишгар баъди аз ҷониби пудратчӣ пурра супурдани он мепардозад. Тибқи созишномаи тарафҳо кор метавонад аз ҷониби фармоишгар ҳангоми бастани шартнома пурра ё бо усули додани бунак (аванс) пардохта шавад.

Моддаи 750.Огоҳ сохтани фармоишгар дар мавриди шартҳои истифодаи кори иҷрошуда Ҳангоми ба фармоишгар супурдани кор пудратчӣ вазифадор аст ба e оид ба талаботе, ки барои кори

самарабахш ва бехатари истифодаи натиҷаи кор риоя намудани онҳо зарур аст, инчунин аз оқибатҳои имконпазири риоя накардани талаботи дахлдор барои худи фармоишгар ва дигар ашхос иттилоъ диҳад.

Моддаи 751.Оқибатҳои ошкор намудани камбудиҳои иҷрои кор 1. Фармоишгар, дар сурати ҳангоми қабули кор ё дар вақти истифодаи ашёи пудрат ошкор намудани

камбудиҳо метавонад дар ҷараёни мeҳлати дар моддаи 731 ҳамин Кодекс зикргардида ва ҳангоми мавҷуд будани мeҳлати кафолат дар тeли ин муддат яке аз ҳуқуқҳои пешбининамудаи моддаи 736 ҳамин Кодексро истифода барад.

2. Талабот оид ба рафъи ройгони чунин камбудиҳои кори тибқи шартномаи пудрати маишӣ анҷомдодашуда, ки метавонад ба ҳаёт ё саломатии худи фармоишгар ва дигар ашхос таҳдид кунад, агар дар тартиби муайяннамудаи қонун мeҳлати нисбатан бештаре муқаррар (мeҳлати хизмат) нагардида бошад, аз ҷониби фармоишгар ё вориси ҳуқуқии e дар ҷараёни даҳ сол аз лаҳзаи қабули кор пешниҳод шуданаш мумкин аст. Чунин талаботро, сарфи назар аз он, ки кай чунин камбудиҳо ошкор гардидаанд, аз ҷумла баъди хотимаи мeҳлати кафолат ошкор шуданашон низ пешниҳод намудан мумкин аст.

Ҳангоми аз ҷониби пудратчӣ иҷро накардани талаботи зикргардида фармоишгар ҳуқуқ дорад дар ҷараёни ҳамин мeҳлат ё баргардонидани қисми арзише, ки барои кор супурда буд ё ҷуброни хароҷотеро, ки барои рафъи камбудиҳо бо қувваи худ ё бо кeмаки ашхоси сеюм масраф кардааст, талаб намояд.

Моддаи 752.Оқибатҳои барои гирифтани кор ҳозир нашудани фармоишгар 1. Дар сурати барои гирифтани кор ҳозир нашудани фармоишгар ё ба таври дигар аз қабули кор

саркашӣ намудани e пудратчӣ ҳуқуқ дорад ба таври хаттӣ фармоишгарро огоҳ намуда, бо гузашти ду моҳ аз рeзи огоҳонӣ ашёи пудратро бо нархи муносиб фурeшад ва маблаuи аз фурeш ба даст овардаашро, бо касри ҳамаи маблаuи пардохти ба e тааллуқдошта мутобиқи моддаи 352 ҳамин Кодекс ба номи фармоишгар ба депозити нотариус гузаронад.

2. Дар ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида пудратчӣ метавонад бар ивази фурeши ашёи пудрат аз ҳуқуқи нигоҳ доштан (боздоштан)‐и ашё (моддаи 724) истифода барад ё аз фармоишгар ҷуброни зарари расонидашударо ситонад.

Моддаи 753. Ҳуқуқи фармоишгар дар сурати иҷрои номатлуб ё иҷро накардани кор тибқи шартномаи пудрати маишӣ

Дар сурати иҷрои номатлуб ё иҷро накардани корҳо тибқи шартномаи пудрати маишӣ фармоишгар метавонад аз ҳуқуқҳои мувофиқи моддаҳои 537‐539 ҳамин Кодекс ба харидор додашуда истифода барад.

Моддаи 754.Оқибатҳои фавти яке аз тарафҳо дар шартнома Ҳангоми қатъи шартномаи пудрати маишӣ тибқи асосҳои пешбининамудаи моддаи 450 ҳамин Кодекс

оқибатҳои қатъи шартнома мувофиқи созишномаи байни вориси ҳуқуқии тарафи дахлдор ва контрагенти e ва дар сурати ба мувофиқа нарасидани онҳо аз ҷониби суд бо дарназардошти ҳаҷми кори анҷомдодашуда ва нархи он арзиши маводи масрафшуда ва боқимонда, инчунин дигар ҳолатҳои назаррас муайян карда мешавад.

3. Пудрати сохтмон Моддаи 755.Шартномаи пудрати сохтмон 1. Мувофиқи шартномаи пудрати сохтмон пудратчӣ вазифадор мешавад дар мeҳлати

муқаррарнамудаи шартнома тибқи супориши фармоишгар иншооти муайян ё дигар корҳои сохтмониро анҷом диҳад ва фармоишгар eҳдадор мешавад барои пудратчӣ ҷиҳати иҷрои кор шароити зарурӣ фароҳам оварад, корро қабул кунад ва ба он нархи қайду шартшударо пардозад.

2. Шартномаи пудрати сохтмон барои сохтмон ё азнавсозии корхонаҳо, бино (аз ҷумла бинои истиқоматӣ), иншоот ё дигар объектҳо, инчунин барои иҷрои корҳои васл, танзиму истифодадиҳӣ ва дигар корҳои ба ҳам алоқаманди иншооти эъморшаванда баста мешавад.

Агар ин дар шартнома пешбинӣ гардида бошад, пудратчӣ eҳдадор мешавад, ки истифодаи иншоотро баъди қабули он аз ҷониби фармоишгар дар ҷараёни мeҳлати дар шартнома зикргардида таъмин намояд.

3. Дар ҳолатҳое ки агар тибқи шартномаи пудрати сохтмон корҳо ҷиҳати қонеъ гардонидани талаботи маишӣ ё дигар талаботи шахсии шаҳрванд (фармоишгар) анҷом дода шавад, нисбат ба чунин шартнома мутаносибан қоидаҳои зербоби 2 ҳамин модда оид ба ҳуқуқҳои фармоишгар вобаста ба шартномаи пудрати маишӣ истифода бурда мешавад.

Моддаи 756. Тақсими таваккал байни тарафҳо 1. Таваккали тасодуфан несту нобуд гардидан ё тасодуфан осеб дидани иншооти сохтмон, ки мавзeи

шартномаи пудрати сохтмонро ташкил медиҳад, то лаҳзаи аз ҷониби фармоишгар қабул гардидани ин иншоот ба зиммаи пудратчӣ мебошад.

2. Агар иншооти сохтмон то қабули он аз ҷониби фармоишгар несту нобуд гардида бошад ё дар натиҷаи бесифатии маводи фароҳамовардаи фармоишгар (асбобу анҷом, конструксияҳо) ё таҷҳизот ё иҷрои нодурусти супориши фармоишгар осеб дида бошад, пудратчӣ ҳуқуқ дорад пардохти тамоми арзиши дар смета пешбинишудаи корҳоро бо шарти он ки e eҳдадориҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 728 ҳамин Кодексро иҷро кардааст, талаб намояд.

Моддаи 757.Масъулият барои бехатарии корҳои анҷомдодашаванда Масъулият барои бехатар анҷом додани корҳо ба зиммаи пудратчӣ гузошта мешавад.

Моддаи 758. Суuурта кардани иншооти сохташаванда Пудратчӣ eҳдадор аст, аз ҳисоби худ суuуртаи иншоот ё маҷмeи корҳоеро, ки дар шартнома пешбинӣ

шудааст, агар дар шартнома тартиб ва шарти дигаре аз ҷониби тарафҳо муқаррар нагардида бошад, суuурта кунад.

Тарафе, ки ба зиммаи e eҳдадории суuурта вогузошта шудааст, бояд ба тарафи дигар тибқи тартиби пешбининамудаи шартнома далели аз ҷониби он бастани шартномаи суuуртаро мутобиқи шартҳои шартномаи пудрати сохтмон, аз ҷумла маълумотро дар бораи суuуртакунанда, маблаuи суuурта ва таваккалҳои суuурташуда пешкаш намояд.

Моддаи 759. Ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ 1. Пудратчӣ вазифадор аст сохтмон ва корҳои вобаста ба онро тибқи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ки ҳаҷм ва

мeҳтавои корҳо ва дигар талаботи ба кор алоқаманд ва сметае, ки арзиши корро муайян менамояд, анҷом диҳад.

2. Пудратчие, ки дар ҷараёни сохтмон корҳои дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ зикрнагардида ва вобаста ба ин зарурати корҳои иловагӣ ва зиёд кардани арзиши сметавии сохтмонро ошкор менамояд, бояд дар маврид ба фармоишгар маълумот диҳад.

Дар сурати дар тeли даҳ рeз аз фармоишгар нагирифтани ҷавоб ба маълумоти ирсолгардида, агар дар қонун ё шартнома барои ин мeҳлати дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ вазифадор аст корҳои дахлдорро боздорад ва зарари вобаста ба бекористӣ расонидашударо аз ҳисоби фармоишгар ҷуброн намояд. Фармоишгар, агар исбот карда тавонад, ки ба гузаронидани корҳои иловагӣ зарурат нест, аз ҷуброни чунин зарар озод карда мешавад.

3. Пудратчие, ки eҳдадориҳои муқаррарнамудаи қисми 2 ҳамин моддаро иҷро накардааст аз ҳуқуқи аз фармоишгар талаб кардани пардохти корҳои иловагии анҷом додашуда ва зарари вобаста ба он расонидашуда, маҳрум мегардад.

Моддаи 760. Ворид намудани таuйирот ба ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ 1. Фармоишгар ҳуқуқ дорад ба ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ, ки ба хароҷоти иловагии пудратчӣ

алоқаманд нестанд, ворид намудани таuйиротро талаб намояд. 2. Таuйир додани ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ, ки хароҷоти иловагии пудратчиро талаб мекунад, аз

ҳисоби фармоишгар дар асоси сметаи иловагии аз ҷониби тарафҳо мувофиқашуда анҷом дода мешавад. 3. Пудратчӣ, агар бо сабабҳои ба e вобастанабуда арзиши корҳоро нисбат ба он, ки дар смета пешбинӣ

шудааст на камтар аз даҳ фоиз афзуда бошад, ҳуқуқ дорад мутобиқи моддаи 446 ҳамин Кодекс аз нав дида баромадани сметаро талаб кунад.

4. Пудратчӣ ҳуқуқ дорад ҷуброни хароҷотҳои оқилонаеро, ки вобаста ба муқаррар намудан ва рафъи норасогиҳои ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ расонида шудааст, талаб намояд.

Моддаи 761. Таъмини моддии корҳо 1. Eҳдадории бо мавод, аз ҷумла ҷузъҳо ва конструксияҳо, инчунин бо таҷҳизот таъмин намудани

сохтмон, агар дар шартнома таъмини моддии сохтмонро дар маҷмeъ ё вобаста ба як қисми он фармоишгар анҷом диҳад, ба eҳдаи пудратчӣ вогузошта мешавад.

2. Пудратчие, ки ба зиммааш таъминоти моддии сохтмон гузошта шудааст, таваккали ошкор намудани имконнопазирии истифода бурдани мавод (ҷузъҳо ва конструксияҳо) ё таҷҳизоти пешниҳодшударо бидуни бад гардонидани сифати иҷрои корҳо ба eҳда дорад.

3. Дар сурати ошкор намудани имконнопазирии истифодаи мавод (ҷузъҳо ва конструксияҳо) ё таҷҳизоти фароҳамовардаи фармоишгар бидуни бад гардонидани сифати иҷрои корҳо пудратчӣ eҳдадор аст аз фармоишгар дар мeҳлатҳои мувофиқ бартараф кардани онҳоро талаб намояд ва агар ин талаб иҷро нагардад пудратчӣ ҳуқуқ дорад аз шартнома даст кашида, аз фармоишгар талаб намояд, ки арзиши шартномаро мутаносибан ба иҷрои қисми кор, инчунин зарареро, ки бо ин маблаu пeшонида нашудааст, ҷуброн намояд.

Моддаи 762. Пардохти корҳо 1. Пардохти корҳои анҷомдодашуда аз ҷониби фармоишгар тибқи андозаи дар смета пешбинишуда

дар мeҳлат ва мувофиқи тартибе, ки қонун ё шартнома пешбинӣ намудаанд, анҷом дода мешавад. Ҳангоми дар қонун ё шартнома мавҷуд набудани супориши дахлдор пардохти корҳои анҷомдодаи пудратчӣ мутобиқи моддаи 723 ҳамин Кодекс сурат мегирад.

2. Ҳангоми иҷрои корҳои сохтмон таҳти шарти “супурдани калид” (хотимаи пурра), баъди қабули иншоот аз ҷониби фармоишгар, нархи дар шартнома зикргардида дар ҳаҷми пурра, якдафъаина пардохта мешавад.

Моддаи 763.Фароҳам овардани қитъаи замин барои сохтмон Фармоишгар вазифадор аст барои сохтмон сари вақт чунин қитъаи заминеро ҷудо намояд, ки аз

ҷиҳати майдон ва ҳолат дар шартнома зикр гардидааст. Ҳангоми дар шартнома набудани чунин нишондод ‐ майдон ва ҳолати қитъаи замин бояд оuози сари вақти кор, пешбурди мeътадил ва дар мeҳлати муайянгардида анҷом додани корро таъмин намояд.

Моддаи 764. Eҳдадориҳои иловагии фармоишгар дар шартномаи пудрати сохтмон Фармоишгар eҳдадор аст, тибқи ҳолат ва тартиби пешбининамудаи шартномаи пудрати сохтмон ба

пудратчӣ ҷиҳати анҷом додани кор барои истифода бино ва иншооти заруриро дода, ба унвонии e ҳамлу нақли бор, гузаронидани хатҳои муваққатии шабакаи барқ, об, налҳои буuгузаронӣ ва uайраро таъмин намояд.

Моддаи 765. Аз ҷониби фармоишгар тибқи шартнома назорат кардан ва санҷидани иҷрои кор 1. Фармоишгари шартномаи пудрати сохтмон ҳуқуқ дорад назорат ва санҷиши ҷараёни кор ва сифати

он, риояи мeҳлати иҷро (нақша), сифати маҳсулоти фароҳамовардаи пудратчӣ, инчунин дурустии аз ҷониби

пудратчӣ истифода бурдани маводи фармоишгарро анҷом дода, вале дар айни замон ба фаъолияти оперативию хоҷагидории пудратчӣ дахолат накунад.

2. Фармоишгаре, ки ҳангоми анҷом додани назорат ва санҷиши ҷараёни иҷрои кор риоя накардани шарти шартномаро, ки метавонад боиси паст шудани сифати кор гардад ё дигар камбудиҳоро ошкор намудааст, вазифадор аст фавран пудратчиро огоҳ созад. Фармоишгаре, ки чунин арзро пешниҳод накардааст, минбаъд ҳуқуқи худро ба истисно ба камбудиҳои ошкоргардида аз даст медиҳад.

3. Пудратчӣ вазифадор аст супоришҳои дар ҷараёни сохтмон аз фармоишгар гирифтаашро, агар ин супоришҳо хилофи шартҳои шартнома набошанд, иҷро кунад.

Моддаи 766. Ҳамкории тарафҳо дар шартномаи пудрати сохтмон 1. Агар ҳангоми иҷрои сохтмон ва корҳои вобаста ба он барои иҷрои матлуби шартномаи пудрати

сохтмон монеъаҳо ошкор гарданд, ҳар кадоме аз тарафҳо eҳдадоранд барои рафъи чунин монеъаҳо тадбирҳои муносиби ба онҳо вобастаро андешанд. Тарафе, ки ин eҳдадориро иҷро накардааст, аз ҳуқуқи худ барои ситонидани ҷуброни зарари вобаста ба рафъ накардани камбудиҳои дахлдор расонидашуда маҳрум мегардад.

2. Хароҷоти ба иҷрои eҳдадориҳо вобастаи тарафҳо, ки дар қисми 1 ҳамин модда нишон дода шудааст, дар ҳолатҳои пешбиникардаи шартномаи пудрати сохтмон аз ҷониби тарафи дигар ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 767. Eҳдадории пудратчӣ оид ба ҳифзи муҳити атроф ва бехатарии пешбурди корҳои сохтмон

1. Пудратчӣ вазифадор аст ҳангоми анҷом додани сохтмон ва корҳои вобаста ба он талаботи қонун ва дигар санадҳои ҳуқуқиро оид ба ҳифзи муҳити атроф ва бехатарии пешбурди сохтмон риоя намояд ва дар назди ашхоси сеюм барои вайрон кардани ин талабот ҷавобгар аст.

2. Пудратчӣ, агар ин боиси вайрон кардани талаботи ҳатмӣ барои тарафҳо оид ба ҳифзи муҳити атроф ва пешбурди бехатари корҳои сохтмонӣ гардад, ҳуқуқ надорад дар ҷараёни кор мавод (ҷузъҳо ва конструксияҳо) ва таҷҳизоти фароҳамовардаи фармоишгарро истифода барад ё супоришҳои eро иҷро кунад.

Моддаи 768. Eҳдадории тарафҳо ҳангоми муваққатан хобондани (консерватсияи) сохтмон Агар бо сабабҳои ба тарафҳо алоқаманд набуда корҳои вобаста ба шартномаи пудрати сохтмон

боздошта шуда бошанд ва иншооти сохтмон муваққатан хобонда шуда (консерватсия) бошад, фармоишгар eҳдадор аст, корҳои то лаҳзаи муваққатан хобонда шудан (консерватсия) иҷрошударо ба пудратчӣ дар ҳаҷми пурра пардозад, инчунин хароҷоти бо зарурати қатъи кор ва муваққатан хобонда шудан (консерватсия)‐и сохтмон масрафшударо бо дарназардошти фоидае, ки пудратчӣ мегирифт ё метавонист дар натиҷаи қатъи корҳо ба даст орад, ҷуброн намояд.

Моддаи 769. Супурдан ва қабули кор 1. Фармоишгаре, ки иттилооти пудратчиро дар мавриди омодагӣ барои супурдани кори тибқи

шартномаи пудрати сохтмон анҷомдодашуда ё давраи кори дар шартнома пешбинигардида гирифтааст, вазифадор аст фавран ба қабули он шурeъ намояд.

2. Фармоишгар, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қабули корро аз ҳисоби худ ташкил ва анҷом медиҳад. Дар ҳолатҳои дар қонун ё санадҳои дигари ҳуқуқӣ муқарраргардида дар қабули кор бояд намояндагони мақомоти давлатӣ ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ иштирок намоянд.

3. Фармоишгаре, ки давраҳои алоҳидаи корро пешакӣ қабул намудааст, таваккали несту нобуд гардидан ё зарар дидани сохтмонро, ки бо айби пудратчӣ сурат нагирифтааст, аз ҷумла дар ҳолатҳое, ки дар шартнома иҷрои корҳо тибқи таваккали пудратчӣ пешбинӣ гардидааст, ба зимма дорад.

4. Аз ҷониби пудратчӣ супурдани кор ва қабули он аз ҷониби фармоишгар бо акте, ки ҳар ду тараф имзо намудаанд, ба расмият дароварда мешавад. Дар сурати аз имзои акт саркашӣ намудани яке аз тарафҳо дар акт сабт гардида, он аз ҷониби тарафи дигар имзо карда мешавад.

Акти яктарафа супурдан ва ё қабул кардани кор метавонад аз ҷониби суд uайриқонунӣ эътироф гардад.

5. Дар ҳолатҳое ки агар ин дар қонун ё дар шартнома пешбинӣ гардида бошад ё аз хусусияти коре, ки тибқи шартномаи пудрати сохтмон анҷом дода мешавад ба миён ояд, пеш аз қабули кор бояд санҷиши пешакии он сурат гирад. Дар ин ҳолат қабули кор танҳо баъди натиҷаи мусбии санҷиши пешакӣ анҷом дода шуданаш мумкин аст.

6. Фармоишгар дар ҳолати ошкор намудани камбудиҳое, ки имконияти истифодаи онро барои тибқи мақсадҳои дар шартнома зикргардида uайриимкон мегардонад ҳуқуқ дорад, аз қабули кор даст кашад.

Моддаи 770.Масъулияти пудратчӣ барои сифати кор 1. Пудратчӣ барои риоя накардани талаботи пешбининамудаи шартнома, лоиҳаи техникӣ, меъёр ва

қоидаҳои сохтмони барои ҳар ду тараф ҳатмӣ, инчунин барои ноил нагардидан ба нишондиҳандаҳои дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сохтмонӣ пешбинигардидаи ҳаҷми сохтмон, аз ҷумла ба монанди иқтидори истеҳсолии корхона, дар назди фармоишгар ҷавобгар мебошад.

Ҳангоми азнавсозӣ (навсозӣ, бозсозӣ, таҷдид ва uайра)‐и бино ё иншоот барои кам кардан ё аз даст додани пойдорӣ, (устуворӣ) ва эътимоднокии бино, иншоот ё як қисми он пудратчӣ масъулиятро ба зимма дорад.

2. Пудратчӣ барои бидуни розигии фармоишгар ҷузъан дур рафтан аз ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ки манфиатҳои муҳими фармоишгарро дахолат намекунад, масъулият надорад.

Моддаи 771. Кафолати сифат дар шартномаи пудрати сохтмон 1. Агар дар шартномаи пудрати сохтмон тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ ба даст

овардани нишондиҳандаҳои дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ зикргардидаро аз ҷониби иншооти сохтмон ва барои тамоми мeҳлати кафолат имконияти истифода бурдани иншоотро тибқи шартнома кафолат медиҳад. Агар дар қонун ё шартнома мeҳлати дигари кафолат муқаррар нагардида бошад, мeҳлати кафолат аз рeзи қабули иншоот аз ҷониби фармоишгар даҳ солро дар бар мегирад.

2. Пудратчӣ агар исбот карда натавонад, ки камбудиҳо дар натиҷаи мeътадил фарсуда шудани иншоот ё як қисми он, истифодаи нодуруст ё нишондодҳои нодурусти вобаста ба истифодаи он, ки худи фармоишгар ё ашхоси сеюми ҷалбкардаи он таҳия намудаанд, таъмири номатлуби иншоот, ки худи фармоишгар анҷом додааст ё бо ҷалби ашхоси сеюм иҷро кардааст, барои камбудиҳои дар давраи мeҳлати кафолат ошкоргардида ҷавобгар мебошад.

3. Xараёни мeҳлати кафолат барои тамоми мeҳлате, ки дар давоми он иншоот дар натиҷаи камбудиҳо (норасоиҳо ва номукаммалӣ) истифода бурда нашуд ва барои он пудратчӣ ҷавобгар аст, ба таъхир андохта мешавад.

4. Дар ҳолати дар ҷараёни мeҳлати кафолат ошкор намудани камбудиҳои дар қисми 1 моддаи 809 ҳамин Кодекс зикргардида фармоишгар вазифадор аст дар мeҳлатҳои мувофиқи баъди ошкор кардани он ба пудратчӣ арз кунад.

Моддаи 772.Мeҳлатҳои ошкор намудани сифати номатлуби корҳои сохтмон Ҳангоми пешниҳоди талаботи вобаста ба сифати номатлуби иҷрои кор қоидаҳои пешбининамудаи

қисмҳои 1 ‐ 5 моддаи 735 ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд. Дар айни замон мeҳлати ниҳоии ошкор сохтани камбудиҳо мутобиқи қисмҳои 2 ва 4 моддаи 735 ҳамин

Кодекс панҷ солро дар бар мегирад.

Моддаи 773. Бартараф намудани камбудиҳои содиршуда аз тарафи пудратчӣ 1. Пудратчӣ eҳдадор аст камбудиҳои содиркарда (норасоиҳо ва камукостҳо)‐ро дар давоми мeҳлати

муайянкардаи акти қабул ва супоридани кор бартараф намояд. 2. Пудратчӣ барои сари вақт бартараф накардани камбудиҳо тибқи тартиби муқарраркардаи

шартнома ё қонун ҷавобгар аст.

Моддаи 774. Xуброни зарари маънавӣ Зарари маънавие, ки ба фармоишгар дар натиҷаи аз ҷониби иҷрокунанда вайрон кардани ҳуқуқҳои e

расонида шудааст, дар сурати мавҷуд будани гуноҳ аз ҷониби расонандаи зарар ҷуброн карда мешавад. Андозаи ҷуброни зарари маънавӣ, агар дар санадҳои қонунӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҷониби суд муқаррар карда мешавад.

4. Пудрат барои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ

Моддаи 775.Шартномаи пудрат ба корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ Тибқи шартнома барои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ пудратчӣ (лоиҳакаш, ҷустуҷeкунанда) eҳдадор

мешавад, ки бо супориши фармоишгар санадҳои лоиҳавию сметавӣ ва (ё) корҳои ҷустуҷeиро анҷом диҳад ва фармоишгар бошад, eҳдадор мешавад, ки онро қабул намуда, ҳаққи корро пардозад.

Моддаи 776.Маълумоти ибтидоӣ барои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ 1. Тибқи шартномаи пудрат барои корҳои лоиҳакашию ҷустуҷeӣ фармоишгар вазифадор аст ба

пудратчӣ дар мавриди лоиҳакашӣ супориш диҳад, инчунин дигар маълумоти ибтидоии барои таҳияи ҳуҷҷатҳои лоиҳакашию ҷустуҷeӣ заруриро пешниҳод намояд. Вазифаи лоиҳакаширо бо супориши фармоишгар метавонад пудратчӣ низ анҷом диҳад. Дар ин ҳолат чунин вазифа аз лаҳзаи аз ҷониби фармоишгар тасдиқ шуданаш барои тарафҳо ҳатмӣ мебошад.

2. Пудратчӣ вазифадор аст талаботи дар супориш ва дигар маълумоти ибтидоии барои лоиҳакашӣ ва иҷрои корҳои ҷустуҷeӣ мавҷударо риоя намуда, танҳо бо розигии фармоишгар метавонад аз талаботи он сарфи назар намояд.

Моддаи 777. Eҳдадориҳои фармоишгар Тибқи шартномаи пудрат барои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ, агар дар шартномаи тартиби дигаре

пешбинӣ нагардида бошад, фармоишгар вазифадор аст: ‐ ба пудратчӣ баъди анҷом додани ҳамаи корҳо ё қисман, баъди анҷом додани давраҳои алоҳидаи кор,

нархи муқарраршударо пардозад; ‐ ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавиро, ки аз пудратчӣ гирифтааст, танҳо барои мақсадҳои дар шартнома

пешбинигардида истифода барад, ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавиро ба ашхоси сеюм надиҳад ва бидуни розигии пудратчӣ маълумоти дар онҳо зикргардидаро ошкор нанамояд;

‐ ба пудратчӣ дар иҷрои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ тибқи андоза ва шартҳои пешбининамудаи шартнома хизмат расонад;

‐ якҷоя бо пудратчӣ дар корҳои бо мақомоти салоҳиятноки давлатӣ ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ ба мувофиқа расонидани ҳуҷҷатҳои лоиҳакашию ҷустуҷeӣ иштирок намояд;

‐ ба пудратчӣ хароҷоти иловагиро вобаста ба таuйир ёфтани маълумоти ибтидоӣ барои лоиҳакашӣ ва корҳои ҷустуҷeӣ, ки дар натиҷаи ҳолатҳои ба пудратчӣ марбутнабуда ба миён омадаанд, ҷуброн намояд;

‐ пудратчиро ба парванда оид ба даъвое, ки шахси сеюм нисбат ба фармоишгар вобаста ба камбудиҳои ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ё иҷрои корҳои ҷустуҷeӣ пешниҳод намудааст, ҷалб кунад.

Моддаи 778. Eҳдадориҳои пудратчӣ 1. Тибқи шартномаи пудрат барои иҷрои корҳои лоиҳакашию ҷустуҷeӣ пудратчӣ вазифадор аст: ‐ тибқи супориш ё дигар ҳуҷҷатҳои ибтидоӣ оид ба лоиҳакашӣ ва шартнома корҳоро анҷом диҳад; ‐ ҳуҷҷатҳои таҳиягардидаи техникиро бо фармоишгар ва дар сурати зарурат якҷоя бо фармоишгар бо

мақомоти салоҳиятдори давлатӣ ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ ба мувофиқа расонад; ‐ ба фармоишгар ҳуҷҷатҳои тайёри техникӣ ва натиҷаи корҳои ҷустуҷeиро супорад. Пудратчӣ ҳуқуқ надорад ҳуҷҷатҳои техникиро бидуни мувофиқаи фармоишгар ба ашхоси сеюм диҳад. 2. Пудратчӣ оид ба шартномаи пудрат дар мавриди иҷрои корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ ба

фармоишгар мавҷуд набудани ҳуқуқи ашхоси сеюмро барои монеъ шудан ба иҷрои корҳо ё маҳдуд сохтани иҷрои онҳоро дар асоси ҳуҷҷатҳои техникии таҳиянамудаи пудратчӣ кафолат медиҳад.

Моддаи 779.Масъулияти пудратчӣ барои камбудиҳои ҳуҷҷатҳо ва корҳо 1. Пудратчӣ оид ба шартномаи пудрат ба корҳои лоиҳакашӣ ва ҷустуҷeӣ барои камбудиҳои ҳуҷҷатҳои

лоиҳавию сметавӣ ва ҷустуҷeӣ, аз ҷумла камбудиҳое, ки дар натиҷаи ҷараёни сохтмон, инчунин дар ҷараёни истифодаи объекти дар асоси ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ ва маълумоти корҳои ҷустуҷeӣ таҳиягардида ошкор шудаанд, масъулият дорад.

2. Ҳангоми ошкор намудани камбудиҳо дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ ё корҳои ҷустуҷeӣ, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ бо талаби фармоишгар вазифадор аст ройгон ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавиро аз нав таҳия намояд ва мутаносибан ба таври иловагӣ корҳои зарурии ҷустуҷeиро анҷом диҳад, инчунин ба фармоишгар зарари расонидашударо ҷуброн намояд.

5. Корҳои пудратӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ Моддаи 780.Фармоиши давлатӣ ҷиҳати иҷрои корҳои пудратӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ 1. Корҳои пудрати сохтмон (моддаи 755), корҳои лоиҳакашию ҷустуҷeӣ (моддаи 775), ки барои қонеъ

гардонидани эҳтиёҷоти Xумҳурии Тоҷикистон ё воҳидҳои марзию маъмурии Xумҳурии Тоҷикистон нигаронида шудааст ва аз ҳисоби буҷетҳои дахлдор маблаuгузорӣ мегардад, дар асоси фармоиши давлатӣ ҷиҳати иҷрои корҳои пудратӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ анҷом дода мешавад.

2. Тибқи фармоиши давлатӣ ҷиҳати иҷрои корҳои пудратӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ пудратчӣ вазифадор мешавад, ки корҳои сохтмон, лоиҳакашӣ ва дигар корҳои вобаста ба сохтмон ва таъмири иншооти дорои хусусияти истеҳсолӣ ва uайриистеҳсолиро анҷом диҳад ва онро ба фармоишгари давлатӣ супорад ва фармоишгари давлатӣ eҳдадор мешавад, ки корҳои иҷрошударо қабул намуда, арзиши онҳоро пардозад ё пардохти онро таъмин кунад.

Моддаи 781. Тарафҳо дар фармоиши давлатӣ Ба сифати фармоишгари давлатӣ мақомоти давлатие, ки дорои захираҳои инвеститсионии зарурӣ

мебошанд ё ташкилоте, ки аз ҷониби мақоми дахлдори давлатӣ ба он ҳуқуқи ихтиёрдории чунин захираҳо дода шудааст ва ба сифати пудратчӣ бошад шахси ҳуқуқӣ ё шаҳрванд баромад мекунанд.

Моддаи 782. Асосҳо ва тартиби бастани шартномаи пудрат барои эҳтиёҷоти давлатӣ 1. Асос барои бастани шартномаи пудрат барои эҳтиёҷоти давлатӣ фармоиши давлатӣ ба ҳисоб

меравад. 2. Тартиби бастани шартномаи пудрат барои эҳтиёҷоти давлатӣ мутобиқи қоидаи моддаи 563 ҳамин

Кодекс муқаррар карда мешавад.

Моддаи 783.Мeҳтавои фармоиши давлатӣ Фармоиши давлатӣ бояд шартҳоро оид ба ҳаҷм ва арзиши корҳои иҷрошаванда, мeҳлати оuоз ва

хотимаи он, андоза ва тартиби маблаuгузорӣ ва пардохти корҳо, усули таъмини иҷрои eҳдадориҳои тарафҳоро дар бар гирад.

Моддаи 784. Таuйир додани фармоиши давлатӣ 1. Ҳангоми аз ҷониби мақоми дахлдори давлатӣ тибқи тартиби муқарраршуда кам кардани маблаuи

буҷети дахлдори барои маблаuгузории корҳои пудрат ҷудокардашуда тарафҳо бояд мeҳлатҳои нав ва агар зарур бошад шартҳои дигари иҷрои корро ба мувофиқа расонанд. Пудратчӣ ҳуқуқ дорад аз фармоишгари давлатӣ ҷуброни зарари вобаста ба таuйир додани мeҳлати ирои корҳо расонидашударо талаб намояд.

2. Агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, таuйир додани фармоиши давлатӣ, ки ба ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида алоқаманд намебошанд, тибқи созишномаи тарафҳо анҷом дода мешаванд.

Моддаи 785. Танзими ҳуқуқии фармоиши давлатӣ Нисбат ба фармоиши давлатӣ ҷиҳати иҷрои корҳои пудратӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ дар қисмате, ки

бо ҳамин Кодекс танзим нагардидааст, қонуни пудрат барои эҳтиёҷоти давлатӣ татбиқ мегардад.

1. Пудрат барои корҳои илмию тадқиқотӣ, таҷрибавӣ (озмоишӣ)‐ю конструкторӣ ва корҳои технологӣ

Моддаи 786. Шартномаҳо барои корҳои илмию тадқиқотӣ, таҷрибавию (озмоишӣ) конструкторӣ ва корҳои технологӣ

1. Тибқи шартнома барои корҳои илмию тадқиқотӣ пудратчӣ (иҷрокунанда) eҳдадор мешавад, ки тадқиқоти илмии бо фармоишгар қайду шартшударо анҷом диҳад ва тибқи шартномаи таҷрибавию конструкторӣ ва корҳои технологӣ бошад намунаи маҳсулоти нав, ҳуҷҷатҳои конструктории он, технологияи навро таҳия намояд ва ё намунаи нав созад; фармоишгар eҳдадор мешавад, ки ба пудратчӣ (иҷрокунанда) супориши техникӣ диҳад, корро қабул кунад ва арзиши онро пардозад.

2. Шартнома бо пудратчӣ (иҷрокунанда) метавонад ҳам тамоми силсилаи (сикли) гузаронидани тадқиқ, таҳия ва тайёр кардани намунаҳо, ҳамчунин ҷузъҳои алоҳидаи онро дар бар гирад.

Моддаи 787. Иҷрои кор 1. Пудратчӣ eҳдадор аст танҳо дар сурате шахсан корро иҷро намояд, ки он аз eҳдадории мушаххас ё

хусусияти кор бармеояд. Дар ҳолатҳои дигар вай ҳақ дорад ба иҷрои шартномаи корҳои илмию тадқиқотӣ шахсони сеюмро ҷалб намояд.

2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳангоми иҷрои корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ пудратчӣ ҳуқуқ дорад ҷиҳати иҷрои ин корҳо ашхоси сеюмро ба сифати пудратчиёни uайриасосӣ ҷалб намояд.

Моддаи 788. Супоридан, қабул ва пардохти кор Пудратчӣ (иҷрокунанда) вазифадор аст корҳои иҷрошудаи илмию тадқиқотӣ, таҷрибавию

конструкторӣ ва технологиро супорад ва фармоишгар онро қабул намояд ва арзиши онро пардозад. Дар шартнома қабул ва пардохти давраҳои алоҳидаи кор ё усули дигари пардохт пешбинӣ гардиданаш мумкин аст.

Моддаи 789.Махфӣ будани маълумот оид ба шартнома Агар дар шартномаи оид ба корҳои илмию тадқиқотӣ ё барои корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва

технологӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад: ‐ ҳам пудратчӣ (иҷрокунанда) ва ҳам фармоишгар вазифадоранд махфӣ нигоҳ доштани малъумоти

вобаста ба мавзeи шартнома, ҷараёни иҷрои он ва натиҷаҳои ба даст овардашударо таъмин намоянд. Ҳаҷми маълумоте, ки махфӣ эътироф мешавад, тибқи шартнома муқаррар мегардад;

‐ пудратчӣ ҳуқуқ дорад танҳо бо розигии фармоишгар патенткунонии натиҷаҳои корро, ки тибқи шартномаи зикргардида ба даст оварда шудааст, анҷом диҳад.

Моддаи 790. Ҳуқуқи тарафҳо барои натиҷаҳои кор 1. Фармоишгар оид ба шартномаи корҳои илмию тадқиқотӣ ё барои корҳои таҷрибавию конструкторӣ

ва корҳои технологӣ ҳуқуқ дорад натиҷаҳои кори ба e супурдашударо тибқи ҳаҷм ва шартҳои пешбининамудаи шартнома истифода барад.

2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ (иҷрокунанда) ҳуқуқ дорад натиҷаҳои кори иҷрокардаашро барои худ истифода барад.

3. Дар шартнома ҳуқуқи пудратчӣ (иҷрокунанда) дар хусуси ба ашхоси сеюм фурeхтани натиҷаи кор пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Моддаи 791. Eҳдадории фармоишгар Фармоишгар оид ба шартномаи илмию тадқиқотӣ ё оид ба корҳои таҷрибавию конструкторӣ ё

технологӣ eҳдадор аст: ба пудратчӣ (иҷрокунанда) вазифаи техникӣ диҳад ва бо e барнома (параметрҳои техникию иқтисодӣ)

ё мавзeи корро ба мувофиқа расонад; ба пудратчӣ (иҷрокунанда) иттилооти барои иҷрои кор заруриро супорад; корҳои иҷрошударо қабул намуда, арзиши онро (моддаи 788) пардозад.

Моддаи 792. Eҳдадории пудратчӣ (иҷрокунанда) 1. Пудратчӣ (иҷрокунанда) оид ба шартномаи илмию тадқиқотӣ ё корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва

технологӣ eҳдадор аст: 1) корҳоро мутобиқи барнома (параметрҳои техникию иқтисодӣ) ё мавзeъ иҷро намуда, дар мeҳлати

дар шартнома муқарраргардида натиҷаи онро ба фармоишгар супорад; 2) талаботи вобаста ба ҳифзи ҳуқуқи моликияти зеҳниро (моддаи 152) риоя намояд; 3) бо қувва ва аз ҳисоби худ камбудиҳои бо гуноҳаш роҳдодашударо дар ҳуҷҷатҳои техникие, ки боиси

дур гардидан аз параметрҳои техникию иқтисодии дар супориши фармоишгар ё дар шартнома пешбинигардида шуда метавонад, рафъ намояд;

4) бетаъхир ба фармоишгар дар хусуси имконнопазирии ба даст овардани натиҷаҳои дарназардошташуда ё мувофиқи мақсад набудани идомаи кор маълумот диҳад;

5) ба фармоишгар кафолат диҳад, ки ашхоси сеюм ба натиҷаҳои дар асоси чунин шартнома додашуда дорои ҳуқуқи мустасно намебошанд;

6) барои истифодаи натиҷаҳои кор иҷозатнома (литсензия)‐и дахлдор диҳад. 2. Агар дар шартнома оид ба корҳои илмию тадқиқотӣ ё барои корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва

технологӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ (иҷрокунанда) вазифадор аст: 1) бидуни розигии фармоишгар аз нашри натиҷаҳои корҳои илмию техникие, ки ҳангоми иҷрои кор

ба даст оварда шудаанд, худдорӣ намояд; 2) барои ҳифзи натиҷаҳое, ки ҳангоми иҷрои корҳо ба даст оварда шудаанд ва қобили ҳимояи ҳуқуқӣ

мебошанд, тадбирҳо андешад ва фармоишгарро огоҳ созад. 3. Ба фармоишгар, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, барои истифодаи

натиҷаҳои илмию техникии дорои ҳимояи ҳуқуқи дар корҳои иҷрошуда истифодагардида иҷозатнома (литсензия)‐и мустасно фароҳам орад.

Моддаи 793. Оқибатҳои имконнопазирии ба дастовардани натиҷаҳо дар шартнома оид ба корҳои илмию тадқиқотӣ ва технологӣ

Агар дар ҷараёни корҳои илмию тадқиқотӣ ва технологӣ ошкор гардад, ки истифодаи натиҷаҳои кор вобаста ба ҳолатҳои ба пудратчӣ (иҷрокунанда) марбутнабуда имконнопазир аст, фармоишгар вазифадор аст арзиши корҳои то ошкор гардидани имконнопазирии ба даст овардани натиҷаҳои дар шартнома пешбинигардида анҷомдодашударо, вале на бештар аз он қисми дахлдори нархе, ки дар шартнома зикр гардидааст, пардозад.

Моддаи 794. Оқибати имконнопазирии ба даст овардани натиҷаҳо дар шартнома оид ба корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ

Агар дар ҷараёни корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ uайриимкон ё мувофиқи мақсад набудани идомаи кор ошкор гардад, ки дар он пудратчӣ гуноҳ надорад, фармоишгар вазифадор аст хароҷоти иҷрокунандаро ҷуброн намояд.

Моддаи 795.Масъулияти пудратчӣ (иҷрокунанда) барои вайрон кардани шартнома 1. Пудратчӣ (иҷрокунанда) барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби шартнома барои корҳои илмию

тадқиқотӣ ё корҳои таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ, агар исбот карда натавонад, ки вайрон кардани шартнома на бо гуноҳи пудратчӣ (иҷрокунанда) рух додааст, дар назди фармоишгар ҷавобгар мебошад.

2. Пудратчӣ (иҷрокунанда), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, вазифадор аст ба фармоишгар зарарро дар шакли зарари воқеӣ, дар доираи арзиши кор ҷуброн намояд.

Моддаи 796. Танзими ҳуқуқии шартномаҳо барои иҷрои корҳои илмию тадқиқотӣ, таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ

Нисбат ба мeҳлати иҷро ва арзиши корҳо, инчунин оқибатҳои ҳозир нашудани фармоишгар барои қабули кор мутаносибан қоидаҳои моддаҳои 720‐723 ва 752 ҳамин Кодекс татбиқ карда мешаванд.

Нисбат ба фармоишҳои давлатӣ ҷиҳати иҷрои корҳои илмию тадқиқотӣ, таҷрибавию конструкторӣ ва технологӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ қоидаҳои пешбининамудаи моддаҳои 781 ‐ 785 ҳамин Кодекс татбиқ карда мешаванд.

БОБИ 37. Хизматрасонии пулакӣ Моддаи 797.Шартномаи хизматрасонии пулакӣ Тибқи шартномаи хизматрасонии пулакӣ бо супориши фармоишгар иҷрокунанда вазифадор аст

хизмате расонад (амали муайяне ё фаъолияти муайянеро анҷом диҳад), ки дорои шакли ашёӣ набошад ва фармоишгар eҳдадор аст арзиши онро пардозад.

Моддаи 798.Мавзeи шартномаи хизматрасонии пулакӣ Мавзeи шартнома аз хизматрасонии алоқа, тиббӣ, байторӣ (ветеринарӣ), аудиторӣ, машваратӣ,

иттилоотӣ, оид ба таълим, хизматрасонии фарҳангӣ, туристӣ ва uайра иборат аст.

Моддаи 799. Иҷрои шартнома Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани нишондоди дигар иҷрокунанда eҳдадор аст хизматрасонӣ

(хизматрасониҳо)‐и дар шартнома пешбинишударо шахсан анҷом диҳад.

Моддаи 800.Нархи хизматрасонӣ 1. Фармоишгар eҳдадор аст хизмат (хизматҳо)‐и ба e расонидашударо тибқи мeҳлат ва тартиби дар

шартнома зикргардида пардозад. 2. Дар сурати имконнопазирии иҷро, ки бо гуноҳи иҷрокунанда ба миён наомадааст, фармоишгар

вазифадор аст бо нигоҳ доштани фоидае, ки иҷрокунанда ба даст овардааст ё метавонист дар натиҷаи озод намудани e аз иҷрои хизматрасонӣ (хизматрасониҳо) ба даст орад, подошпулии муносиб диҳад.

Дар сурати бо гуноҳи фармоишгар ба миён омадани имконнопазирии иҷро, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, арзиши хизматрасонӣ дар ҳаҷми пурра пардохта мешавад.

Моддаи 801.Масъулияти иҷрокунанда барои вайрон кардани шартнома 1. Дар сурати иҷро накардан ё иҷрои номатлуби шартномаи хизматрасонии пулакӣ иҷрокунанда

вазифадор аст ба фармоишгар зарари расонидашударо дар ҳаҷми пурра, ҷуброн намояд. 2. Дар ҳолате ки агар иҷрокунанда eҳдадориро ҳангоми анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ иҷро

накардааст ё номатлуб анҷом додааст, дар шартнома нисбат ба масъулияти дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида масъулияти баландтаре пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Моддаи 802. Даст кашидан аз шартнома 1. Фармоишгар ҳуқуқ дорад дар ҳолати аз тарафи иҷрокунанда пардохтани арзиши ҳақиқии

хизматрасонӣ аз шартномаи хизматрасонии пулакӣ даст кашад. 2. Иҷрокунанда ҳуқуқ дорад танҳо баъди пурра ҷуброн кардани зарари вобаста ба бекор кардани

шартнома ба фармоишгар расонидашударо, ба истиснои ҳолатҳое, ки он бо гуноҳи фармоишгар рух додааст ва аз иҷрои шартнома хизматрасонии пулакӣ талаб намояд.

Моддаи 803. Танзими ҳуқуқии шартномаи хизматрасонии пулакӣ Муқаррароти умумӣ оид ба пудрат (моддаҳои 714 ‐ 741) ва муқаррарот оид ба пудрати маишӣ

(моддаҳои 742 ‐ 754), агар онҳо хилофи қоидаҳои ҳамин боб, инчунин мушаххасоти мавзeи шартномаи хизматрасонии пулакӣ набошанд, нисбат ба шартномаи хизматрасонии пулакӣ татбиқ карда мешаванд.

БОБИ 38. Ҳамлу нақл Моддаи 804.Муқаррароти умумӣ 1. Ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ дар асоси шартномаи ҳамлу нақл анҷом дода мешавад. 2. Хусусияти шартҳои ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ тавассути нақлиёти алоҳида,

инчунин масъулияти тарафҳо оид ба чунин ҳамлу нақл, агар дар ҳамин Кодекс, оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт, дигар қонунҳо ё қоидаҳои дар асоси онҳо баровардашуда тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, мувофиқи созишномаи тарафҳо муайян карда мешавад.

Моддаи 805.Шартномаи боркашонӣ 1. Тибқи шартномаи боркашонӣ боркашон вазифадор аст бори аз ҷониби борфиристанда ба e

боваркардашударо ба маҳалли таъинот расонад ва онро ба шахси барои гирифтани бор ваколатдор (боргиранда) супорад ва борфиристанда бошад, eҳдадор мешавад, ки барои ҳамлу нақли бор музди муайяншударо пардозад.

2. Бастани шартномаи боркашонӣ бо таҳияи борномаи нақлиёт, коносамент ё дигар ҳуҷҷатҳое, ки дар оинномаҳои нақлиёт ё кодексҳо муқаррар шудаанд, тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 806.Шартномаи мусофиркашонӣ 1. Тибқи шартномаи мусофиркашонӣ мусофиркашон eҳдадор мешавад, ки мусофирро ба маҳалли

таъинот расонад ва дар сурате ки мусофир баuоҷ супурда бошад, инчунин баuоҷро ба маҳалли таъинот интиқол дода, онро ба шахси барои гирифтани баuоҷ ваколатдор супорад, мусофир бошад eҳдадор аст барои сафар маблаuи муқарраршуда ва ҳангоми супоридани баuоҷ инчунин маблаuи интиқоли онро пардозад.

2. Бастани шартномаи мусофиркашонӣ ва интиқоли баuоҷ мутаносибан бо роҳхат (билет) ва квитансияи баuоҷ тасдиқ карда мешавад.

3. Мусофир тибқи тартиби муқаррарнамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиётӣ ҳуқуқ дорад, ки ройгон:

‐ ҳамроҳи худ атфол ё дигар шартҳои имтиёзнок интиқол диҳад; ‐ дар доираи меъёри муқарраргардида баuоҷро бо худ дошта бошад; ‐ барои ҳамлу нақл дар доираи меъёри муқарраргардида бор супорад ва дар сурати аз меъёр зиёд

будани он тибқи тариф арзиши онро пардозад.

Моддаи 807.Шартномаи чартер Тибқи шартномаи чартер яке аз тарафҳо (кирогиранда) eҳдадор мешавад, ки ба тарафи дигар

(кирокунанда) ба таври пулакӣ пурра ё як қисми боркашонӣ як ё якчанд васоити нақлиётро барои як ё якчанд рейс ҷиҳати ҳамлу нақли мусофир, бор ва баuоҷ ҷудо кунад.

Тартиби бастани шартномаи чартер, инчунин шакли шартномаи зикргардида ва навъи он тибқи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 808. Ҳамлу нақли мустақими омехта Ҳамкориҳои мутақобилаи ташкилотҳои нақлиётӣ ҳангоми ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ

тавассути навъҳои мухталифи нақлиёт оид ба ҳуҷҷати ягонаи нақлиётӣ (ҳамлу нақли мустақими омехта), инчунин тартиби ташкили чунин ҳамлу нақл тибқи созишномаи ташкилотҳои дахлдори навъҳои нақлиёт, ки мутобиқи қонунҳо дар бораи ҳамлу нақли мустақими омехта (мураккаб) ба имзо мерасонад, муайян карда мешаванд.

Моддаи 809. Ҳамлу нақл тавассути нақлиёти истифодаи умум Ҳамлу нақле, ки ташкилоти тиҷоратӣ анҷом медиҳад, агар аз қонун, санадҳои дигари қонунӣ ё

иҷозатнома (литсензия)‐и ба ин ташкилот додашуда чунин хулоса барояд, ки ин ташкилот вазифадор аст ҳамлу нақли мусофирон, бор ва баuоҷро тибқи муроҷиати ҳар як шаҳрванд ё шахси ҳуқуқӣ иҷро мекунад, ҳамчун ҳамлу нақл тавассути нақлиёти истифодаи умум (моддаи 458) эътироф карда мешавад.

Моддаи 810.Музди ҳамлу нақл 1. Барои ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ, агар дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ

нагардида бошад, музд тибқи созишномаи тарафҳо муқаррар карда мешавад. 2. Пардохт барои ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ тавассути нақлиёти истифодаи умум дар

асоси тарифе, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт тасдиқ гардидаанд, муайян карда мешавад.

3. Кор ва хизматрасониҳои тибқи талаби моликони бор анҷомдодашуда, ки дар тариф пешбинӣ нагардидаанд, мувофиқи созишномаи тарафҳо пардохта мешаванд.

4. Агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, боркашон ҳуқуқ дорад бори ҷиҳати ҳамлу нақл ба e супурдашударо барои таъмини пардохти ҳамлу нақл ва дигар пардохтҳои боркашонӣ (моддаҳои 388 ‐ 389) нигоҳ дорад.

5. Дар ҳолатҳое ки агар тибқи қонун ё дигар санадҳои ҳуқуқӣ оид ба маблаuи пардохт вобаста ба ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофиркашонӣ имтиёз ё афзалият муқаррар гардида бошад, хароҷоти вобаста ба он аз ҷониби ташкилоти нақлиёт аз ҳисоби буҷети дахлдор ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 811. Додани воситаҳои нақлиёт, борбардорӣ (борфарорӣ) 1. Боркашон вазифадор аст ба борфиристанда таҳти борбардорӣ дар мeҳлате, ки дар дархост

(фармоиш)‐и қабулнамуда, шартномаи ташкили ҳамлу нақл ё дигар шартнома зикр шудааст, воситаҳои нақлиёти коршоями барои интиқоли бори дахлдор муносибро фароҳам орад.

Борфиристанда ҳуқуқ дорад аз воситаҳои нақлиёти пешниҳодшуда, ки барои интиқоли бори дахлдор муносиб нестанд, даст кашад.

2. Борбардорӣ (борфарорӣ) аз ҷониби ташкилоти нақлиётӣ ё борфиристанда (боргиранда) тибқи тартиби пешбининамудаи шартнома, бо риояи қоидаҳои муқаррарнамудаи оинномаҳо, кодексҳои нақлиёт ё дигар қоидаҳои дар асоси онҳо қабулгардида анҷом дода мешавад.

3. Борбардорӣ (борфарорӣ) тавассути қувва ва воситаҳои борфиристанда (боргиранда) бояд дар мeҳлатҳои дар шартнома пешбинигардида ва агар чунин мeҳлатҳо муайян карда нашуда бошанд тибқи оинномаҳо, кодексҳои нақлиёт ё дигар қоидаҳои дар асоси онҳо баровардашуда анҷом дода шаванд.

Моддаи 812.Мeҳлати расонидани бор, мусофир ва баuоҷ Боркашон вазифадор аст ҳамлу нақли бор, баuоҷ ва мусофирро дар мeҳлати муқарраргардида, ки

тибқи тартиби пешбининамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт муайян карда шудаанд ва дар сурати мавҷуд набудани чунин мeҳлатҳо дар мeҳлати муносиб ба маҳалли таъинот расонад.

Моддаи 813.Масъулият оид ба eҳдадориҳое, ки аз ҳамлу нақл бармеояд 1. Дар ҳолатҳои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби eҳдадориҳо вобаста ба ҳамлу нақл тарафҳо дорои

масъулияти муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт, инчунин созишномаи тарафҳо мебошанд.

2. Созишномаҳои ташкилотҳои нақлиётӣ бо мусофирон ва соҳибони бор дар бораи маҳдуд кардан ё барҳам додани масъулияти муқаррарнамудаи қонун, ба истиснои ҳолатҳое, ки имконпазирии чунин созишномаҳо ҳангоми интиқоли бор дар оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт пешбинӣ гардидаанд, эътибор надоранд.

Моддаи 814. Масъулияти боркашон барои фароҳам наовардани воситаҳои нақлиёт ва борфиристанда барои истифода набурдани воситаи нақлиёти пешкашшуда

1. Боркашон барои тибқи дархост (фармоиш) ё дигар шартнома фароҳам наовардани воситаҳои нақлиёт ҷиҳати интиқоли бор ва борфиристанда барои пешниҳод накардани бор ё бо сабабҳои дигар истифода набурдани воситаҳои нақлиёти додашуда дорои масъулияти муқаррарнамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт, инчунин созишномаи тарафҳо мебошанд.

2. Боркашон ва борфиристанда барои фароҳам наовардани воситаҳои нақлиёт ё сари вақт надодани воситаҳои нақлиёт ё истифода набурдани воситаҳои нақлиёт дар сурате аз ҷавобгарӣ озод карда мешаванд, ки агар он бо сабабҳои зайл рух дода бошад:

дар натиҷаи қувваи рафънопазир ё дигар рeйдодҳои дорои хусусияти табиӣ, инчунин амалиёти ҷангӣ; қатъ ё маҳдуд сохтани ҳамлу нақли бор дар самтҳои муайян ё ба самтҳои муайян тибқи тартиби

муқаррарнамудаи оинномаҳо ё кодексҳои нақлиёт; дигар ҳолатҳои пешбининамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт.

Моддаи 815.Масъулияти боркашон барои ба таъхир андохтани мусофиркашонӣ 1. Боркашон барои ба таъхир андохтани фиристодани воситаҳои нақлиёт ҷиҳати мусофиркашонӣ ё

сари вақт ба маҳалли таъинот нарасидани воситаҳои нақлиёт ба истиснои ҳамлу нақл дар хатҳои шаҳрӣ ва байнишаҳрӣ, агар исбот карда натавонад, ки ба таъхир андохтан ва ё дер мондан дар натиҷаи қувваи рафънопазир, бартараф намудани норасоиҳои воситаи нақлиёт, ки ба ҳаёт ва саломатии мусофирон таҳдид менамуд ё дигар ҳолатҳои ба боркашон марбутнабуда ба миён омадааст, ба мусофир ба андозаи пешбининамудаи оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт ҷарима мепардозад.

2. Дар сурати бо сабаби ба таъхир андохтани ҳаракати воситаҳои нақлиёт аз сафар даст кашидани мусофир боркашон вазифадор аст ба e ҳаққи сафар ва дигар хароҷоташро пардозад.

Моддаи 816.Масъулияти боркашон барои гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё баuоҷ 1. Боркашон, агар исбот карда натавонад, ки гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ва баuоҷ бо

гуноҳи e рух надодааст, барои гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё баuоҷи барои ҳамлу нақл қабулкардааш ҷавобгар аст.

Дар оинномаҳо ва кодексҳои нақлиёт метавонад ҳолатҳое пешбинӣ гардад, ки исботи гуноҳи боркашон дар гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё баuоҷ ба зиммаи боргиранда ё борфиристанда гузошта мешавад.

2. Зарари ҳангоми ҳамлу нақли бор ё баuоҷ расонидашуда аз ҷониби боркашон ба андозаи зайл пардохта мешавад:

‐ ҳангоми гум кардан ё камомади бор ё баuоҷ ‐ ба андозаи арзиши бор ё баuоҷи гумкардашуда ё камбуд;

‐ ҳангоми зарар дидани бор ё баuоҷ ‐ ба андозаи маблаuе, ки арзиши он поин рафтааст ва ҳангоми имконнопазирии барқарор сохтани бор ё баuоҷи зарардида ‐ ба андозаи арзиши он;

‐ ҳангоми гум кардани бор ё баuоҷе, ки барои интиқол бо эълони арзиши он супурда шудааст ‐ ба андозаи арзиши эълоншудаи бор ё баuоҷ.

Арзиши бор ё баuоҷ, бо назардошти нархи он, ки дар нархномаи фурeшанда зикр шудааст ё дар шартнома пешбинӣ гардидааст ва агар нархнома мавҷуд набошад ва дар шартнома нарх зикр нагардида бошад, бо назардошти нархе, ки дар ҳолатҳои қиёсӣ одатан барои чунин молҳои шабеҳ гирифта мешавад, муайян карда мешавад.

3. Ташкилоти нақлиёт ҳамзамон бо ҷуброни зарари воқеӣ ба борфиристанда (боргиранда) инчунин маблаuи ҳамлу нақлеро, ки барои интиқоли мол ва баuоҷи гумшуда, камбуд, вайроншуда ё зарардида пардохтааст, агар ин пардохт ба арзиши мол дохил нашуда бошад, ҷуброн менамояд.

4. Барои гум кардан, вайрон кардан, зарар дидан ё камомади мол ё баuоҷ боркашонҳои самти ҳамлу нақли мустақими омехта дар назди борфиристанда (боргиранда) масъулияти муштарак доранд.

Масъулияти ба таъхир андохтан (гузаронидан)‐и мeҳлат ба зиммаи боркашони ниҳоӣ гузошта мешавад, агар исбот карда натавонад, ки гузаронидани мeҳлат бо гуноҳи e рух надодааст.

Моддаи 817.Шартнома оид ба ташкили ҳамлу нақл Боркашон ва молики бор ҳангоми зарурати анҷом додани ҳамлу нақли мунтазам метавонанд оид ба

ташкили ҳамлу нақл шартномаҳои дарозмуддат ба имзо расонанд. Тибқи шартнома оид ба ташкили ҳамлу нақл боркашон вазифадор мешавад дар мeҳлати муайян

молро қабул кунад ва молики бор бошад, ҷиҳати интиқол борро дар ҳаҷми қайду шартшуда пешниҳод намояд. Дар шартномаи ташкили ҳамлу нақли бор ҳаҷм, мeҳлат ва дигар шартҳои фароҳам овардани воситаҳои нақлиётӣ ва пешниҳоди бор ҷиҳати интиқол, тартиби ҳисобу китоб, инчунин шартҳои дигари ташкили ҳамлу нақл муайян карда мешаванд.

Моддаи 818.Шартномаҳо байни ташкилотҳои нақлиётӣ Байни ташкилотҳои навъҳои гуногуни нақлиёт оид ба ташкили кор, ҷиҳати таъмини ҳамлу нақли бор

созишнома (созишномаҳои узелӣ, шартномаҳо оид ба воридот (содирот)‐и мутамаркази борҳо ва uайра) мутобики қоидаҳои нақлиётӣ баста шуданаш мумкин аст.

Моддаи 819. Эътироз ва даъво оид ба боркашонӣ 1. То ба боркашон пешниҳод намудани даъво, ки аз интиқоли бор бармеояд, тибқи тартиби

пешбининамудаи оинномаҳо ё кодексҳои нақлиёт пешниҳоди эътироз ҳатмӣ мебошад. 2. Даъво ба боркашон аз ҷониби борфиристанда ё боргиранда ҳангоми пурра ё қисман аз ҷониби

боркашон рад намудани қонеъгардонии эътироз ё аз ҷониби боркашон дар мeҳлати сӣ рeз нагирифтани ҷавоб пешниҳод шуданаш мумкин аст.

3. Мeҳлати даъво тибқи талаботе, ки аз боркашонӣ бармеояд, аз лаҳзае ки тибқи оинномаҳо ё кодексҳои нақлиёт муайян мегардад, ба мeҳлати як сол муқаррар карда мешавад.

Моддаи 820.Масъулияти боркашон ҳангоми фавт ё зарар дидани саломатии мусофир Масъулияти боркашон ҳангоми фавт ё расонидани зарар ба саломатии мусофир, агар дар қонун ё

шартнома масъулияти баландтари боркашон пешбинӣ нагардида бошад, тибқи қоидаҳои боби 55 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.

БОБИ 39. Экспедитсияи нақлиётӣ Моддаи 821. Шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ 1. Тибқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ экспедитор eҳдадор мешавад бо пардохти подошпулӣ ва

аз ҳисоби муштарӣ (борфиристанда ё боргиранда) хизматрасонии вобаста ба боркашониро, ки дар шартномаи экспедитсия муайян гардидааст, иҷро ё ташкил намояд.

Дар шартномаи экспедитсия метавонад eҳдадории экспедитор дар мавриди боркашонӣ тавассути нақлиёт ва ба самти ҳаракате, ки экспедитор ё муштарӣ интихоб намудаанд, eҳдадории экспедитор дар мавриди аз номи муштарӣ ё аз номи худ бастани шартнома (шартномаҳо)‐и боркашонӣ, таъмини фиристодан ва гирифтани бор, инчунин дигар eҳдадориҳои вобаста ба ҳамлу нақл пешбинӣ карда шавад.

Дар шартномаи экспедитсия ба сифати хизматрасонии иловагӣ анҷом додани чунин амалиётҳои барои боркашонӣ муҳим ба монанди гирифтани ҳуҷҷатҳои барои воридот ва содирот зарурӣ, иҷрои расмиёти гумрукӣ ва дигар расмиёт, санҷиши теъдод ва ҳолати бор, борбардорӣ ва борфарорӣ, пардохти боҷу хироҷ ва дигар хароҷотҳое, ки ба зиммаи борфиристанда (боргиранда) гузошта мешавад, нигаҳдошти бор, гирифтани он дар маҳалли таъинот, инчунин дигар амалиёт ва хизматрасонӣ пешбинӣ карда шуданаш мумкин аст.

2. Rоидаҳои ҳамин боб нисбат ба ҳолатҳое, ки тибқи шартнома eҳдадории экспедиторро боркашон анҷом медиҳад, татбиқ мегардад.

3.Шартҳои иҷрои шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ, агар дар қонунҳо оид ба фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, тибқи созишномаи тарафҳо муайян карда мешаванд.

Моддаи 822. Шакли шартнома 1.Шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ дар шакли хаттӣ баста мешавад. 2. Борфиристанда (боргиранда) бояд ба экспедитор ваколатнома диҳад, агар он барои иҷрои

eҳдадориҳои e зарур бошад.

Моддаи 823.Масъулияти экспедитор оид ба шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ Барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби eҳдадориҳо оид ба экспедитсияи нақлиётӣ экспедитор тибқи

асосҳо ва андозае, ки мутобиқи қоидаҳои боби 24 ҳамин Кодекс муайян мегарданд, дорои масъулият мебошад. Агар экспедитор исбот карда тавонад, ки вайрон кардани eҳдадориҳо бо сабаби иҷрои номатлуби

шартномаи боркашонӣ рух додааст, масъулияти экспедитор дар назди борфиристанда (боргиранда) тибқи ҳамон қоидаҳое, ки мутобиқи онҳо экспедитор дар назди боркашони дахлдор ҷавобгар аст, муқаррар карда мешавад.

Моддаи 824. Ҳуҷҷатҳо ва дигар маълумоте, ки ба экспедитор дода мешавад 1. Муштарӣ вазифадор аст ба экспедитор ҳуҷҷатҳо ва дигар маълумотро оид ба хосияти бор, шартҳои

ҳамлу нақли он, инчунин дигар маълумотеро, ки ба экспедитор барои иҷрои eҳдадориҳои дар шартнома пешбинишуда зарур аст, пешниҳод намояд.

2. Экспедитор вазифадор аст ба муштарӣ дар бораи камбудиҳои ошкоршудаи маълумоти гирифташуда ва дар сурати номукаммал будани маълумот аз муштарӣ маълумотҳои иловагии заруриро талаб намояд.

3. Дар сурати аз ҷониби муштарӣ фароҳам наовардани маълумоти зарурӣ экспедитор ҳуқуқ дорад, то пешниҳоди чунин маълумот ба иҷрои eҳдадориҳои дахлдор шурeъ накунад.

4. Муштарӣ барои зарари ба экспедитор расондашуда вобаста ба вайрон кардани иҷрои eҳдадории пешниҳоди маълумоте, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр гардидааст, ҷавобгар мебошад.

Моддаи 825. Иҷрои eҳдадории экспедитор аз ҷониби шахси сеюм Агар аз шартномаи экспедитсия eҳдадории экспедитор оид ба шахсан иҷро намудани eҳдадорӣ

барнаояд, экспедитор ҳуқуқ дорад барои иҷрои eҳдадориҳояш ашхоси дигарро ҷалб намояд. Вогузоштани иҷрои eҳдадориҳо ба зиммаи шахси сеюм экспедиторро аз масъулияти иҷрои шартнома

дар назди муштарӣ озод намекунад.

Моддаи 826. Даст кашидан аз шартномаи экспедитсия Муштарӣ ё экспедитор ҳуқуқ доранд бо огоҳ кардани ҳамдигар аз иҷрои шартномаи экспедитсия дар

давоми ду ҳафта даст кашанд. Тарафе, ки раддия пешниҳод намудааст, бояд ба тарафи дигар зарари вобаста ба қатъи шартнома

расонидашударо ҷуброн намояд.

БОБИ 40. Rарз ва кредит 1. Rарз

Моддаи 827.Шартномаи қарз 1. Тибқи шартномаи қарз як тараф (қарздиҳанда) ба тарафи дигар (қарзгиранда) ба моликият пул ё

ашёи дорои аломати навъи муайянро месупорад ва қарзгиранда eҳдадор мешавад, ки ба қарздиҳанда ба таври

якдафъаина ё давра ба давра ба ҳамин андоза маблаu ё баробар ба теъдоди ашёи ба қарз гирифташудаи дорои ҳамон навъ ва сифат (маблаuи қарз)‐ро баргардонад.

2.Шартномаи қарз аз лаҳзаи супурдани пул ё ашё басташуда ба ҳисоб меравад. 3. Асъори хориҷӣ ва арзишҳои асъорӣ дар ҳудуди Xумҳурии Тоҷикистон метавонад бо риояи қоидаҳои

моддаҳои 155, 156 ва 340 ҳамин Кодекс мавзeи шартнома қарор гирад.

Моддаи 828.Шакли шартномаи қарз 1. Шартномаи қарз, агар маблаuи он на камтар аз даҳ маротиба аз андозаи маоши ҳадди ақали

муқаррарнамудаи санадҳои қонунгузорӣ баландтар бошад, инчунин дар ҳолате ки як тарафи шартнома, сарфи назар аз маблаu,шахси ҳуқуқӣ мебошад, бояд дар шакли хаттӣ баста шавад.

2. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи қарз боиси оқибатҳои пешбининамудаи моддаи 187 ҳамин Кодекс мегардад.

3.Шартномаи қарз дар сурати мавҷуд будани забонхати қарзгиранда ё дигар ҳуҷҷате, ки ба e аз ҷониби қарздиҳанда додани маблаuи муайян ё теъдоди муайяни ашёро тасдиқ мекунад, дар шакли хаттӣ басташуда эътироф мегардад.

4. Шакли хаттии шартномаи қарз, агар eҳдадории қарз бо вексел, вомбарг ё дигар коuази қиматноки додаи қарзгиранда, ки маблаuи қарз ва ҳуқуқи қарздиҳандаро барои ситондани он муқаррар менамояд, риояшуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 829.Фоизҳо оид ба шартномаи қарз 1. Агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қарздиҳанда барои аз

қарзгиранда аз маблаuи қарз тибқи андоза ва тартиби муайяннамудаи шартнома гирифтани фоиз ҳуқуқ дорад. Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани шартҳо оид ба фоиз андозаи он тибқи ставкаи ба таври дахлдор муайяннамудаи фоизи бонк дар рeзи аз ҷониби қарзгиранда баргардонидани қарзи худ ё як қисми дахлдори он муайян карда мешавад.

2. Шартномаи қарзе, ки байни шаҳрвандон ба маблаu на бештар аз андозаи панҷоҳкаратаи маоши ҳадди ақали тибқи қонун пешбинигардида баста шудааст ва ба анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ аз ҷониби ҳатто яке аз тарафҳо алоқаманд намебошад, агар дар он мустақиман тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бидуни фоиз тахмин шуданаш мумкин аст.

3. Агар тибқи шартномаи қарз ба қарзгиранда ашёи дорои аломатҳои навъи муайян супурда шавад, фоиз дар ҳолате бояд пардохта шавад, ки агар андоза ва шакли он (пулӣ ё дар шакли асл) дар шартнома пешбинӣ шудааст.

4. Тартиб ва мeҳлати пардохти фоизҳо тибқи шартномаи қарз муқаррар карда мешавад. Дар сурати мавҷуд набудани чунин нишондод фоизҳо тибқи тартиб ва мeҳлати пешбининамудаи шартнома оид ба баргардондани қарзи асосӣ пардохта мешаванд.

Моддаи 830. Eҳдадории қарзгиранда оиди баргардонидани маблаuи қарз 1. Rарзгиранда вазифадор аст ба қарздиҳанда маблаuи гирифтаашро тибқи мeҳлат ва тартиби

пешбининамудаи шартнома баргардонад. Агар мeҳлати баргардонидани қарз дар шартнома пешбинӣ нагардида бошад, он бояд аз ҷониби

қарзгиранда дар мeҳлати сӣ рeз аз рeзи пешниҳод намудани талабот аз ҷониби қарздиҳанда баргардонида шавад.

2.Маблаuи пешниҳод кардаи қарз пеш аз мeҳлат баргардонида шуданаш мумкин аст. Фоизҳо оид ба қарз дар ҳар лаҳза пеш аз мeҳлат пардохта шуданашон мумкин аст. 3. Агар дар шартномаи қарз тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, маблаuи қарз аз лаҳзаи ба

қарздиҳанда додани қарз ё гузаронидани маблаuи пулии дахлдор ба суратҳисоби бонкии e баргардонидашуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 831.Оқибатҳои вайрон кардани шартнома аз ҷониби қарзгиранда 1. Агар дар қонунҳо ё дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар ҳолатҳое ки

қарзгиранда маблаuи қарзро дар мeҳлати муайяншуда барнамегардонад, ба ҳамин маблаu бояд дар ҳаҷми муайяннамудаи қисми 1 моддаи 426 ҳамин Кодекс аз ҳамон рeзе, ки қарз бояд баргардонида шавад ва то рeзи баргардонидани он ба қарздиҳанда фоиз пардозад.

2. Агар дар шартнома қисман баргардонидани қарз (давра ба давра) пешбинӣ гардида бошад, дар ин сурат ҳангоми аз ҷониби қарзгиранда вайрон кардани мeҳлати барои баргардонидани қисми навбатии қарзи муқарраргардида қарздиҳанда ҳуқуқ дорад пеш аз мeҳлат баргардонидани ҳамин маблаuҳои қарзи боқимондаро якҷоя бо фоизҳои марбута талаб кунад. Агар қарзгиранда беш аз нисфи маблаuи қарзро баргардонида бошад, қоидаи мазкур татбиқ намегардад.

3. Агар дар шартнома пардохти фоизи қарз дар мeҳлате, ки аз мeҳлати баргардонидани худи қарз пештар аст пешбинӣ гардида бошад, дар ин сурат ҳангоми вайрон кардани чунин eҳдадорӣ қарздиҳанда ҳуқуқ дорад аз қарзгиранда пеш аз мeҳлат баргардонидани маблаuи қарзро якҷоя бо фоизҳои марбута талаб кунад.

Моддаи 832. Баҳс вобаста ба шартномаи қарз 1. Rарзгиранда ҳуқуқ дорад вобаста ба бепулӣ ва бо исботи он, ки пул ё ашё воқеан аз қарздиҳанда

гирифта нашудааст ё нисбат ба он чи дар шартнома зикр гардидааст андозаи камтарро ташкил медиҳад, шартномаи қарзро таҳти баҳс қарор диҳад.

2. Шартномаи қарзе, ки бояд дар шакли хаттӣ баста шавад (моддаи 828) наметавонад вобаста ба бепулии он, ба истиснои ҳолате, ки агар шартнома таҳти таъсири фиреб, зeроварӣ, таҳдид, созишномаи бадаҳдонаи намояндаи қарздиҳанда бо қарзгиранда ё ба миён омадани ҳолатҳои вазнин (моддаи 204) баста шудааст, тавассути баёноти шоҳидӣ мавриди баҳс қарор дода шавад.

3. Агар дар ҷараёни баҳси қарзгиранда оид ба бепулии шартномаи қарз муқаррар карда шавад, ки пул ё дигар ашё дар ҳақиқат аз қарздиҳанда гирифта нашудааст, шартномаи қарз бастанашуда ба ҳисоб меравад. Дар сурате ки агар пул ё ашё дар ҳақиқат аз ҷониби қарзгиранда нисбат ба оне, ки дар шартнома зикр гардидааст, камтар гирифта шуда бошад, шартнома ба андозаи ҳамин маблаu ё теъдоди ашё басташуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 833. Таъмини иҷрои eҳдадориҳои қарзгиранда Ҳангоми аз ҷониби қарзгиранда иҷро накардани eҳдадориҳои шартномаи қарз ҷиҳати баргардонидани

маблаuи қарз, инчунин ҳангоми аз даст додани таъмин ё бад гардидани шартҳои он вобаста ба ҳолате, ки барои он қарздиҳанда ҷавобгар намебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қарздиҳанда ҳуқуқ дорад аз қарзгиранда пеш аз мeҳлат пардохтани қарзро талаб намояд.

Моддаи 834. Rарзи мақсаднок 1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қарзгиранда маблаuҳои қарзи тибқи

шартнома гирифтаашро мувофиқи салоҳдиди худ истифода мебарад. 2. Агар шартномаи қарз бо шарти аз ҷониби қарзгиранда барои мақсадҳои муайян (қарзи мақсаднок)

истифода бурдани маблаuҳои гирифташуда баста шуда бошад, қарзгиранда вазифадор аст ба қарздиҳанда имконияти назорати тибқи мақсад истифода гардидани маблаuи қарзро фароҳам орад.

3. Дар сурати аз ҷониби қарзгиранда иҷро накардани шарти шартнома оид ба истифодаи мақсадноки маблаuи қарз қарздиҳанда ҳуқуқ дорад аз қарзгиранда пеш аз мeҳлат пардохтани қарзро талаб намояд.

Моддаи 835. Нав шудан (новатсия)‐и қарз бо eҳдадории қарз 1. Тибқи созишномаи тарафҳо ҳама гуна қарзе, ки аз хариду фурeш, кирояи амвол ё дар асосҳои дигар

ба миён омадааст, метавонад бо eҳдадории қарз иваз карда шавад. 2. Иваз намудани қарз бо eҳдадории қарз бо риояи қоидаҳои ҳамин Кодекс дар мавриди нав шудани

eҳдадорӣ (моддаи 446) ва дар шакли барои шартномаи қарз муқарраргардида (моддаи 828) анҷом дода мешавад.

Моддаи 836.Шартномаи қарзи давлатӣ 1. Тибқи шартномаи қарзи давлатӣ ба сифати қарзгиранда давлат ва ба сифати қарздиҳанда шаҳрванд

ё шахси ҳуқуқӣ ё шахсони ҳуқуқии хориҷӣ баромад мекунанд. 2. Rарзҳои давлатӣ ихтиёрӣ мебошанд. 3. Шартномаи қарзи давлатӣ бо усули аз ҷониби қарздиҳанда ба даст овардани вомбаргҳо ва дигар

коuазҳои қиматноки баровардашудаи давлатӣ, ки ҳуқуқи қарздиҳандаро барои аз қарзгиранда гирифтани маблаuҳои пулии қарзи додашуда ё вобаста ба шарти қарз додани дигар амвол, фоизҳои муқарраршуда ё

дигар ҳуқуқи амволиро дар мeҳлатҳои пешбининамудаи шартҳои ба муомилот баровардани вомбаргҳо тасдиқ менамояд, баста мешавад.

4. Таuйир додани шартҳои вомбаргҳои ба муомилот баровардашуда (конверсияи вомбарг), аз ҷумла тибқи асосҳои пешбининамудаи моддаи 483 ҳамин Кодекс ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонун иҷозат дода намешавад.

5. Давлат оид ба шартномаи қарзи давлатӣ мутобиқи қоидаҳои моддаи 138 ҳамин Кодекс масъулият дорад.

Моддаи 837. Вексел Дар ҳолатҳое ки тибқи созишномаи тарафҳо аз ҷониби қарзгиранда векселе дода шудааст, ки

eҳдадории бидуни ҳеҷ гуна шарти векселдиҳанда (вексели оддӣ) ё дигар пардозандаи дар вексел зикргардидаро (вексели интиқолӣ) дар мавриди бо фарорасии мeҳлати пешбининамудаи вексел пардохтани маблаuҳои қарзи гирифташударо тасдиқ мекунад, муносибати тарафҳо вобаста ба вексел мувофиқи қонун дар бораи вексели интиқолӣ ва оддӣ танзим карда мешавад.

Аз лаҳзаи додани вексел қоидаҳои ҳамин зербоб нисбат ба чунин муносибатҳо истифода бурда шуданашон мумкин аст, зеро онҳо хилофи қонун дар бораи вексели интиқолӣ ва оддӣ намебошанд.

Моддаи 838. Вомбарг (облигатсия) 1. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ё дигар санадҳои ҳуқуқӣ шартномаи қарз метавонад бо усули

барориш ва фурeши вомбаргҳо баста шавад. 2. Вомбарг коuази арзишноке эътироф мегардад, ки ҳуқуқи дорандаи онро барои аз шахси вомбаргро

бароварда дар мeҳлати пешбининамудаи он гирифтани арзиши собит (номиналӣ)‐и вомбарг ё дигар амволи баробарарзишро тасдиқ менамояд. Вомбарг ба дорандаи он инчунин ҳуқуқи гирифтани фоизи дар он муайяншударо медиҳад.

3. Нисбат ба муносибатҳои байни шахсе, ки вомбаргро баровардааст ва дорандаи он қоидаи ҳамин зербоб татбиқ мегардад, зеро дар қонун чизи дигари пешбинӣ нагардидааст.

2. Кредит Моддаи 839.Шартномаи кредит 1. Тибқи шартномаи кредит як тараф ‐ бонк ё ташкилоти дигари кредитӣ (кредитор) eҳдадор мешавад

ба тарафи дигар (қарзгиранда) тибқи андоза ва шартҳои пешбининамудаи шартнома маблаuҳои пулӣ (кредит) диҳад ва қарзгиранда бошад, eҳдадор мешавад маблаuи пулии гирифтаашро баргардонад ва барои он фоиз супорад.

2. Дар ҳолатҳое ки мувофиқи қонунҳо аз ҷониби ташкилотҳои тиҷоратие, ки ташкилотҳои кредитӣ ба ҳисоб намераванд, анҷом додани кредитонӣ иҷозат дода шудааст, нисбат ба муносибатҳои кредитоние, ки аз ҷониби чунин ташкилоти тиҷоратӣ анҷом дода шудааст, қоидаҳои шартномаи кредитӣ татбиқ мегардад.

3. Нисбат ба муносибатҳо оид ба шартномаи кредит, агар тибқи қоидаҳои ҳамин зербоб тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти шартномаи кредит барнаояд, қоидаҳои ҳамин Кодекс дар бораи шартномаи қарз татбиқ мегарданд.

Моддаи 840.Шакли шартномаи кредит Шартномаи кредит бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. Риоя накардани шарти хаттӣ боиси беэътибор донистани шартномаи кредитӣ мегардад. Чунин

шартнома қурб надорад.

Моддаи 841. Радди додан ё гирифтани кредит 1. Кредитор ҳуқуқ дорад ба қарзгиранда додани кредити дар шартнома пешбинигардидаро пурра ё

қисман дар сурати uайри қобили пардохт эътироф гардидани қарзгиранда, аз ҷониби e иҷро накардани eҳдадориҳо оид ба таъмини кредит, вайрон кардани eҳдадории дар шартнома пешбинигардидаи мақсадноки истифодаи кредит, инчунин дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи шартнома рад намояд.

2. Rарзгиранда ҳуқуқ дорад аз гирифтани кредит пурра ё қисман даст кашида дар маврид кредиторро то мeҳлати дар шартнома муқарраргардидаи фароҳам овардани кредит огоҳ созад.

Моддаи 842. Кредити молӣ Тарафҳо метавонанд шартномаеро ба имзо расонанд, ки eҳдадории як тарафро барои ба тарафи дигар

тибқи шартҳои шартномаи кредит додани ашёи дорои аломатҳои навъи муайян пешбинӣ менамояд. Агар дар чунин шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, шарти он дар мавриди теъдод,

навъ (ассортимент), мукаммалӣ, сифат, зарф ва (ё) басту банди ашёи пешниҳодшуда бояд тибқи қоидаҳо оид ба шартномаи хариду фурeши мол (моддаҳои 488 ‐ 527) иҷро карда шавад.

Моддаи 843. Кредити тиҷоратӣ 1. Шартномаҳое, ки иҷрои онҳо барои ба моликияти дигар тараф додани маблаuи пулӣ ё амволи

дорои аломатҳои навъи муайян тафриқашаванда алоқаманд мебошанд, агар дар қонун тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, метавонанд ба ин тараф ё аз ҷониби ин тараф додани кредитро, аз ҷумла дар шакли бунак (аванс), пешпардохт, тамдиди мeҳлат ё давра ба давра пардохти мол, кор ё хизматрасонӣ (кредити молӣ) пешбинӣ намояд.

2.Нисбат ба кредити молӣ мутаносибан қоидаҳои моддаҳои 839 ‐ 841 ҳамин Кодекс татбиқ мегардад.

БОБИ 41.Маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ Моддаи 844.Шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ 1. Тибқи шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ як тараф – бонк ё дигар

ташкилоти тиҷоратӣ (миёнарав) eҳдадор мешавад ба муштарӣ барои маблаuи моли пешниҳод карда, иҷрои кор ё хизматрасонии шахси сеюмро пардозад ва муштарӣ бошад, талаботи пулии шахси сеюмро ба миёнарав гузашт кунад ва подоши муайянро пардозад.

Талаботи пулӣ нисбат ба қарздор матавонад аз ҷониби муштарӣ ба миёнарав инчунин бо мақсади иҷрои eҳдадориҳои муштарӣ дар назди миёнарав гузашт карда шавад.

2. Eҳдадории миёнарав оид ба шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ метавонад барои муштарӣ пешбурди баҳисобгирии муҳосибавӣ, инчунин ба мизоҷ фароҳам овардани дигар хизматрасониҳои молиявии вобаста ба талаботи пулиро, ки мавзeи гузаштро ташкил медиҳанд, дар бар гирад.

Моддаи 845.Миёнарав Ба сифати миёнарави шартномаи маблаuгузорӣ бо гузашт кардани талаботи пулӣ метавонанд бонкҳо

ва дигар ташкилотҳои кредитӣ, инчунин дигар ташкилотҳои тиҷоратие, ки барои анҷом додани чунин навъи фаъолият иҷозат (литсензия) доранд, баста метавонанд.

Моддаи 846. Талаботи пулие, ки бо мақсади ба даст овардани маблаuгузорӣ гузашт карда мешавад

1. Мавзeи гузашт, ки таҳти он маблаuгузорӣ пешниҳод карда мешавад, ҳам талаботи пулие, ки мeҳлати пардохти он фаро расидааст (талаботи мавҷуда) ва ҳам ҳуқуқи гирифтани маблаuи пулие, ки дар оянда ба миён меояд (талаботи минбаъда) буда метавонад.

Талаботи пулие, ки мавзeи гузашт мебошад бояд дар шартномаи муштарӣ бо миёнарав чунон муайян карда шавад, ки имконият диҳад талаботи мавҷуда дар лаҳзаи бастани шартнома ва талаботи минбаъда бошад на дертар аз лаҳзаи ба миён омадани он ҳаммонанд ( идентификатсия) карда шавад.

2. Ҳангоми гузашт кардани талаботи пулии минбаъда он баъди ба миён омадани худи ҳуқуқи аз қарздор гирифтани маблаuҳои пулӣ, ки мавзeи гузашти талаби пешбининамудаи шартнома мебошад, ба миёнарав гузашта ба ҳисоб меравад.

Моддаи 847.Масъулияти муштарӣ дар назди миёнарав 1. Агар дар шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ тартиби дигаре пешбинӣ

нагардида бошад, муштарӣ барои ҳаққонӣ будани талаботи пулие, ки мавзeи гузашт мебошад, дар назди миёнарав масъулият дорад.

2. Талаботи пулии мавзeи гузашт қарордошта дар сурате қобили эътибор эътироф мегардад, ки агар муштарӣ барои додани талаботи пулӣ ҳуқуқ дошта бошад ва дар лаҳзаи гузашт кардани ин талабот ба e ҳолатҳое, ки дар натиҷаи он қарздор ҳуқуқ дорад онро иҷро накунад, маълум набошанд.

3. Муштарӣ барои аз ҷониби қарздор иҷро накардан ё иҷрои номатлуби талаботе, ки мавзeи гузашт қарор дорад, агар дар шартномаи байни муштарӣ ва миёнарав тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар сурати аз ҷониби миёнарав ҷиҳати иҷро пешниҳод гардидидани он ҷавобгар намебошад.

Моддаи 848. Беэътибор будани манъи гузашт кардани талаботи пулӣ 1. Ба миёнарав гузашт кардани талаботи пулӣ, ҳатто агар байни муштарӣ ва қарздори e оид ба манъ ё

маҳдуд кардани он созишнома мавҷуд бошад ҳам, қобили эътибор аст. 2. Муқаррароти муайяннамудаи қисми 1 ҳамин модда муштариро дар назди қарздор аз eҳдадорӣ ё

масъулияти вобаста ба гузашт кардани талабот хилофи созишномаи байни онҳо дар мавриди манъ ё маҳдуд кардани он озод намекунад.

Моддаи 849.Минбаъд гузашт кардани талаботи пулӣ Агар дар шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ тартиби дигаре пешбинӣ

нагардида бошад, минбаъд гузашт кардани талаботи пулӣ аз ҷониби миёнарав иҷозат дода намешавад. Дар ҳолатҳое ки агар минбаъд гузашт кардани талаботи пулӣ дар шартнома пешбинӣ гардида бошад,

нисбат ба он мутаносибан муқаррароти ҳамин боб татбиқ мегардад.

Моддаи 850. Аз ҷониби қарздор ба миёнарав иҷро намудани талаботи пулӣ 1. Rарздор вазифадор аст ба миёнарав ба шарте, ки он аз муштарӣ ё аз миёнарав дар мавриди ба ҳамин

миёнарав гузашт кардани талабот огоҳиномаи хаттӣ гирифта бошад ва дар огоҳинома иҷрои дахлдори талаботи пулӣ муайян, инчунин миёнараве, ки ба e пардохт бояд анҷом дода шавад зикр гардида бошад, пардохтро анҷом диҳад.

2. Бо хоҳиши қарздор миёнарав вазифадор аст дар мeҳлати мувофиқ ба қарздор далели онро, ки гузашт кардани талаботи пулӣ дар ҳақиқат ба миёнарав ҷой дошт, пешниҳод намояд. Агар миёнарав ин eҳдадориро иҷро накунад, қарздор ҳуқуқ дорад оид ба талаботи мазкур ба муштарӣ ҷиҳати иҷрои eҳдадориҳои худ дар назди охирин пардохтро анҷом диҳад.

3. Аз ҷониби қарздор ба миёнарав иҷро намудани талаботи пулӣ мутобиқи қоидаҳои ҳамин модда қарздорро аз eҳдадориҳои дахлдор дар назди муштарӣ озод месозад.

Моддаи 851. Ҳуқуқи миёнарав ба маблаuҳое, ки аз қарздор гирифта шудааст 1. Агар тибқи шарти шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ маблаuгузории

муштарӣ бо роҳи аз e аз ҷониби миёнарав харидани ин талабот сурат гирад, охирин ҳуқуқро ба ҳамаи маблаuҳо аз қарздор барои иҷрои талаботи мегирифтааш ба даст меорад ва муштарӣ бошад дар назди миёнарав барои он, ки маблаuҳои гирифтаи e нисбат ба нархи талаботро бадастовардаи миёнарав камтар мебошад, масъулият надорад.

2. Агар гузашт кардани талаботи пулӣ ба миёнарав бо мақсади ба вай таъмин намудани иҷрои eҳдадории муштарӣ анҷом дода шуда бошад ва дар шартномаи маблаuгузорӣ таҳти гузашт кардани талабот тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, миёнарав вазифадор аст ба муштарӣ ҳисобот диҳад ва маблаuи аз маблаuи қарзи муштарӣ зиёдатиро, ки бо гузашт кардани талабот таъмин гардидааст, супорад. Агар маблаuи пулие, ки миёнарав аз қарздор гирифтааст, аз маблаuи қарзи муштарӣ ба миёнарав, ки бо гузашт кардани талабот таъмин гардидааст, камтар бошад, муштарӣ дар назди миёнарав барои бақияи қарз масъул боқӣ мемонад.

Моддаи 852. Талаботи мутақобилаи қарздор 1. Дар сурати ба қарздор бо талаби пардохти маблаu муроҷиат кардани миёнарав қарздор ҳуқуқ дорад

мутобиқи моддаҳои 442 ‐ 444 ҳамин Кодекс баҳисобгирии талаботи пулии худро, ки ба шартнома бо муштарӣ асос ёфтааст ва он то вақти гирифтани огоҳинома дар мавриди гузашт кардани талаботи e ба миёнарав, ки аллакай дар назди қарздор вуҷуд дошт, пешниҳод намояд.

2. Талаботе, ки қарздор метавонист нисбат ба муштарӣ вобаста ба он, ки охирин созишномаро дар мавриди манъ ё маҳдуд кардани гузашти талабот вайрон кардааст пешниҳод намояд, нисбат ба миёнарав эътибор надорад.

Моддаи 853. Ба қарздор баргардонидани маблаuе, ки миёнарав гирифтааст

1. Дар сурати аз ҷониби муштарӣ вайрон кардани eҳдадориҳои вобаста ба шартнома, ки бо қарздор баста шудааст охирин ҳуқуқ надорад аз миёнарав баргардондани маблаuи аллакай ба e тибқи талаботи ба миёнарав гузашта пардохташударо талаб намояд, агар қарздор ҳуқуқ дошта бошад, ки чунин маблаuро мустақиман аз муштарӣ гирад.

2. Rарздоре, ки ҳуқуқ дорад мустақиман аз муштарӣ маблаuи ба миёнарав дар натиҷаи гузашт кардани талабот додашударо ба даст орад, бо вуҷуди ин, агар исбот карда шавад, ки охирин eҳдадории худро дар мавриди ба муштарӣ анҷом додани пардохти ваъдашуда вобаста ба гузашт кардани талаботро иҷро накардааст ё аз ҷониби муштарӣ вайрон кардани ҳамон eҳдадориеро, ки нисбат ба он пардохти вобаста ба гузашт кардани талабот алоқамандро дониста, чунин пардохтро анҷом додааст, ҳуқуқ дорад аз ҷониби миёнарав баргардонидани ин маблаuро талаб кунад.

БОБИ 42.Пасандози бонкӣ Моддаи 854.Шартнома пасандози бонкӣ 1. Тибқи шартномаи пасандози бонкӣ (депозити бонк) як тараф (бонк), ки маблаu (пасандоз)‐и ба

ҳисоби тарафи дигар (амонатгузор) воридшударо қабул кардааст, eҳдадор мешавад, ки ба амонатгузор ин маблаuро баргардонад ва барои он фоиз ё дар шакли дигар тибқи шарт ва тартиби пешбининамудаи шартнома фоида пардозад.

Шартномаи пасандози бонкӣ аз рeзи ворид шудани пасандоз ба бонк басташуда ба ҳисоб меравад. 2. Шартномаи пасандози бонкие, ки дар он амонатгузор шаҳрванд мебошад, шартномаи оммавӣ

(моддаи 458) ба ҳисоб меравад. 3. Нисбат ба муносибатҳои бонк ва амонатгузор оид ба суратҳисобе, ки ба он пасандоз гузошта

шудааст, қоидаҳо дар бораи шартномаи суратҳисоби бонк (боби 43), агар дар қоидаҳои ҳамин боб тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти шартномаи пасандози бонкӣ тартиби дигаре барнаояд, татбиқ мегардад.

Ашхоси ҳуқуқӣ ҳуқуқ надоранд маблаuҳои пулии дар пасандоз (депозитҳо) мавҷудбударо ба ашхоси дигар гузаронанд.

4. Rоидаҳои ҳамин боб, ки марбут ба бонкҳо мебошанд, инчунин нисбат ба дигар ташкилотҳои кредитӣ, ҳангоми аз ҷониби онҳо бастани шартномаи пасандози бонкӣ татбиқ мегарданд.

Моддаи 855. Ҳуқуқи ба пасандозҳо ҷалб кардани маблаuҳои пулӣ Ҳуқуқи ҷалби маблаuҳои пулиро ба пасандозҳо бонкҳое доро мебошанд, ки ба онҳо ин ҳуқуқ тибқи

иҷозатнома (литсензия)‐и мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун гирифташуда дода шудааст.

Моддаи 856. Кафолати пасандоз Бонки амонатгузор ё шeъбаҳои он ҳифз ва баргардондани пули пасандози амонатгузорро дар ҳар лаҳза

кафолат медиҳад.

Моддаи 857.Шакли шартномаи пасандози бонкӣ 1.Шартномаи пасандози бонкӣ бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. Шакли хаттии шартномаи пасандози бонкӣ ба шарте риоягардида ба ҳисоб меравад, ки агар

гузаронидани пасандоз бо дафтарчаи амонат, сертификат (амонат)‐и бонкӣ ё дигар ҳуҷҷати ба амонатгузор додаи бонк, ки ба талаботи барои чунин ҳуҷҷатҳо муайяннамудаи қонун, қоидаҳои мутобиқи он муқаррарнамудаи бонкӣ ва дар амалияи анъанаҳои муомилоти кории бонкӣ истифодашаванда ҷавобгe бошад, тасдиқ карда шудааст.

2. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи пасандози бонкӣ боиси беэътибор гардидани ин шартнома шуда метавонад.

Моддаи 858. Навъҳои пасандозҳо 1. Шартномаи пасандози бонкӣ бо шарти тибқи талаби аввалини амонатгузор додани пасандоз

(пасандози талаб карда гирифташаванда) ё тибқи шарти баргардонидани пасандоз бо гузашти мeҳлати дар шартнома муқарраргардида (пасандози мeҳлатнок) баста мешавад.

Дар шартнома гузоштани пасандоз таҳти шарти бо тартиби дигар баргардонидани он, ки хилофи қонунҳо намебошад, пешбинӣ гардиданаш мумкин аст.

2. Тибқи шартномаи пасандози бонкии навъи мухталиф бонк eҳдадор аст маблаuи пасандоз ё як қисми онро бо талаботи аввалини амонатгузор, ба истиснои пасандозҳои таҳти шартҳои дигари баргардонидани онҳо гузоштаи ашхоси ҳуқуқӣ, ки дар шартнома пешбинӣ гардидааст, диҳад.

Шартҳои шартнома дар бораи рад кардани ҳуқуқ барои бо талаби аввалин гирифтани пасандоз эътибор надорад.

3. Дар ҳолатҳое ки пасандози мeҳлатнок ё дигар пасандоз, ки аз пасандози тибқи талаб гирифташаванда фарқ мекунад, ба амонатгузор мувофиқи талаби e то гузаштани мeҳлат ё то фаро расидани мeҳлатҳои дар шартнома зикргардида баргардонида мешавад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фоизҳои пасандоз ба андозаи баробар ба андозаи фоизе, ки бонк тибқи пасандози мувофиқи талаб гирифташаванда мепардозад, пардохта мешавад.

4. Дар ҳолатҳое ки амонатгузор баргардонидани маблаuи пасандози мeҳлатнокро бо гузашти мeҳлат ё маблаuи пасандозеро, ки бо дигар шарти баргардонидан бо фарорасии ҳолатҳои дар шартнома пешбинигардида талаб намекунад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, шартнома тибқи шартҳои пасандози талаб карда гирифташаванда тамдидгардида ҳисобида мешавад.

Моддаи 859.Фоизҳо ба пасандоз 1. Бонк ба маблаuҳои пулии амонатгузор ба андозаи муайяннамудани шартнома фоиз мепардозад. Ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани шарт оид ба андозаи фоизҳои пардохтшаванда, бонк

вазифадор аст фоизҳоро дар ҳаҷми мутобиқи қисми 1 моддаи 829 ҳамин Кодекс муайянгардида пардозад. 2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бонк ҳуқуқ дорад андозаи фоизи

тибқи пасандози талаб карда гирифтан пардохташавандаро таuйир диҳад. Дар сурати аз ҷониби бонк кам кардани андозаи фоиз, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ

нагардида бошад, андозаи нави фоизҳо нисбат ба пасандозҳое истифода бурда мешавад, ки то лаҳзаи иттилоъ додани амонатгузор дар мавриди кам кардани фоиз бо гузашти як моҳ аз лаҳзаи додани чунин иттилоот, гузаронида шудаанд.

3. Андозаи фоизи дар шартнома муқарраршуда ба пасандозе, ки тибқи шартҳои баргардонидани он бо гузашти мeҳлати муайян ё фарорасии ҳолатҳои дар шартнома пешбинигардида гузаронида шудааст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, наметавонад аз ҷониби бонк якҷониба кам карда шавад.

Моддаи 860. Тартиби ҳисоб кардан ва пардохти фоизҳо ба пасандоз 1. Фоизҳо ба маблаuи пасандози бонкӣ аз рeзи баъди рeзи ба бонк ворид шудани он фарорасанда то

рeзи ба амонатгузор баргардонидани он ё аз ҳисоби амонатгузор тибқи дигар асосҳо баровардани пасандоз ҳисоб карда мешавад.

2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, фоизҳо ба маблаuи пасандози бонкӣ ба амонатгузор тибқи талаби e бо гузашти ҳар як семоҳа, алоҳида аз маблаuи пасандоз пардохта шуда, фоизҳои дар ин мeҳлат талаб карда гирифтанашуда бошад маблаuҳои пасандози ба он фоизҳо замшавандаро афзун менамоянд. Ҳангоми баргардонидани пасандоз ҳамаи фоизҳои то ин лаҳза замгардида пардохта мешаванд.

Моддаи 861. Таъмини баргардонидани пасандоз 1. Восита ва усулҳое, ки бонк вазифадор аст барои таъмини баргардонидани пасандозҳои

қабулкардааш истифода барад, тибқи қонун ё шартнома муайян карда мешавад. 2. Бонк eҳдадор аст бо талаби амонатгузор дар мавриди таъмини баргардонидани пасандоз маълумот

диҳад. 3. Ҳангоми аз ҷониби бонк иҷро накардани eҳдадории таъмини баргардондани пасандоз, инчунин

ҳангоми гум кардани таъмин ё бадтар кардани шартҳои он амонатгузор ҳуқуқ дорад аз бонк фавран баргардонидани маблаuи пасандоз, пардохти фоизҳо ва ҷуброни зарари расонидашударо мутобиқи моддаи 829 ҳамин Кодекс талаб намояд.

Моддаи 862.Масъулият барои иҷро накардани талаботи баргардонидани пасандоз Дар сурати аз ҷониби бонк иҷро накардани талаботи амонатгузор дар мавриди баргардонидани

пасандоз ё як қисми он дар мeҳлатҳое, ки моддаи 861 ҳамин Кодекс пешбинӣ намудааст, сарфи назар аз

пардохти фоизҳо ба пасандоз, бонк вазифадор аст мутобиқи моддаи 426 ҳамин Кодекс зарари расонидашударо ҷуброн намояд.

Моддаи 863. Аз ҷониби ашхоси сеюм ба суратҳисоби амонатгузор гузаронидани маблаuҳои пулӣ Агар дар шартномаи пасандози бонкӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба пасандоз

маблаuҳое, ки ба бонк ба номи амонатгузор аз ашхоси сеюм бо зикри маълумотҳои зарурӣ дар мавриди суратҳисоби e вобаста ба пасандоз ворид гардидаанд, гузаронида мешавад. Дар айни замон чунин эҳтимол меравад, ки амонатгузор барои аз шахси сеюм гирифтани маблаuи пулӣ розигӣ изҳор кардааст ва ба e оид ба пасандози худ дар суратҳисоб маълумоти зарурӣ додааст.

Моддаи 864. Пасандозҳо ба манфиати ашхоси сеюм 1. Пасандоз метавонад ба бонк ба номи шахси сеюми муайян гузаронида шавад. Зикри номи шаҳрванд (моддаи 20) ё номи шахси ҳуқуқӣ (моддаи 55), ки ба манфиати он пасандоз

гузаронида шудааст,шарти муҳими шартномаи дахлдори бонкӣ мебошад. 2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ашхоси сеюме, ки ба номаш пасандоз

гузошта шудааст, аз лаҳзаи ба номаш ворид шудани маблаu ҳуқуқи амонатгузорро пайдо мекунад. 3.Шартномаи пасандози бонкӣ ба манфиати шаҳрванде, ки то лаҳзаи бастани шартнома фавтидааст ё

шахси ҳуқуқии то ҳамин лаҳза вуҷуднадошта қурб надорад. 4. То лаҳзаи аз ҷониби шахси сеюм изҳор кардани нияти истифодаи ҳуқуқи амонатгузор шахсе, ки

шартномаи пасандози бонкиро бастааст, метавонад аз ҳуқуқи амонатгузор вобаста ба воситаҳои пулие, ки ба суратҳисоб тибқи пасандоз гузаронидааст, истифода барад.

5. Агар ашхоси сеюме, ки ба номаш пасандоз ворид гаштааст, аз пасандоз даст кашад, шахси ба номи шахси сеюм шартномаи пасандози бонкӣ баста, ҳуқуқ дорад пасандозро пас талаб карда гирад ё ки онро ба номи худ ё ба номи шахси дигар гузаронад.

6. Rоидаҳо оид ба шартнома ба манфиати шахси сеюм (моддаи 462) нисбат ба шарномаи пасандози бонкӣ ба манфиати шахси сеюм, агар он хилофи қоидаҳои ҳамин модда ва моҳияти пасандози бонкӣ набошад, татбиқ мегардад.

Моддаи 865. Дафтарчаи амонат 1. Агар дар созишномаи тарафҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бастани шартномаи

пасандози бонкӣ бо шаҳрванд ва ба суратҳисоби e гузаронидани маблаu тибқи пасандоз бо дафтарчаи амонат тасдиқ карда мешавад.

Дар дафтарчаи амонат бояд аз ҷониби бонк ном ва маҳалли ҷойгиршавии бонк (моддаи 55) ё филиали дахлдори он, инчунин рақами суратҳисоб тибқи пасандоз, ҳамаи маблаuҳои пулие, ки дар суратҳисоб дохил шудаанд, ҳамаи маблаuҳои пулие, ки аз суратҳисоб хориҷ карда шудаанд ва бақияи маблаuҳои пулӣ дар суратҳисоб дар лаҳзаи ба бонк пешниҳод кардани дафтарчаи амонатӣ сабт ва тасдиқ карда шавад.

Бо сабаби исбот нашудани ҳолати дигари пасандоз, маълумот оид ба пасандози дар дафтарчаи амонат сабтгардида барои ҳисобу китоби вобаста ба пасандоз байни бонк ва амонатгузор асос буда метавонад.

2. Шартномаи пасандози бонк метавонад додани дафтарчаи амонатии номӣ ё дафтарчаи амонатии манзуркунандаро пешбинӣ намояд. Дафтарчаи амонатии манзуркунанда коuази қиматнок мебошад.

3. Додани пасандоз, пардохти фоизҳо ва иҷрои супориши амонатгузор дар мавриди гузаронидани маблаuҳои пулӣ аз суратҳисоби пасандоз ба дигар шахс аз ҷониби бонк ҳангоми пешниҳоди дафтарчаи амонат анҷом дода мешавад.

Агар дафтарчаи амонати номӣ гум шуда бошад ё ба ҳолате расонида шуда бошад, ки шоистаи пешниҳод нест, бонк тибқи аризаи амонатгузор ба e дафтарчаи амонати нав медиҳад.

Барқарор кардани ҳуқуқ ба дафтарчаи амонатии манзуркунанда тибқи тартиби барои коuазҳои қиматнок ба манзуркунанда пешбинигардида анҷом дода мешавад.

БОБИ 43. Суратҳисоби бонк Моддаи 866.Шартномаи суратҳисоби бонк Тибқи шартномаи суратҳисоби бонк як тараф (бонк) ё дигар муассисаи кредитӣ (минбаъд – «бонк»)

eҳдадор мешавад, ки маблаuи пулии ба суратҳисоби тарафи дигар (молики суратҳисоб) воридшударо қабул

кунад ва гузаронад, супориши молики суратҳисобро дар мавриди аз суратҳисоб гузаронидан ва пардохти маблаuҳои дахлдор ва вобаста ба суратҳисоб иҷро намудани дигар амалиётро анҷом диҳад.

Моддаи 867. Аз ҷониби бонк истифода бурдани маблаuҳои молики суратҳисоб Бонк метавонад маблаuҳои пулии дар суратҳисоби бонк мавҷудбудаи молики суратҳисобро бо

кафолати вуҷуд доштани он ҳангоми пешниҳоди талабот ба суратҳисоб ва ҳуқуқи молики онро бидуни мамоният ихтиёрдорӣ кардани ин маблаuҳо дар доираи маблаuҳои дар суратҳисоб буда истифода барад.

Моддаи 868. Аз ҷониби молики суратҳисоб ихтиёрдорӣ кардани маблаuҳои пулӣ Молики суратҳисоб маблаuҳои пулии худро, ки дар суратҳисоби бонк мавҷуд аст, мустақилона

ихтиёрдорӣ мекунад. Бонк ҳуқуқ надорад самти истифодаи воситаҳои пулии молики суратҳисобро таъин ва назорат кунад

ва ё дигар маҳдудиятҳои ҳуқуқи eро дар мавриди тибқи салоҳдиди худ ихтиёрдорӣ намудани маблаuҳои пулӣ, ки дар қонун ё дар шартнома пешбинӣ нашудаанд, муқаррар намояд.

Моддаи 869. Шакли шартномаи суратҳисоби бонкӣ 1.Шартномаи суратҳисоби бонкӣ бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. 2. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи суратҳисоби бонкӣ боиси беэътибор донистани ин

шартнома мегардад. Чунин шартнома қурб надорад.

Моддаи 870. Бастани шартномаи суратҳисоби бонкӣ 1. Шартномаи суратҳисоби бонкӣ бо роҳи аз ҷониби бонк тибқи шартҳои аз ҷониби тарафҳо

мувофиқашуда ба муштарӣ ё шахси зикрнамудаи e кушодани суратҳисоб дар бонк баста мешавад. 2. Ашхоси ҳуқуқӣ ва шаҳрвандон барои суратҳисоби ҷории худ ва таъмини кассавӣ мустақилона

бонкро интихоб менамоянд ва метавонанд бо як ё якчанд бонкҳо шартномаи суратҳисоби бонкӣ банданд. 3. Бонк вазифадор аст бо муштарие, ки тибқи шартҳои барои кушодани чунин навъи суратҳисоб

эълонкардаи бонк бо пешниҳоди кушодани суратҳисоби ба талаботи пешбининамудаи қонун ва қоидаҳои мутобиқи онҳо қабулнамудаи бонк мувофиқ муроҷиат намудааст, суратҳисоб кушояд.

Бонк ҳуқуқ надорад кушодани суратҳисоб, анҷом додани амалиёти дахлдорро, ки қонун, ҳуҷҷатҳои муассисии бонк ва иҷозатнома (литсензия)‐и ба e додашуда пешбинӣ намудааст, ба истиснои ҳолатҳое, ки чунин саркашӣ бо сабаби дар бонк мавҷуд набудани имконияти фароҳам овардани хизматрасонии бонкӣ ба миён омадааст, рад намояд.

Ҳангоми беасос аз бастани шартномаи суратҳисоби бонкӣ саркашӣ намудани бонк муштарӣ ҳуқуқ дорад ба e талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 477 ҳамин Кодексро пешниҳод намояд.

Моддаи 871. Тасдиқи ҳуқуқи ихтиёрдории маблаuҳои пулие, ки дар суратҳисоб мавҷуданд 1. Ҳуқуқи ихтиёрдории ашхосе, ки аз номи молики суратҳисоб дар мавриди гузаронидан ё додани

маблаuҳо аз суратҳисоб анҷом медиҳанд, аз ҷониби молики он бо роҳи ба бонк пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки қонун, қоидаҳои мутобиқи он муқаррарнамудаи бонк ва шартнома пешбинӣ намудаанд, тасдиқ карда мешаванд.

2. Молики суратҳисоб метавонад ба бонк дар мавриди аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулӣ тибқи талаботи ашхоси сеюм, аз ҷумла вобаста ба иҷрои eҳдадориҳои худ аз ҷониби муштарӣ дар назди ин ашхос супориш диҳад. Бонк ин супоришро бо шарти дар он дар шакли хаттӣ зикр намудани маълумоти зарурие, ки имкон медиҳад ҳангоми пешниҳоди талаботи дахлдор шахси барои чунин пешниҳод ҳуқуқдоштаро ҳаммонанд созад ва хусусият ва асосҳои чунин талабро муқаррар намояд, қабул мекунад.

3. Дар шартномаи суратҳисоби бонкӣ метавонад тасдиқи ҳуқуқ оид ба ихтиёрдории маблаuҳои пулии дар суратҳисобҳо мавҷудбуда бо усули электронии пардохт ва дигар ҳуҷҷатҳо бо истифодаи имзои шабеҳи шахсӣ дар онҳо (қисми 2 моддаи 185) код, рамз ва дигар воситаҳо, ки аз ҷониби шахси барои ин кор ваколатдор дода шудани онро тасдиқ менамояд, пешбинӣ карда шавад.

Моддаи 872. Амалиёте, ки бонк вобаста ба суратҳисоб анҷом медиҳад Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бонк вазифадор аст маблаuҳои пулии

воридшударо қабул кунад ва ба суратҳисоб дохил намуда, супориши молики онро дар бораи гузаронидан ва

додани маблаuҳои пулӣ бо усули анҷом додани амалиёти барои чунин навъи суратҳисобҳо пешбининамудаи қонунҳо, қоидаҳои тибқи онҳо қабулнамудаи бонкҳо ва анъанаҳои муомилоти кории дар амалияи бонкӣ истифодашавандаро анҷом диҳад.

Моддаи 873.Мeҳлатҳои амалиёт оид ба суратҳисоб Бонк вазифадор аст тибқи супориши молики он на дертар аз як рeзи баъд аз рeзи ба бонк ворид

гардидани ҳуҷҷатҳои дахлдори пардохт фарорасида, агар дар шартнома мeҳлати дигаре пешбинӣ нагардида бошад, маблаuҳои пулии воридшударо ба суратҳисоб гузаронад, онро диҳад ё онро аз суратҳисоб барорад.

Моддаи 874. Кредитонии суратҳисоб 1. Дар ҳолатҳое ки агар тибқи шартнома бонк пардохтҳоро мувофиқи талабот ба молики суратҳисоб

анҷом медиҳад, ҳарчанд дар суратҳисоби e маблаuҳои пулӣ мавҷуд набошанд, бонк аз рeзи анҷом додани пардохт ба муштарӣ ба маблаuи дахлдор кредитдода (кредитонии суратҳисоб) ба шумор меравад.

2. Ҳуқуқ ва eҳдадориҳои тарафҳо вобаста ба кредитонии суратҳисоб, агар дар шартномаи суратҳисоби бонкӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, тибқи қоидаҳо дар бораи қарз (моддаҳои 827‐830, 833) муайян карда мешавад.

Моддаи 875. Пардохти хароҷоти бонк барои анҷом додани амалиёти вобаста ба суратҳисоб 1. Молики суратҳисоб хизматрасонии бонкро ҷиҳати анҷом додани амалиёт бо маблаuҳои пулии дар

суратҳисоб мавҷудбуда тибқи шартҳои пешбининамудаи шартнома мепардозад. Дар ҳолатҳое ки агар нархи хизматрасонии бонк оид ба анҷом додани амалиётҳои зикргардида дар

шартнома муайян нашудаанд, пардохти хизматрасонӣ тибқи моддаи 456 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.

2. Пардохти хизматрасонии бонк, ки қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ намудааст, аз ҷониби бонк аз маблаuҳои пулии молики суратҳисоб, ки дар суратҳисоби e мавҷуд аст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бо гузашти ҳар семоҳа ситонида мешавад.

Моддаи 876.Фоизҳо барои аз ҷониби бонк истифода бурдани маблаuҳои пулии суратҳисоб 1. Агар дар шартномаи суратҳисоби бонкӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, барои

истифодаи маблаuҳои пулии дар суратҳисоб мавҷудбуда бонк ба молики он фоиз мепардозад, ки маблаuи он ба суратҳисоб гузаронида мешавад.

2. Фоизҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида аз ҷониби бонк тибқи андозае, ки дар шартнома муайян гардидааст ва ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани шартҳои дахлдор ба андозае, ки маъмулан бонк ба пасандозҳои талаб карда гирифташаванда (моддаи 859) мепардозад, пардохта мешавад.

3. Маблаuи фоизҳо тибқи мeҳлатҳои пешбининамудаи шартнома ва дар ҳолатҳои дар шартнома пешбинӣ нагардидани чунин мeҳлатҳо бо гузашти ҳар семоҳа ба суратҳисоб гузаронида мешавад.

Моддаи 877. Баҳисобгирии талаботи мутақобилаи бонк ва молики суратҳисоб 1. Талаботи пулии бонк ба молики суратҳисоб вобаста ба кредитонии суратҳисоб (моддаи 874) ва

пардохти хизматрасонии бонк (моддаи 875), инчунин талаботи молики суратҳисоб ба бонк дар мавриди пардохти фоиз барои истифодаи маблаuҳои пулӣ (моддаи 876), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бо баҳисобгирӣ (моддаи 442) қатъ мегардад.

2. Баҳисобгирии талаботи дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида аз ҷониби бонке, ки вазифадор аст молики суратҳисобро дар бораи баҳисобгирии анҷомдодашуда тибқи тартиб ва мeҳлати дар шартнома пешбинигардида огоҳ созад ва агар шартҳои дахлдор аз ҷониби тарафҳо мувофиқа нашуда бошад, тибқи тартиб ва мeҳлати барои амалияи бонкӣ маъмулии додани иттилоот оид ба вазъи воситаҳои пулӣ дар суратҳисоби дахлдор анҷом дода мешавад.

Моддаи 878. Асосҳои аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулӣ аз суратҳисоб 1. Аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулӣ аз суратҳисоб дар асоси супориши молики он анҷом дода

мешавад. 2. Бидуни супориши муштарӣ аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулии дар суратҳисоб мавҷудбуда

танҳо бо қарори суд, инчунин ҳолатҳои дигари муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, қонунҳои дигар ё

шартномаи байни бонк ва муштарӣ шартномаи байни бонк ё муштарӣ иҷозат дода мешавад (Қ ҶТ аз 3.05.02с №5).

Моддаи 879. Тибқи навбат аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулии суратҳисоб 1. Ҳангоми дар суратҳисоб мавҷуд будани маблаuҳои пулие, ки он барои қонеъ гардонидани тамоми

талаботи ба молики суратҳисоб пешниҳодшуда кофӣ мебошад, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҳисоб баровардани ин маблаuҳо аз суратҳисоби e бо тартиби ворид гардидани супориши молики суратҳисоб ва дигар ҳуҷҷатҳои азҳисоббарорӣ (аз рeи навбати тақвимӣ) сурат мегирад.

2. Ҳангоми барои қонеъгардонии ҳамаи талаботи нисбат ба молики суратҳисоб пешбинишуда нокифоя будани маблаuҳои пулии суратҳисоб аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулӣ тибқи тартиби зайл анҷом дода мешавад:

‐ дар навбати аввал аз ҳисоб баровардан аз рeи ҳуҷҷатҳои иҷро ҷиҳати маблаuгузаронӣ ё додани маблаuи пулро аз суратҳисоб оиди қонеъгардонии талаботи ҷуброни зарар, ки ба ҳаёт ва саломатӣ расонида шудааст пешбинӣ менамояд, инчунин талабот оид ба ситонидани алимент ва ҳифзи манфиатҳои гаравгир;

‐ дар навбати дуюм аз ҳисоб баровардан аз рeи ҳуҷҷатҳои иҷро барои ҳисобу китоб оид ба пардохти маблаuи барои аз кор рафтан ва пардохти музди меҳнат ба ашхоси тибқи шартномаи меҳнатӣ, аз ҷумла тибқи қарордод коркунандаро, ки маблаuгузаронӣ ё додани маблаuи пулиро, инчунин оид ба пардохти подошпулӣ тибқи шартномаи муаллифиро пешбинӣ менамояд;

‐ дар навбати сеюм аз ҳисоб баровардан аз рeи ҳуҷҷатҳои пардохт, ки пардохт ба фондҳои буҷетро пешбинӣ менамояд;

‐ дар навбати чорум аз ҳисоб баровардан аз рeи ҳуҷҷатҳои иҷро, ки қонеъ гардонидани дигар талаботи пулиро пешбинӣ менамояд;

‐ дар навбати панҷум аз ҳисоб баровардан аз рeи дигар ҳуҷҷатҳои пардохт тибқи тартиби навбати тақвимӣ.

Аз ҳисоб баровардани маблаuҳо аз суратҳисоб тибқи талаботи марбут ба як навбат мувофиқи тартиби навбати тақвимӣ ворид гардидани ҳуҷҷатҳо анҷом дода мешавад.

Моддаи 880. Масъулияти бонк барои сари вақт анҷом надодани амалиёт оид ба суратҳисоб ва беасос аз ҳисоб баровардани маблаuҳои пулӣ

Дар ҳолатҳои сари вақт анҷом надодани амалиёти гузаронидани маблаuҳои пулии воридшуда ба суратҳисоби молик ё беасос аз ҳисоби суратҳисоб баровардани маблаuҳо бонк вазифадор аст, тибқи талаби молики суратҳисоб маблаuи дахлдорро ба суратҳисоб гузаронад.

Бонк инчунин барои сари вақт нагузаронидан ё беасос аз ҳисоб баровардани маблаu eҳдадор аст фоиз супорад ва мутобиқи моддаи 426 ҳамин Кодекс зарари расонидашударо ҷуброн намояд. Бонк инчунин барои сари вақт аз суратҳисоб надодани маблаu ва сари вақт иҷро накардан фармоиши молики суратҳисоб дар мавриди аз суратҳисоб гузаронидани маблаu масъулият дорад.

Моддаи 881.Махфӣ будани суратҳисобҳои бонкӣ 1. Бонк махфӣ будани суратҳисоби бонкӣ, амалиётҳо вобаста ба он ва маълумот оид ба молики

суратҳисобро кафолат медиҳад. 2.Маълумот оид ба амалиёт ва суратҳисобҳо метавонанд танҳо ба соҳибони суратҳисоб ё намояндагони

онҳо, инчунин судҳо, мақомоти тафтиш ва мақомоти таҳқиқ оид ба парвандаҳои таҳти пешбурдашон қарордошта, дар сурате ки агар маблаuҳои пулии дар суратҳисоб мавҷудбуда тавқиф карда шавад, аз он ҷарима ситонида шавад ё ин маблаuҳо бояд мусодира гардад, пешниҳод шуданашон мумкин аст.

Чунин маълумот метавонад, инчунин аз ҷониби нотариус вобаста ба парвандаҳои меросӣ дар мавриди амволи моликони фавтидаи суратҳисобҳо, ки таҳти пешбурдашон қарор доранд, инчунин ба ашхосе, ки нисбат ба онҳо фавтида ба бонк фармоиши васиятӣ гузоштааст, пешниҳод шуданашон мумкин аст.

3. Дар сурати аз ҷониби бонк ошкор намудани маълумоте, ки асоси махфӣ будани суратҳисобро ташкил медиҳад, муштарие, ки ҳуқуқи e вайрон шудааст, ҳақ дорад аз бонк ҷуброни зарари расонидашударо талаб кунад.

Моддаи 882. Тавқифи маблаuҳои суратҳисоб

1.Маблаuҳои пулии дар суратҳисоб мавҷудбуда танҳо бо қарори суд, қарори иҷрочии суд вобаста ба ҳуҷҷати иҷро ё бо қарори мақомоти тафтиш тавқиф карда шуданашон мумкин аст, агар дар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар муқаррар нашуда бошад. (Қ ҶТ аз 21.07.10.№607).

2. Мeҳлати тавқифи маблаuҳои пулӣ, ки дар суратҳисоби бонк мавҷуд аст, наметавонад аз мeҳлати барои пешбурди парвандаҳои дахлдор муқаррарнамудаи қонунҳои мурофиавӣ бештар бошад, агар дар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар муқаррар нашуда бошад. (Қ ҶТ аз 3.12.09с,№569).

Моддаи 883. Ситонидан аз маблаuҳои суратҳисоб Ситонидани маҷбурӣ аз маблаuҳои пулии ашхоси ҳуқуқӣ ва шаҳрвандон, ки дар суратҳисоби бонкҳо

мавҷуд аст, аз ҷумла ситонидани маҷбурӣ ва мусодира метавонад танҳо дар асоси ҳукм ё қарори эътибори қонунӣ пайдокардаи суд анҷом дода шавад, агар дар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар муқаррар нашуда бошад. (Қ ҶТ аз 3.12.09с,№569).

Моддаи 884. Бастани суратҳисоб 1.Шартномаи суратҳисоби бонкӣ метавонад тибқи аризаи молики он дар ҳар лаҳза бекор карда шавад. 2. Бонк дар сурате ки агар маблаuи воситаuои пулии дар суратuисоб мавҷуда аз андозаи ҳадди ақали

пешбининамудаи қонун ва қидаҳои мувофиқи он муқаррарнамудаи бонкҳо ё шартнома камтар бошад, ҳуқуқ дорад бекор кардани шартномаи суратҳисоби бонкиро талаб намояд.

3. Бекор кардани шартнома барои бастани суратҳисоб асос мебошад. 4. Бақияи маблаuҳои пулии суратҳисоб ба молики он баргардонида мешавад ё тибқи дастури e ба

дигар суратҳисоб гузаронида мешавад.

Моддаи 885. Суратҳисобҳои бонкҳо Агар дар қонун, санадҳои дигари ҳуқуқӣ ё қоидаҳои мутобиқи онҳо муқаррарнамудаи бонкҳо тартиби

дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қоидаҳои ҳамин боб ба суратҳисобҳои корреспондентӣ, суратҳисобҳои фаръии (uайриасосии) корреспондентӣ ва дигар суратҳисобҳои бонк татбиқ мегардад.

БОБИ 44. Ҳисоббаробаркунӣ 1.Муқаррароти умумӣ

Моддаи 886. Ҳисоббаробаркунии нақдӣ ва uайринақдӣ 1. Ҳисоббаробаркунӣ байни шаҳрвандон ва ҳисоббаробаркунӣ бо иштироки шаҳрвандон, ки бо иҷрои

фаъолияти соҳибкории онҳо вобаста намебошад, бо пули нақд (моддаи 155) бидуни маҳдудияти маблаu анҷом дода мешавад.

2. Ҳисоббаробаркунӣ байни ашхоси ҳуқуқӣ, инчунин ҳисоббаробаркунӣ бо иштироки шаҳрвандон, ки бо иҷрои фаъолияти соҳибкории (моддаи 24) онҳо вобаста аст ба таври uайринақдӣ анҷом дода мешавад. Ҳисоббаробаркунӣ байни ашхоси зикргардида, агар дар қонун тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, инчунин бо пули нақд анҷом дода шуданаш мумкин аст.

3. Ҳисоббаробаркунии uайринақдӣ тавассути бонкҳо, дигар ташкилотҳои кредитӣ (минбаъд – «бонкҳо»), ки дар онҳо суратҳисобҳои ашхоси иштирокчии ҳисоббаробаркуниҳо кушода шудаанд, агар аз қонун тартиби дигари ҳисоббаробаркунӣ барнаояд ва дар шакли ҳисоббаробаркуниҳои истифодашаванда қайду шарти дигаре набошад, анҷом дода мешавад.

4. Тибқи шартнома бо муштарӣ бонк метавонад eҳдадории қабул ва хизматрасонии қарзи муштариро (шартномаи факторинг) ба зиммаи худ гирад. Баъди пeшонидани қарз бонк маблаuи бадастомадаро ба муштарӣ медиҳад ва аз e ҳаққи хизмат, ки ҳаққи комиссиониро барои хизматрасонии қарз дар бар мегирад, дар ҳаҷми муайяннамудаи шартнома меситонад.

Моддаи 887.Шакли uайринақдии ҳисоббаробаркуниҳо 1. Ҳангоми анҷом додани ҳисоббаробаркунии uайринақдӣ ҳисоббаробаркунӣ бо супоришномаи

пардохт, тибқи аккредитив, чекҳо, ҳисобу китоб тибқи инкассо, инчунин ҳисоббаробаркунӣ бо дигар шаклҳо, ки қонунҳо, қоидаҳои бонкии мутобиқи онҳо таҳиягардида ва анъанаҳои муомилоти кории дар амалияи бонкӣ истифодашаванда пешбинӣ намудаанд, иҷозат дода мешавад.

2. Тарафҳои шартнома ҳуқуқ доранд дар шартнома ҳама гуна шаклҳои ҳисоббаробаркуниро, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр гардидааст, интихоб ва пешбинӣ намоянд.

2. Ҳисоббаробаркунӣ бо супоришномаи пардохт Моддаи 888.Муқаррароти умумӣ 1. Ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳо бо супоришномаҳои пардохт бонк eҳдадор мегардад бо супориши

муштарӣ аз ҳисоби маблаuҳое, ки дар суратҳисоби e мавҷуданд, маблаuи муайяни пулиро ба суратҳисоби шахси зикркардаи муштарӣ дар мeҳлати муқарраршуда (моддаи 873) ба ин ё он бонк гузаронад.

2. Шахси дар супоришномаи пардохт зикргардида ба ҳайси маблаuгиранда ҳуқуқи аз бонк талаб кардани иҷрои пардохтро, ба истиснои ҳолатҳое, ки чунин ҳуқуқро қонун ё шартномаи муштарӣ бо бонк пешбинӣ намудааст, ба даст намеорад.

Моддаи 889.Шарти қабули супоришномаи пардохт аз ҷониби бонк 1. Мeҳтавои супоришномаи пардохт ва ҳуҷҷатҳои ҳисоббаробаркунии якҷоя бо он пешниҳодшаванда

ва шакли онҳо бояд ба талаботи муқарраркардаи қонун ва қоидаҳои бонкӣ мутобиқат намоянд. 2. Дар сурати номутобиқатии супоришномаи пардохт ба талаботи дар қисми 1 ҳамин модда

зикргардида бонк метавонад мeҳтавои супоришномаро аниқ кунад. Чунин дархост баъди гирифтани супоришнома ба пардозанда бояд фавран пешниҳод карда шавад. Дар сурати нагирифтани ҷавоб дар мeҳлати пешбиникардаи қонун ё қоидаҳои мутобиқи он муқарраркардаи бонк ва ҳангоми вуҷуд надоштани онҳо, агар дар қонун ва қоидаҳои бонкии дар асоси он муқарраргардида ё шартномаи байни бонк ва пардозанда тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар мeҳлати қобили қабул бонк метавонад супоришномаро бидуни иҷро монад ва онро ба пардозанда баргардонад.

3. Агар тибқи шартномаи байни муштарӣ ва бонк тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, супоришномаи муштарӣ аз ҷониби бонк ҷиҳати иҷро танҳо дар мавриди дар суратҳисоби муштарӣ вуҷуд доштани маблаu қабул карда мешавад.

Моддаи 890. Иҷрои супоришнома 1. Бонке, ки супоришномаи пардохти муштариро қабул мекунад, вазифадор аст маблаuи пулии

дахлдорро ҷиҳати ворид намудани он ба суратҳисоби шахси дар супоришнома зикргардида ба бонки маблаuгиранда дар мeҳлати дар шартномаи суратҳисобҳои бонкӣ муқарраршуда ва агар дар шартнома мeҳлат муқаррар нагардида бошад, дар мeҳлати муқаррарнамудаи қоидаҳои бонкӣ ё анъанаҳои муомилоти кории дар амалияи бонкӣ истифодашаванда гузаронад.

2. Бонк ҳуқуқ дорад дигар бонкҳоро барои иҷрои амалиёти интиқоли маблаuи пулӣ ба суратҳисоби дар супоришномаи муштарӣ зикргардида ҷалб намояд.

3. Агар тибқи шартнома тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, бонк вазифадор аст ба муштарӣ дар хусуси иҷрои супоришнома фавран хабар диҳад.

Моддаи 891. Xавобгарӣ барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби супоришнома 1. Дар ҳолати иҷро накардан ё иҷрои номатлуби супоришномаи муштарӣ бонк барои ин вайронкунӣ

мутобиқи моддаи 426 ҳамин Кодекс ҷавобгар аст. 2. Дар ҳолатҳое ки агар иҷро накардан ё иҷрои номатлуби супоришнома бинобар вайронкунии

қоидаҳои анҷом додани амалиёти ҳисоббаробаркунӣ аз ҷониби бонки барои иҷрои супоришномаи пардозанда ҷалбгардида рух дода бошад, мутобиқи қисми 1 ҳамин модда суд метавонад масъулиятро ба зиммаи ҳамин бонк гузорад.

3. Агар вайронкунии қоидаҳои анҷом додани амалиёти ҳисоббаробаркунӣ аз ҷониби бонк боиси нигоҳдории uайриқонунии маблаuи пулӣ гардад, бонк вазифадор аст тибқи тартиб ва андозаи пешбининамудаи моддаи 426 ҳамин Кодекс фоизи онро пардозад.

3. Ҳисоббаробаркунӣ тибқи аккредитив Моддаи 892.Муқаррароти умумӣ оид ба ҳисоббаробаркунии аккредитив 1. Дар сурати ҳисоббаробаркунии аккредитив бонке, ки бо супориши пардозанда дар бораи кушодани

аккредитив ва мутобиқи дастури e (бонк ‐ эмитент) амал мекунад, eҳдадор мешавад пардохтҳоро ба маблаuгиранда гузаронад ё пардохт намояд, актсепт кунад ё вексели интиқолиро ба инобат гирад ё ваколати

гузаронидани пардохтҳоро ба маблаuгиранда ё пардохт намудан, актсепт кардан ё ба инобат гирифтани вексели интиқолиро ба зиммаи бонки дигар (бонки иҷрокунанда) гузорад.

Нисбат ба бонки эмитент, ки пардохтҳоро ба маблаuгиранда мегузаронад ё худ пардохт мекунад, аксепт менамояд ё вексели интиқолиро ба инобат мегирад, қоидаҳо оид ба бонки иҷрокунанда истифода бурда мешавад.

2. Дар ҳолати кушодани аккредитиви пeшонидашуда (ба депозит гузошташуда) бонки эмитент дар мавриди кушодани он вазифадор аст маблаuи аккредитив (пeшонидани он)‐ро аз ҳисоби пардозанда ё кредити ба e пешниҳодшуда барои тамоми мeҳлати амали eҳдадории бонки эмитент ба ихтиёри бонки иҷрокунанда гузаронад.

Дар ҳолати кушодани аккредитиви пeшониданашуда (кафолатнок) ба бонки иҷрокунанда ҳуқуқ дода мешавад, аз суратҳисоби бонки эмитент, ки пешбурди онро анҷом медиҳад, ҳамаи маблаuи аккредитивро соқит гардонад.

3. Тартиби анҷом додани ҳисоббаробаркунӣ оид ба аккредитив тибқи қонун, инчунин қоидаҳои бонкии дар асоси он муқарраргардида ва анъанаҳои муомилоти кории дар амалияи бонкӣ истифодашаванда танзим карда мешавад.

Моддаи 893. Аккредитиви бозхостшаванда 1. Аккредитиве бозхостшаванда эътироф мешавад, ки онро бонки эмитент бидуни огоҳониии пешакии

маблаuгиранда метавонад таuйир диҳад ё бекор кунад. Бозхости аккредитив ҳеҷ кадом eҳдадории бонки эмитентро дар назди маблаuгиранда ба вуҷуд намеорад.

2. Бонки иҷрокунанда вазифадор аст пардохтҳо ва дигар амалиётро оид ба аккредитиви бозхостшаванда анҷом диҳад, агар дар лаҳзаи анҷом додани онҳо дар хусуси таuйир додани шартҳо ё бекор кардани аккредитив огоҳинома нагирифта бошад.

Моддаи 894. Аккредитиви бозхостнашаванда 1. Аккредитиве бозхостнашаванда дониста мешавад, ки бидуни ризоияти маблаuгиранда онро бекор

кардан мумкин нест. 2. Тибқи хоҳиши бонки эмитент бонки иҷрокунанда, ки дар гузаронидани амалиёти аккредитиви

иштирок дорад, метавонад аккредитиви бозхостнашаванда (аккредитиви кафолатнок)‐ро тасдиқ намояд. Ин кафолат чунин маъно дорад, ки бонки иҷрокунанда иловатан ба eҳдадории бонки эмитент оид ба анҷом додани пардохт тибқи шартҳои аккредитив eҳдадорӣ қабул кардааст.

Аккредитиви кафолатнокро бидуни розигии бонки иҷрокунанда таuйир додан ё бекор кардан мумкин нест.

Моддаи 895. Иҷрои аккредитив 1. Xиҳати иҷрои аккредитив маблаuгиранда ба бонки иҷрокунанда ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи иҷрои

ҳамаи шартҳои аккредитивро пешниҳод менамояд. Дар сурати вайрон кардани ҳатто яке аз ин шартҳо пардохт аз ҳисоби аккредитив анҷом дода намешавад.

2. Агар бонки иҷрокунанда мутобиқи шартҳои аккредитив пардохтро ба ҷо орад ё дигар амалиётро анҷом диҳад, бонки эмитент вазифадор аст ба e товони хароҷоти масрафгардидаро тибқи қоидаҳои муқарраршудаи бонкӣ диҳад. Ин хароҷот, инчунин ҳамаи дигар хароҷоти бонки эмитент, ки бо иҷрои аккредитив вобаста аст, аз ҷониби пардозанда пeшонида мешавад.

Моддаи 896. Радди қабули ҳуҷҷатҳо 1. Агар бонки иҷрокунанда қабули ҳуҷҷатҳоеро, ки он бо аломатҳои зоҳирӣ ба шартҳои аккредитив

мутобиқат намекунад, рад намояд, e вазифадор аст дар ин хусус фавран, бо зикри сабабҳои рад ба маблаuгиранда ва бонки эмитент хабар диҳад.

2. Агар бонки эмитент, ҳуҷҷатҳои қабулнамудаи бонки иҷрокунандаро гирифта чунин ҳисоб кунад, ки он тибқи аломатҳои зоҳирӣ бо шартҳои аккредитив мутобиқат намекунад, ҳуқуқ дорад қабули онҳоро рад намояд ва аз бонки иҷрокунанда маблаuи ба маблаuгиранда бо вайрон кардани шартҳои аккредитив пардохташударо талаб намояд ва вобаста ба аккредитиви пeшониданашуда бошад, метавонад ҷуброни маблаuи пардохташударо рад кунад.

Моддаи 897. Xавобгарии бонки иҷрокунандаи аккредитив Ҳангоми пардохти нодуруст ё радди беасоси пардохти маблаu тибқи аккредитив, ки дар натиҷаи

eҳдадориҳои пешбининамудаи қоидаҳои бонкиро вайрон кардани бонки иҷрокунанда рух додааст, бонки иҷрокунанда дар назди бонки эмитент ва дар ҳолатҳое ки иҷрои аккредитивро бонки эмитент амалӣ мегардонад, дар назди пардозанда ҷавобгар мебошад.

Моддаи 898.Маҳкам кардани аккредитив 1. Аккредитив дар бонки иҷрокунанда дар ҳолатҳои зайл маҳкам карда мешавад: бо гузашти мeҳлати аккредитив; тибқи аризаи маблаuгиранда дар хусуси радди истифодаи аккредитив то гузаштани мeҳлати амали он,

агар имконияти чунин рад бо шартҳои аккредитив пешбинӣ шуда бошад; тибқи талаби пардозанда дар бораи пурра ё қисман бозхости аккредитив, агар чунин бозхост тибқи

шартҳои аккредитив мумкин бошад. Дар бораи маҳкам кардани аккредитив бонки иҷрокунанда бояд бонки эмитентро огоҳ намояд. 2. Маблаuи истифоданашудаи аккредитиви депозитгардида бояд ҳамзамон бо маҳкам кардани

аккредитив ба бонки эмитент баргардонида шавад. Бонки эмитент вазифадор аст маблаuи баргардонидашударо ба суратҳисоби пардозанда, ки маблаuи e ба депозит гузошта шудааст, ворид намояд.

4. Ҳисоббаробаркунӣ тибқи инкассо Моддаи 899.Муқаррароти асосӣ 1. Ҳангоми ҳисоббаробаркуниҳои супоришномаи инкассавӣ муштарӣ ба бонки худ (бонки эмитент)

супоришнома мефиристад, ки аз ҳисоби муштарӣ аз пардозанда гирифтани пардохт анҷом дода шавад. 2. Бонки эмитенте, ки супоришномаи инкассавӣ гирифтааст, ҳуқуқ дорад барои иҷрои он бонки дигар

(бонки иҷрокунанда)‐ро ҷалб намояд. Тартиби анҷом додани ҳисоббаробаркунии супоришномаи инкассавӣ тибқи қонунҳо, қоидаҳои

бонкии мутобиқи он таҳиягардида ва анъанаҳои муомилоти кории дар амалияи бонкӣ истифодашаванда танзим карда мешавад.

3. Дар сурати иҷро накардан ё иҷрои номатлуби супоришномаи муштарӣ бонки эмитент дар назди он тибқи асосҳо ва андозаи пешбиникардаи боби 24 ҳамин Кодекс ҷавобгар мебошад.

Агар иҷро накардан ё иҷрои номатлуби супоришномаи муштарӣ бинобар вайронкунии қоидаҳои анҷом додани амалиёти ҳисоббаробаркунӣ аз ҷониби бонки иҷрокунанда ба миён омада бошад, ҷавобгарӣ дар назди муштарӣ ба зиммаи ҳамин бонк гузошта шуданаш мумкин аст.

Моддаи 900. Иҷрои супоришномаи инкассавӣ 1. Ҳангоми вуҷуд надоштани ягон ҳуҷҷат ё аз рeи аломатҳои зоҳирӣ номутобиқатии ҳуҷҷатҳо ба

супоришномаи инкассавӣ бонки иҷрокунанда вазифадор аст аз ин хусус шахсеро, ки аз номи e супоришномаи инкассавӣ гирифтааст, фавран огоҳ созад. Дар ҳолати бартараф нагардидани камбудиҳои зикршуда бонк ҳуқуқ дорад ҳуҷҷатҳоро бидуни иҷро баргардонад.

2. Ҳуҷҷатҳо ба пардозанда дар ҳамон шакле, ки гирифта шудааст, ба истиснои қайдҳо ва навиштаҷоти бонкҳо, ки барои расмиёти амалиёти инкассавӣ заруранд, баргардонида мешаванд.

3. Агар ҳуҷҷатҳо бо манзур доштани онҳо мавриди пардохт қарор гирифта бошад, бонки иҷрокунанда бо гирифтани супоришномаи инкассавӣ бояд фавран онро барои пардохт пешниҳод намояд.

Агар ҳуҷҷатҳо дар дигар мeҳлат пардохта шавад, бонки иҷрокунанда бояд ҷиҳати гирифтани актсепти пардозанда фавран бо гирифтани супоришномаи инкассавӣ ба актсепт ҳуҷҷатҳо пешниҳод намояд ва талаботи пардохт на дертар аз рeзи фаро расидани мeҳлати пардохти дар ҳуҷҷатҳо зикргардида бояд қонеъ гардонида шавад.

4. Пардохтҳо қисман дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қоидаҳои бонкӣ ё ҳангоми мавҷудияти иҷозати махсус дар супоришномаҳои инкассавӣ қабул карда шуданашон мумкин аст.

5. Бонки иҷрокунанда маблаuи гирифта (инкассатсияшуда)‐ро бояд фавран ба ихтиёри бонки эмитент, ки вазифадор аст ин маблаuро ба суратҳисоби муштарӣ ворид кунад, интиқол диҳад. Бонки иҷрокунанда ҳуқуқ дорад аз маблаuҳои инкассатсияшуда подоши ба e тааллуқдошта ва пардохти хароҷотро нигоҳ дорад.

Моддаи 901.Огоҳинома дар хусуси радди пардохт

1. Агар пардохт ва (ё) аксепт дастрас нагардида бошад, бонки иҷрокунанда вазифадор аст бонки эмитентро дар хусуси радди пардохт ё сабабҳои рад фавран огоҳ созад.

Бонки эмитент вазифадор аст фавран ба муштарӣ хабар диҳад ва вобаста ба амалиёти минбаъда дастур талаб намояд.

2. Ҳангоми дар мeҳлати муқаррарнамудаи қоидаҳои бонкӣ нагирифтани дастур оид ба амалиёти минбаъда ва дар сурати зикр нашудани чунин мeҳлат ‐ дар мeҳлати қобили қабул бонки иҷрокунанда ҳуқуқ дорад ҳуҷҷатҳоро ба бонке, ки аз он супоришномаи инкассавӣ гирифта шуда буд, баргардонад.

5. Ҳисоббаробаркунӣ бо чек Моддаи 902.Муқаррароти умумӣ 1. Чек коuази қиматнокест, ки дастури бидуни ягон қайду шарти чекдиҳанда ба бонк ҷиҳати ба

дорандаи чек анҷом додани пардохти маблаuи зикргардидаро дар бар мегирад. 2. Ба ҳайси пардозандаи чек танҳо бонке метавонад зикр гардад, ки дар он чекдиҳанда маблаu дошта,

метавонад онро бо роҳи пешниҳоди чек ихтиёрдорӣ намояд. 3. Бозхости чек то гузаштани мeҳлати манзур кардани он мумкин нест. 4. Додани чек eҳдадории пулиеро, ки ҷиҳати иҷрои он дода шудааст, намепeшонад. 5. Тартиб ва шарти истифодаи чекҳо дар муомилоти пардохт тибқи ҳамин Кодекс танзим мешавад ва

дар қисмати танзимнакардаи он, тибқи дигар қонунҳои ба масъалаҳои ҳуқуқии муносибатҳои чекӣ бахшидашаванда танзим мегардад.

Моддаи 903. Реквизитҳои чек 1. Чек бояд инҳоро дар бар гирад: 1) номи ʺчекʺ, ки дар матни ҳуҷҷат ворид гардидааст; 2) супоришнома ба пардозанда оид ба пардохти маблаuи муайяни пулӣ; 3) номи пардозанда ва зикри суратҳисобе, ки аз он бояд пардохт анҷом дода шавад. 4) зикри асъори пардохт; 5) зикри сана ва маҳалли мураттаб сохтани чек; 6) имзои шахсе, ки чекро чекдиҳанда навишта додааст. Дар ҳуҷҷат мавҷуд набудани яке аз реквизитҳои зикршуда чекро беэътибор мегардонад. Чеке, ки дар он маҳалли мураттаб сохтани он зикр нагардидааст, ҳамчун имзогардида дар ҷое, ки

маълумот оид ба чекдиҳанда нишон дода шудааст, ба ҳисоб гирифта мешавад. 2. Шакли чек ва тартиби пур кардани он тибқи қонунҳо ва қоидаҳои бонкии мутобиқи онҳо

таҳиягардида муайян карда мешавад.

Моддаи 904.Пардохти чек 1. Чек аз ҳисоби маблаuҳои чекдиҳанда пардохта мешавад. Дар ҳолати ба депозит гузоштани маблаu

тартиб ва шарти ба депозитгузории маблаu барои пeшонидани чек тибқи қоидаҳои бонкӣ муқаррар карда мешаванд.

2. Чекро бояд пардозанда бо шарти дар мeҳлати муқарраркардаи қонун барои пардохт пешниҳод кардани он пардозад.

3. Пардозандаи чек вазифадор аст бо ҳама гуна усули ба e дастрас ба ҳаққонӣ будани чек, инчунин ба он ки пешниҳодкунанда нисбат ба он шахси ваколатдор мебошад, боварӣ ҳосил намояд.

Ҳангоми пардохти чеки индосатсияшуда пардозанда бояд на имзои индоссантҳо, балки дурустии индоссаментҳоро тафтиш кунад.

4. Зарари аз ҷониби пардозанда вобаста ба пардохти чеки қалбакӣ, дуздидашуда ё гумшуда расонидашуда, вобаста ба он ки зарар бо гуноҳи кӣ расонида шудааст, ба зиммаи пардозанда ё чекдиҳанда гузошта мешавад.

5.Шахси пардозандаи чек ҳуқуқ дорад ба e додани чекро бо забонхат оид ба гирифтани пардохт талаб намояд.

Моддаи 905. Додани ҳуқуқ оид ба чек 1. Додани ҳуқуқ оид ба чек тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 160 ҳамин Кодекс бо риояи

қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин модда сурат мегирад.

2. Чеки номӣ ба шахси дигар дода намешавад. 3. Дар чеки интиқолӣ индоссамент ба пардозанда барои гирифтани пардохт эътибори забонхатро

дорад. Индоссаменте, ки аз ҷониби пардозанда анҷом дода шудааст, эътибор надорад. Шахси соҳиби чеки интиқолӣ, ки онро тибқи индоссамент гирифтааст, агар e ҳуқуқи худро дар қатори

индоссаментҳои бефосила (мусалсал) асоснок кунад, соҳиби қонунии чек ба ҳисоб меравад.

Моддаи 906. Кафолати пардохт (авал) 1. Пардохт оид ба чек тавассути кафолат (авал) пурра ё қисман кафолатнок шуда метавонад. Авалро ҳар шахс, ба истиснои пардозанда дода метавонад. 2. Авал дар тарафи рости чек ё дар варақи иловагӣ бо роҳи сабти ʺавал ҳисобида шавадʺ ва зикри он, ки

аз ҷониби кӣ, бар ивази кӣ дода шудааст, сабт мешавад. Агар бар ивази кӣ додани он зикр нашуда бошад, дар он ҳолат авал аз номи чекдиҳанда додашуда ба ҳисоб меравад.

Авалро соҳиби авал бо зикри суроuаи худ (маҳалли ҷойгиршавӣ) ва санаи ба ҷо овардани навиштаҷот ва агар соҳиби авал шахси ҳуқуқӣ бошад, бо зикри маҳалли ҷойгиршавии он ва санаи ба ҷо овардани навиштаҷот имзо мекунад.

3. Соҳиби авал ба мисли шахсе, ки бар ивази он авалро додааст, дорои масъулият мебошад. Eҳдадории e, ҳатто агар eҳдадории кафолатдодаи он нисбат ба ҳама гуна асосҳои дигар, ба ҷуз нуқсони вобаста ба шакл беэътибор бошад ҳам, дорои эътибор аст.

4. Соҳиби авали чекро пардохта муқобили оне, ки e ба вай кафолат додааст ва зидди онҳое, ки дар назди шахси охирин eҳдадор мебошанд, ҳуқуқеро, ки аз чек бармеояд, пайдо мекунад.

Моддаи 907. Инкассакунонии чек 1. Пешниҳоди чек ба бонки ба соҳиби чек хизматрасон барои инкасса ҷиҳати гирифтани пардохт барои

пардохт манзуршуда ба ҳисоб меравад. Чек тибқи тартиби муқарраркардаи моддаи 900 ҳамин Кодекс пардохта мешавад. 2. Ворид кардани маблаu тибқи чеки инкассашуда ба суратҳисоби соҳиби чек, агар дар шартномаи

байни соҳиби чек ва бонк тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, баъди гирифтани пардохт аз пардозанда анҷом дода мешавад.

Моддаи 908. Вазифаҳои пардозанда Пардозандаи чек вазифадор аст бо ҳама гуна усули барояш дастрас ҳаққонӣ будани чек, инчунин ба он

ки пешниҳодкунанда шахси ваколатдори вобаста ба чек мебошад, боварӣ ҳосил намояд. Ҳангоми пардохти чеки инкассашуда пардозанда вазифадор аст на имзои индоссантҳо, балки дурустии

индоссаментҳоро тафтиш намояд.

Моддаи 909. Тасдиқи рад аз пардохти чек 1. Рад аз пардохти чек бояд бо яке аз усулҳои зайл тасдиқ карда шавад: 1) аз ҷониби нотариус тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун пешниҳод кардани эътироз; 2) бо усули дар чек дар хусуси радди пардохт ва санаи пешниҳоди чек ба пардохт сабт гузоштани

пардозанда; 3) қайди бонки инкассакунанда бо зикри санае, ки чек сари вақт пешниҳод гардида, вале пардохта

нашудааст. 2. Эътироз ё ҳуҷҷати ба он баробар бояд то гузаштани мeҳлати пешниҳоди чек барои пардохт анҷом

дода шавад. Агар пешниҳоди чек дар рeзи охирини мeҳлат сурат гирифта бошад, эътироз ё ҳуҷҷати ба он

баробарро дар рeзи дигари корӣ анҷом додан мумкин аст.

Моддаи 910.Огоҳинома аз напардохтани чек Дорандаи чек вазифадор аст индоссанти худ ва чекдиҳандаро дар бораи анҷом дода нашудани пардохт

дар тeли ду рeзи кории баъди рeзи эътироз ё санади ба он баробар фарорасанда огоҳ намояд.

Ҳар як индоссант дар тeли ду рeзи кории баъди рeзи гирифтани огоҳинома фарорасанда бояд ба индоссанти худ (қаблӣ) дар бораи огоҳиномаи гирифтааш хабар диҳад. Дар ҳамин мeҳлат огоҳинома ба шахсе фиристода мешавад, ки бар ивази ин шахс авал додааст.

Шахсе, ки дар мeҳлати зикргардида огоҳинома нафиристодааст, ҳуқуқи худро ба чек гум намекунад. E вазифадор аст зарареро, ки вобаста ба огоҳ накардан аз напардохтани чек расонида шудааст, дар доираи маблаuи чек ҷуброн намояд.

Моддаи 911.Оқибати напардохтани чек 1. Дар сурати пардохти чекро рад намудани пардозанда, дорандаи чек ҳуқуқ дорад тибқи интихоби худ

нисбат ба як, якчанд ё ба ҳамаи ашхоси оид ба чек eҳдадор (ба чекдиҳанда, соҳиби авалҳо, индоссантҳо), ки дар назди вай масъулияти муштарак доранд, даъво арз кунад.

2. Дорандаи чек ҳуқуқ дорад аз ашхоси зикргардида пардохти маблаuи чек, хароҷоти худро барои гирифтани пардохт, инчунин фоизҳоро тибқи ҳаҷм ва тартиби дар қисми 1 моддаи 426 ҳамин Кодекс пешбинишуда талаб намояд.

3. Даъвои дорандаи чек нисбат ба ашхоси дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида дар тeли шаш моҳ аз рeзи ба анҷом расидани мeҳлати барои пардохт пешниҳод намудани чек манзур шуданаш мумкин аст.

Талаботи регрессивӣ оид ба даъвои ашхоси нисбат ба ҳамдигар eҳдадор бо гузашти шаш моҳ, аз рeзе, ки шахси eҳдадори дахлдор талаботро қонеъ гардонидааст ё аз рeзи ба e пешниҳод шудани даъво қатъ карда мешавад.

БОБИ 45. Супориш Моддаи 912.Шартномаи супориш 1. Тибқи шартномаи супориш як тараф (вакил) аз ном ва аз ҳисоби тарафи дигар (ваколатдиҳанда)

иҷро кардан ё ба ҷо овардани амали муайяни ҳуқуқиро eҳдадор мешавад. Вобаста ба муомилае, ки вакил анҷом медиҳад, ҳуқуқ ва вазифаҳоро бевосита ваколатдиҳанда пайдо мекунад.

2. Супориш аз ҷониби вакил анҷом додани як ё якчанд амалиёти муайяни ҳуқуқӣ ё пешбурди корҳои ваколатдиҳандаро мутобиқи нишондодҳои e дар бар гирифта метавонад.

3.Шартномаи супориш дар шакли хаттӣ баста мешавад.

Моддаи 913.Подошпулӣ дар шартномаи супориш 1. Ваколатдиҳанда, агар дар қонун ё шартнома пешбинӣ шуда бошад, вазифадор аст ба вакил

подошпулӣ пардозад. Агар шартномаи супориш бо анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ аз ҷониби ҳар ду тараф ё яке аз онҳо

вобаста бошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ваколатдиҳанда вазифадор аст ба вакил подошпулӣ пардозад.

2. Ҳангоми дар шартномаи супориши пулакӣ мавҷуд набудани шартҳо оид ба ҳаҷми подошпулӣ ва тартиби пардохт он мувофиқи қисми 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс тибқи нархномаи маъмулан ба чунин шакли хизматрасонӣ қабулшуда муайян гардида, баъди иҷрои супориш пардохта мешавад.

Моддаи 914.Иҷрои супориш мутобиқи дастурҳои ваколатдиҳанда 1. Вакил вазифадор аст супориши ба e мутобиқи дастурҳои ваколатдиҳанда додашударо иҷро намояд.

Дастури ваколатдиҳанда бояд мушаххас, ҷоиз ва имконпазир бошад. 2. Вакил, агар аз рeи вазъи кор ин ба манфиати ваколатдиҳанда зарур бошад ва вакил пешакӣ аз

ваколатдиҳанда дархост карда натавонад ё ба дархости худ сари вақт ҷавоб нагирад, ҳуқуқ дорад аз дастурҳои ваколатдиҳанда даст кашад. Дар ин ҳолат вакил вазифадор аст ваколатдиҳандаро бо фарорасии шароити имконпазири огоҳсозӣ дар мавриди сарфи назар огоҳ намояд.

3. Бо созишномаи тарафҳо намояндаи тиҷоратиро аз иҷрои вазифаҳои дар қисми 2 ҳамин модда зикргардида озод кардан мумкин аст.

Моддаи 915. Вазифаҳои вакил 1. Вакил вазифадор аст супориши ба e додашударо шахсан иҷро намояд. 2. Вакил вазифадор аст ба ваколатдиҳанда тибқи талаботи e оид ба ҷараёни иҷрои супориш ҳамаи

маълумотро хабар диҳад.

3. Вакил вазифадор аст ба e бетаъхир тамоми маблаuи вобаста ба анҷом додани муомилот ба даст овардаашро диҳад.

4. Вакил вазифадор аст баъди иҷрои супориш ба ваколатдиҳанда бетаъхир ваколатномаи мeҳлати эътибораш нагузаштаро баргардонад ва агар ин аз рeи хусусияти супориш тақозо гардад, ҳисоботро бо замимаи ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда пешниҳод намояд.

Моддаи 916. Вазифаҳои ваколатдиҳанда Ваколатдиҳанда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, вазифадор аст: 1) вакилро бо васоити барои иҷрои супориш зарурӣ таъмин намояд; 2) бетаъхир аз ҷониби вакил иҷрои мутобиқи шартнома анҷомдодашударо қабул кунад; 3) ба вакил хароҷотеро, ки барои иҷрои супориш зарур буд, пардозад; 4) баъди иҷрои супориш, агар он тибқи шартнома ё қонунҳо пешбинӣ шуда бошад, ба вакил

подошпулӣ пардозад.

Моддаи 917. Вогузоштани ваколат 1. Вакил, агар ин дар шартнома пешбинӣ гардида бошад ё агар вобаста ба ҳолатҳо вакил маҷбур шуда

бошад, ки бо мақсади ҳифзи манфиатҳои ваколатдиҳанда ин корро анҷом диҳад, ҳуқуқ дорад иҷрои супоришро ба дигар шахс (муовин) вогузорад.

2. Вакиле, ки иҷрои супоришро ба дигар шахс вогузоштааст, бояд фавран ваколатдиҳандаро огоҳ созад.

Ваколатдиҳанда ҳуқуқ дорад муовинашро, ки вакил интихоб кардааст, ба истиснои ҳолатҳое, ки чунин муовин дар шартнома номбар шудааст, рад намояд.

3. Агар муовини вакил дар шартнома номбар шуда бошад барои пешбурди корҳо аз ҷониби муовинаш вакил ҷавобгар намебошад.

4. Агар дар шартнома пешбурди корҳо аз ҷониби муовин пешбинӣ шуда, вале муовин дар он номбар нагардида бошад вакил барои кирдорҳои гунаҳкоронаи муовини худ ҷавобгар намебошад.

5. Агар дар шартнома пешбурди корҳо аз ҷониби муовини вакил пешбинӣ нагардида бошад, вакил барои ҳама гуна амали мувоини худ ҷавобгар аст.

Моддаи 918. Rатъи шартномаи супориш 1.Шартномаи супориш ҳамзамон бо асосҳои умумии қатъи eҳдадорӣ дар ҳолатҳои зайл қатъ мегардад: 1) аз ҷониби ваколатдиҳанда бекор кардани он; 2) рад кардани вакил; 3) марги ваколатдиҳанда ё вакил, uайри қобили амал, қобили маҳдуди амал ё бедарак uоиб шуда

эътироф намудани яке аз онҳо. 2. Агар вакил аз шартнома таҳти чунин шартҳое даст кашида бошад, ки ваколатдиҳанда имкон надорад

eро иваз намояд ё ба таври дигар манфиатҳои худро таъмин кунад, вакил вазифадор аст, зарари вобаста бо қатъи шартнома расонидашударо ҷуброн намояд.

3. Агар вакил дар бораи қатъи шартномаи супориш намедонист ва дониста ҳам наметавонист, дар ин сурат амали e, ки қонунан тибқи супориши ваколатдиҳанда анҷом дода шудааст, ваколатдиҳанда (вориси ҳуқуқии e)‐ро нисбат ба ашхоси сеюм ва вакил eҳдадор месозад.

4. Тарафе, ки аз шартнома бо вакили ба сифати соҳибкор баромадкунанда даст кашидааст, агар дар шартнома мeҳлати нисбатан бештар пешбинӣ нагардида бошад, бояд тарафи дигарро дар мeҳлати як моҳ пештар аз қатъи шартнома огоҳ созад.

Ҳангоми азнавтаъсисдиҳии шахси ҳуқуқӣ, ки намояндаи тиҷоратӣ мебошад, ваколатдиҳанда ҳуқуқ дорад супоришро бидуни чунин огоҳонии пешакӣ бекор кунад.

Моддаи 919. Оқибатҳои қатъи шартномаи супориш 1. Агар шартномаи супориш то лаҳзаи аз ҷониби вакил пурра иҷро гардидани он қатъ карда шуда

бошад, ваколатдиҳанда eҳдадор аст ба вакил хароҷоти вобаста ба иҷрои супоришро ҷуброн намояд ва агар вакил ба подошпулӣ ҳақ дошта бошад, инчунин мутаносибан ба кори иҷронамудааш бояд ба e подошпулӣ пардохта шавад. Ин қоида нисбат ба супорише, ки вакил баъди фаҳмидани қатъ гардидани супориш иҷро кардааст ё мебоист донад, татбиқ намегардад.

2. Аз ҷониби ваколатдиҳанда бекор кардани супориш барои ҷуброни зараре, ки бо қатъи шартнома ба вакил расонида шудааст, ба истиснои ҳолатҳои қатъи шартнома бо вакиле, ки ба сифати соҳибкор фаъолият мекунад, асос буда наметавонад.

3. Радди вакил аз иҷрои супориши ваколатдиҳанда, ба истиснои ҳолатҳои саркашии вакил вобаста ба шароите, ки ваколатдиҳанда аз имконияти ба таври дигар таъмин намудани манфиатҳои худ маҳрум шудааст, инчунин ҳолатҳои қатъи шартнома аз ҷониби вакиле, ки ба сифати соҳибкор баромад мекунад, барои ҷуброни зарари вобаста бо қатъи шартнома ба ваколатдиҳанда расонидашуда асос буда наметавонад.

Моддаи 920. Ворисии ҳуқуқӣ дар шартномаи супориш 1. Дар сурати фавти вакил ворисони он ё дигар ашхосе, ки ба зиммаашон таъмини ҳифзи амволи

меросӣ гузошта шудааст, вазифадоранд ваколатдиҳандаро дар мавриди қатъи шартномаи супориш огоҳ созанд ва ҷиҳати ҳифзи амволи ваколатдиҳанда тадбирҳои зарурӣ андешанд, аз ҷумла ашё, инчунин ҳуҷҷатҳои вакилро ҳифз кунанд ва сипас онҳоро ба e супоранд.

Чунин eҳдадорӣ инчунин ба зиммаи барҳамдиҳандаи шахси ҳуқуқӣ, ки вакил мебошад, низ гузошта мешавад.

2. Ҳангоми азнавтаъсисдиҳии шахси ҳуқуқие, ки ба сифати намоянда амал мекунад, ваколатдиҳанда бояд бетаъхир тибқи моддаи 61 ҳамин Кодекс огоҳ карда шавад. Дар ҳолати зикргардида, агар ваколатдиҳанда дар мeҳлатҳои мувофиқ дар мавриди аз ҷониби e рад кардани шартнома иттилоъ надиҳад, ҳуқуқ ва eҳдадориҳои чунин шахси ҳуқуқӣ ба вориси ҳуқуқии e мегузарад .

БОБИ 46.Фаъолият ба манфиати uайр бидуни супориш Моддаи 921.Фаъолият ба манфиати uайр бидуни супориш 1. Шахсе, ки ба манфиати uайр бидуни супориши e амал мекунад, бояд бо аввалин имконият шахси

манфиатдорро огоҳ созад. Агар шахси манфиатдор ин амалро маъқул шуморад, минбаъд нисбат ба муносибати тарафҳо қоидаҳо оид ба шартномаи супориш татбиқ мегардад. Ҳангоми маъқул надонистани амалҳои зикргардида масъулият ба зиммаи шахсе гузошта мешавад, ки бидуни супориш амал кардааст.

2. Ҳангоми имконнопазирии огоҳ сохтани шахси манфиатдор шахсе, ки амалро бидуни супориш оuоз кардааст, бояд онро то ба охир расонад ва ҷиҳати пешгирии оқибатҳои манфии чунин амал барои ин шахс тамоми тадбирҳои ба e вобастаро андешад. Дар айни замон шахсе, ки бидуни супориш амал мекунад, бояд ҳамаи он чизеро, ки вобаста ба пешбурди кор алоқаманд аст, аз ҷумла eҳдадории бастани аҳдҳоро ба зиммаи худ гирад.

3. Агар шахсе, ки ба манфиати шахси дигар бидуни супориши e амал мекунад, бо аввалин имкон шахси манфиатдорро огоҳ насозад, e ҳуқуқ надорад ҷуброни хароҷоташро талаб кунад.

4.Шахсе, ки бидуни супориш ба манфиати uайр амал мекунад, бояд амали оuознамудаашро инчунин дар ҳолати фавти шаҳрванд ё қатъ гардидани шахси ҳуқуқие, ки ба манфиати e фаъолияти дахлдор иҷро мегардид, то лаҳзае, ки ворисон (ворисони ҳуқуқӣ)‐и шахси манфиатдор наметавонанд eро иваз намоянд, идома диҳад.

Моддаи 922. Бастани аҳд ба манфиати uайр 1. Eҳдадорӣ оид ба аҳди ба манфиати uайр басташуда ба шахсе, ки ба манфиати e аҳд анҷом дода

шудааст, агар тарафи дигар ҳангоми бастани аҳд медонист ё бояд медонист, ки аҳд ба манфиати uайр баста шудааст, аз лаҳзаи аз ҷониби e маъқул донистани ин аҳд ба вай мегузарад.

Ҳангоми тибқи чунин аҳд гузаштани eҳдадорӣ ба шахсе, ки ба манфиати он баста шуда буд, ба охирин бояд ҳуқуқ ба ин аҳд низ дода шавад.

2.Шахсе, ки аҳд бастааст, метавонад то лаҳзаи ба e ҷуброн намудани хароҷоти вобаста ба фаъолияташ ба манфиати uайр додани ҳуқуқро боздорад.

Моддаи 923. Eҳдадории шахсе, ки ба манфиаташ бидуни супориш фаъолият анҷом дода шудааст

1. Шахсе, ки ба манфиаташ бидуни супориш фаъолият анҷом дода шудааст, eҳдадор аст ба шахси ба манфиати e амалкарда хароҷоти зарурӣ ва зарари воқеии расонидашударо ҷуброн намояд. Eҳдадории зикргардида инчунин дар ҳолате ки амал ба манфиати uайр мувофиқ бошад ҳам, вале натиҷаи дарназардошташуда ба даст наомадааст, нигоҳ дошта мешавад.

2. Агар фаъолияти шахс мустақиман ба таъмини манфиатҳои шахси дигар равона нашуда бошад, аз ҷумла ҳатто агар шахс саҳван дар назар дошта бошад, ки ба манфиати худ амал мекунад, суд ҳангоми ҳалли масъалаи ситонидани хароҷот ва андозаи он бояд он фоидаеро, ки амали шахси фаъолияти дахлдорро анҷомдода фароҳам овардаааст, ба инобат гирад.

3. Дар ҳолатҳое ки агар амал ба манфиати uайр ба доираи фаъолияти соҳибкории e марбут аст, он метавонад ҳамзамон бо ҷуброни зарари воқеӣ, инчунин подошпулии мутаносибро пардозад.

Моддаи 924. Xуброни зараре, ки вобаста ба фаъолият ба манфиати uайр расонида шудааст Муносибат вобаста ба ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи фаъолият ба манфиати uайр расонида шудааст,

мутобиқи боби 55 ҳамин Кодекс (деликтҳо) танзим карда мешаванд.

Моддаи 925. Xуброни хароҷоти вобаста ба пешгирии зарар ба амволи ашхоси дигар Агар шахс бидуни ваколатҳои дахлдор таҳдиди воқеии вобаста ба расонидани зарар ба амволи ашхоси

дигарро дар шароите, ки имконнопазирии огоҳонии онҳоро оид ба чунин таҳдид истисно менамуд, пешгирӣ карда бошад, ҳуқуқ дорад аз ин ашхос ҷуброни хароҷоти зарурӣ, инчунин дигар зарари воқеии вобаста ба онро талаб намояд.

Моддаи 926. Ҳисоботдиҳии шахсе, ки ба манфиати uайр амал кардааст Шахси ба манфиати uайр амалнамуда вазифадор аст ба шахсе, ки ба манфиати e фаъолиятро анҷом

додааст, бо зикри даромади бадастоварда, хароҷот ва зарари расонидашуда ҳисобот диҳад.

БОБИ 47. Комиссия Моддаи 927. Шартномаи комиссия 1. Тибқи шартномаи комиссия як тараф (комиссионер) eҳдадор мешавад бо супориши тарафи дигар

(комитент) бо подошпулӣ як ё якчанд аҳдро бо номи худ, вале аз ҳисоби комитент анҷом диҳад. Мутобиқи аҳди бо шахси сеюм бастаи комиссионер, ҳарчанд агар комитент дар аҳд ном бурда шуда ё

бо шахси сеюм мустақиман ҷиҳати иҷрои аҳд муносибат барқарор карда бошад ҳам, комиссионер ҳуқуқ ба даст меорад ва eҳдадор мегардад.

2. Шартномаи комиссия ба мeҳлати муайян ё бидуни муайян кардани мeҳлати он бо зикри маҳалли иҷро ё бидуни зикри маҳалли иҷро баста шуданаш мумкин аст.

3. Тибқи қонун ё дигар санадҳои ҳуқуқӣ пешбинӣ шудани мушаххасоти навъҳои алоҳидаи шартномаи комиссия мумкин аст.

4.Шартномаи комиссия бояд дар шакли хаттӣ баста шавад.

Моддаи 928. Подошпулии комиссионӣ Комитент вазифадор аст ба комиссионер подошпулӣ диҳад ва дар ҳолати пешбининамудаи моддаи

939 ҳамин боб инчунин ба андозаи муқаррарнамудаи шартнома подошпулии иловагӣ пардозад. Агар дар шартнома ин андоза пешбинӣ нагардида бошад ва вобаста ба шарти он муайян карда шуданаш ҳам имконнопазир бошад, андозаи подошпулӣ тибқи қисми 3 моддаи 456 ҳамин Кодекс муқаррар карда мешавад.

Агар шартномаи комиссия бо сабабҳои вобаста ба комитент иҷро нагардида бошад, комиссионер ҳуқуқи худро ба подошпулии комиссионӣ, инчунин ҷуброни хароҷоти масрафшуда нигоҳ медорад.

Моддаи 929. Ҳуқуқ ва eҳдадориҳои комиссионер вобаста ба аҳд бо ашхоси сеюм 1. Вобаста ба аҳди бо шахси сеюм анҷомдодаи комиссионер, ҳарчанд комитент дар аҳднома номбар

шуда буд ё бо шахси сеюм мустақиман оид ба аҳд муносибат дошт, комиссионер ҳуқуқ ва eҳдадорӣ ба даст меорад.

2. Тибқи талаби комитент комиссионер вазифадор аст ба e ҳуқуқи чунин аҳдро супорад ва eро аз додани ҳуқуқи шахси сеюме, ки бо e аҳд анҷом дода шудааст, огоҳ созад. Охирин ҳуқуқ надорад ба муқобили талаботи комитент, ки ба талаботаш нисбат ба комиссионер асос ёфтааст ва аз ҳамин аҳд барнамеояд, эътироз пешниҳод кунад.

Моддаи 930. Иҷрои супориши комиссионӣ

1. Комиссионер бояд тамоми eҳдадориҳоро анҷом диҳад ва тамоми ҳуқуқҳои худро, ки аз аҳди бо ашхоси сеюм басташуда бармеояд, татбиқ намояд.

2. Комиссионер бояд супориши қабулкардаашро мутобиқи дастури комитент ва ҳангоми дар шартнома мавҷуд набудани чунин супориш тибқи анъанаҳои муомилоти корӣ ё талаботи маъмулан пешниҳодшаванда бо шартҳои барои комитент нисбатан муфид анҷом диҳад. Агар комиссионер аҳдеро нисбат ба он, ки комитент супориш дода буд, бо шартҳои нисбатан муфид анҷом дода бошад, дар ин сурат фоида байни онҳо баробар тақсим карда мешавад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

3. Комиссионер дар назди комитент ба истиснои ҳолате, ки комиссионер ҳангоми интихоби e дурандешии зарурӣ зоҳир накардааст ё кафолати иҷрои аҳдро ба зиммаи худ гирифтааст, барои аз ҷониби шахси сеюм иҷро нашудани аҳд (делкредер) ҷавобгар намебошад.

4. Дар сурати аз ҷониби шахси сеюм вайрон кардани аҳде, ки комиссионер бо e бастааст, комиссионер вазифадор аст фавран комитентро огоҳ намуда, далелҳои заруриро ҷамъоварӣ ва таъмин намояд.

5. Комитенте, ки дар мавриди аз ҷониби шахси сеюм вайрон кардани аҳди бо e бастаи комиссионер огоҳ шудааст, ҳуқуқ дорад дар асоси ҳамин аҳд ба e додани талаботи комиссионерро нисбат ба шахси сеюм талаб намояд.

Моддаи 931. Субкомиссия 1. Комиссионер ҳуқуқ дорад бо дигар шахс шартномаи субкомиссия (комиссияи фаръӣ) ба имзо

расонад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар айни замон барои амали субкомиссионер дар назди комитент масъул монад.

Тибқи шартномаи субкомиссия комиссионер, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи 929 ҳамин Кодекс ҳуқуқ ва eҳдадориҳои комитентро нисбат ба субкомиссионер ба даст меорад.

Дар ҳолатҳое ки қонун анҷом додани ин ё он аҳдро танҳо барои ашхоси махсус ваколатдоршуда иҷозат медиҳад,шартномаи субкомиссия танҳо бо чунин шахс баста шуданаш мумкин аст.

2. То қатъ гардидани шартномаи субкомиссия, агар дар шартномаи байни комитент бо комиссионер тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, комитент ҳуқуқ надорад мустақилона бо субкомиссионер муносибат барқарор намояд.

Моддаи 932.Нархи амволе, ки комиссионер мефурeшад Нархи амволе, ки комиссионер мефурeшад, агар дар қонун, санадҳои дигари меъёрӣ ё шартномаи

комиссия тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, тибқи созишнома бо комитент муайян карда мешавад.

Моддаи 933. Сарфи назар кардан аз супориши комитент 1. Комиссионер ҳуқуқ дорад дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 930 ҳамин Кодекс аз супориши

комитент сарфи назар кунад. 2. Комиссионере, ки амволро нисбат ба нархи бо комитент мувофиқашуда арзонтар фурeхтааст, агар

исбот карда натавонад, ки e имконияти бо нархи мувофиқашуда фурeхтани молро надошт ва бо нархи арзон фурeхтани мол eро аз зарари бештаре эмин дошт, инчунин исбот намояд, ки имконият надошт розигии пешакии комитентро дар мавриди риоя кардани супориши e гирад eҳдадор аст ба охирин фарқияти байни нархро пардозад.

3. Агар комиссионер молро аз нархи бо комитент мувофиқашуда бо нархи баландтар харидорӣ намояд, комитенте, ки намехоҳад чунин молро қабул кунад вазифадор аст бетаъхир, бо гирифтани огоҳинома дар хусуси бастани аҳд бо шахси сеюм ба комиссионер дар маврид арз кунад. Дар акси ҳол моли харидашуда аз ҷониби комитент қабулгардида эътироф карда мешавад.

Агар комиссионер хабар диҳад, ки фарқияти байни нархро ба ҳисоби худ қабул мекунад, комитент ҳуқуқ надорад аз аҳди ба манфиати e басташуда даст кашад.

Моддаи 934. Ҳуқуқ ба амволе, ки мавзeи комиссия мебошад 1. Амволе, ки аз комиссионер ба комитент расидаст ё комиссионер онро аз ҳисоби комитент харидааст,

моликияти комитент мебошад. 2. Комиссионер ҳуқуқ дорад то пардохти маблаuи тибқи шартномаи комиссия ба e тааллуқдошта

ашёеро, ки мувофиқи аҳди имзонамудаи комиссионер бояд ба комитент ё шахси сеюм дода шавад, нигоҳ дорад.

3. Дар сурати uайри қобили пардохт (муфлис) эълон кардани комитент ҳуқуқи зикршудаи комиссионер қатъ гардида, талаботи e нисбат ба комитент дар доираи арзиши ашёе, ки e нигоҳ доштааст, мутобиқи моддаҳои 388‐389 ҳамин Кодекс баробар бо талаботи бо замонат таъмингардида қонеъ гардонида мешавад.

Моддаи 935. Аз ҷониби комиссионер нигоҳ доштани маблаuҳои ба комитент тааллуқдошта Комиссионер ҳуқуқ дорад маблаuҳои тибқи шартномаи комиссия ба вай тааллуқдоштаро аз ҳамаи

маблаuҳое, ки ба e аз ҳисоби комитент ворид гардидаанд, нигоҳ дорад.

Моддаи 936. Масъулияти комиссионер барои гум кардан, камомад ё зарар дидани амволи комитент

1. Комиссионер дар назди комитент барои ҳар як камбудие, ки боиси гум кардан, камомад ё зарар дидани амволи дар назди e будаи комитент шудааст, масъулият дорад.

2. Агар ҳангоми аз ҷониби комиссионер қабул кардани моли фиристодаи комитент ё ба комиссионер расидани мол барои комитент дар ин амвол ба мушоҳида расидани норасогиҳое, ки ҳангоми аз назаргузаронии зоҳирӣ ошкор карда шуданаш мумкин аст, инчунин ҳангоми аз ҷониби ин ё он шахс расонидани зарар ба амволи комитент, ки дар назди комиссионер мебошад, комиссионер бояд ҷиҳати ҳифзи ҳуқуқи комитент тадбирҳо андешад, далелҳои зарурӣ ҷамъ оварад ва бетаъхир комитентро огоҳ созад.

3. Комиссионере, ки моли дар наздаш мавҷудбудаи комитентро суuурта накардааст, барои ин танҳо дар ҳолатҳое ҷавобгар аст, ки агар комитент суuурта кардани амволро супориш додааст ва ё суuуртаи чунин амвол бо ҳукми қонун ҳатмӣ мебошад.

Моддаи 937. Ҳисоботи комиссионер Бо иҷро намудани супориш комиссионер вазифадор аст ба комитент ҳисобот диҳад ва ҳамаи он чизи

тибқи шартномаи комиссия гирифтаашро супорад. Комитенте, ки вобаста ба ҳисобот эътироз дорад, бояд дар ҷараёни сӣ рeз аз рeзи гирифтани ҳисобот, агар дар созишномаи тарафҳо тартиби дигаре набошад, ба комиссионер онро арз намояд. Дар акси ҳол, дар сурати набудани созишномаи дигар ҳисобот қабулгардида ба шумор меравад.

Моддаи 938. Rабули иҷро аз ҷониби комитент Комитент eҳдадор аст: ‐ аз комиссионер ҳамаи иҷрои вобаста ба супоришро қабул намояд; ‐ амволи барои e бадастовардаи комиссионерро аз назар гузаронад ва охиринро бетаъхир оид ба

норасоиҳои дар ин амвол ошкоргардида огоҳ созад; ‐ комиссионерро ҷиҳати иҷрои eҳдадориҳои комиссионӣ, ки дар назди шахси сеюм оид ба иҷрои

супориш ба зиммаи худ гирифта буд, бо ҳамаи чизҳои зарурӣ (маҳсулотсупорӣ, гузаронидани маблаuи пулӣ ва uайра) таъмин намояд.

Моддаи 939. Xуброни хароҷот вобаста ба иҷрои супориши комиссионӣ Комитент вазифадор аст ба uайр аз пардохти маблаuи комиссионӣ ва дар ҳолатҳои дахлдор инчунин

подошпулии иловагӣ барои делкредере ба комиссионер маблаuҳои вобаста ба иҷрои супоришро ҷуброн намояд.

Комиссионер, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқ надорад хароҷоти вобаста ба ҳифзи амволи комитентро, ки дар наздаш мавҷуд аст, ҷуброн намояд.

Моддаи 940. Бекор кардани супориш аз ҷониби комитент 1. Комитент ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳза супориши ба комиссионер додаашро бекор кунад. Дар айни

замон зарари ба комиссионер вобаста бо бекор кардани супориш расонидашуда ҷуброн карда мешавад. 2. Дар сурати бекор кардани супориш комитент вазифадор аст амволи дар назди комиссионер

мавҷударо дар ҷараёни як моҳ аз лаҳзаи бекор кардани супориш, агар дар шартнома мeҳлати дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ихтиёрдорӣ намояд. Агар комитент ин eҳдадориро анҷом надиҳад, комиссионер ҳуқуқ дорад амволро барои нигаҳбонӣ супорад ё онро бо нархи ҳаддалимкон барои комитент муфидтар ба фурeш расонад.

Моддаи 941. Радди иҷрои супориш аз ҷониби комиссионер 1. Комиссионер ба истиснои ҳолатҳое, ки аз ҷониби комитент вайрон кардани иҷрои eҳдадориҳои худ

боиси имконнопазирии иҷрои супориши мутобиқи дастури комитент пешниҳодгардида мегардад ё имконнопазирии иҷро дар натиҷаи ҳолатҳои дигаре ба миён меояд, ки барои онҳо комиссионер ҷавобгар намебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқ надорад иҷрои супориши қабулкардаашро рад намояд.

Комиссионер вазифадор аст комитентро дар мавриди радди худ ба таври хаттӣ огоҳ созад ва барои амволи дар назди e қарордоштаи комитент тадбирҳо андешад.

Комитенте, ки дар мавриди аз ҷониби комиссионер рад карда шудани иҷрои супориш огоҳ карда шудааст, агар дар шартнома мeҳлати дигаре пешбинӣ нагардида бошад, бояд амволи дар назди комиссионер мавҷудбударо дар ҷараёни як моҳ аз рeзи гирифтани огоҳинома ихтиёрдорӣ намояд. Агар e ин eҳдадориро иҷро накунад комиссионер ҳуқуқ дорад амволро барои нигаҳбонӣ супорад ё онро бо нархи ҳаддалимкон барои комитент муфидтар ба фурeш расонад.

2. Комиссионере, ки дар натиҷаи аз ҷониби комитент иҷро накардани eҳдадорӣ аз иҷрои супориш даст кашидааст, барои подошпулии комиссионӣ, инчунин ҷуброни ҳамаи хароҷотҳо ҳуқуқи худро нигоҳ медорад.

3. Агар дар шартномаи комиссия тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, комиссионере, ки аз иҷрои супориш даст кашидааст, ҳуқуқи худро ба подошпулии комиссионӣ барои аҳдҳои то қатъ гардидани шартнома бастааш, инчунин ба ҷуброни хароҷоти то ин лаҳза масрафнамудааш нигоҳ медорад.

Моддаи 942. Rатъи шартномаи комиссия Шартномаи комиссия ба uайр аз тибқи асосҳои умумӣ инчунин дар ҳолатҳои зайл қатъ мегардад: 1) аз ҷониби комитент рад кардани иҷрои шартнома; 2) аз ҷониби комиссионер рад кардани иҷрои шартнома; 3) фавти комиссионер, uайри қобили амал, қобили амали маҳдуд, бедарак uоиб шудан ё uайри қобили

пардохт (муфлис) эътироф намудани он.

БОБИ 48. Идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол Моддаи 943.Шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол 1. Тибқи шартномаи ба боварӣ асосёфтаи амвол як тараф (муассиси идора) ба тарафи дигар (сардори

ваколатдор) барои мeҳлати муайян барои идораи ба боварӣ асосёфта амвол медиҳад ва тарафи дигар eҳдадор мешавад, ки идораи ин амволро ба манфиати муассиси идора ё шахси зикрнамудаи он (бадастоварандаи фоида) анҷом диҳад.

Додани амвол ба идораи ба боварӣ асосёфта боиси ба сардори ваколатдор гузаштани ҳуқуқи моликият ба ин амвол намегардад.

2. Идораи ба боварӣ асосёфтаи амволро ба роҳ монда истода, сардори ваколатдор ҳуқуқ дорад вобаста ба ин амвол тибқи шартнома ҳама гуна амали ҳуқуқӣ ва амалиро вобаста ба идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол ба манфиати бадастоварандаи фоида анҷом диҳад.

Тибқи қонун ё шартнома нисбат ба амалҳои алоҳидаи вобаста ба идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол маҳдудиятҳо пешбинӣ гардиданаш мумкин аст.

3. Аҳдҳои вобаста ба амволи таҳти идораи ба боварӣ асосёфта супурдашударо сардори ваколатдор аз номи худ ва дар айни замон бо зикри он, ки он ба сифати чунин сардор баромад мекунад, анҷом медиҳад. Чунин шартҳо, агар ҳангоми иҷрои амале, ки ба таври хаттӣ ба расмият даровардани онро талаб намекунад, тарафи дигар дар мавриди анҷом дода шудани он аз ҷониби сардори ваколатдор ба ҳамин сифат огоҳ карда шуда бошад ва дар ҳуҷҷатҳои хаттӣ бошад, баъди зикри ном ё сардори ваколатдор гузошта шудани сабти “С.В.” риоягардида ҳисобида мешаванд.

Ҳангоми набудани сабт оид ба амали сардори ваколатдор ба ҳамин сифат сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм шахсан масъул буда, дар назди онҳо танҳо ба амволи ба e тааллуқдошта ҷавобгар аст.

Моддаи 944.Объекти идораи ба боварӣ асосёфта 1. Объекти идораи ба боварӣ асосёфта корхона ва дигар комплексҳои амволӣ, иншооти алоҳида, ки ба

амволи uайриманқул марбутанд, коuазҳои қиматнок, ҳуқуқҳое, ки бо коuазҳои қиматноки бидуни санад тасдиқ карда шудаанд, ҳуқуқҳои мустасно ва дигар амвол буда метавонанд.

2. Амволе, ки таҳти пешбурди хоҷагидорӣ ё идораи оперативӣ қарор дорад, наметавонад барои идораи ба боварӣ асосёфта дода шавад.

Моддаи 945. Асосҳои ба миён омадан (таъсис додан)‐и идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол Идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол дар асосҳои зайл ба миён меояд (таъсис дода мешавад): 1) дар асоси шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол, ки байни муассис ва сардори ваколатдор

баста шудааст; 2) васиятномае, ки дар он иҷрокунандаи васият таъин гардидааст (сардори ваколатдор); 3) қарори суд; 4) қарори мақоми васоят ва парасторӣ дар мавриди муқаррар намудани васояти амволи шахси таҳти

васоят; 5) дар асоси дигар далелҳои ҳуқуқии пешбининамудаи қонунҳо.

Моддаи 946. Субъектҳои идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол Муассиси идора аз инҳо иборат аст: 1) молики амвол; 2)шахси дорои ҳуқуқи умрбод соҳибӣ кардани қитъаи замини меросӣ; 3) мақоми ваколатдори давлатӣ ‐ нисбат ба амволе, ки таҳти моликияти давлат қарор дорад; 4) дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ‐ нотариус, мақоми васоят ва парасторӣ, суд ё дигар мақоми

ба он ваколатдор. 2. Сардори ваколатдор метавонанд чунин ашхос бошанд: 1)шаҳрванд; 2)шахси ҳуқуқӣ. Таъини сардори ваколатдор метавонад танҳо бо ризоияти e сурат гирад. 3. Бадастоварандаи фоида ба истиснои соҳиби ваколатдор ҳар гуна шахси дигаре буда метавонад.

Моддаи 947.Шартҳои муҳими шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол 1.Шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол бояд инҳоро пешбинӣ намояд: ‐ номгeи амволе, ки барои идора дода мешавад; ‐ зикри бадастоварандаи фоида; ‐ мeҳлатҳои ҳисобот додани сардори ваколатдор; ‐ шахсе, ки дар ҳолати қатъи идора амволро мегирад; ‐ андоза ва шакли мукофотонии сардор. Ҳангоми мавҷуд набудани шартҳои зикргардида шартнома бастанашуда ба ҳисоб меравад. 2.Шартнома ба мeҳлати на бештар аз 5 сол баста мешавад. Ҳангоми мавҷуд набудани аризаи як тараф

оид ба қатъ ё таuйир додани шартнома баъди хатми мeҳлати амал, он ба ҳамон мeҳлат ва бо ҳамон шартҳое, ки дар шартнома пешбинӣ гардида буд, тамдидшуда ба ҳисоб меравад.

Барои навъҳои алоҳидаи амволе, ки барои идора дода мешавад, дар қонунҳо мeҳлатҳои дигари ниҳоии амали шартнома муқаррар шуданашон мумкин аст.

Моддаи 948.Шакли шартнома 1.Шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол дар шакли хаттӣ баста мешавад. 2. Шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амволи uайриманқул тибқи шакл ва тартиби

пешбининамудаи шартнома дар бораи бегона кардани амволи uайриманқул баста мешавад. 3. Риоя накардани шакли шартнома ё мавҷуд набудани бақайдгирии он ба амволи uайриманқул боиси

беэътибории он мегардад.

Моддаи 949. Амволи махсусе, ки таҳти идораи ба боварӣ асосёфта қарор дорад 1. Амволи барои идораи ба боварӣ асосёфта додашуда аз дигар амвол муассиси идора, инчунин аз

амволи сардори ваколатдор махсус ҷудо карда мешавад. Ин амвол дар баланси алоҳидаи сардори ваколатдор инъикос гардида, нисбат ба он баҳисобгирии мустақим пеш бурда мешавад. Барои ҳисобу китоб оид ба фаъолияти вобаста ба идораи ба боварӣ асосёфта суратҳисоби махсуси бонкӣ кушода мешавад.

2. Ситонидани маблаu оид ба қарзҳои муассиси идора ба амволе, ки таҳти идораи ба боварӣ асосёфта интиқол дода шудааст, ба истиснои ҳолатҳои uайри қобили пардохт (муфлис) будани он шахс, иҷозат дода намешавад.

Моддаи 950. Идораи ба боварӣ асосёфтаи амволе, ки бо гаронии ҳуқуқи ашхоси сеюм фаро гирифта шудааст

1. Сардори ваколатдор бояд то баста шудани шартнома огоҳ карда шавад, ки амволи ба e таҳти идора интиқолдодашуда дорои гаронии ҳуқуқи ашхоси сеюм мебошад.

Ҳангоми вайрон кардани ин шарт сардори ваколатдор ҳуқуқ дорад, беэътибор донистани шартномаро бо ҷуброни зарари воқеӣ ва пардохти мутаносиби подошпулӣ талаб намояд.

2. Агар амволи барои идораи ба боварӣ асосёфта додашуда баъди бастани шартнома дорои гаронии ҳуқуқи ашхоси сеюм гардида бошад ва сардори ваколатдор дар мeҳлати мувофиқ огоҳ карда нашуда бошад, он ҳуқуқ дорад бекор кардани шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаро бо ҷуброни зарари воқеии расонидашуда ва пардохти подошпулии мутаносиб талаб намояд.

Моддаи 951. Ҳуқуқ ва eҳдадориҳои сардори ваколатдор 1. Аҳдҳоро вобаста бо амволи таҳти идора додашуда сардори ваколатдор аз номи худ бо зикри ҳатмии

он, ки e ба сифати чунин сардор баромад мекунад, анҷом медиҳад. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин зикр сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм шахсан eҳдадор гардида, дар назди онҳо танҳо бо амволи ба e тааллуқдошта ҷавобгар аст.

2. Ҳуқуқе, ки сардори ваколатдор дар натиҷаи анҷом додани амали вобаста ба идораи амвол ба даст овардааст, ба таркиби чунин амвол шомил мешавад. Eҳдадорие, ки дар натиҷаи аз ҷониби сардори ваколатдор анҷом додани чунин амал ба миён омадааст, аз ҳисоби амволи e иҷро карда мешавад.

3. Бегона кардан ё ба гарав гузоштании амволи uайриманқули барои идора додашударо сардори ваколатдор ҳуқуқ дорад танҳо дар он ҳолате, ки агар он дар шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол пешбинӣ гардидааст, анҷом диҳад.

4. Сардори ваколатдор ба муассис ва бадастоварандаи фоида оид ба фаъолияти хеш тибқи мeҳлат ва тартиби муқаррарнамудаи шартномаи ба боварӣ асосёфтаи амвол ҳисобот медиҳад.

Моддаи 952. Ба дигар кас додани идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол 1. Сардори ваколатдор идораи ба боварӣ асосёфтаи амволро ба uайри аз ҳолатҳои пешбининамудаи

қисми 2 ҳамин модда,шахсан анҷом медиҳад. 2. Сардори ваколатдор, агар вай барои ин тибқи шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол

ваколатдор шуда бошад ё розигии муассисро дар шакли хаттӣ гирифта бошад ё вобаста ба ҳолатҳо ҷиҳати таъмини манфиатҳои муассиси идора ё бадастоварандаи фоида ба ин кор маҷбур аст ва ҳамзамон имкон надорад дастури муассиси идораро дар мeҳлати мувофиқ гирад, метавонад ба шахси дигар супориш диҳад, ки аз номи сардори ваколатдор амали барои eҳдадории амвол заруриро анҷом диҳад.

Сардори ваколатдор барои амали шахси эътимодноки интихобнамудааш ҳамчун ба амали хеш ҷавобгар аст.

Моддаи 953.Масъулияти сардори ваколатдор 1. Сардори ваколатдоре, ки ҳангоми идораи амвол дар мавриди манфиатҳои бадастоварандаи фоида,

шахсе, ки ба он амвол таҳти ҳуқуқи моликият, ҳуқуқи соҳибии умрбоди ворисӣ, ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ таваҷҷeҳи зарурӣ зоҳир накардааст, барои ба даст овардани фоидаи аздастдодаашро дар давраи идораи амвол ҷуброн менамояд ва ба шахсе, ки амвол таҳти моликияти ҳуқуқи соҳибии умрбоди ворисӣ ё ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ карор дорад, зарари вобаста бо сабаби гум кардан, зарар расонидан ё нокифоя афзудани амволро, ки баъд аз қатъи идора бояд баргардонида шавад, бояд бо назардошти фарсудашавии мeътадили он ҷуброн намояд.

2. Дар сурати номатлуб анҷом додани идораи амвол шахсе, ки ба вай амвол тибқи ҳуқуқи моликият, ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё ҳуқуқи соҳибии умрбоди ворисӣ тааллуқ дорад, метавонад ба суд оид ба қатъи идора ва ҷуброни зарар талабот пешниҳод кунад.

3. Аҳде, ки сардори ваколатдор бо вайрон кардани маҳдудиятҳои ба e муқарраргардида анҷом додааст, агар ашхоси сеюми дар чунин аҳд иштирокдошта дар бораи ин маҳдудиятҳо намедонистанд ва дониста ҳам

наметавонистанд, дорои эътибор эътироф карда мешавад. Сардори ваколатдор дар чунин ҳолатҳо масъулияти пешбининамудаи қисми 1 ҳамин моддаро ба eҳда дорад.

4. Сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм бо амволи шахсии худ барои зарари вобаста бо амали номатлбуи худ дар идораи амвол расонидааш масъулияти субсидиарӣ дорад.

Моддаи 954.Подошпулӣ ба сардори ваколатдор Сардори ваколатдор ба подошпулии дар шартномаи идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол

пешбинигардида, инчунин ба ҷуброни хароҷоти зарурии ҳангоми идораи амвол масрафнамудааш аз ҳисоби амволи барои идора додашуда ё даромади аз истифодаи ин амвол ба даст оварда ҳуқуқ дорад.

Моддаи 955. Rатъи шартномаи идораи ба боварӣ асосёфта 1. Шартномаи идораи ба боварӣ асосёфта ҳамзамон бо асосҳои умумии қатъи eҳдадорӣ, инчунин дар

асосҳои зайл қатъ мегардад: 1) аризаи як тараф дар мавриди қатъи шартнома вобаста ба гузаштани мeҳлати он; 2) фавти шаҳрванде, ки бадастоварандаи фоида мебошад, барҳам додани шахси ҳуқуқӣ ‐

бадастовардани фоида, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад; 3) аз ҷониби бадастоварандаи фоида радди гирифтани фоида тибқи шартнома, агар дар шартнома

тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад; 4) фавти шаҳрванде, ки сардори ваколатдор мебошад, uайри қобили амал ё қобили маҳдуди амал,

uайри қобили пардохт, бедарак uоиб эътироф шудани он, барҳам хeрдани шахси ҳуқуқӣ ‐ сардори ваколатдор, uайри қобили пардохт эътироф кардани он;

5) аз ҷониби сардори ваколатдор ё муассис рад кардани иҷрои идора вобаста ба он, ки сардори ваколатдор имконият надорад шахсан идораи амволро анҷом диҳад;

6) аз ҷониби муассис рад кардани шартнома бо шарти ба сардори ваколатдор пардохт намудани подошпулии дар шартнома қайду шартшуда;

7) uайри қобили пардохт будани молики амвол; 8) бо қарори суд бекор кардани шартнома дар ҳолатҳои номатлуб анҷом додани eҳдадориҳо аз ҷониби

сардори ваколатдор; 9) тибқи дигар асосҳои пешбининамудаи қонун ё шартнома. 2. Ҳангоми қатъи идора амволе, ки таҳти идора мавҷуд аст, ба шахсе, ки ин амвол тибқи ҳуқуқи

моликият, ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё ҳуқуқи идораи оперативӣ тааллуқ дорад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, интиқол дода мешавад.

3. Ҳангоми қатъи шартнома бо ташаббуси яке аз тарафҳо тарафи дигар бояд дар мeҳлати на камтар аз се моҳ, агар дар шартнома мeҳлати дигаре пешбинӣ нагардида бошад, огоҳ карда шавад.

Моддаи 956. Барои идораи ба боварӣ асосёфта додани коuазҳои қиматнок Ҳангоми барои идораи ба боварӣ асосёфта додани коuазҳои қиматнок метавонад муттаҳид сохтани

коuазҳои қиматноке, ки аз ҷониби ашхоси мухталиф барои идораи ба боварӣ асосёфта дода шудааст, пешбинӣ карда шавад.

Салоҳияти сардори ваколатдор оид ба ихтиёрдории коuазҳои қиматнок дар шартномаи идораи ба боварӣ асосёфта муайян карда мешавад.

Мушаххасоти идораи ба боварӣ асосёфтаи коuазҳои қиматнок тибқи қонун муайян карда мешавад. Rоидаҳои ҳамин модда мутаносибан ба ҳуқуқҳои ба коuазҳои қиматноки бидуни санад тасдиқгардида

(моддаи 163) татбиқ карда мешаванд .

Моддаи 957.Идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол тибқи асосҳои пешбининамудаи қонун 1.Идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол метавонад инчунин дар ҳолатҳои зайл таъсис дода шавад: ‐ дар натиҷаи зарурати идораи доимии амволи таҳти васоят қарордошта, дар ҳолатҳои

пешбининамудаи моддаи 39 ҳамин Кодекс; ‐ дар асоси васиятномае, ки дар он иҷрокунандаи васият таъин гардидааст; ‐ тибқи дигар асосҳои пешбининамудаи қонун.

2. Rоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб мутаносибан нисбат ба идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол, ки тибқи асосҳои дар қисми 1 ҳамин моддаи зикргардида таъсис ёфтаанд, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз моҳияти чунин муносибатҳо барнаояд, татбиқ мегардад.

Дар ҳолатҳое ки идораи ба боварӣ асосёфтаи амвол мувофиқи асосҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида таъсис меёбад, ҳуқуқҳои муассиси идора, ки тибқи қоидаҳои ҳамин боб пешбинӣ гардидаанд, мутаносибан ба мақомоти васоят ва парасторӣ, иҷрокунандаи васият ё ба дигар шахсе, ки дар қонун зикр гардидааст, мегузарад.

БОБИ 49. Консессия (имтиёз)‐и тиҷоратӣ Моддаи 958.Шартномаи консессияи тиҷоратӣ 1. Тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ як тараф (дорандаи ҳуқуқ) eҳдадор мешавад, ки ба тарафи

дигар (истифодабаранда) бо пардохти подошпулӣ барои мeҳлати муайян ё бидуни зикри мeҳлат барои фаъолияти тиҷоратии истифодабаранда маҷмeи ҳуқуқҳои мустаснои барои истифода тааллуқдошта, аз ҷумла ҳуқуқи номи фирмавӣ ва (ё) аломати тиҷоратии дорандаи ҳуқуқ, ба иттилооти ҳифзшавандаи тиҷоратӣ, инчунин ба дигар объектҳои ҳуқуқи мустаснои дар шартнома пешбинишуда ‐ тамuаи мол, тамuаи хизматрасонӣ ва uайраро диҳад.

2. Шартномаи консессияи тиҷоратӣ истифодаи маҷмeи ҳуқуқи мустасно, эътибори корӣ ва таҷрибаи тиҷоратии дорандаи ҳуқуқро дар ҳаҷми пурра (аз ҷумла бо муқаррар намудани ҳаҷми ҳадди ақал ё ҳадди аксари истифода), бо зикр ё зикр накардани минтақаи истифода вобаста ба соҳаи муайяни фаъолияти тиҷоратӣ (фурeши моле, ки аз дорандаи ҳуқуқ гирифта шудааст ё истифодабаранда истеҳсол намудааст, анҷом додани дигар фаъолияти вобаста ба фурeш, иҷрои кор, хизматрасонӣ) пешбинӣ менамояд.

3. Тарафҳои консессияи тиҷоратӣ ташкилотҳои тиҷоратӣ ва шаҳрвандоне, ки ба сифати соҳибкорони инфиродӣ ба қайд гирифта шудаанд, буда метавонанд.

Моддаи 959. Шакл ва бақайдгирии шартномаи консессияи тиҷоратӣ 1.Шартномаи консессияи тиҷоратӣ бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. Риоя накардани шакли хаттии шартнома боиси беэътибор донистани он мегардад. Чунин шартнома

қурб надорад. 2. Шартномаи консессияи тиҷоратӣ аз ҷониби мақоми давлатии бақайдгиранда, ки бақайдгирии

шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродии дар шартнома ба сифати дорандаи ҳуқуқ баромадкунандаро анҷом медиҳад, ба қайд гирифта мешавад.

Агар дорандаи ҳуқуқ ба сифати шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар кишвари хориҷӣ ба қайд гирифта шуда бошад, бақайдгирии шартномаи консессияи тиҷоратро мақоме анҷом медиҳад, ки бақайдгирии шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродиро, ки истифодабаранда мебошад, ба қайд гирифтааст.

Шартномаи консессияи тиҷоратӣ барои истифодаи объекте, ки тибқи қонунҳои патент ҳифз карда мешаванд, инчунин бояд дар муассисаи бақайдгирии патент ва аломати мол ба қайд гирифта шаванд. Ҳангоми риоя накардани ин талабот шартнома қурб надорад.

Моддаи 960. Субконсессияи тиҷоратӣ 1. Дар шартномаи консессияи тиҷоратӣ ҳуқуқи истифодабаранда барои ба дигар ашхос иҷозат додани

истифодаи маҷмeи ҳуқуқҳои мустасно ё як қисми ин маҷмeъ дар асоси субконсессия, ки бо дорандаи ҳуқуқ мувофиқа шудааст ё дар шартномаи консессияи тиҷоратӣ муайян гардидааст, пешбинӣ шуданаш мумкин аст. Дар шартнома eҳдадории истифодабаранда барои ба мeҳлати муайян, ба теъдоди муайяни ашхос додани ҳуқуқи истифодаи ҳуқуқҳои зикргардида тибқи шартҳои субконсессия пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Шартномаи субконсессияи тиҷоратӣ наметавонад аз мeҳлати шартномаи консессияи тиҷоратӣ, ки дар асоси он баста шудаааст, ба мeҳлати бештаре баста шавад.

2. Агар шартномаи консессияи тиҷоратӣ беэътибор бошад, дар ин сурат ҳамаи шартномаи субконсессияи тиҷоратии дар асоси он баимзорасида низ беэътибор мебошанд.

3. Агар дар шартномаи консессияи тиҷоратӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, шартномае, ки барои мeҳлати муайян баста шудааст, дар сурати пеш аз мeҳлат қатъ кардани он ҳуқуқ ва eҳдадориҳои дорандаи ҳуқуқи дуюм оид ба шартномаи субконсессияи тиҷоратӣ (истифодабаранда тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ) ба дорандаи ҳуқуқ мегузарад, агар e қабули ҳуқуқ ва eҳдадориҳои вобаста ба ҳамин

шартномаро рад накунад. Ин қоида мутаносибан ҳангоми бекор кардани шартномаи консессияи тиҷоратӣ, ки бидуни зикри мeҳлат баста шудааст, татбиқ мегардад.

4. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, истифодабаранда барои зарари ба дорандаи ҳуқуқ вобаста ба амали истифодабарандагони дуюм расонидашуда масъулияти субсидиарӣ дорад.

5. Агар аз мушаххасоти субконсессия тартиби дигаре барнаояд, нисбат ба шартномаи субконсессияи тиҷоратӣ қоидаҳои шартномаи консессияи тиҷоратӣ пешбининамудаи ҳамин боб татбиқ карда мешавад.

Моддаи 961. Подошпулӣ тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ Подошпулӣ тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ аз ҷониби истифодабаранда ба дорандаи ҳуқуқ

дар шакли пардохтҳои собитшудаи якдафъаина ё давра ба давра, маблаuгузаронӣ аз даромад, илова кардани нарх ба нархи яклухти моле, ки дорандаи ҳуқуқ барои харида фурeхтан медиҳад ё дар шакли дигари пешбининамудаи шартнома пардохта шуданаш мумкин аст.

Моддаи 962. Eҳдадории дорандаи ҳуқуқ 1. Дорандаи ҳуқуқ eҳдадор аст: ‐ ба истифодабаранда ҳуҷҷатҳои техникию тиҷоратӣ ва дигар иттилооти ба e ҷиҳати анҷом додани

ҳуқуқи тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ додашуда заруриро диҳад, инчунин ба истифодабаранда ва кормандони он оид ба масъалаҳои вобаста ба татбиқи ин ҳуқуқҳо дастур диҳад;

‐ ба истифодабаранда иҷозатнома (литсензия)‐ҳои дар шартнома пешбинишударо диҳад ва тибқи тартиби муқарраргардида ба расмият даровардани онро таъмин намояд.

2. Агар дар шартномаи консессияи тиҷоратӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дорандаи ҳуқуқ вазифадор аст:

‐ бақайдгирии шартномаи консессияи тиҷоратиро (қисми 2 моддаи 959) таъмин намояд; ‐ ба истифодабаранда ба таври доимӣ мусоидати техникӣ ва машваратӣ, аз ҷумла дар таълим ва

такмили тахассусии кормандон мусоидат намояд; ‐ сифати мол (кор, хизматрасонӣ)‐ро, ки дар асоси шартномаи консессияи тиҷоратӣ аз ҷониби

истифодабаранда истеҳсол мешавад (иҷро карда мешавад, хизмат расонида мешавад), назорат кунад.

Моддаи 963. Eҳдадориҳои истифодабаранда Бо дарназардошти хосият ва мушаххасоти фаъолияте, ки истифодабаранда тибқи шартномаи

консессияи тиҷоратӣ анҷом медиҳад, истифодабаранда eҳдадор аст: ‐ ҳангоми анҷом додани фаъолияти пешбининамудаи шартнома номи фирмавӣ ва ё нишонаи

тиҷоратии дорандаи ҳуқуқро ба тарзи дар шартнома зикргардида истифода барад; ‐ сифати дахлдори маҳсулоти дар асоси шартнома баровардашаванда, иҷрои кор, сифати

хизматрасонии молҳои шабеҳ, кор ё хизматрасониеро, ки мустақиман аз ҷониби дорандаи ҳуқуқ истеҳсол, иҷро ё хизмат расонида мешавад, таъмин намояд;

‐ дастур ва нишондоди дорандаи ҳуқуқро, ки барои таъмини мутобиқати хусусият, усул ва шарти истифодаи маҷмeи ҳуқуқҳои мустасно вобаста ба он, ки чӣ тавр онро дорандаи ҳуқуқ истифода мебарад, аз ҷумла супоришҳоро вобаста ба ороиши намуди зоҳирӣ ва дохилии биноҳои тиҷоратӣ, ки аз ҷониби истифодабаранда ҳангоми татбиқи ҳуқуқи тибқи шартнома ба e додашуда истифода мешавад, риоя намояд;

‐ ба харидор (фармоишгар)‐он ҳамаи он хизматрасониҳои иловагиеро, ки онҳо ҳангоми ба даст овардан (фармоиш додан)‐и мол (кор, хизматрасонӣ) мустақиман аз дорандаи ҳуқуқ чашмдошт буданд, фароҳам орад;

‐ сирри истеҳсолии дорандаи ҳуқуқ ва дигар иттилооти тиҷоратии махфии аз e гирифташударо ошкор насозад;

‐ агар чунин eҳдадорӣ дар шартнома пешбинӣ гардида бошад, теъдоди қайду шартшудаи субконсессияро пешниҳод намояд;

‐ харидорон (фармоишгарон)‐ро бо усули ба онҳо нисбатан маълумтар дар мавриди он, ки e номи фирмавӣ, аломати тиҷоратӣ, тамuаи мол, тамuаи хизматрасонӣ ё дигар воситаҳои инфиродиро бо ҳукми шартномаи консессияи тиҷоратӣ анҷом медиҳад, огоҳ созад.

Моддаи 964.Маҳдуд сохтани ҳуқуқи тарафҳо тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ 1. Дар шартномаи консессияи тиҷоратӣ метавонад маҳдудиятҳои ҳуқуқи тарафҳо оид ба ҳамин

шартнома, аз ҷумла маҳдудиятҳои зайл пешбинӣ карда шаванд:

‐ eҳдадории дорандаи ҳуқуқ дар мавриди ба дигар ашхос надодани маҷмeи ҳуқуқҳои шабеҳи мустасно барои истифода дар ҳудуди ба истифодабаранда вобасташуда ё худдорӣ аз фаъолияти шабеҳи худӣ дар ин ҳудуд;

‐ eҳдадории истифодабаранда оид ба рақобат накардан бо дорандаи ҳуқуқ дар минтақае, ки амали шартномаи консессияи тиҷорат нисбат ба фаъолияти соҳибкории аз ҷониби истифодабаранда бо истифодаи ҳуқуқи мустаснои марбути дорандаи ҳуқуқ татбиқ мегардад;

‐ аз ҷониби истифодабаранда тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ рад кардани қабули ҳуқуқҳои шабеҳ аз рақибон (рақибони эҳтимолӣ);

‐ eҳдадории истифодабаранда дар мавриди бо дорандаи ҳуқуқ ба мувофиқа расонидани маҳалли ҷойгиронии иншооти тиҷоратӣ, ки ҳангоми анҷом додани ҳуқуқҳои мустаснои тибқи шартнома пешбинигардида истифода мегардад, инчунин ороиши намуди зоҳирӣ ва дохилии бино.

2. Шартҳои маҳдудкунанда бо талаби мақоми зиддиинҳисорӣ ё шахси дигари манфиатдор, агар ин шартҳо бо назардошти бозори дахлдор ва вазъи иқтисодии тарафҳо хилофи қонунҳои зиддиинҳисорӣ бошанд, беэътибор эътироф шуданашон мумкин аст.

Моддаи 965. Масъулияти дорандаи ҳуқуқ вобаста ба талаботе, ки нисбат ба истифодабаранда пешниҳод мегардад

Дорандаи ҳуқуқ вобаста ба талаботи нисбат ба истифодабаранда пешниҳодшуда дар мавриди номутобиқатии сифати мол (кор, хизматрасонӣ), ки аз ҷониби истифодабаранда тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ фурeхта мешавад (иҷро карда мешавад, хизмат расонида мешавад), масъулияти субсидиарӣ дорад.

Оид ба талаботе, ки ба истифодабаранда ҳамчун ба тайёркунандаи маҳсулоти (мол) дорандаи ҳуқуқ пешниҳод мегардад, дорандаи ҳуқуқ бо истифодабаранда муштарак ҷавобгар мебошад.

Моддаи 966. Ҳуқуқи истифодабаранда оид ба бастани шартномаи консессияи тиҷоратӣ ба мeҳлати нав

1. Истифодабарандае, ки ба таври матлуб eҳдадориҳои худро анҷом додааст, бо гузашти мeҳлати шартномаи консессияи тиҷоратӣ ҳуқуқ дорад тибқи ҳамон шарт ба мeҳлати нав шартнома бандад.

2. Дорандаи ҳуқуқ ҳақ дорад бастани шартномаи консессияи тиҷоратиро ба мeҳлати нав, ба шарте ки дар ҷараёни гузашти се сол аз рeзи бастани ҳамин шартнома он бо дигар ашхос чунин шартномаҳои консессияи тиҷоратии шабеҳро ба имзо нарасонад ва ба бастани чунин шартномаҳои субконсессияи тиҷоратӣ, ки амали онҳо дар минтақаҳои амали шартномаи қатъгардида паҳн мегардад розигӣ надиҳад, рад намояд. Дар сурате ки агар то гузашти мeҳлати сесола дорандаи ҳуқуқ хоҳиш дошта бошад, ки ба ягон шахс ҳамон ҳуқуқҳои барои истифодабаранда вобаста ба шартномаи қатъшуда додашударо пешкаш намояд, e вазифадор аст ба истифодбаранда пешниҳод намояд, ки шартномаи нав бандад.

Моддаи 967. Таuйир додани шартномаи консессияи тиҷоратӣ Шартномаи консессияи тиҷоратӣ метавонад тибқи қоидаҳои пешбининамудаи боби 28 ҳамин Кодекс

таuйир дода шавад.

Моддаи 968. Rатъи шартномаи консессияи тиҷоратӣ 1. Ҳар яке аз тарафҳои консессияи тиҷоратии бидуни зикри мeҳлат басташуда ҳуқуқ доранд дар ҳар

лаҳза бо огоҳонии тарафи дигар дар мeҳлати то шаш моҳ, агар дар шартнома мeҳлати бештаре пешбинӣ нагардида бошад,шартномаро рад намоянд.

2. Пеш аз мeҳлат қатъ намудани шартномаи консессияи тиҷоратӣ, ки бо зикри мeҳлат баста шудааст, инчунин бекор кардани шартномае, ки бидуни зикри мeҳлат баста шудааст, бояд тибқи тартиби муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 959 ҳамин Кодекс ба қайд гирифта шавад.

3. Дар сурати қатъи ҳуқуқи ба дорандаи ҳуқуқ тааллуқдошта ба номи фирмавӣ ва нишонаи тиҷоратӣ бидуни ивази онҳо бо ҳуқуқҳои нави мушобеҳ шартномаи консессияи тиҷоратӣ қатъ мегардад.

4. Ҳангоми uайри қобили пардохт (муфлис) эълон гардидани дорандаи ҳуқуқ ё истифодабаранда шартномаи консессияи тиҷоратӣ қатъ мегардад.

Моддаи 969. Дорои эътибор нигоҳ доштани шартномаи консессияи тиҷоратӣ ҳангоми таuйир ёфтани тарафҳо

1. Ба дигар шахс гузаштани кадом яке аз ҳуқуқҳои мустасное, ки ба маҷмeи ҳуқуқҳои мустаснои ба истифодабаранда додашуда шомиланд, барои таuйир ё бекор кардани шартномаи консессияи тиҷоратӣ асос буда наметавонад. Дорандаи нави ҳуқуқ дар қисмати ҳуқуқ ва eҳдадориҳои ба ҳуқуқи мустаснои ба e гузашта марбутанд, тарафи ин шартнома мегардад.

2. Дар сурати фавти дорандаи ҳуқуқ ҳуқуқ ва eҳдадориҳои e оид ба шартномаи консессияи тиҷоратӣ, ба шарти ба қайд гирифта шудани он ё дар ҷараёни шаш моҳ аз рeзи оuози мерос ба сифати соҳибкори инфиродӣ ба қайд гирифта шудани ворис, ба вориси e мегузарад. Дар акси ҳол шартнома қатъ мегардад.

Татбиқи ҳуқуқ ва иҷрои eҳдадориҳои дорандаи ҳуқуқи фавтида то аз ҷониби меросхeр қабул кардани ин ҳуқуқ ва eҳдадориҳо ё то лаҳзаи бақайдгирии меросхeр ба сифати соҳибкори инфиродӣ аз ҷониби сардоре, ки нотариус таъин менамояд, анҷом дода мешавад.

Моддаи 970.Оқибатҳои таuйир додани номи фирмавӣ ё нишонаи тиҷоратии дорандаи ҳуқуқ Дар сурати аз ҷониби дорандаи ҳуқуқ таuйир додани номи фирмавӣ ё нишонаи тиҷоратӣ, ки ҳуқуқи

истифодаи он ба маҷмeи ҳуқуқҳои мустасно шомил аст, агар истифодабаранда бекор кардани шартномаро талаб накунад, шартномаи консессияи тиҷоратӣ дар муносибат ба номи фирмавӣ ё нишонаи тиҷоратии дорандаи ҳуқуқ амал мекунад.

Моддаи 971. Оқибатҳои қатъи ҳуқуқи мустасно, ки истифодаи он тибқи шартномаи консессияи тиҷоратӣ дода шудааст

Агар дар давраи амали шартномаи консессияи тиҷоратӣ мeҳлати амали ҳуқуқи мустасно, ки истифодаи он тибқи ҳамин шартнома дода шудааст ё чунин ҳуқуқ вобаста ба дигар асос қатъ гардида бошад, ба истиснои муқаррароте, ки ба ҳуқуқи қатъшуда марбут аст, шартномаи консессияи тиҷоратӣ амали худро давом медиҳад ва истифодабаранда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқ дорад мутаносибан кам кардани подошпулии ба дорандаи ҳуқуқ тааллуқдоштаро талаб намояд.

Дар сурати ба номи фирмавӣ ё нишонаи тиҷоратӣ қатъ гардидани ҳуқуқҳои дорандаи ҳуқуқ оқибатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи 968 ва моддаи 970 ҳамин боб фаро мерасанд.

БОБИ 50. Нигаҳдошт 1.Муқаррароти умумии нигаҳдошт

Моддаи 972.Шартномаи нигаҳдошт 1. Тибқи шартномаи нигаҳдошт як тараф (нигаҳбон) eҳдадор мешавад, ки ашёи додаи тарафи дигар

(молгузор)‐ро нигаҳбонӣ мекунад ва ин ашёро беосеб бармегардонад. 2.Шартномаи нигаҳдошт аз лаҳзаи барои нигаҳдошт супурдани ашё басташуда эътироф мегардад.

Моддаи 973.Шартнома дар бораи ҷиҳати нигаҳдошт қабул кардани ашё 1. Нигаҳбоне, ки нигаҳдошти ашёро ба сифати соҳибкор ё шакли дигари фаъолияти касбӣ анҷом

медиҳад, метавонад тибқи шартнома eҳдадорӣ қабул кунад, ки ашёи молгузорро барои нигаҳдошт мегирад ва ашёи супурдаи молгузорро тибқи қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб нигаҳ медорад.

2.Молгузоре, ки ашёро дар мeҳлати тибқи шартнома пешбинигардида барои нигаҳдошт намесупорад, дар назди нигаҳбон барои зарари вобаста ба баргузор нашудани нигаҳдошт расонидашуда, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҷавобгар аст.

Молгузор, агар e дар мeҳлати мувофиқ оид ба радди хизмат нигаҳбонро огоҳ созад, барои ба нигаҳбонӣ надодани ашё аз ҷавобгарӣ озод карда мешавад.

3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар сурате ки агар ашё дар мeҳлати дар шартнома қайду шартшуда барои нигаҳдошт супурда нашавад ва агар ин мeҳлат муайян нагардида бошад, бо гузашти шаш моҳ аз рeзи бастани шартнома нигаҳбон аз eҳдадории барои нигаҳдошт қабул кардани ашё озод карда мешавад.

Моддаи 974.Шакли шартномаи нигаҳдошт 1. Дар ҳолатҳое ки шартномаи нигаҳдошт бояд дар шакли хаттӣ баста шавад (моддаи 186), шакли

хаттии шартнома ҳангоме риоягардида эътироф мегардад, ки агар ашёи барои нигаҳдошт қабулгардида аз

ҷониби нигаҳбон бо роҳи ба молгузор додани забонхат, квитансия, шаҳодатнома ё дигар ҳуҷҷати имзонамудаи нигаҳбон тасдиқ карда шавад.

2. Риояи шакли хаттии шартнома, агар ашё барои нигаҳдошт дар ҳолатҳои фавқулодда (сeхтор, офати табиӣ, бемории ногаҳонӣ, таҳдиди ҳуҷум ва uайра) супурда шуда бошад, талаб карда намешавад.

3. Шартномаи нигаҳдошт бо роҳи аз ҷониби нигаҳбон ба молгузор додани жетони рақамдор (рақам), дигар аломате, ки барои нигаҳдошт додани молро тасдиқ мекунад, агар чунин тарзро қонун ё анъанаи барои чунин навъи нигаҳдошт маъмул иҷозат диҳад, баста шуданаш мумкин аст.

4. Дар ҳолатҳои баҳс оид ба айният (шабеҳӣ)‐и ашёи барои нигаҳдошт қабулшуда ва ашёе, ки аз ҷониби нигаҳбон баргардонида мешавад, баёноти шоҳидӣ иҷозат дода мешавад.

Моддаи 975. Eҳдадории қабули ашё барои нигаҳдошт Шахсе, ки ба сифати фаъолияти соҳибкорӣ ё дигар шакли фаъолияти касбӣ нигаҳдоштро дар анборҳо

(баuоҷхонаҳо, биноҳо)‐и истифодаи умумӣ анҷом медиҳад, ҳуқуқ надорад бастани шартномаи нигаҳдоштро рад намояд. Шартномаҳое, ки дар чунин ҳолатҳо бояд баста мешаванд, шартномаи оммавӣ (моддаи 458) эътироф мегарданд.

Моддаи 976.Мeҳлати нигаҳдошт Нигаҳбон eҳдадор аст ашёро дар ҷараёни мeҳлати дар шартнома қайду шартшуда нигаҳ дорад ва агар

дар шартнома мeҳлати нигаҳдошт пешбинӣ нагардида бошад ва вобаста ба шартҳои он пешбинӣ шуданаш ҳам мумкин набошад, нигаҳдошт то талаб кардани ашё аз ҷониби молгузор ба пардохти хароҷотҳои иловагии содирнашудааш анҷом дода мешавад.

Моддаи 977.Нигаҳдошти амвол бидуни зикри мушаххасот Ҳангоми нигаҳдошт бидуни зикри мушаххасот ашёи барои нигаҳдошт қабулкарда бо ашёи ҳамшабеҳ

ва ашёи дорои чунин сифати дигари молгузорон омехта шуданаш мумкин аст. Ба молгиранда миқдори баробар ё сифат ва навъи ашёи дар шартнома қайду шартнамудаи тарафҳо баргардонида мешавад.

Моддаи 978. Eҳдадории нигаҳбон оид ба таъмини ҳифзи ашё 1. Нигаҳбон eҳдадор аст ҳамаи тадбирҳои дар шартнома пешбинишуда, инчунин дигар тадбирҳои

зарурии барои таъмини ҳифзи ашёи барои нигаҳдошт супурдашударо андешад. Агар нигаҳдошт ройгон анҷом дода шавад, нигаҳбон бояд нисбат ба ашёи барои нигаҳдошт

супурдашуда ҳамчун нисбат ба амволи худ uамхорӣ зоҳир намояд. 2. Нигаҳбон бояд ба молгузор ё шахси дигари аз ҷониби вай ба сифати боргиранда таъингардида, агар

дар шартномаи нигаҳдошт бидуни зикри мушаххасот (моддаи 977) пешбинӣ нагардида бошад, ҳамон моли барои нигаҳдошт додаи eро баргардонад.

3. Ашё бояд дар ҳамон ҳолате, ки барои нигаҳдошт супурда шуда буд, бо назардошти фарсудашавии табиӣ ё ба таври табиӣ кам гардидани вазни он баргардонида шавад.

4. Ҳамзамон бо баргардонидани ашё, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, нигаҳбон eҳдадор аст самара ва даромади ҳангоми нигаҳдошт бадастовардаашро баргардонад.

Моддаи 979. Истифодаи ашёи барои нигаҳдошт супурдашуда Бидуни ризоияти молгузор нигаҳбон ҳуқуқ надорад ашёи барои нигаҳдошт додашударо истифода

барад ва ҳамчунин ба истиснои ҳолатҳое, ки истифодаи ашёи нигаҳбонишаванда барои таъмини эҳтиёти он зарур аст, имконият надиҳад, ки онро ашхоси сеюм истифода баранд.

Моддаи 980. Таuйир додани шароити нигаҳдошт 1. Нигаҳбон бояд фавран молгузорро дар мавриди зарурати таuйир додани шароити нигаҳдошти ашё

огоҳ созад ва ҷавоби eро мунтазир шавад. 2. Дар сурате ки агар хатари гум кардан ва ё зарар дидани ашё ба миён ояд, нигаҳбон eҳдадор аст усул

ва ҷои нигаҳдошти дар шартнома пешбинигардидаро бидуни мунтазир шудани ҷавоби молгузор (қисми 1 ҳамин модда) иваз намояд.

3. Агар ашё ҳангоми нигаҳдошт вайрон шуда бошад ё дигар ҳолатҳое ба миён омада бошад, ки имкон намедиҳад нигаҳдошти он таъмин гардад ва андешидани тадбирҳоро аз ҷониби молгузор мунтазир шудан

бефоида бошад, нигаҳбон ҳуқуқ дорад ашё ё як қисми ашёро фурeшад ва хароҷоташро вобаста ба фурeш аз ҳисоби арзиши бадастоварда ҷуброн намояд.

Моддаи 981. Барои нигаҳдошт ба шахси сеюм додани ашё 1. Агар қонунҳо ё шартнома тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд, ба шарте ки агар инро

зарурати ҳифзи манфиати молгузор тақозо карда бошад ва нигаҳбон имкон надошта бошад, ки розигии eро ба даст орад, нигаҳбон ҳуқуқ надорад бидуни розигии молгузор ашёро барои нигаҳдошт ба шахси сеюм диҳад. Дар мавриди барои нигаҳдошт ба шахси сеюм додани ашё нигаҳбон вазифадор аст фавран молгузорро огоҳ созад.

2.Нигаҳбон барои амали шахси сеюме, ки ашёро барои нигаҳдошт ба e додааст, ҷавобгар мебошад.

Моддаи 982.Подошпулӣ барои нигаҳдошт 1. Подошпулӣ барои нигаҳдошт ба нигаҳбон бояд бо қатъи нигаҳдошти ашё пардохта шавад ва агар

пардохти нигаҳдошт давра ба давра пешбинӣ гардида бошад, он бояд бо қисматҳои дахлдор, бо гузашти ҳар давра пардохта шавад.

2. Ҳангоми бештар аз нисфи мeҳлати давра гузаронидаи мeҳлати пардохти подошпулии нигаҳдошти ашё, ки барои ҳамин бояд пардохта мешуд, нигаҳбон ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартнома даст кашад ва аз молгузор фавран гашта гирифтани ашёи барои нигаҳдошт супурдашударо талаб намояд.

3. Агар нигаҳдошт то гузашти мeҳлати вобаста ба ҳолатҳо қайду шартшуда қатъ гардад ва барои он нигаҳбон ҷавобгар набошад e ба қисми мутаносиби подошпулӣ ва дар сурати пешбининамудаи қисми 1 моддаи 984 ҳамин Кодекс ба тамоми маблаuи подошпулӣ ҳуқуқ дорад.

Агар нигаҳдошт вобаста ба ҳолатҳое қатъ гардад, ки барои он нигаҳбон ҷавобгар мебошад, e ҳуқу надорад барои нигаҳдошти мол подош талаб кунад ва маблаuҳои ба ҳисоби подошпулӣ гирифтаашро бояд ба молгузор баргардонад.

4. Агар бо гузашти мeҳлати нигаҳдошт ашё аз ҷониби молгузор гирифта нашуда бошад, e бояд ба нигаҳбон барои минбаъд нигоҳ доштани ашё подошпулии мутаносиб диҳад. Ин қоида инчунин дар ҳолате ки молгузор вазифадор аст, то гузашти мeҳлати нигаҳдошт ашёро пас гирад, истифода бурда мешавад.

5. Агар дар шартномаи нигаҳдошт тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қоидаҳои ҳамин модда истифода бурда мешаванд.

Моддаи 983.Нигаҳдошти ашёи дорои хусусияти хатарнок Ашёи зудоташгиранда, тарканда ё умуман ашёи вобаста ба табиати худ хатарнок, агар молгузор

ҳангоми барои нигаҳдошт супурдани он нигаҳбонро доир ба ин хусусиятҳо огоҳ накарда бошад, дар ҳар лаҳза аз ҷониби нигаҳбон бидуни ҷуброни зарар ба молгузор, безарар ё несту нобуд карда шуданаш мумкин аст. Молгузор барои зарари вобаста ба нигаҳдошти чунин ашё ба нигаҳбон ва ашхоси сеюм расонидашуда ҷавобгар мебошад.

Моддаи 984. Xуброни хароҷоти нигаҳдошт 1. Агар дар шартномаи нигаҳдошт тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, хароҷоти нигаҳдошт ба

маблаuи подошпулӣ зам карда мешавад. Тахмин мегардад, ки хароҷотҳои фавқулодда ба маблаuи подошпулӣ ё ба таркиби хароҷоти пешбининамудаи шартнома зам карда намешавад.

2. Ҳангоми ройгон ҳифз кардани ашё молгузор вазифадор аст хароҷоти зарурии воқеан масрафшударо ҷуброн намояд.

Моддаи 985. Пас гирифтани ашё аз ҷониби молгузор 1. Молгузор вазифадор аст ашёи барои нигаҳдошт супурдаашро бо гузашти мeҳлати нигаҳдошти дар

шартнома пешбинишуда пас гирад. 2. Ҳангоми аз гирифтани ашё саркашӣ намудани молгузор, агар дар шартнома тартиби дигаре

пешбинӣ нагардида бошад, нигаҳбон ҳуқуқ дорад мустақилона ашёро фурeшад ва дар ҳолате ки агар арзиши он аз музди меҳнати ҳадди ақали пешбининамудаи қонун 50 маротиба баландтар бошад, тибқи тартиби пешбининамудаи моддаи 480 ҳамин Кодекс амал кунад.

Маблаuи аз фурeши ашё бадастомада бо кам кардани маблаuи ба нигаҳбон тааллуқдошта ба молгузор интиқол дода мешавад.

Моддаи 986. Хароҷотҳои фавқулодда барои нигаҳдошт 1. Хароҷот барои нигаҳдошти ашёе, ки аз чунин навъи хароҷоти одат баландтаранд ва тарафҳо ҳангоми

бастани шартномаи нигаҳдошт онро пешбинӣ карда наметавонистанд (хароҷоти фавқулодда), агар молгузор ба ин хароҷот розӣ шуда бошад ё онро минбаъд маъқул дониста бошад, инчунин дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун, санадҳои дигари меъёрӣ ё шартнома ба нигаҳбон ҷуброн карда мешавад.

2. Дар сурати зарурати анҷом додани масрафи фавқулодда нигаҳбон вазифадор аст аз дорандаи ҳуқуқ розигии eро пурсон шавад. Агар дорандаи ҳуқуқ норозигии худро дар мeҳлати зикрнамудаи нигаҳбон ё дар ҷараёни мeҳлати барои додани ҷавоб муносиб изҳор накарда бошад, чунин ҳисобида мешавад, ки e ба хароҷоти фавқулодда розӣ мебошад.

Дар сурате ки агар нигаҳбон бидуни қаблан гирифтани розигии дорандаи ҳуқуқ хароҷоти фавқулодда карда бошад, ҳарчанд вобаста ба ҳолатҳо чунин амал имконпазир буд ва молгузор оқибат онҳоро напазируфтааст, нигаҳбон ҳуқуқ дорад ҷуброни хароpҷоти фавқулоддаро танҳо дар доираи зараре, ки дар сурати анҷом надодани чунин хароҷот метавонист ба ашё расонида шавад, талаб намояд.

3. Агар дар шартномаи нигаҳдошт тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, хароҷоти фавқулодда бар замми подошпулӣ барои нигаҳдошт ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 987. Eҳдадории нигаҳбон барои баргардонидани ашё 1. Нигаҳбон eҳдадор аст ба молгузор ё шахси ба сифати молгиранда зикрнамудаи он ҳамон молеро, ки

барои нигаҳдошт супурда шудааст, агар дар шартномаи нигаҳдошт бидуни зикри мушаххасот (моддаи 977) пешбинӣ нагардида бошад, баргардонад.

2. Ашё бояд аз ҷониби нигаҳбон дар ҳамон ҳолате, ки он барои нигаҳдошт қабул карда шуда буд, бо дарназардошти фарсудашавии табиӣ ва кам шудани вазни табиӣ ё дигар таuйиротҳои вобаста ба хосияти он ба молгузор супурда шавад.

3. Ҳамзамон бо баргардонидани ашё нигаҳбон eҳдадор аст самара ва даромадеро, ки дар давраи нигаҳдошт гирифтааст, агар дар шартномаи нигаҳдошт тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, баргардонад.

Моддаи 988.Масъулияти нигаҳбон барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашё 1. Нигаҳбон барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашёи барои нигаҳдошт қабулкарда тибқи

асосҳои пешбининамудаи боби 24 ҳамин Кодекс ҷавобгар мебошад. 2. Нигаҳбоне, ки нигаҳдошти ашёро ба сифати фаъолияти соҳибкорӣ ё шакли дигари фаъолияти

касбӣ анҷом медиҳад (нигаҳбони касбӣ) барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашё ҷавобгар аст, агар исбот карда натавонад, ки гум шудан, камомад ва ё зарар дидани ашё бо сабабҳои зайл рух додааст:

1) дар натиҷаи қувваи рафънопазир; 2) вобаста бо хосиятҳои ниҳонии ашё, ки нигаҳбон ҳангоми барои нигаҳбонӣ қaбул кардани он

намедонист ва дониста ҳам наметавонист; 3) дар натиҷаи қасд ё беэҳтиётии даuалонаи молгузор. 3. Агар ашёи нигаҳдошташаванда бо гузашти мeҳлати дар шартнома пешбинигардида ё мeҳлате, ки

дар ҷараёни он молгузор бо талаби нигаҳбон вазифадор буд ашёро гирад ( қисми 3 моддаи 987) пас гирифта нашавад, дар ин сурат нигаҳбон минбаъд танҳо дар сурати дарқасдона ва ё аз беэҳтиётии даuалона гум шудан, камомад ё зарар дидани ин ашё ҷавобгар аст.

Моддаи 989. Андозаи масъулияти нигаҳбон 1. Зарари ба молгузор вобаста ба гум шудан, камомад ё зарари ба ашё расонидашуда, агар дар қонун ё

шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҷониби нигаҳбон тибқи моддаи 423 ҳамин Кодекс ҷуброн карда мешавад.

2. Ҳангоми ройгон нигоҳ доштани мол зарари ба молгузор дар натиҷаи гум кардан, камомад ё зарари ба ашё расонидашуда чунин ҷуброн карда мешавад:

1) барои гум кардан ё камомади ашё ‐ ба андозаи арзиши ашёи гумшуда ё камомад; 2) барои зарар дидани мол ‐ ба андозаи маблаuе, ки арзиши ашё паст гардидааст.

3. Агар дар натиҷаи зараре, ки барои он нигаҳбон ҷавобгар аст, сифати мол чунон таuйир ёфта бошад, ки тибқи таъиноти ибтидоӣ истифода бурдани он uайриимкон аст, молгузор ҳуқуқ дорад аз он даст кашад ва аз нигаҳбон арзиши ин ашёро талаб кунад ва агар ин дар қонун ё шартнома пешбинӣ гардида бошад, инчунин ҷуброни дигар зарари расонидашударо низ талаб намояд.

Моддаи 990. Xуброни зараре, ки ба нигаҳбон расонида шудааст Молгузор вазифадор аст ба нигаҳбон зарари вобаста ба хосияти ашё барои нигаҳдошт супурдашуда

расонидаро, агар нигаҳбон ҳангоми қабули ашё ин хосиятҳоро намедонист ва донистан ҳам наметавонист, ҷуброн намояд.

Моддаи 991. Rатъи eҳдадории нигаҳдошт тибқи талаби молгузор Нигаҳбон, ҳарчанд дар шартнома мeҳлати дигари баргардонидани ашё муайян гардида бошад ҳам,

вазифадор аст тибқи талаби молгузор фавран ашёи барои нигаҳдошт супурдаашро баргардонад. Аммо дар чунин ҳолат молгузор вазифадор аст ба нигаҳбон зарари дар натиҷаи пеш аз мeҳлат қатъ

кардани шартнома расонидашударо, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ҷуброн намояд.

Моддаи 992. Татбиқи муқаррароти умумии нигаҳдошт вобаста ба навъҳои алоҳидаи он Муқаррароти умумии нигаҳдошт (моддаҳои 972‐991), агар тибқи қоидаҳои оид ба навъҳои алоҳидаи

нигаҳдошт муайяннамудаи моддаҳои 994 ‐ 1112 ҳамин Кодекс, дигар қонунҳо ё санадҳои меъёрӣ тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, нисбат ба навъҳои алоҳидаи он низ татбиқ мегардад.

Моддаи 993.Нигаҳдошт бо ҳукми қонун Rоидаҳои ҳамин боб инчунин нисбат ба eҳдадориҳое, ки вобаста ба ҳукми қонун ба миён меоянд, агар

дар қонунҳо қоидаҳои дигаре муқаррар нагардида бошанд, татбиқ мешаванд.

2.Намудҳои алоҳидаи нигаҳдошт Моддаи 994.Нигаҳдошт дар гаравхона (ломбард) 1. Барои нигаҳдошт дар гаравхона (ломбард) аз шаҳрвандон ашёи манқули барои таъиноти истифодаи

шахсӣ қабул карда шуда мумкин аст. 2. Шартномаи нигаҳдошти ашё дар гаравхона (ломбард) бо додани квитансияи номии нигаҳдошт аз

ҷониби гаравхона (ломбард) ба расмият дароварда мешавад. 3. Ашёи барои нигаҳдошт ба гаравхона (ломбард) супурдашаванда бояд тибқи созишномаи тарафҳо

мувофиқи нархи чунин навъ ва сифати ашё, ки маъмулан дар савдо дар лаҳзаи супурдан ва қабули он дар маҳалли нигаҳдошт муқаррар шудааст, нархгузорӣ карда шавад.

4. Гаравхона (ломбард) вазифадор аст ба манфиати молгузор ашёи барои нигаҳдошт қабулкардаашро ба маблаuи умумии арзиши он, ки мувофиқи қисми 3 ҳамин модда анҷом дода шудааст, суuурта кунад.

Моддаи 995. Ашёи аз гаравхона (ломбард) талаб карда нашуда 1. Ҳангоми аз гирифтани ашё саркашӣ намудани молгузор гаравхона (ломбард) вазифадор аст онро

дар ҷараёни се моҳ нигоҳ дорад. Бо гузашти ин мeҳлат ашёи гирифтанашуда аз ҷониби гаравхона (ломбард) тибқи тартиби муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 999 ҳамин Кодекс фурeхта шуданаш мумкин аст.

2. Аз маблаuи аз фурeши ашё бадастомада маблаuи нигаҳдошт ва дигар пардохтҳои марбут ба гаравхона (ломбард) пeшонида мешавад. Маблаuи боқимондаро гаравхона (ломбард) ба соҳиби квитансияи нигаҳдошт, ҳангоми пешниҳоди он бармегардонад.

Моддаи 996.Нигаҳдошти сарватҳо дар бонк 1. Бонк метавонад барои нигаҳдошт коuазҳои қиматнок, металлҳо ва сангҳои қиматбаҳо, ашёи

қиматнок ва дигар сарватҳо, инчунин ҳуҷҷатҳоро қабул кунад. 2. Шартномаи нигаҳдошти сарват дар бонк бо додани ҳуҷҷати номии нигаҳдошт ба молгузор, ки

пешниҳоди он барои аз ҷониби бонк баргардонидани сарватҳои молгузор асос мебошад, ба расмият дароварда мешавад.

3. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи шартномаи нигаҳдошт (депозит)‐и коuазҳои қиматнок, бонк ба uайр аз таъмини ҳифз инчунин фаъолияти дорои аҳамияти ҳуқуқиро нисбат ба ин коuаз (намояндагӣ ва uайра)‐ҳо иҷро мекунад.

4. Сарватҳои дар бонк нигаҳдошташуда аз ҷониби бонк ба молгузор ё намояндаи он ҳангоми пешниҳоди ҳуҷҷати нигаҳдошт дода шуданаш мумкин аст.

5. Шартномаи нигаҳдошти сарват бо истифодаи сейфи инфиродии бонк (як хоначаи сейф, бинои алоҳидаи нигаҳдошт) метавонад бо усули аз ҷониби бонк қабул кардани сарват барои нигаҳдошт ва ба молгузор додани калиди сейф, карточкаи инфиродисозанда (индентификатсия)‐и молгузор, дигар нишона ё ҳуҷҷате, ки ҳуқуқи манзуркунандаро барои сейфро кушодан ва аз он гирифтани сарват тасдиқ менамояд, баста шавад.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, молгузор ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳза сарватро аз сейф гирад, онро пас гузорад, бо ҳуҷҷатҳои ҳифзшаванда кор кунад. Дар айни замон бонк ҳуқуқ дорад аз ҷониби молгузор гирифтан ва баргардонидани сарватро ба ҳисоб гирад.

Ҳангоми аз ҷониби молгузор аз сейф гирифтани як қисми сарват, аз ҷумла муваққатан гирифтани он, бонк барои эҳтиёти қисми боқимондаи сарват ҷавобгар аст.

Шартҳои муқаррарнамудаи ҳамин модда оиди нигаҳдошти сарват дар сейфи бонк ба ҳолатҳое, ки бонк сейфи худро ба дигар шахс тибқи шарти кирояи амвол ба истифода додааст, татбиқ намегардад.

Моддаи 997. Дар баuоҷхонаи нигаҳдошти ташкилотҳои нақлиётӣ нигоҳ доштани ашё 1. Баuҷхонаи нигаҳдошти таҳти тобеияти ташкилотҳои нақлиётӣ eҳдадоранд ашёи мусофирон ва дигар

шаҳрвандонро, сарфи назар аз доштани ҳуҷҷати сафар, барои нигаҳдошт қабул кунанд. Шартномаҳои нигаҳдошт дар баuоҷхонаҳои нигаҳдошти ташкилотҳои нақлиётӣ оммавӣ (моддаи 458) эътироф карда мешаванд.

2. Барои тасдиқи қабули ашё ҷиҳати нигаҳдошт дар баuоҷхонаҳои нигаҳдошт (ба ҷузъ автоматикунонидашуда) ба молгузор квитансия ё жетони рақамдор дода мешавад.

3. Маблаuи зарари дар натиҷаи гум кардан, камомад ё зарар дидани ашёи ба баuоҷхонаи нигаҳдошт супурдаи молгузор расонидашуда, агар ҳангоми супурдани ашё барои нигаҳдошт нархгузории он сурат гирифта бошад ё тарафҳо оид ба арзиши пардохти ҷуброни зарар ба мувофиқа расида бошанд, ба молгузор дар ҷараёни як шабонарeз ҷуброн карда мешавад.

4. Ашё ҷиҳати нигаҳдошт дар баuоҷхонаи нигаҳдошт ба мeҳлати дар доираи қоидаҳои махсус ё созишномаи тарафҳо муқарраргардида супурда шуданаш мумкин аст. Ашёи дар мeҳлати муқарраргардида пас гирифта нашударо баuоҷхонаи нигаҳдошт вазифадор аст дар тeли се моҳ нигоҳ дорад. Бо гузашти ин мeҳлат ашёи гирифтанашуда фурeхта шуда, маблаuи аз фурeш бадастомада тибқи моддаи 995 ҳамин Кодекс тақсим карда шуданаш мумкин аст.

5. Дар сурати гум кардани квитансия ё жетон ашёи барои нигаҳдошт ба баuоҷхонаи нигаҳдошт супурдашуда ба молгузор дар сурати исботи ба e тааллуқ доштани ашё баргардонида мешавад.

Моддаи 998.Нигаҳдошт дар либосхона (гардероб)‐и ташкилот 1. Нигаҳдошт дар либосхона (гардероб)‐и ташкилотҳо, агар ҳангоми барои нигаҳдошт супурдани ашё

пардохти подошпулӣ қайду шарт нагардида бошад, ройгон тахмин карда мешавад. 2. Барои тасдиқи ба либосхона (гардероб) ҷиҳати нигоҳдошт қабул кардани мол ба молгузор жетони

рақамдор ё дигар нишонае, ки барои нигаҳдошт қабул кардани молро тасдиқ мекунад, супурда мешавад. 3. Ашёи ба либосхона (гардероб) супурдашуда бо манзуркунандаи жетон дода мешавад. Дар айни

замон нигаҳбон вазифадор намебошад ваколати манзуркунандаи жетонро тафтиш кунад. Вале, агар нигаҳбон шубҳа дошта бошад, ки жетон ба манзуркунанда тааллуқ надорад, метавонад баргардонидани ашёро ба манзуркунанда ба таъхир гузорад.

4. Нигаҳбон ҳуқуқ дорад инчунин дар сурати гум кардани жетон низ, агар далели ба гардероб супурдани ашё ё ба молгузор марбут будани он нигаҳбонро ба шубҳа наоварад ё онро молгузор исбот карда бошад, ашёро ба молгузор баргардонад.

Моддаи 999.Нигаҳдошт дар меҳмонхона 1. Меҳмонхона ҳамчун нигаҳбон, бидуни созишномаи махсус низ барои гум кардан ё зарар расонидан

ба ашё, ба истиснои пул, дигар арзишҳои асъорӣ ва коuазҳои қиматноке, ки шахси дар он истиқоматдошта ба

меҳмонхона овардааст, ба uайр аз ҳолатҳое, ки гум шудан ё зарар дидани ашё дар натиҷаи қувваи рафънопазир, хосияти худи ашё ё бо гуноҳи худи сокини меҳмонхона, ашхоси ҳамроҳикунанда ё меҳмонони e рух додааст, ҷавобгар мебошад.

Ашёи ба меҳмонхона овардашуда он ашёе ба ҳисоб меравад, ки онҳо ба кормандони меҳмонхона бовар карда шудаанд ё ашёе, ки дар ҷои барои онҳо (утоқи меҳмонхона ва uайра) таъингардида нигоҳ дошта мешаванд.

2. Меҳмонхона барои гум шудани пул, дигар арзишҳои асъорӣ ва коuазҳои қиматнок танҳо ба шарте ҷавобгар мебошад, ки агар онҳоро барои нигаҳдошт қабул карда бошад.

3.Шахсе, ки дар меҳмонхона иқомат дорад, ҳангоми ошкор намудани гум шудани ашё ё зарар дидани он вазифадор аст фавран ба меҳмонхона хабар диҳад. Дар акси ҳол меҳмонхона аз масъулият озод мебошад.

4. Меҳмонхона аз масъулияти муҳофизаи ашёи ашхоси дар он истиқоматкунанда озод карда намешавад, ҳарчанд эълон карда бошад, ки ба зиммаи худ чунин eҳдадориро қабул намекунад.

5. Rоидаҳои ҳамин модда инчунин нисбат ба нигаҳдошти ашё дар меҳмонхонаҳои сайёҳон (мотелҳо), хонаҳои истиқматӣ, шифохона (санатория)‐ҳо, хобгоҳҳои умумӣ, ҳаммом ва дигар ташкилотҳои шабеҳ, инчунин нигаҳдошт дар ташкилотҳое, ки барои нигаҳдошти сару либоси болоӣ, кулоҳ ва ашёи дигари шаҳрвандони ба ташкилот ташрифоваранда ҷойҳои махсус пешбинӣ кардаанд, татбиқ мегардад.

Моддаи 1000. Нигаҳдошти ашёи баҳснок (секвестр) 1. Тибқи шартномаи секвестр ду ё якчанд шахсе, ки дар байни онҳо баҳс дар мавриди ҳуқуқ ба ашё ба

миён омадааст, ашёи мавриди баҳсро ба шахси сеюм месупоранд ва он eҳдадор мешавад баъди ҳалли баҳс ашёро ба шахсе супорад, ки тибқи қарори суд ё тибқи созишномаи тарафҳои баҳс (секвестри шартномавӣ) ба вай дода шудааст.

2. Ашёи мавриди баҳс барои нигаҳдошт бо қарори суд (секвестри судӣ) низ тибқи тартиби секвестр супурда шуданаш мумкин аст. Тибқи секвестри судӣ ҳам шахсе, ки eро суд таъин кардааст, ҳам шахсе, ки бо мувофиқаи тарафҳо муайян гардидааст, нигаҳбон буда метавонад. Дар ҳар ду ҳолат, агар аз қонун тартиби дигаре барнаояд, гирифтани розигии нигаҳбон талаб карда мешавад.

3. Барои нигаҳдошти тибқи тартиби секвестр ҳам амволи манқул ва ҳам uaйриманқул супурда шуданаш мумкин аст.

4. Нигаҳбоне, ки ашёро тибқи тартиби секвестр анҷом медиҳад, агар дар шартнома ё қарори суди муқаррарнамудаи секвестр тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз ҳисоби тарафҳои баҳс ба подошпулӣ ҳуқуқ дорад.

3.Нигаҳдошт дар анбори мол Моддаи 1001. Анбори мол Анбори мол ташкилоте эътироф мегардад, ки нигаҳдошти мол ва хизматрасонии вобаста ба онро ба

сифати фаъолияти соҳибкорӣ анҷом медиҳад.

Моддаи 1002.Шартномаи нигаҳдошт дар анбор 1. Тибқи шартномаи нигаҳдошт дар анбор анбори мол (нигаҳбон) eҳдадор мешавад бо пардохти

подош молеро, ки молики мол (молгузор) барои нигаҳдорӣ супурдааст, нигаҳбонӣ кунад ва беосеб баргардонад.

2.Шакли хаттии шартнома ҳангоме риояшуда ба шумор меравад, ки агар бастани он ва қабули мол ба анбор бо ҳуҷҷати анбор (моддаи 1007) тасдиқ гардида бошад.

Моддаи 1003.Нигаҳдошти мол бо ҳуқуқи ихтиёрдории он Агар тибқи қонунҳо ё шартнома чунин пешбинӣ шуда бошад, ки анбори мол метавонад моли барои

нигаҳдошт супурдашударо ихтиёрдорӣ кунад, дар ин сурат нисбат ба тарафҳо муқаррарот барои қарз истифода гардида, вале вақт ва маҳалли баргардонидани мол тибқи муқаррарот оид ба нигаҳдошт муайян карда мешавад.

Моддаи 1004. Eҳдадории анбори мол

1. Анбори мол вазифадор аст шарт (низом)‐и нигаҳдошти дар намуна (стандарт)‐ҳо, шартҳои техникӣ, дастурҳои технологӣ, дастурҳои нигаҳдошт, қоидаҳои нигаҳдошти навъҳои алоҳидаи мол, дигар ҳуҷҷатҳои меъёрии махсуси барои анбор зарурии муқаррар‐гардидаро риоя кунад.

2. Анбори мол бояд ҳангоми барои нигоҳдошт қабул кардани мол аз ҳисоби худ азназаргузаронии онро анҷом диҳад.

3. Анбори мол, агар нигаҳдошт бидуни зикри мушаххасот анҷом дода шавад, вазифадор аст ба молики мол имконият диҳад, ки азназаргузаронии мол ё намунаҳои онҳоро анҷом диҳад, онро санҷад ва барои таъмини беосеб нигоҳ доштани он тадбирҳо андешад.

4. Дар сурате ки агар барои таъмини муҳофизаи мол фавран таuйир додани шароити нигаҳдошт зарур бошад, анбори мол ҳуқyқ дорад мустақилона тадбирҳои фавриро андешад. Он бояд молики молро оид ба тадбирҳои андешидашуда огоҳ созад.

5. Ҳангоми ошкор сохтани зарари ба мол расонидашуда анбор бояд фавран акт тартиб дода, худи ҳамон рeз молики онро тибқи суроuаи дар анбори мол зикрнамудааш огоҳ созад. Бо гирифтани хабар молгузор eҳдадор аст молро аз назар гузаронад ва бо нигаҳбон шартҳои минбаъдаи шартномаро мувофиқат кунад.

Моддаи 1005. Талаботи молики мол ба анбори мол Агар дар шартнома оид ба гум кардани мол, камомад, ё зарар дидани мол, ки дар натиҷаи нигаҳдошти

номатлуб ба миён омадааст, тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, молгузор eҳдадор аст ба анбори мол ҳангоми аз анбор гирифтани мол ва дар мавриди камбудиҳои ниҳонӣ бошад, дар ҷараёни ҳафт рeз аз лаҳзаи ошкор намудани чунин камбудиҳо дар мeҳлати муносиб арз кунад. Агар дар мавриди зарар дидани мол ё камомади он дар мeҳлатҳои дахлдор ба анбори мол арз карда нашавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки зарар қасдан ё дар натиҷаи беэҳтиётии даuалона расонида шудааст, анбори мол ҷавобгар намебошад.

Моддаи 1006. Аз ҷониби анбори мол рад кардани шартномаи нигаҳдошт Анбори мол дар ҳолатҳои аз ҷониби молгузор пинҳон доштани хосияти хатарнокии мол, ки ба

расонидани зарари муҳим таҳдид мекунад, ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартномаи нигаҳдошт даст кашад.

Моддаи 1007. Ҳуҷҷатҳои анбор 1. Анборҳои мол ҷиҳати тасдиқи нигаҳдошт қабул кардани мол яке аз ҳуҷҷатҳои зайлро дода

метавонанд: 1)шаҳодатномаи дугонаи анбор; 2)шаҳодатномаи оддии анбор; 3) квитансияи анбор. 2. Шаҳодатномаи дугонаи анбор ва ҳар як қисми он, инчунин шаҳодатномаи оддии анбор коuазҳои

қиматнок мебошанд. 3.Шаҳодатномаи дугона, оддии анбор мавзeи гарав қарор дода шуданашон мумкин аст.

Моддаи 1008.Шаҳодатномаи дугонаи анбор 1. Шаҳодатномаи дугонаи анбор аз шаҳодатномаи анбор ва шаҳодатномаи гарав (варрант) иборат аст,

ки аз ҳамдигар ҷудо карда шуданаш мумкин аст. 2. Дар ҳар як қисми шаҳодатномаи дугонаи анбор инҳо бояд зикр гарданд: 1) ном ва суроuаи анборе, ки молро барои нигаҳдошт қабул кардааст; 2) рақами ҷории шаҳодатномаи анбор тибқи феҳраст (реестр)‐и анбор; 3) номи ташкилот ё шаҳрванде, ки аз онҳо барои нигаҳдошт мол қабул карда шудааст, инчунин

маҳалли ҷойгиршавӣ (маҳалли истиқомат)‐и молики мол; 4) номгeй ва теъдоди мол,шумораи ҷои мол; 5) мeҳлате, ки мол барои нигаҳдошт қабул гардидааст, агар чунин мeҳлат муқаррар гардида бошад; 6) тарифҳо ва тартиби пардохти нигаҳдошт; 7) санаи қабул ва баргардонидани мол; 8) имзои шахси ваколатдор ва мeҳри анбори мол.

Моддаи 1009. Ҳуқуқи дорандаи шаҳодатномаҳои анбор ва гарав ба мол

1. Дорандаи шаҳодатномаҳои анбор ва гарав ҳуқуқ дорад дар ҳаҷми пурра моли дар анбор нигаҳдошташавандаро ихтиёрдорӣ намояд.

2. Дорандаи шаҳодатномаи анборе, ки аз шаҳодатномаи гарав ҷудо карда шудааст, ҳуқуқ дорад молро ихтиёрдорӣ намояд, вале то пeшонидани кредити тибқи шаҳодатномаи гарав додашуда молро аз анбор гирифта наметавонад.

3. Дорандаи шаҳодатномаи гарав нисбат ба дорандаи шаҳодатномаи анбор барои гарави мол ба андозаи кредити оид ба шаҳодатномаи гарав додашуда ва фоизҳои он ҳуқуқ дорад. Ҳангоми гарави мол дар шаҳодатномаи анбор дар ин бора сабт гузошта мешавад.

Моддаи 1010. Таҳвили шаҳодатномаҳои анбор ва гарав Шаҳодатномаи анбор ва шаҳодатномаи гарав якҷоя ё алоҳида тибқи навиштаҷот таҳвил дода

шуданашон мумкин аст.

Моддаи 1011.Шаҳодатномаи оддии анбор 1.Шаҳодатномаи оддии анбор ба манзуркунанда дода мешавад. 2. Шаҳодатномаи оддии анбор бояд маълумоти дар моддаи 1008 пешбинишуда, инчунин сабти онро,

ки ба манзуркунанда дода шудааст, дар бар гирад.

Моддаи 1012. Додани мол тибқи шаҳодатномаи дугонаи анбор 1. Анбори мол ба дорандаи шаҳодатномаи анбор ва шаҳодатномаи гарав (шаҳодатномаи дугонаи

анбор) бар ивази ҳар ду шаҳодатнома дар якҷоягӣ молро бармегардонад. Ба дорандаи шаҳодатномаи анбор, ки шаҳодатномаи гарав надорад, вале қарзи вобаста ба онро

пардохтааст, мол аз анбор танҳо бар ивази шаҳодатномаи анбор ва ҳангоми пардохти тамоми маблаuи қарз тибқи шаҳодатномаи гарав, ки бо квитансия ё дигар ҳуҷҷатҳое, ки гаравгир додани онро тасдиқ кардааст, дода мешавад.

2. Дорандаи шаҳодатномаи анбор ва шаҳодатномаи гарав ҳуқуқ дорад қисман додани молро талаб кунад. Дар айни ҳол бар ивази шаҳодатномаҳои аввалин барои моли дар анбор боқимонда ба e шаҳодатномаҳои нав дода мешавад.

3. Анбори мол, ки хилофи талаботи ҳамин модда ба дорандаи шаҳодатномаи анбор, ки дорои шаҳодатномаи гарав нест ва маблаuи қарзи вобаста ба онро напардохтааст, мол додааст, дар назди дорандаи шаҳодатномаи гарав барои пардохти ҳамаи маблаuҳои ба e тааллуқдошта ҷавобгар аст.

БОБИ 51. Суuурта Моддаи 1013. Суuуртаи ихтиёрӣ ва ҳатмӣ 1. Суuурта дар асоси шартномаҳои амвол ё суuуртаи шахсӣ, ки байни шаҳрванд ё шахси ҳуқуқӣ

(суuурташаванда) бо ташкилоти суuурта (суuуртакунанда) баста шудааст, анҷом дода мешавад. Шартномаи суuуртаи шахсӣ шартномаи оммавӣ (моддаи 458) мебошад. 2. Дар ҳолатҳое ки дар қонун ба зиммаи ашхоси дар он зикргардида eҳдадории ба сифати

суuуртакунанда суuурта кардани ҳаёт, саломатӣ ё амволи ашхоси дигар, ё масъулияти худи шаҳрванд дар назди ашхоси дигар аз ҳисоби худ ё аз ҳисоби ашхоси манфиатдор (суuуртаи ҳатмӣ) гузошта шудааст, суuурта бо роҳи мутобиқи қоидаҳои ҳамин боб бастани шартнома анҷом дода мешавад.

Ҳангоми суuуртаи ҳатмӣ суuурташаванда бояд бо суuуртакунанда тибқи шартҳои пешбининамудаи қонунҳои ҳамин навъи суuуртаро танзимкунанда шартнома бандад.

3. Дар қонун суuуртаи ҳатмии ҳаёт, саломатӣ ва амволи шаҳрвандон аз ҳисоби маблаuҳои аз буҷетҳои дахлдор (суuуртаи ҳатмии давлатӣ) додашуда пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Моддаи 1014.Манфиатҳое, ки суuуртаи онҳо иҷозат дода намешавад 1. Суuуртаи манфиатҳои зиддиқонунӣ иҷозат дода намешавад. 2. Суuуртаи зарари иштирок дар бозиҳо, лотереяҳо ва шарт (гарав)‐ҳо иҷозат дода намешавад. 3. Суuуртаи хароҷоте, ки шахс барои мақсади озод кардани гаравгонон маҷбуран ҷалб шуданаш

мумкин аст, иҷозат дода намешавад. 4.Шартҳои шартномаи суuурта, ки хилофи қисмҳои 1 ‐ 3 ҳамин модда мебошанд, қурб надоранд.

Моддаи 1015.Шартномаи суuуртаи амвол 1. Мутобиқи шартномаи суuуртаи амвол як тараф (суuуртакунанда) eҳдадор мешавад, ки бо пардохти

дар шартнома қайду шартшуда (мукофоти суuурта) ҳангоми фаро расидани ҳодисаи дар шартнома пешбинишуда (ҳодисаи суuурта) ба тарафи дигар (суuурташаванда) ё шахси дигаре, ки ба манфиати он шартнома баста шудааст (бадастоварандаи фоида), зарари вобаста ба ин ҳодиса ба амволи суuуртакунанда расонидашуда ё зарари вобаста ба дигар манфиати амволии суuурташаванда расонидашударо дар доираи маблаuи дар шартнома муайянгардида (маблаuи суuурта) пардозад (ҷубронпулии суuуртаро пардозад).

2. Тибқи шартномаи суuуртаи амвол инҳо метавонанд суuурта карда шавад: 1) амвол: 2) таваккали масъулияти шаҳрвандӣ вобаста ба eҳдадорие, ки дар натиҷаи расонидани зарар ба ҳаёт,

саломатӣ ё амволи ашхоси дигар ба миён омадааст ва дар ҳолатҳое, ки қонун пешбинӣ намудааст, инчунин масъулият (моддаҳои 1017 ва 1018) тибқи шартнома;

3) таваккали соҳибкорӣ ‐ таваккали ба даст наовардани даромади дарназардошташуда аз фаъолияти соҳибкорӣ вобаста ба вайрон кардани eҳдадориҳои худ аз ҷониби контрагентҳои соҳибкор ё таuйир додани шарти ин фаъолият вобаста ба ҳолатҳое, ки ба соҳибкорӣ (моддаи 1019) алоқаманд намебошанд.

Моддаи 1016. Суuуртаи амвол 1. Амвол тибқи шартномаи суuурта ба манфиати шахсе (суuурташаванда ё бадастоварандаи фоида), ки

мувофиқи қонунҳо ё шартнома барои ба манфиати худ нигоҳ доштани ҳамин амвол асос дорад, ба манфиати молики он,шахсе, ки ба ин амвол ҳуқуқи дигари амволӣ дорад, иҷоракор, пудратчӣ, нигаҳбон, комиссионер ва uайра суuурта шуданаш мумкин аст.

2. Шартномаи суuуртаи амвол ба манфиати бадастоварандаи фоида бидуни зикри ном ё номгeи бадастоварандаи фоида баста шуданаш мумкин аст.

Ҳангоми бастани чунин шартнома полиси суuурта ба манзуркунанда дода мешавад. Ҳангоми татбиқи ҳуқуқ оид ба чунин шартнома ба суuуртакунанда пешниҳод кардани чунин полис зарур мебошад.

Моддаи 1017. Суuуртаи масъулият барои расонидани зарар 1. Тибқи шартномаи таваккали масъулият оид ба eҳдадориҳое, ки дар натиҷаи расонидани зарар ба

ҳаёт, саломатӣ ва амволи дигар ашхос ба миён омадааст, таваккали масъулияти худи суuуртакунанда ё шахси дигаре, ки ба зиммаи он чунин масъулият гузошта мешавад, суuурта шуданаш мумкин аст.

2. Шахсе, ки таваккали масъулияти e барои расонидани зарар суuурта шудааст, бояд дар шартномаи суuурта зикр карда шавад. Агар чунин шахс дар шартнома зикр нашуда бошад, эътироф мегардад, ки таваккали масъулият худи суuуртакунанда суuурта шудааст.

3.Шартномаи суuуртаи таваккали масъулият барои расонидани зарар ба манфиати ашхосе, ки ба онҳо зарар расонида шуданаш мумкин аст (бадастоварандагони фоида) басташуда ҳисобида мешавад.

Моддаи 1018. Суuуртаи масъулият оид ба шартнома 1. Суuуртаи таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома нисбат ба масъулияти соҳибкори

инфиродӣ ё ташкилоти тиҷоратӣ барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби шартномаи оммавӣ (моддаи 458) ва дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун иҷозат дода мешавад.

2. Тибқи шартномаи суuуртаи таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома танҳо таваккали масъулияти худи суuуртакунанда суuурта карда шуданаш мумкин аст. Шартномаи суuурта, ки ба ин талабот мувофиқ намебошад, қурб надорад.

3. Таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома ба манфиати тарафе, ки нисбат ба он тибқи шартҳои ин шартнома суuуртакунанда бояд ҷавобгарии дахлдор (бадастоварандаи фоида)‐ро ба зимма гирад, суuурташуда ба ҳисоб меравад.

Моддаи 1019. Суuуртаи таваккали соҳибкорӣ Тибқи шартномаи суuуртаи таваккали соҳибкорӣ (банди 2 қисми 2 моддаи 1015) танҳо таваккали

соҳибкории худи суuуртакунанда ва танҳо ба манфиати вай суuурта шуданаш мумкин аст. Шартномаи суuуртаи таваккали соҳибкории шахсе, ки суuуртакунанда намебошад, қурб надорад. Шартномаи суuуртаи таваккали соҳибкорӣ ба манфиати шахсе, ки суuуртакунанда намебошад, ба

манфиати суuуртакунанда басташуда ҳисобида мешавад.

Моддаи 1020.Шартномаи суuуртаи шахсӣ 1. Тибқи шартномаи суuуртаи шахсӣ як тараф (суuурташаванда) eҳдадор мешавад, ки тибқи пардохти

дар шартнома қайду шартшуда (мукофоти суuурта), ки аз тарафи дигар пардохта мешавад (суuуртакунанда), дар ҳолати расонидани зарар ба ҳаёт ё саломатии худи суuуртакунанда ё шаҳрванди дигари дар шартнома зикргардида (шахси суuурташуда) бо расидан ба синну соли муайян ё дар ҳаёти e фарорасии рeйдоди дигари дар шартнома пешбинишуда (ҳодисаи суuурта) якдафъаина ё давра ба давра маблаuи қайду шартшударо мепардозад.

Ҳуқуқи гирифтани маблаuи суuурта ба шахсе тааллуқ дорад, ки ба манфиати вай шартнома баста шудааст.

2. Шартномаи суuуртаи шахсӣ, агар дар шартнома ба сифати бадастоварандаи фоида шахси дигар номбар нагардида бошад, ба манфиати шахси суuурташуда басташуда ба ҳисоб меравад.

Дар сурати фавти шахси тибқи шартнома суuурташуда, агар дар шартнома бадастоварандаи дигари фоида номбар нашудааст, ворисони шахси суuурташуда бадастоварандагони фоида эътироф карда мешаванд.

Шартномаи суuуртаи шахсӣ ба манфиати шахсе, ки суuурта нашудааст, аз ҷумла ба манфиати шахсе, ки суuурташудаи суuуртакунанда намебошад, метавонад танҳо бо розигии хатти шахси суuурташуда баста шавад. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин розигӣ шартнома тибқи даъвои шахси суuурташуда ва дар сурати фавти чунин шахс тибқи даъвои ворисони он беэътибор эътироф шуданаш мумкин аст.

Моддаи 1021. Суuуртаи ҳатмӣ 1. Тибқи қонун eҳдадории суuуртаи зайл пешбинӣ шуданаш мумкин аст: ‐ ҳаёт, саломатӣ ё амволи ашхоси дигари дар қонун пешбинишуда дар ҳолати расонидани зарар ба

ҳаёт, саломатӣ ё амволи онҳо; ‐ таваккали масъулияти худи шаҳрванд, ки метавонад дар натиҷаи расонидани зарар ба ҳаёт, саломатӣ

ё амволи ашхоси дигар ё вайрон кардани шартнома бо ашхоси дигар фаро расад. Eҳдадории баромад кардан ба сифати суuуртакунанда тибқи қонун ба зиммаи ашхоси дар он

муайянгардида вогузошта мешавад. Rонун метавонад инчунин дигар навъҳои суuуртаи ҳатмиро муқаррар намояд.

2. Eҳдадории суuуртаи ҳаёт ё саломатии худ на тибқи қонун ва на тибқи шартнома ба зиммаи шаҳрванд вогузошта намешавад.

3. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ё тибқи қоидаҳои муқаррарнамудаи онҳо ба зиммаи ашхоси ҳуқуқӣ, ки таҳти пешбурди хоҷагидорӣ ё идораи оперативӣ амволи марбути моликияти давлатиро доранд, eҳдадории суuурта кардани ин амвол гузошта шуданаш мумкин аст.

4. Дар ҳолатҳое ки eҳдадории суuуртаи амвол на аз қонун, балки аз шартнома бо соҳиби амвол ё аз ҳуҷҷатҳои муассисии шахси ҳуқуқӣ, ки молики амвол аст, бармеояд, чунин шартнома тибқи муҳтавои ҳамин модда ҳатмӣ ба ҳисоб намеравад ва боиси оқибатҳои пешбининамудаи моддаи 1023 ҳамин Кодекс намегардад.

Моддаи 1022. Анҷом додани суuуртаи ҳатмӣ 1. Суuуртаи ҳатмӣ бо усули бастани шартномаи суuурта аз ҷониби шахс (суuуртакунанда)‐е, ки ба

зиммааш бастани чунин суuурта гузошта шудааст, бо суuурташаванда баста мешавад. 2. Суuуртаи ҳатмӣ аз ҳисоби суuурташаванда анҷом дода мешавад. 3. Объекте, ки бояд суuуртаи ҳатмӣ шавад, таваккале, ки аз он бояд суuурта шавад ва андозаи ҳадди

ақали маблаuи суuурта тибқи қoнун ва дар ҳолатҳои пешбинишудаи қисми 3 моддаи 1036 ҳамин Кодекс бошад, тибқи қонун ё тибқи қоидаҳои муқаррарнамудаи он муайян карда мешавад.

Моддаи 1023.Оқибатҳои вайрон кардани қоидаҳои суuуртаи ҳатмӣ 1. Шахсе, ки тибқи қонун бояд ба манфиати вай суuуртаи ҳатмӣ анҷом дода шавад, агар ба e маълум

гардида бошад, ки суuурта сурат нагирифтааст, ҳуқуқ дорад тибқи тартиби судӣ аз шахси ба сифати суuуртакунанда ба зимааш суuурта вогузошташуда анҷом додани онро талаб намояд.

2. Агар шахси ба сифати суuуртакунанда ба зимааш вазифаи суuурта вогузошташуда суuуртаро анҷом надодааст ё шартномаи суuуртаро бо шартҳое ба имзо расонидааст, ки вазъи бадастоварандаи даромадро нисбат ба шароитҳои дар қонун муқарраршуда бадтар мегардонад, он дар назди бадастоварандаи фоида

ҳангоми фарорасии ҳодисаи суuурта тибқи ҳамон шартҳое, ки дар сурати матлуб анҷом додани суuурта мебоист ҷуброни суuурта пардохта шавад, ҷавобгар мебошад.

3. Маблаuи беасос ҷамъовардаи шахси ба зиммааш вазифаи суuурта гузошташуда вобаста ба он, ки e вазифаи худро анҷом надодааст ё номатлуб ба ҷо овардааст, тибқи даъвои мақомоти давлатии назорати суuурта бо баҳисобгирии фоиз ба ин маблаuҳо тибқи моддаи 426 ҳамин Кодекс ба фоидаи Xумҳурии Тоҷикистон ситонида мешавад.

Моддаи 1024. Суuуртакунанда Ба сифати суuуртакунандагон шартномаи суuуртаро ашхоси ҳуқуқӣ, ки ташкилоти тиҷоратӣ

мебошанд ва барои анҷом додани навъи дахлдори суuурта иҷозатнома (литсензия) доранд, баста метавонанд. Талаботе, ки ташкилотҳои суuурта бояд ба он ҷавобгe бошанд, тартиби иҷозатнома (литсензия)‐

кунонии онҳо ва анҷом додани назорати давлатии фаъолияти онҳо тибқи қонун дар мавриди ташкили фаъолияти суuурта муайян карда мешаванд.

Моддаи 1025. Тибқи шартнома eҳдадориро иҷро намудани суuуртакунанда ва бадастоварандаи фоида

1. Бастани шартномаи суuурта ба манфиати бадастоварандаи фоида, аз ҷумла ҳангоме ки e худ шахси суuурташуда мебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ё eҳдадории ба зиммаи суuурташаванда вогузошташударо шахсе анҷом дода бошад, ки ба манфиати e шартнома баста шудааст, суuурташавандаро аз иҷрои eҳдадории вобаста ба ин шартнома озод намекунад.

2. Ҳангоми аз ҷониби бадастоварандаи фоида талаб кардани пардохти ҷуброни суuурта оид ба шартномаи суuуртаи амвол ё маблаuи суuуртаи шартномаи суuуртаи шахсӣ суuуртакунанда ҳуқуқ дорад, аз ҷумла ҳангоми шахси суuурташуда будани бадастоварандаи фоида, иҷрои eҳдадориро оид ба шартномаи суuурта, аз ҷумла eҳдадорие, ки ба зиммаи суuурташаванда гузошта шудааст, вале иҷро накардааст, талаб намояд. Таваккали оқибатҳои иҷро накардан ё сари вақт анҷом надодани иҷрои eҳдадорӣ, ки бояд қаблан иҷро мегардид, ба зиммаи бадастоварандаи фоида мебошад.

Моддаи 1026.Шакли шартномаи суuурта 1. Шартномаи суuурта бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. Риоя накардани ин талабот ба истиснои

шартномаи суuуртаи ҳатмии давлатӣ боиси беэътибор донистани шартнома мегардад. 2. Шартномаи суuурта метавонад бо роҳи таҳияи як ҳуҷҷат (қисми 2 моддаи 466) ё аз ҷониби

суuуртакунанда дар асоси аризаи хаттӣ ё шифоҳии e додани полиси суuурта (шаҳодатнома, сертификат, квитансия), ки аз ҷониби суuуртакунанда имзо шудааст ва шартҳои шартномаи суuуртаро дар бар мегирад, баста шавад.

Дар ин сурат розигии суuурташаванда дар мавриди бастани шартнома тибқи шартҳои пешниҳоднамудаи суuуртакунанда бо гирифтани ҳуҷҷатҳое, ки дар сарсатри якуми ҳамин қисм зикр шудааст ва пардохти мукофоти суuурта ё ҳангоми давра ба давра гузаронидани мукофоти суuурта ба пардохти ҳаққи якум тасдиқ карда мешавад.

3. Суuуртакунанда ҳангоми бастани шартнома ҳуқуқ дорад шаклҳои намуна (стандарт)‐ии шартномаи суuурта (полиси суuурта)‐и таҳиянамудаашро оид ба навъҳои алоҳидаи суuурта истифода барад.

Моддаи 1027. Суuурта оид ба полиси генералӣ 1. Суuуртаи мунтазами қисматҳои мухталифи амволи якхела (мол, бор ва uайра) бо шартҳои шабеҳ

дар ҷараёни мeҳлати муайян тибқи созишномаи суuурташаванда ва суuуртакунанда дар асоси як шартномаи суuурта бо роҳи додани полиси генералӣ баста шуданаш мумкин аст.

2. Маблаuи суuурта ҳамчун ҳисоби миёнаи муқаррар кардаи солонаи воридшаванда ва содиршаванда аз қисмати амволи суuурта муайян карда мешавад.

Моддаи 1028.Шартҳои муҳими шартномаи суuурта 1. Ҳангоми бастани шартномаи суuуртаи амвол байни суuуртакунанда ва суuурташаванда бояд дар

мавриди зайл созиш ба миён ояд: 1) оид ба амволи муайян ё маҷмeъ ё манфиати дигари амволӣ, ки объекти суuурта мебошад; 2) оид ба хусусияти ҳодисае, ки ҳангоми фарорасии он суuурта анҷом дода мешавад (ҳодисаи суuурта);

3) оид ба андозаи маблаuи суuурта; 4) оид ба тартиби муайян намудани ҷуброни суuурта, агар дар шартнома имконияти нисбат ба

маблаuи суuурта камтар пардохтани маблаu пешбинӣ гардида бошад; 5) оид ба андозаи мукофоти суuурта ва мeҳлат (мeҳлатҳо)‐и пардохти он; 6) оид ба мeҳлати амали шартнома. 2. Ҳангоми бастани шартномаи суuуртаи шахсӣ байни суuурташаванда ва суuуртакунанда бояд дар

мавриди зайл созиш ба миён ояд: 1) оид ба шахси суuурташуда; 2) оид ба хусусияти ҳодисае, ки ҳангоми фарорасии он дар ҳаёти шахси суuурташуда суuурта анҷом

дода мешавад (ҳодисаи суuурта); 3) оид ба андозаи маблаuи суuурта; 4) дар бораи андозаи мукофот ва мeҳлат (мeҳлатҳо)‐и пардохти он; 5) оид ба мeҳлати амали суuурта. 3. Агар шартномаи суuурта шартҳоеро дар бар гирад, ки вазъи шаҳрванд, ки суuурташаванда мебошад,

шахси суuурташуда ё бадастовардаи фоидаро нисбат ба муuаррароти муайяннамудаи қонунҳо бадтар мегардонад, бар ивази чунин шартҳои шартнома муқаррароти дахлдори қонунҳо татбиқ карда мешавад.

Моддаи 1029.Муайян кардани шартҳои шартномаи суuурта дар қоидаҳои суuурта 1. Шартҳое, ки мувофиқи он шартномаи суuурта баста мешавад, дар қоидаҳои намуна (стандарт)‐ии

суuуртаи навъи дахлдори аз ҷониби суuуртакунанда ё идтиҳодияи суuуртакунандагон (қоидаҳои суuурта) қабулгардида маъқул ва тасдиқшуда муайян карда шуданаш мумкин аст.

2. Шартҳое, ки дар қоидаҳои суuурта мавҷуданд ва ба матни шартномаи суuурта (полис) дохил карда нашудаанд, агар дар шартнома (полис) мустақилона оид ба истифодаи чунин қоидаҳо ишора шуда бошад ва худи қоидаҳо дар як ҳуҷҷат бо шартнома (полис) ё дар қисмати ақиби он зикр ё замима гардидааст, барои суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳатмӣ мебошад. Дар ҳолати охирин ба суuурташаванда ҳангоми бастани шартнома супурда шудани қоидаҳои суuурта бояд бо сабт дар шартнома тасдиқ карда шавад.

3. Ҳангоми бастани шартномаи суuурта суuурташаванда ва суuуртакунанда дар мавриди таuйирот ё хориҷ кардани муқаррароти алоҳидаи қоидаҳои суuурта ва ба шартнома ворид намудани муқаррароте, ки дар қоидаҳо нестанд, метавонанд ба мувофиқа расанд.

4. Суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳуқуқ дорад барои ҳифзи манфиатҳои хеш ба қоидаҳои суuуртаи навъи дахлдоре, ки ба онҳо дар шартномаи суuурта (полис) истинод шудааст, ҳарчанд ин қоидаҳо бо ҳукми ҳамин модда барои e ҳатмӣ набошанд ҳам, истинод кунад.

Моддаи 1030.Маълумоте, ки суuуртакунанда ҳангоми бастани шартнома пешниҳод мекунад 1. Ҳангоми бастани шартнома суuурташаванда бояд ба суuуртакунанда ҳолатҳои барояш маълумеро,

ки ҷиҳати муайян кардани имконпазирии фаро расидани ҳодисаи суuурта муҳим мебошад ва андозаи эҳтимолии зарареро, ки бо фарорасии он расонида шуданаш мумкин аст (таваккали суuурта), пешниҳод кунад.

Ҳолатҳое муҳим эътироф мегарданд, ки аз ҷониби суuуртакунанда дар шакли намуна (стандарт)‐ии шартномаи суuурта (полис) ва қоидаҳои суuуртаи ба суuурташаванда додашуда ё дархости хаттӣ дақиқ зикр гардидаанд.

2. Агар шартномаи суuурта ҳангоми мавҷуд набудани ҷавоби суuурташаванда ба ин ё он саволи суuуртакунанда баста шуда бошад, суuуртакунанда наметавонад минбаъд дар асоси он, ки ҳолатҳои дахлдор аз ҷониби суuурташаванда иттилоъ дода нашудаанд, бекор кардани шартнома ё беэътибор донистани онро талаб намояд.

3. Агар баъди бастани шартнома муқаррар карда шавад, ки суuурташаванда ба суuуртакунанда бадқасдона оид ба ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда маълумоти бардурeu додааст, суuуртакунанда ҳуқуқ дорад беэътибор донистани шартнома ва истифодаи оқибатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи 204 ҳамин Кодексро талаб намояд.

Суuуртакунанда, агар ҳолатҳое, ки оид ба онҳо суuурташаванда изҳор накардааст, аз байн рафта бошанд, наметавонад беэътибор донистани шартномаро талаб кунад.

Моддаи 1031. Ҳуқуқи суuуртакунанда барои аз назар гузаронидани объекти суuурташаванда

1. Ҳангоми бастани шартномаи суuуртаи амвол суuуртакунанда ҳуқуқ дорад амволи суuурташавандаро аз назар гузаронад ва дар сурати зарурат бо мақсади муқаррар намудани арзиши ҳақиқии он, муоина (экспертиза) таъин намояд.

2. Ҳангоми бастани шартномаи суuуртаи шахсӣ суuуртакунанда ҳуқуқ дорад барои муқаррар намудани вазъи воқеии саломатии суuурташаванда муоинаи онро анҷом диҳад.

Моддаи 1032. Сирри суuурта Суuуртакунанда ҳуқуқ надорад маълумоти дар натиҷаи суuурта оид ба суuурташаванда, шахси

суuурташуда ва ба дастоварандаи фоида, вазъи саломатӣ, инчунин вазъи амволии ин ашхос барояш маълумгардидаро ошкор намояд. Барои вайрон кардани сирри суuурта, вобаста ба шакли вайрон кардани ҳуқуқ ва мушаххасоти қонуншиканӣ суuуртакунанда мутобиқи қоидаҳои моддаи 153 ҳамин Кодекс масъулият дорад.

Моддаи 1033.Маблаuи суuурта 1. Маблаuе, ки дар доираи он суuуртакунанда eҳдадор шудаастҷ ҷуброни суuуртаро тибқи шартномаи

суuуртаи амвол ё тибқи шартномаи суuуртаи шахсӣ пардозад (маблаuи суuурта) бо созишномаи суuурташаванда ва суuуртакунанда муайян карда мешавад.

2. Ҳангоми суuуртаи амвол ё таваккали соҳибкорӣ, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, маблаuи суuурта набояд аз арзиши воқеии он (арзиши суuуртавӣ) баландтар бошад, ки чунон ба ҳисоб гирифта мешавад:

‐ барои амвол арзиши воқеии он дар маҳалли мавҷудият дар рeзи бастани шартномаи суuурта; ‐ барои таваккали соҳибкорӣ даромад аз фаъолияти соҳибкорӣ, ки суuурташаванда, чуноне ки тахмин

карда мешавад, дар ҳолати фарорасии ҳодисаи суuурта аз он маҳрум шуда метавонист. 3. Дар шартномаҳои суuуртаи шахсӣ ва шартномаҳои суuуртаи масъулияти шаҳрвандӣ маблаuи

суuурта тибқи салоҳдиди тарафҳо муайян карда мешавад.

Моддаи 1034. Баҳс кардани арзиши суuуртавии амвол Арзиши суuуртавии амволи дар шартномаи суuурта зикршуда, ба истиснои ҳолате, ки агар

суuуртакунанда то бастани шартнома аз ҳуқуқи худ дар мавриди нархбандии таваккали суuурта (қисми 1 моддаи 1045) истифода набурда, бадқасдона оид ба ин арзиш гумроҳ карда шуда буд, минбаъд мавриди баҳс қарор дода намешавад.

Моддаи 1035. Суuуртаи иловагии амвол 1. Агар амвол ё таваккали соҳибкорӣ танҳо дар қисмати арзиши суuуртавӣ баста шуда бошад,

суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳуқуқ дорад суuуртаи иловагии амволро, аз ҷумла бо дигар суuуртакунанда, вале ба шарте ки маблаuи умумии суuурта вобаста ба ҳамаи шартномаҳо аз арзиши суuурта бештар набошад, анҷом диҳад.

2. Риоя накардани муқаррароти қисми 1 ҳамин модда боиси оқибатҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи 1036 ҳамин Кодекс мегардад.

Моддаи 1036. Оқибатҳои суuуртаи бештар аз арзиши суuурта 1. Агар маблаuи дар шартномаи суuуртаи амвол ё таваккали соҳибкорӣ зикргардида аз арзиши

суuуртавӣ бештар бошад, шартнома дар он қисмати маблаuе, ки аз арзиши суuуртавӣ бештар аст, қурб надорад.

Дар чунин маврид қисмати зиёдатии маблаuи мукофоти суuуртаи супоридашуда баргардонида намешавад.

2. Агар мувофиқи шартномаи суuурта мукофоти суuурта давра ба давра пардохта шавад ва то лаҳзаи муайян намудани ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида он пурра гузаронида нашуда бошад, ҳаққи боқимондаи суuурта бояд ба андозаи мутаносибан ба кам шудани андозаи маблаuи суuурта пардохта шавад.

3. Агар баланд кардани маблаuи суuурта дар шартномаи суuурта натиҷаи фиреб додан аз ҷониби суuурташаванда бошад, суuуртакунанда ҳуқуқ дорад ҷуброни зарари вобаста ба ин расонидашударо ба андозае, ки аз мукофоти суuуртаи аз суuурташаванда гирифтааш бештар мебошад, талаб кунад.

4. Rоидаҳои пешбининамудаи қисмҳои 1 ‐ 3 ҳамин модда мутаносибан барои суuуртаи дубора татбиқ мегардад.

Маблаuи ҷуброни суuурта, ки бояд дар чунин ҳолат ба ҳар як суuурташаванда пардохта шавад, мутаносибан ба кам кардани маблаuи ибтидоии суuурта оид ба шартномаи дахлдори суuурта кам карда мешавад.

Моддаи 1037. Суuуртаи дубора 1. Rоидаҳои пешбининамудаи моддаи 1036 ҳамин Кодекс мутаносибан инчунин дар ҳолатҳое татбиқ

мегардад, ки агар маблаuи суuурта дар натиҷаи суuурта намудани ҳамон як амвол ё таваккали соҳибкорӣ аз тариқи ду ё якчанд суuуртакунанда (суuуртаи дубора) аз арзиши суuуртавӣ бештар гардида бошад.

2. Ҳангоми суuуртаи дубораи амвол ё таваккали соҳибкорӣ ҳар як суuуртакунанда eҳдадории пардохти ҷуброни суuуртаро дар доираи шартномаи басташуда ба зимма дорад, вале маблаuи умумии ҷуброни суuурта, ки аз ҳамаи суuуртакунандагон гирифта шудааст, наметавонад аз зарари воқеӣ бештар бошад.

Дар айни замон суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳуқуқ дорад аз ҳар кадом суuуртакунанда дар доираи маблаuе, ки дар шартномаҳои бо он басташуда пешбинӣ гардидааст, ҷуброни суuуртаро гирад. Дар ҳолате, ки агар ҷуброни суuуртаи гирифташуда зарари воқеан расонидашударо пeшонида натавонад, суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳуқуқ дорад қисмати нокифояи маблаuро аз дигар суuуртакунанда гирад.

3. Ҳангоми суuуртаи дубораи шахсӣ ҳар як суuуртакунанда eҳдадории худро дар назди суuурташаванда, шахси суuурташуда ва бадастоварандаи фоида мустақиман, сарфи назар аз иҷрои eҳдадорӣ аз ҷониби дигар суuуртакунандагон, анҷом медиҳад.

Моддаи 1038. Суuуртаи муштарак Объекти суuурта метавонад тибқи як шартнома аз ҷониби якчанд суuуртакунанда якҷоя суuурта карда

шавад (суuуртаи муштарак). Агар дар чунин шартнома ҳуқуқ ва eҳдадориҳои ҳар кадоме аз суuуртакунандагон муайян нагардида бошад, онҳо дар назди суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) барои пардохти ҷуброни суuурта оид ба шартномаи суuуртаи амвол ё маблаuи суuуртаи шартномаи суuуртаи шахсӣ масъулияти муштарак доранд.

Моддаи 1039.Мукофоти суuурта ва ҳаққи суuурта 1. Таҳти мафҳуми мукофоти суuурта маблаuе дар назар дошта шудааст, ки суuурташаванда

(бадастоварандаи фоида) бояд барои суuурта тибқи тартиб ва мeҳлатҳои дар шартномаи суuурта муқарраргардида ба суuуртакунанда пардозад.

2. Суuуртакунанда ҳангоми муайян кардани андозаи мукофоти суuуртаи тибқи шартномаи суuурта пардохташаванда ҳуқуқ дорад нақшаҳои тарифии таҳиянамудаашро, ки бо назардошти объекти суuурта ва хусусияти таваккали суuурта мукофоти аз воҳиди маблаuи суuурта ситонидашавандаро муайян менамояд, истифода барад.

3. Агар дар шартномаи суuурта давра ба давра пардохтани мукофоти суuурта пешбинӣ гардида бошад, дар ҳамон шартнома оқибатҳои дар мeҳлати муайянгардида напардохтани ҳаққи навбатии суuурта низ пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

4. Агар ҳодисаи суuурта то пардохтани ҳаққи навбатии суuурта, ки мeҳлати он гузаронида шудааст, фаро расида бошад, суuуртакунанда ҳуқуқ дорад андозаи ҷуброни пардохташавандаи суuуртаро тибқи шартномаи суuуртаи амвол ё маблаuи суuуртаро тибқи шартномаи суuуртаи шахсӣ мутаносибан ба қисми ба e пардохташудаи мукофоти суuурта маҳдуд созад ва маблаuи ҳаққи мeҳлаташ гузаронидашудаи суuуртаро ба ҳисоб гирад.

Моддаи 1040. Беэътибории шартномаи суuурта Шартномаи суuурта дар ҳолатҳои зайл қурб надорад: 1) агар дар лаҳзаи бастани шартнома объекти суuурта вуҷуд надошта бошад; 2) агар тибқи шартномаи суuуртаи амвол амволе суuурта шуда бошад, ки бо роҳи ҷиноят ба даст

оварда шудааст, ашёи ҷиноят мебошад ё бояд мусодира гардад.

Шартномаи суuурта инчунин дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 1041 ҳамин Кодекс ва ҳолатҳои дигари пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва қонунҳои дигар қурб надорад.

Моддаи 1041. Иваз намудани шахси суuурташуда 1. Дар ҳолате ки агар тибқи шартномаи суuуртаи таваккали масъулият барои расонидани зарар

(моддаи 1061) масъулияти шахси нисбат ба суuуртакунанда дигар суuурта шуда бошад, охирин ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳзаи то фаро расидани ҳодисаи суuурта ин шахсро ба дигар шахс иваз намояд ва суuуртакунандаро ба таври хаттӣ огоҳ созад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нашудааст.

2. Шахси суuурташудае, ки дар шартномаи суuуртаи шахсӣ зикр шудааст, аз ҷониби суuуртакунанда танҳо бо розигии худи суuурташаванда ва суuуртакунанда ба дигар шахс иваз карда шуданаш мумкин аст.

Моддаи 1042. Иваз намудани бадастоварандаи фоида Суuурташаванда ҳуқуқ дорад бадастоварандаи фоидаро, ки дар шартномаи суuурта зикр гардидааст,

ба шахси дигар иваз намояд ва ба таври хаттӣ суuуртакунандаро огоҳ созад. Бадастоварандаи фоида наметавонад, баъди он ки e ин ё он eҳдадориро вобаста ба шартномаи суuурта

анҷом додааст ё ба суuуртакунанда дар мавриди пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта талабот пешниҳод кардааст, ба дигар шахс иваз намояд.

Моддаи 1043.Оuози амали шартномаи суuурта 1. Шартномаи суuурта, агар дар он тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, аз лаҳзаи пардохти

мукофоти суuурта ё саҳми нахустини он эътибор пайдо мекунад. 2. Суuуртаи дар шартнома қайду шартшуда ба ҳодисаҳои суuуртае, ки баъди эътибор пайдо кардани

шартномаи суuурта ба вуқeъ пайвастаанд, татбиқ мегардад.

Моддаи 1044. Пеш аз мeҳлат қатъ гардидани шартнома 1.Шартномаи суuурта то фаро расидани мeҳлати барои он басташуда қатъ мегардад, агар: 1) несту нобуд гардидани амвол бо сабабҳои нисбат ба фарорасии ҳодисаи суuурта фарқкунанда; 2) тибқи тартиби муқарраргардида аз ҷониби шахсе, ки таваккали соҳибкорӣ ё таваккали масъулияти

шаҳрвандиро вобаста ба ин фаъолият анҷом медод, қатъ шудани фаъолияти соҳибкорӣ; 3) uайри қобили амал ё қобили маҳдуди амал эътироф кардани шахсе, ки таваккали масъулияти

шаҳрвандиаш суuурта шуда буд. 2. Суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳза аз шартномаи суuурта даст

кашад, агар то лаҳзаи даст кашидан мувофиқи ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда имконияти фарорасии ҳодисаи суuурта аз байн нарафта бошад.

3. Ҳангоми пеш аз мeҳлат қатъ гардидани шартномаи суuурта вобаста ба ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, агар ин ҳодисаҳо бо сабабҳое ба миён омада бошанд, ки ба суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) алоқаманд намебошанд, суuуртакунанда мутаносибан ба вақте ки дар ҷараёни он суuурта амал мекард, ба як қисми мукофоти суuурта ҳуқуқ дорад ва бояд маблаuи изофагии қисми мукофоти суuуртаи гирифтааш‐ро баргардонад. Дар ҳолатҳои дигари қатъ гардидани шартномаи суuурта тибқи ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида суuуртакунанда ҳуқуқи худро барои ҳамаи маблаuи мукофоти суuурта нигоҳ медорад.

Ҳангоми пеш аз мeҳлат аз шартномаи суuурта даст кашидани суuурташаванда (бадастоварандаи фоида), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, мукофоти суuуртаи ба суuуртакунанда додашуда баргардонида намешавад.

Моддаи 1045.Оқибатҳои зиёд кардани таваккали суuурта дар давраи амали шартномаи суuурта 1. Дар давраи амали шартномаи суuуртаи амвол суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) вазифадор

аст ба суuуртакунанда оид ба ошкор гардидани таuйиротҳои муҳими ҳолатҳое, ки e ҳангоми бастани шартнома ба суuуртакунанда баён карда буд, агар ин таuйиротҳо тавонанд ба таври муҳим ба афзудани таваккали суuурта таъсир расонанд, бетаъхир иттилоъ диҳад.

Дар ҳар ҳолат таuйиротҳои муҳим он таuйиротҳое эътироф мегарданд, ки дар шартномаи суuурта (полиси суuурта) қайду шарт шудаанд ва дар қоидаҳои суuуртаи ба суuурташаванда додашуда зикр ёфтаанд.

2. Суuуртакунанда, ки оид ба ҳолатҳое, ки метавонанд боиси афзоиши таваккали суuурта шаванд, огоҳ гардидааст, ҳуқуқ дорад таuйир додани шартҳои шартнома ё мутаносибан ба афзоиши таваккали суuурта пардохтани мукофоти иловагии суuуртаро талаб намояд.

Агар суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ба иваз намудани шартҳои шартнома ё пардохти мукофоти суuурта эътироз намояд, суuуртакунанда ҳуқуқ дорад мувофиқи қоидаҳои пешбининамудаи боби 28 ҳамин Кодекс бекор кардани шартномаро талаб намояд.

3. Ҳангоми аз ҷониби суuурташаванда ё бадастоварандаи фоида иҷро накардани eҳдадориҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда суuуртакунанда ҳуқуқ дорад бекор кардани шартномаи суuурта ва ҷуброни зарари вобаста ба бекор кардани шартномаро (қисми 5 моддаи 485) талаб кунад.

4. Суuуртакунанда, агар ҳолатҳое ки метавонистанд боиси афзудани таваккали суғурта гарданд, бартараф шуда бошанд, ҳуқуқ надорад бекор кардани шартномаро талаб намояд.

5. Ҳангоми суuуртаи шахсӣ оқибатҳои таuйир додани таваккали суuурта дар давраи амали шартномаи суuурта, ки дар қисмҳои 2 ва 3 ҳамин модда зикр гардидаанд, метавонанд танҳо вақте фаро расанд, ки агар онҳо мустақиман дар шартнома пешбинӣ гардида бошанд.

Моддаи 1046. Ба шахси дигар гузаштани ҳуқуқ ба амволи суuурташуда Ҳангоми аз шахси ба манфиати он шартномаи суuурта басташуда ба шахси дигар гузаштани ҳуқуқ ба

амволи суuурташуда, ба истиснои ҳолатҳои тибқи асосҳои дар қисми 2 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикргардида маҷбурӣ кашида гирифтани амвол ва радди ҳуқуқи моликият (моддаи 260), ҳуқyқ ва eҳдадориҳо оид ба ҳамин шартнома ба шахсе мегузарад, ки ба e ҳуқуқ ба амвол гузаштааст.

Шахсе, ки ба e ҳуқуқ ба амволи суuурташуда гузаштааст бояд фавран дар шакли хаттӣ суuуртакунандаро огоҳ намояд.

Моддаи 1047.Огоҳ намудани суuуртакунанда аз фарорасии ҳодисаи суuурта 1. Суuурташаванда тибқи шартномаи суuуртаи амвол баъди ба e маълум гардидани фарорасии

ҳодисаи суuурта вазифадор аст фавран дар мавриди фарорасии он ба суuуртакунанда ё намояндаи вай хабар диҳад. Агар дар шартнома мeҳлат ва (ё) усули огоҳонӣ пешбинӣ гардида бошад, он бояд дар мeҳлати муайяншуда ва усули муқарраргардида анҷом дода шавад.

Чунин eҳдадорӣ инчунин ба зиммаи бадастоварандаи фоида, ки ба манфиати e баста шудани шартномаи суuурта барояш маълум аст, агар e ният дошта бошад, ки ҳуқуқи ҷуброни суuуртаи тибқи шартномаи ба манфиати e басташударо истифода барад, гузошта мешавад.

2. Иҷро накардани eҳдадориҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, агар исбот карда нашавад, ки суuуртакунанда оид ба фарорасии ҳодисаи суuурта огоҳ буд ё дар натиҷаи надоштани маълумот наметавонист ба eҳдадориҳои суuуртакунанда вобаста ба пардохти ҷуброни суuурта таъсир расонад, ба суuуртакунанда ҳуқуқ медиҳад пардохти ҷуброни суuуртаро рад намояд.

3. Агар ҳодисаи суuурта фавти шахси суuурташуда ё расонидани зарар ба саломатии e бошад, қоидаҳои пешбининамудаи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда мутаносибан ба шартномаи суuуртаи шахсӣ низ татбиқ мегардад. Дар айни ҳол мeҳлати дар шартнома пешбинигардида оид бо огоҳсозии суuуртакунанда аз бист рeз камтар буда наметавонад.

Моддаи 1048. Кам кардани зарар аз ҳодисаи суuурта 1. Ҳангоми фарорасии ҳодисаи суuуртаи пешбининамудаи шартномаи суuуртаи амвол

суuурташаванда вазифадор аст барои кам кардани зарари эҳтимолии ҳодиса тамоми тадбирҳои имконпазирро андешад.

Чунин тадбирҳоро андешида, суuурташаванда бояд тибқи дастури суuуртакунанда, агар онҳо ба суuурташаванда иттилоъ дода шуда бошанд, амал кунад.

2. Хароҷоти бо мақсади кам кардани зарар масрафгардида, ки бояд суuуртакунанда ҷуброн намояд, агар чунин хароҷот зарурӣ бошад ё он барои иҷрои дастури суuуртакунанда анҷом дода шуда бошад, ҳатто агар тадбирҳои дахлдор натиҷа надода бошанд ҳам, бояд аз ҷониби суuуртакунанда пардохта шаванд.

Чунин хароҷот мутаносибан ба маблаuи суuурта ва арзиши суuурта, сарфи назар аз он ки дар якҷоягӣ бо ҷуброни дигар зарарҳо метавонад аз маблаuи суuурта бештар бошад, ҷуброн карда мешавад.

3. Суuуртакунанда аз ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи аз ҷониби суuурташаванда дидаю дониста ҷиҳати кам кардани зарари имконпазир наандешидани тадбирҳо расонида шудааст, озод карда мешавад.

Моддаи 1049. Оқибатҳои фаро расидани ҳодисаи суuурта бо гуноҳи суuурташаванда, бадастоварандаи фоида ё шахси суuурташуда

1. Суuуртакунанда, агар ҳодисаи суuурта дар натиҷаи кирдори бадқасдонаи суuурташаванда, бадастоварандаи фоида ё шахси суuурташуда рух дода бошад, аз пардохти ҷуброни суuурта озод карда мешавад.

2. Дар қонун ҳолатҳои аз пардохти ҷуброни суuурта оид ба шартномаи суuуртаи амвол озод кардани суuуртакунанда ё кам кардани андозаи ҷуброн ҳангоми фарорасии ҳодисаи суuурта дар натиҷаи беэҳтиётии даuалонаи суuурташаванда ё бадастоварандаи фоида пешбинӣ гардиданаш мумкин аст.

Моддаи 1050. Асосҳо барои аз пардохти ҷуброни суuурта ва маблаuи суuурта озод кардани суuуртакунанда

1. Агар дар қонун ё шартномаи суuурта тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, суuуртакунанда аз пардохти ҷуброн суuурта (маблаuи суuурта) озод карда мешавад, агар ҳодисаи суuурта вобаста ба натиҷаҳои зайл фаро расида бошад:

1) таъсири таркиши яроқи зарравӣ, радиатсия ё заҳролудшавии радиоактивӣ; 2) амалиётҳои ҷангӣ, инчунин ҷанги шаҳрвандӣ. 2. Агар дар шартномаи суuуртаи амвол тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, суuуртакунанда аз

пардохти зарари бо фармоиши мақомоти давлатӣ дар натиҷаи кашида гирифтан, мусодира, реквизитсия, тавқиф ё несту нобуд кардани амвол расонидашуда озод карда мешавад.

Моддаи 1051. Радди пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта 1. Суuуртакунанда ҳуқуқ дорад ба суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) пардохти ҷуброни

суuуртаро вобаста ба шартномаи суuуртаи амвол ё маблаuи суuуртаро оид ба шартномаи суuуртаи шахсӣ дар ҳолатҳои зайл рад намояд:

1) агар амали шартномаи суuурта то фаро расидани ҳодисаи суuурта, аз ҷумла тибқи асосҳои дар моддаҳои 1043 ва 1044 ҳамин Кодекс зикргардида қатъ шуда бошад;

2) агар шартномаи суuурта тибқи асосҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ё дигар қонунҳо, аз ҷумла тибқи асосҳои дар моддаи 1040 ҳамин Кодекс зикргардида қурб надошта бошад;

3) агар суuуртакунанда аз пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта тибқи асосҳои зикрнамудаи моддаҳои 1047 ‐ 1049 ҳамин Кодекс озод карда шуда бошад;

4) агар суuуртакунанда дар мавриди беэътибор донистани шартномаи суuурта тибқи асосҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс, дигар қонунҳо ё дар бораи бекор кардани шартнома дар натиҷаи он, ки суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) барои тафтиши ҳолати ҳодисаи суuурта ё муайян кардани андозаи зарари расонидашуда монеа шудааст, даъво пешниҳод карда бошад.

2. Rарори суuуртакунанда дар мавриди радди пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта бояд ба суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) дар мeҳлати на дертар аз понздаҳ рeзи баъди муроҷиати онҳо барои пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта иттилоъ дода шуда, раддия бояд сабаби дақиқ асоснокшударо дар бар гирад.

3. Раддияи пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта аз ҷониби суuуртакунанда бо усули нисбат ба e пешниҳод кардани даъво ба суд мавриди баҳс қарор дода шуданаш мумкин аст.

Моддаи 1052. Пардохти маблаuи суuурта оид ба шартномаи суuуртаи шахсӣ 1. Маблаuи суuурта тибқи шартномаи суuуртаи шахсӣ сарфи назар аз маблаuи ба суuурташаванда,

шахси суuурташуда ё бадастоварандаи фоида оид ба суuуртаи иҷтимоӣ, таъминоти иҷтимоӣ, оид ба дигар шартномаҳои суuурта ё тибқи ҷуброни зарар тааллуқдошта ба шахсе пардохта мешавад, ки ба манфиати вай шартнома (қисми 2 моддаи 1020) баста шудааст.

2. Маблаuи суuурта тибқи шартномаи суuуртаи шахсӣ, ки ба ворисони шахси суuурташуда мувофиқи асосҳои қисми 2 моддаи 1020 ҳамин Кодекс пардохта мешавад, ба таркиби мероси шахси суuурташуда дохил намешавад.

Моддаи 1053. Ба суuуртакунанда гузаштани ҳуқуқи суuурташаванда барои ҷуброни зарар (суброгатсия)

1. Агар шартномаи суuуртаи амвол ё қонун тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд, ба суuуртакунандае, ки ҷуброни суuуртаро пардохтааст, дар доираи маблаuҳои пардохташуда ҳуқуқи талаби суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) нисбат ба шахсе, ки барои расонидани зарари дар натиҷаи суuурта ҷуброншуда масъулият дорад, мегузарад.

2. Ҳуқуқи талаби ба суuуртакунанда гузашта аз ҷониби e бо риояи қоидаҳое, ки муносибати байни суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) ва шахси масъули зарарро танзим менамояд, татбиқ карда мешавад.

3. Суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) вазифадор аст ба суuуртакунанда тамоми ҳуҷҷат ва далелҳоро супорида, ба e тамоми маълумотеро, ки ҷиҳати татбиқи ҳуқуқи талаботи гузашт барояш зарур мебошанд, иттилоъ диҳад.

4. Агар суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) аз ҳуқуқи талаби худ нисбат ба шахси масъули зараре, ки суuуртакунанда ҷуброн кардааст, даст кашад ё анҷом додани ин ҳуқуқ бо гуноҳи суuурташаванда (бадастоварандаи фоида) имконнопазир гардад, суuуртакунанда аз пардохти ҷуброни суuурта пурра озод мегардад.

Моддаи 1054. Аз нав суuурта кардан 1. Таваккали пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта, ки суuуртакунанда мувофиқи шартномаи

суuурта ба зиммаи худ қабул кардааст, метавонад аз ҷониби e пурра ё қисман дар назди дигар суuуртакунанда (суuуртакунандагон) тибқи шартномаи бо охирин басташуда аз нав суuурта карда шавад.

2. Нисбат ба шартномаи аз нав суuурта кардан, қоидаҳои ҳамин боб, ки бояд нисбат ба суuуртаи фаъолияти соҳибкорӣ истифода бурда шавад, татбиқ мегардад. Дар айни замон суuуртакунанда оид ба шартномаи суuурта (шартномаи асосӣ), ки шартномаи аз нав суuурта карданро бастааст, дар ҳамин шартнома охирин суuурташаванда ба ҳисоб меравад.

3. Ҳангоми аз нав суuурта кардан оид ба шартномаи асосии суuурта ҷиҳати пардохти ҷуброни суuурта ё маблаuи суuурта суuуртакунанда дар назди суuурташаванда масъул боқӣ мемонад.

Вале ҳангоми барҳам додани ташкилоти суuурта, ки оид ба шартномаи асосӣ суuуртакунанда ба ҳисоб меравад, то фаро расидани ҳодисаи суuурта ҳуқуқ ва eҳдадории e оид ба ҳамин шартнома дар қисмати аз нав суuуртакардашуда ба зиммаи суuуртакунандаи шартномаи аз нав суuурта кардан мегузарад.

4. Ба таври муттасил бастани як ё якчанд шартномаи аз нав суuурта кардан иҷозат дода мешавад. Ҳар яке аз чунин шартномаҳо нисбат ба шартномаи минбаъдаи аз нав суuурта кардан шартномаи асосии суuурта ба ҳисоб меравад.

Моддаи 1055. Суuуртаи мутақобила 1. Шаҳрвандон ва ашхоси ҳуқуқӣ метавонанд амволи худ ё дигар манфиатҳои амволии дар қисми 2

моддаи 1015 ҳамин боб зикршударо дар асоси мутақобила, бо роҳи дар ҷамъиятҳои суuуртаи мутақобила муттаҳид намудани маблаuҳои барои ин зарурӣ суuурта кунанд.

2. Xамъиятҳои суuуртаи мутақобила суuуртаи амвол ва дигар манфиатҳои амволии аъзои худро анҷом дода, ташкилотҳои uайритиҷоратӣ мебошанд.

Мушаххасоти вазъи ҳуқуққии ҷамъиятҳои суuуртаи мутақобила ва шарти фаъолияти онҳо мутобиқи ҳамин Кодекс, қонуни суuуртаи мутақобила муайян карда мешавад.

3. Аз ҷониби ҷамъиятҳои суuуртаи мутақобила суuурта кардани амвол ва манфиатҳои амволии аъзои худ, агар дар ҳуҷҷатҳои муассисии ҷамъият дар чунин ҳолатҳо бастани шартномаи суuурта пешбинӣ нагардида бошад, мустақиман, дар асоси узвият анҷом дода мешавад.

Rоидаҳои ҳамин боб нисбат ба суuурта байни ҷамъиятҳои суuуртаи мутақобила ва аъзои он истифода бурда мешавад, зеро дар қонуни суuуртаи мутақобила, ҳуҷҷатҳои муассисии ҷамъияти дахлдор ё қоидаҳои тибқи он муқарраргардидаи суuурта тартиби дигаре пешбинӣ нашудааст.

4. Анҷом додани суuуртаи ҳатмӣ бо роҳи суuуртаи мутақобила танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонуни суuуртаи мутақобила иҷозат дода мешавад.

5. Xамъияти суuуртаи мутақобила метавонад ба сифати суuуртакунанда суuуртаи манфиати ашхосеро, ки узви он намебошанд, агар чунин фаъолияти суuурта дар ҳуҷҷатҳои муассисии он пешбинӣ гардида бошад, агар ҷамъият дар шакли ташкилоти тиҷоратӣ таъсис ёфта бошад, барои анҷом додани суuуртаи навъи муайян иҷозатнома (литсензия) дошта бошад ва ба дигар талаботи муқаррарнамудаи қонун оид ба ташкили фаъолияти суuурта ҷавобгe бошад, анҷом диҳад.

Суuуртаи манфиатҳои ашхосе, ки узви ҷамъияти суuуртаи мутақобила намебошанд, аз ҷониби ҷамъият тибқи шартнома мувофиқи қоидаҳои ҳамин боб анҷом дода мешавад.

Моддаи 1056. Суuуртаи ҳатмии давлатӣ 1. Бо мақсади таъмини манфиатҳои иҷтимоии шаҳрвандон ва манфиатҳои давлат тибқи қонун

суuуртаи ҳатмии давлатии ҳаёт, саломатӣ ва амволи гурeҳҳои муайяни маъмурин (хизматчиён)‐и давлатӣ пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

Суuуртаи ҳатмии давлатӣ аз ҳисоби маблақuое, ки барои чунин мақсад аз буҷети давлат ҷудо карда мешаванд, сурат мегирад.

2. Суuуртаи ҳатмии давлатӣ мустақиман дар асоси қонунҳо оид ба чунин суuурта, ки дар ин ҳуҷҷатҳо аз ҷониби ташкилотҳoи суuуртаи давлатӣё дигар мақомоти давлатӣ (суuуртакунандагон) зикр намудаанд ё дар асоси шартномаи суuурта, ки мутобиқи ҳамин ҳуҷҷатҳо байни суuурташаванда ва суuуртакунанда баста мешавад, сурат мегирад.

3. Rоидаҳои ҳамин боб нисбат ба суuуртаи ҳатмии давлатӣ татбиқ мегардад, зеро дар қонун оид ба чунин суuурта тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст ва аз моҳияти муносибатҳои дахлдори вобаста ба суuурта барнамеояд.

Моддаи 1057. Истифодаи қоидаҳои умумии суuурта нисбат ба навъҳои махсуси суuурта Rоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб нисбат ба суuуртаи инвеститсияҳои хориҷӣ аз таваккали

uайритиҷоратӣ, суuуртаи баҳрӣ, суuуртаи тиббӣ, суuуртаи пасандозҳои бонк ва суuуртаи нафақа истифода бурда мешаванд, зеро дар қонун оид ба чунин навъи суuуртаҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

БОБИ 52.Фаъолияти якҷоя (ширкати оддӣ)

Моддаи 1058.Шартномаи фаъолияти якҷоя (ширкати оддӣ) 1. Тибқи шартномаи фаъолияти якҷоя ширкати оддӣ (шартнома оид ба фаъолияти якҷоя) ду ё зиёда

ашхосе, ки шарикон номида мешаванд, eҳдадор мегарданд ҳиссаҳои худро муттаҳид намуда, якҷоя, бидуни таъсиси шахси ҳуқуқӣ барои ба даст овардани фоида ё ноил шудан ба мақсади дигар, ки хилофи қонун намебошад, амал кунанд.

2.Шартномаи фаъолияти якҷоя бояд дар шакли хаттӣ баста шавад. 3. Тарафҳои шартномаи фаъолияти якҷоя, ки ҷиҳати анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ баста

мешавад, танҳо соҳибкорони инфиродӣ ва (ё) ташкилотҳои тиҷоратӣ буда метавонанд.

Моддаи 1059. Ҳиссаи шарикон 1. Ҳиссаи шарик ҳамаи он чизе, ки e ба манфиати кори умум гузаронидааст, аз ҷумла пул, амволи

дигар, дониши касбӣ ва дониши дигар, малака ва маҳорат, инчунин эътибори корӣ ва робитаҳои корӣ ба ҳисоб мераванд.

2. Агар аз шартнома ё ҳолатҳои воқеӣ тартиби дигаре барнаояд, ҳиссаи шарикон баробар тахмин карда мешавад. Арзёбии арзиши пулии ҳиссаи шарик тибқи созишномаи байни шарикон анҷом дода мешавад.

Моддаи 1060. Амволи умумии шарикон 1. Амволи додаи шарикон, ки онро тибқи ҳуқуқи моликият соҳиб буданд, инчунин маҳсулоти дар

натиҷаи фаъолияти муштарак истеҳсолгардида, маҳсул ва даромади аз чунин фаъолият бадастовардашуда моликияти умумии ҳиссавии онҳо эътироф мегардад, зеро дар қонун ё шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

Амволи таҳти моликияти умумии ҳиссавии шарикон қарордошта, инчунин талаботи умумии онҳо ва ҳуқуқҳои мустаснои умумии онҳо амволи умумии шариконро ташаккул медиҳад. Амволи умумӣ ба манфиати ҳамаи шарикон истифода бурда мешавад.

2. Пешбурди баҳисобгирии муҳосибавии амволи умумӣ метавонад ба яке аз шахси ҳуқуқии иштирокчиёни ширкат супурда шавад.

3. Истифодаи амволи умумии шарикон бо мувофиқаи умумии онҳо ва дар сурати ба мувофиқа нарасидан, тибқи тартиби муқаррарнамудаи суд сурат мегирад.

4. Eҳдадории шарикон оид ба эҳтиёти амволи умум ва тартиби ҷуброни хароҷоти вобаста ба иҷрои ин eҳдадориҳо дар шартнома пешбинӣ карда мешавад.

Моддаи 1061. Пешбурди корҳои умумии шарикон 1. Пешбурди корҳои умумии иштирокчиёни шартнома оид ба фаъолияти якҷоя тибқи тартиби

пешбининамудаи шартнома анҷом дода мешавад. 2. Ҳангоми пешбурди корҳои умумӣ, агар дар шартнома муқаррар нагардида бошад, ки ҳамаи

иштирокчиёни он корро якҷоя пеш мебаранд ва ё пешбурди кор ба иштирокчиёни алоҳида супурда шудааст, ҳар як шарик ҳуқуқ дорад аз номи шарикони худ баромад кунад.

Ҳангоми пешбурди яҷояи кор барои анҷом додани ҳар як аҳд розигии шарикон талаб карда мешавад. 3. Дар муносибат бо ашхоси сеюм салоҳияти шарик дар мавриди аз номи шарикон бастани аҳд тибқи

ваколатномае, ки ба e шарикон додаанд, тасдиқ карда мешавад ё аз шартномаи ширкати оддӣ чунин аён мегардад.

4. Дар муносибат бо ашхоси сеюм шарикон наметавонанд ба маҳдуд будани ҳуқуқ оиди пешбурди корҳои умумии шарике, ки аҳдро анҷомдода, ба истиснои ҳолате ки агар онҳо исбот намоянд, ки ҳангоми бастани аҳд дар мавриди мавҷудияти чунин маҳдудият шахси сеюм медонист ё бояд қаблан медонист, истинод намоянд.

5. Шарике, ки аз номи тамоми шарикон аҳдҳо бастааст ва нисбат ба онҳо ҳуқуқи e барои пешбурд маҳдуд гардида буд ё ба манфиати шарикон аҳдро аз номи худаш бастааст, агар зарурати ин аҳд дар мeҳлатҳои қобили қабул аз ҷониби иштирокчиёни дигар мавриди баҳс қарор нагирифта бошад, ба ҷуброни маблаuҳои хароҷоти аз ҳисоби худ масрафнамудааш ҳуқуқ дорад.

Агар бо чунин аҳдҳо ба шарикони дигар зарар расонида шуда бошад, онҳо ҳуқуқ доранд ҷуброни зарарро талаб намоянд.

6. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, қарорҳои марбут ба корҳои умумӣ аз ҷониби шарикон бо мувофиқаи умум қабул карда мешаванд.

7. Иштирокчиёни шартномае, ки барои пешбурди корҳои умумӣ ваколатдор шудаанд, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, ба подошпулии алоҳида ҳуқуқ доранд.

Моддаи 1062. Ҳуқуқи шарик ба маълумот Ҳар як шарик, сарфи назар аз он ки барои пешбурди корҳои умумӣ салоҳият дорад ё на, ҳуқуқ дорад

бо ҳамаи ҳуҷҷатҳои пешбурди кор шинос шавад. Рад кардани чунин ҳуқуқ ё маҳдуд кардани он, аз ҷумла бо мувофиқаи шарикон, иҷозат дода намешавад.

Моддаи 1063. Хароҷоти умумӣ, зарар ва масъулияти шарикон 1. Тартиби пeшонидани хароҷот ва зарари вобаста ба фаъолияти якҷояи шарикон тибқи созишномаи

байни онҳо муайян карда мешавад. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин созишнома ҳар як шарик хароҷот ва зарари худро мутаносибан ба арзиш ҳиссаи e дар кори умумӣ ба зимма дорад.

Созишномае, ки яке аз шариконро аз иштирок дар пeшонидани хароҷот ё зарар озод мекунад, иҷозат дода намешавад.

2. Агар шартномаи фаъолияти якҷоя бо фаъолияти соҳибкории анҷомдодашавандаи аъзои он иртибот надошта бошад, дар он сурат вобаста ба eҳдадории шартномавии умумӣ ҳар як шарик мутаносибан ба арзиши ҳиссаи он дар кори умумӣ ҷавобгe мебошад.

Оид ба eҳдадориҳои умумӣ, ки аз шартнома ба миён наомадааст, шарикон муштарак ҷавобгар мебошанд.

Агар шартномаи фаъолияти якҷоя бо анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ аз ҷониби иштирокчиёни он алоқаманд бошад, оид ба eҳдадориҳои умумӣ шарикон муштарак ҷавобгар мебошанд.

Моддаи 1064. Тақсими фоида Фоидаи дар натиҷаи фаъолияти якҷоя бадастовардаи шарикон, агар дар шартнома ё дигар

созишномаи шарикон тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, мутаносибан ба арзиши ҳиссаи шарикон ба кори умумӣ тақсим карда мешавад. Созишнома дар мавриди аз иштирок дар фоида бартарф кардани яке аз шарикон иҷозат дода намешавад.

Моддаи 1065. Xудо кардани ҳиссаи шарик бо талаби кредитори он Кредитори иштирокчии шартномаи фаъолияти якҷоя ҳуқуқ дорад оид ба ҷудо кардани ҳиссаи e дар

амволи умумӣ тибқи моддаи 303 ҳамин Кодекс талабот пешниҳод намояд.

Моддаи 1066. Rатъи шартномаи фаъолияти якҷоя 1.Шартномаи фаъолияти якҷоя дар ҳолатҳои зайл қатъ мегардад: 1) дар натиҷаи бедарак uоиб шуда, uайри қобили амал ё қобили маҳдуди амал эълон кардани яке аз

шарикон; 2) дар натиҷаи uайри қобили пардохт (муфлис) эълон кардани яке аз шарикон; 3) дар натиҷаи фавти яке аз шарикон ё барҳам додан ё аз нав ташкилшавии шахси ҳуқуқии

иштирокчии шартнома, агар дар шартнома ё созишномаи минбаъда нигоҳ доштани шартнома дар муносибат байни шарикони дигар ё иваз кардани шарики фавтида (шахси ҳуқуқии аз нав ташкилшуда) бо ворисони он (ворисони ҳуқуқӣ) пешбинӣ нагардида бошад;

4) дар натиҷаи аз иштирок дар шартномаи бемeҳлати фаъолияти якҷоя даст кашидани яке аз шарикон;

5) дар натиҷаи бекор кардани шартномаи фаъолияти якҷояи бо зикри мeҳлат басташуда, тибқи талаби яке аз шарикон дар муносибати байни e ва шарикони дигар;

6) дар натиҷаи бекор кардани шартномаи фаъолияти якҷоя бо созишномаи тарафҳо; 7) дар натиҷаи гузашти мeҳлати шартномаи фаъолияти якҷоя; 8) дар натиҷаи ноил шудан ба мақсадҳои шартномаи фаъолияти якҷоя ё фарорасии шароите, ки ноил

шудан ба ин мақсадҳоро имконнопазир мегардонад; 9) дар натиҷаи ҷудо кардани ҳиссаи шарик бо талаби кредитори он; 10) тибқи асосҳои дигаре, ки ҳамин Кодекс ё шартномаи фаъолияти якҷоя пешбинӣ намудаанд. Дар шартномаи фаъолияти якҷоя ё созишномаи минбаъдаи иштирокчиён дар ҳолатҳои дар бандҳои

якум, дуюм, чорум, панҷум ва нуҳуми ҳамин қисм зикргардида нигоҳ доштани шартнома дар муносибат байни дигар шарикон пешбинӣ шуданаш мумкин аст.

2. Ҳангоми қатъи шартномаи фаъолияти якҷоя ашёе, ки барои соҳибии умум ва (ё) истифодаи шарикон дода шуда буд, бидуни подошпулӣ ба шарикони онҳоро фароҳамоварда баргардонида мешавад, зеро дар созишномаи тарафҳо тартиби дигар пешбинӣ нагардидааст.

Аз лаҳзаи қатъи шартномаи фаъолияти якҷоя иштирокчиёни он вобаста ба иҷро накардани eҳдадориҳои умумӣ дар назди ашхоси сеюм масъулияти муштарак доранд.

Тақсими амволи таҳти моликияти умумии шарикон қарордошта ва ҳуқуқҳои умумии талаби байни онҳо бамиёномада тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 302 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.

Шарике, ки ба моликияти умумӣ ашёи инфироди муайяншударо фароҳам овардааст, ҳуқуқ дорад ҳангоми қатъи шартномаи фаъолияти якҷоя, бо шарти риояи манфиатҳои шарикони боқимонда ва кредиторон ба e баргардонидани ин ашёро талаб кунад.

Моддаи 1067. Радд кардани шартномаи бемeҳлати фаъолияти якҷоя Ариза дар мавриди шартномаи бемeҳлати фаъолияти якҷояро рад кардани шахс бояд аз ҷониби чунин

шахс дар мeҳлати на дертар аз се моҳ то лаҳзаи эҳтимолии аз шартнома баромадан, агар дар шартнома мeҳлати дигар пешбинӣ нагардида бошад, арз карда шавад.

Созишнома дар хусуси маҳдуд кардани ҳуқуқи радди шартномаи бемeҳлати фаъолияти якҷоя иҷозат дода намешавад.

Моддаи 1068. Бекор кардани шартномаи фаъолияти якҷоя бо талаби тарафҳо Дар баробари асосҳои дар банди 1 қисми 2 моддаи 482 ҳамин Кодекс зикргардида тарафи шартномаи

фаъолияти якҷояе, ки бо зикри мeҳлат ё бо зикри мақсад ба сифати шарти бекор сохтан баста шудааст, ҳуқуқ дорад бо сабабҳои узрнок дар муносибати байни худ ва дигар шарикон бекор кардани шартномаро бо ҷуброни зарари воқеии вобаста ба бекор кардани шартнома ба шарикони боқимонда расонидашуда, талаб кунад.

Моддаи 1069.Масъулияти шарике, ки аз шартнома даст кашидааст ё бекор кардани онро талаб кардааст

Дар сурате ки агар шартномаи фаъолияти якҷоя дар натиҷаи аризаи яке аз иштирокчиёни он вобаста ба радди иштироки минбаъда дар он ё бекор кардани шартнома бо талаби яке аз шарикон қатъ нагардидааст, ё иштироки он дар шартнома қатъ гардидааст, e дар назди ашхоси сеюм оид ба eҳдадориҳои умумӣ, ки дар давраи иштирокаш дар шартнома ба миён омадааст, ҳамон тавре, ки агар вай ҳамчун иштирокчии шартномаи фаъолияти якҷоя боқӣ монад ҳам, ҷавобгар мебошад.

БОБИ 53. Озмуни оммавӣ

Моддаи 1070. Ташкили озмуни оммавӣ 1. Шахсе, ки ба таври оммавӣ дар мавриди пардохти подошпулӣ ё додани дигар мукофот (оид ба

пардохти мукофот) барои иҷрои беҳтарини кор ё ба даст овардани натиҷаҳои дигар (озмуни оммавӣ) эълон кардааст, бояд ба шахси тибқи шартҳои гузаронидани озмун uолиб эътирофгардида мукофоти қайду шартшударо пардозад.

2. Озмуни оммавӣ, ҳангоме ки пешниҳоди ташкилкунандаи озмун дар хусуси иштирок дар озмун ба ҳамаи иштирокчиён нигаронида шудааст ва он бо роҳи эълон дар матбуот ё дигар воситаҳои ахбори умум дастрас гардидааст, озмуни кушода ва агар пешниҳоди иштирок ба озмун ба гурeҳи муайяни ашхос тибқи интихоби ташкилкунандаи озмун фиристода шавад, пeшида буданаш мумкин аст.

Озмуни кушода метавонад бо дарназардошти дараҷaи тахассусии ( маҳорати) қаблии иштирокчиёни он, ҳангоме, ки ташкилкунандаи озмун интихоби қаблии ашхоси барои иштирок дар озмун хоҳишмандро муайян месозад, қайду шарт карда шавад.

3. Эълони озмуни оммавӣ бояд шартҳоеро, ки моҳияти вазифа, меъёр ва тартиби арзёбии натиҷаҳои кор ё дигар комёбиҳо, маҳал, мeҳлат ва тартиби пешниҳоди он, андоза ва навъи мукофот, ҳамчунин тартиб ва мeҳлати эълони натиҷаҳоро пешбинӣ менамояд, дар бар гирад.

4. Нисбат ба озмуни оммавӣ, ки бо uолиби он бастани шартномаро пешбинӣ менамояд, қоидаҳои ҳамин боб истифода мегарданд, зеро дар моддаҳои 479‐481 ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбинӣ нагардидааст.

Моддаи 1071. Таuйир додани шарт ва бекор кардани озмуни оммавӣ 1. Шахсе, ки дар бораи гузарондани озмуни оммавӣ эълон додааст, ҳуқуқ дорад танҳо дар ҷараёни

қисмати аввали мeҳлати барои пешниҳоди корҳо муқарраргардида шарти озмунро таuйир диҳад ё онро бекор кунад.

2. Огоҳинома дар мавриди таuйир додани шарт ё бекор кардани озмун бояд бо ҳамон усуле, ки озмун эълон карда шуда буд, сурат гирад.

3. Дар сурати иваз кардани шарти озмун ё бекор кардани он шахси озмунро эълоннамуда бояд хароҷоти ҳар шахсеро, ки пурра ё қисман кори дар огоҳиномаи озмун пешбинишударо анҷом додааст, ҷуброн намояд.

4. Агар ҳангоми таuйир додан ё бекор кардани озмун талаботи дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда вайрон карда шуда бошанд, шахсе, ки дар бораи гузаронидани озмун эълон додааст, бояд зарари дар натиҷаи он ба иштирокчиёни озмун расонидашударо ҷуброн намояд.

5. Шахсе, ки дар бораи гузаронидани озмун эълон додааст, агар исбот карда тавонад, ки кори зикргардида баръало ба шартҳои озмун мувофиқ набуд, аз ҷуброни хароҷот ва зарари пешбининамудаи қисмҳои 3 ва 4 ҳамин модда озод карда мешавад.

Моддаи 1072. Rарор дар бораи пардохти мукофот 1. Rарор дар бораи пардохти мукофот ба uолиби озмун бояд бароварда шуда, тибқи тартиб ва мeҳлати

дар эълони озмун муқарраргардида ба иттилои иштирокчиёни озмуни оммавӣ расонида шавад. 2. Агар комёбиҳои дар эълон зикргардида дар коре ба даст оварда шуда бошад, ки онро ба таври

муштарак ду ё зиёда ашхос анҷом дода бошад, мукофот тибқи созишномаи байни онҳо баробар тақсим карда мешавад. Агар чунин созишнома ба мувофиқа нарасида бошад, тартиби тақсими мукофотро суд муайян мекунад.

Моддаи 1073. Истифодаи асарҳои илмӣ, адабӣ ва санъат, ки uолиби озмуни оммавӣ гардидаанд

Агар мавзeи озмуни оммавӣ асарҳои илмӣ, адабӣ ва санъат бошанд, шахси озмунро эълоннамуда барои бастани шартнома бо муаллифи асар дар хусуси истифодаи асар бо пардохти ҳаққи қалам, агар дар шартҳои озмун тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, ҳуқуқи афзалиятнокро пайдо мекунад.

Моддаи 1074. Ба иштирокчиёни озмун баргардонидани корҳои пешниҳодшуда Шахсе, ки оид ба озмуни оммавӣ эълон додааст, агар дар шарти озмун тартиби дигаре пешбинӣ

нагардида бошад ва аз хусусиёти кори иҷрошуда барнаояд, eҳдадор аст, ки ба иштирокчиёни озмун асарҳои сазовори мукофот донистанашударо баргардонад.

БОБИ 54. Ба таври оммавӣ эълон кардани мукофот

1.Муқаррароти умумӣ

Моддаи 1075. Eҳдадории пардохти мукофот 1. Шахсе, ки барои ҳар каси амали қонунии дар эълон зикргардидаро дар мeҳлати дар он зикршуда

анҷом доданаш супоридани подошпулӣ ё мукофоти дигар (дар бораи пардохти мукофот)‐ро ба таври оммавӣ эълон намудааст, вазифадор аст ба ҳар каси чунин амалро анҷомдода, аз ҷумла ашёи гумшударо пайдонамуда ва ё ба шахси эълоннамудаи мукофот маълумоти заруриро иттилоъ дода, мукофоти ваъдашударо пардозад.

2. Агар дар эълони оммавии мукофот андозаи он муайян нагардида бошад, он тибқи созишнома бо шахсе, ки эълонро додааст ва дар сурати баҳс аз тариқи суд муайян карда мешавад.

3. Eҳдадории пардохти мукофот, сарфи назар аз он ки амали дахлдор вобаста ба эълон анҷом дода шудааст ё бидуни он, ба миён меояд.

4. Дар ҳолатҳое ки амали дар эълон зикршударо якчанд шахс анҷом додаанд, ҳуқуқи гирифтани мукофотро шахсе ба даст меорад, ки аввалин шуда амали дахлдорро иҷро кардааст.

Агар амали дар эълон зикршударо ҳамзамон ду ё зиёда ашхос анҷом дода бошанд, мукофот байни онҳо баробар ё тибқи тартиби дигари дар созишномаи байни онҳо пешбинигардида тақсим карда мешавад.

5. Агар дар эълон тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад ва аз хусусияти амали дар он зикршуда барнаояд, мутобиқати иҷрои амал бо талаботи дар эълон ҷойдошта аз ҷониби шахсе, ки ба таври оммавӣ мукофотро эълон намудааст ва дар сурати баҳс аз ҷониби суд муайян карда мешавад.

Моддаи 1076. Бекор кардани эълони оммавии мукофот 1.Шахсе, ки ба таври оммавӣ дар бори пардохти мукофот эълон кардааст, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар

худи эълон пешбинӣ гардидааст ё дар он имконнопазирии радди он зикр шудааст ё барои иҷрои амал, ки барои он мукофот ваъда шудааст, мeҳлати муайян муқаррар гардидааст ё то лаpҳзаи эълони рад як ё якчанд шахс аллакай амали дар эълон зикршударо анҷом додаанд, ҳуқуқ дорад бо ҳамон усул аз ваъдаи худ даст кашад.

2. Бекор кардани ваъдаи оммавии мукофот шахси дар бораи мукофот эълондодаро аз ҷуброни хароҷоти шахсе, ки вобаста ба амали дар эълон зикргардида масраф намудааст, озод намекунад. Андозаи хароҷот дар ҳар сурат наметавонад аз мукофоти дар эълон ваъдашуда бештар бошад.

2. Хусусиятҳои гузаронидани бозиҳо ва шартҳо

Моддаи 1077. Талаботи вобаста ба ташкили бозиҳо,шартҳо ва иштирок дар онҳо Талаботи шаҳрвандон ва ашхоси ҳуқуқӣ вобаста ба ташкил намудани бозиҳо ва шартҳо, ки ба таваккал

асос ёфтаанд (бозиҳои сархушкунанда ва шартҳо) ё иштирок дар онҳо, ба истиснои талаботи ашхоси дар ин бозиҳо ё шартҳо таҳти таъсири фиреб, зeроварӣ, таҳдид ё созишномаи риёкоронаи намояндагони онҳо бо ташкилотчиёни бозиҳо ё шартҳо иштироккарда ва талаботе, ки аз муносибатҳои дар моддаи 1098 ҳамин Кодекс бармеояд, таҳти ҳимояи судӣ қарор дода намешаванд.

Моддаи 1078. Хусусиятҳои гузаронидани лотерея, тотализаторҳо ва бозиҳои дигар аз ҷониби давлат ва мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ

1. Муносибати байни давлат, сохторҳои маъмурию марзӣ ё шахсе, ки аз мақоми ваколатдори давлатӣ барои гузаронидани лотерея, тотализаторҳо (шартҳои байниҳамдигарӣ) ва дигар мусобиқоти ба таваккал

асосёфта бо иштирокчиёни бозиҳо иҷозатнома (литсензия) гирифтааст, ба шартнома асос меёбад. Чунин шартнома бо додани лотерея, квитансия ё ҳуҷҷати дигар ба расмият дароварда шуда, аз лаҳзаи аз ҷониби иштирокчӣ пардохтани арзиши билети лотерея ё шакли дигари пардохти маблаuи бозӣ басташуда эътироф мегардад.

2. Ба ашхосе, ки мутобиқи шартҳои гузаронидани лотерея, тотализатор ё дигар бозиҳо uолиб эътироф мегарданд, ташкилотчии бозӣ бояд бурди дар шарти бозӣ пешбинишударо тибқи андоза, шакл (бо пул ё дар шакли асл) ва дар мeҳлатҳои муайяншуда ва агар мeҳлат зикр нагардида бошад, дар мeҳлати на дертар аз даҳ рeз аз лаҳзаи ҷамъбасти натиҷаи бозиҳо пардозад.

3. Дар сурати аз ҷониби ташкилотчии бозӣ риоя накардани eҳдадориҳои дар қисми 2 ҳамин модда зикргардида иштирокчие, ки дар лотерея ё тотализатор ё бозии дигар бурд кардааст, ҳуқуқ дорад пардохти бурд, инчунин ҷуброни зарари вобаста ба вайрон кардани шартнома аз ҷониби ташкилотчии бозӣ расонидашударо талаб намояд.

БОБИ 55. Eҳдадориҳо вобаста ба расонидани зарар

1.Муқаррароти умумӣ

Моддаи 1079. Асосҳои умумии масъулият барои расонидани зарар 1. Зараре, ки бо амал (беамалӣ)‐и uайриқонунӣ ба шахс ё амволи шаҳрванд, инчунин ба шахси ҳуқуқӣ,

давлат расонида шудааст, бояд дар ҳаҷми пурра аз ҷониби шахсе, ки зарар расонидааст, ҷуброн карда шавад. Rонун метавонад eҳдадории ҷуброни зарарро ба зиммаи шахсе гузорад, ки зараррасон намебошад. Мувофиқи қонун ё шартнома масъулияти баландтари зараррасон ё андозаи баландтари ҷуброни зарар

муқаррар шуданаш мумкин аст. 2. Зараррасон, агар исбот намояд, ки зарар бо гуноҳи e расонида нашудааст, аз ҷуброни зарар озод

карда мешавад. Rонун метавонад ҷуброни зарарро дар сурати гуноҳ надоштани зараррасон низ пешбинӣ намояд.

3. Зарари бо амали қонунӣ расонидашуда дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун бояд ҷуброн карда шавад.

Моддаи 1080. Пешгирии расонидани зарар 1. Хатари дар оянда расонидани зарар барои арзи даъво ҷиҳати манъи амале, ки боиси расонидани

зарар мегардад, асос буда метавонад. 2. Агар зарари расонидашуда аз оқибатҳои истифодаи корхона, иншоот ё дигар фаъолияти истеҳсолӣ

ба миён омада бошад, ки зараррасониро идома медиҳад ё бо зарари нав таҳдид мекунад, суд ҳуқуқ дорад ҷавобгарро бар замми ҷуброни зарар, инчунин ба қатъи фаъолияти дахлдор eҳдадор созад.

3. Суд, агар қатъ гардонидани фаъолият хилофи манфиати ҷомеа бошад, метавонад даъворо вобаста ба фаъолияти дахлдор рад намояд. Радди қатъи чунин фаъолият ҷабрдидагонро аз ҳуқуқи ситонидани ҷуброни зарари вобаста ба фаъолият расонидашуда маҳрум намесозад.

Моддаи 1081. Расонидани зарар дар ҳолати мудофиаи зарурӣ Зарари дар ҳолати мудофиаи зарурӣ расонидашуда, агар дар айни замон гузаштан аз ҳадди мудофиа

сурат нагирифта бошад, ҷуброн карда намешавад.

Моддаи 1082. Расонидани зарар дар ҳолати ниҳояти зарурат Зарари дар ҳолати ниҳояти зарурат, яъне рафъи хатари ба худи зараррасон ё дигар ашхос

таҳдидкунанда расонида шуда, агар рафъи ин таҳдид дар ҳамин ҳолат бо усули дигар имконнопазир бошад, бояд аз ҷониби шахси зараррасон ҷуброн карда шавад.

Бо назардошти ҳолате ки вобаста ба он чунин зарар расонида шудааст, суд метавонад eҳдадории ҷуброни зарарро ба зиммаи шахси сеюм, ки ба манфиати он зараррасон амал кардааст, гузорад ё ҳам зараррасон ва ҳам шахси сеюмро пурра ё қисман аз ҷуброни зарар озод кунад.

Моддаи 1083.Масъулияти шахси ҳуқуқӣ ё шаҳрванд барои зараре, ки корманди он расонидааст

1.Шахси ҳуқуқӣ ё шаҳрванд зарареро, ки корманди он ҳангоми иҷрои eҳдадориҳои меҳнати (хизматӣ, вазифавӣ)‐и худ расонидааст, ҷуброн менамояд.

2. Дар иртибот бо муқаррароти ҳамин Кодекс оид ба eҳдадориҳои вобаста ба ҷуброни зарар кормандон он шаҳрвандоне эътироф карда мешаванд, ки корҳоро дар асоси шартномаи меҳнатӣ (қарордод), инчунин дар асоси шартномаи ҳуқуқи гражданӣ ба ҷо меоранд, агар дар айни ҳол онҳо тибқи вазифа ё таҳти назорати шахси дахлдори ҳуқуқӣ ё шаҳрванди масъули пешбурди бехатари корҳо амал кардаанд ё мебоист амал кунанд.

Ширкатҳои хоҷагидорӣ ва кооперативҳои истеҳсолӣ зарареро, ки иштирокчиён (аъзо)‐и он ҳангоми аз ҷониби охирин анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ, истеҳсолӣ ё навъи дигари фаъолияти ширкат ё кооператив расонидаанд, ҷуброн менамоянд.

Моддаи 1084. Масъулият барои зараре, ки мақомоти давлатӣ, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, инчунин ашхоси мансабдори онҳо расонидаанд

1. Зарари дар натиҷаи аз ҷониби мақомоти давлатӣ баровардани санади ба қонунҳо номувофиқ расонидашуда сарфи назар аз гуноҳи мақомот ё ашхоси мансабдоре, ки санадро баровардааст, бо қарори суд ҷуброн карда шавад. Зарар аз ҳисоби хазинаи давлат (моддаи 151) ҷуброн карда мешавад.

2. Зараре, ки тавассути амал (беамалӣ)‐и uайриқонунии ашхоси мансабдори мақомоти давлатӣ дар соҳаи идораи маъмурӣ расонида шудааст, тибқи асосҳои умумӣ (моддаи 1100), аз ҳисоби маблаuҳои пулии дар ихтиёри ин мақомот қарордошта, ҷуброн карда мешавад. Ҳангоми нокифоя будани онҳо зарар ба таври субсидиарӣ аз ҳисоби буҷети давлат ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 1085. Мақомот ва ашхосе, ки ҳангоми ҷуброни зарар аз ном ва ҳисоби хазина баромад мекунанд

Дар ҳолатҳое ки мутобиқи ҳамин Кодекс, дигар қонунҳо ҷуброни зарар аз ҳисоби хазинаи ҷумҳурӣ ё хазинаи сохтори мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ анҷом дода мешавад, аз номи ин хазина мақомоти дахлдори молиявӣ баромад мекунанд.

Моддаи 1086. Масъулият барои зараре, ки бо амали uайриқонунии мақомоти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ, прокуратура ва суд расонида шудааст

1. Зараре, ки дар натиҷаи uайриқонунӣ маҳкум намудан, uайриқонунӣ ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашидан, uайриқонунӣ ба сифати чораи пешгирикунанда истифода бурдани баҳабсгирӣ ё забонхат барои ба ҷое нарафтан, uайриқонунӣ андешидани ҷазои маъмурӣ дар шакли ба ҳабс гирифтан ё корҳои ислоҳи меҳнатӣ ба шаҳрванд расонида шудааст, сарфи назар аз гуноҳи шахси мансабдори мақоми таҳқиқ, тафтиши пешакӣ, прокуратура ва суд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун аз ҷониби давлат ба андозаи пурра ҷуброн карда мешавад.

2. Зарари ба шаҳрванд ё шахси ҳуқуқӣ дар натиҷаи фаъолияти дигари uайриқонунии мақомоти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ, прокуратура ва суд расонидашуда, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, дар асосҳои умумӣ (моддаи 1104) ҷуброн карда мешавад.

3. Зараре, ки дар натиҷаи баровардани қарори uайриқонунӣ оид ба парвандаҳои гражданӣ расонида шудааст, дар ҳолате ҷуброн карда мешавад, ки агар гуноҳи судя тибқи қарори эътибори қонунӣ пайдокардаи суд муқаррар гардида бошад.

Моддаи 1087. Xуброни зарар аз ҷониби шахси масъулияти худро суuуртанамуда Шахси ҳуқуқӣ ё шаҳрванде, ки масъулияти худро тибқи тартиби суuуртаи ихтиёрӣ ё суuуртаи ҳатмӣ

суuурта кардааст, ҳангоми ҷиҳати пурра ҷуброн намудани зарар нокифоя будани маблаuи суuурта фарқи байни маблаuи суuурта ва андозаи воқеии зарарро мепардозад.

Моддаи 1088.Масъулият барои зараре, ки ноболиuони то синни чордаҳсола расонидаанд 1. Барои зараре, ки ноболиuони ба синни чордаҳсолагӣ нарасида (хурдсолон) расонидаанд, волидайни

онҳо (фарзандхондагон), ё васиён, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гуноҳи он расонида нашудааст, ҷавобгар мебошанд.

2. Агар хурдсоли мeҳтоҷи васоят дар муассисаи дахлдори тарбиявӣ, муассисаи муолиҷавӣ, муассисаи ҳифзи иҷтимоӣ ё дигар муассисаи шабеҳ қарор дошта бошад, ки бо ҳукми қонун васии он ба ҳисоб меравад ,

агар исбот карда натавонад, ки зарар бо гуноҳи e содир нашудааст, ин муассиса вазифадор аст зарари расонидаи хурдсолро ҷуброн намояд.

3. Агар хурдсол ҳангоми таҳти назорати муассисаҳои таълимӣ, тарбиявӣ, муолиҷавӣ ё дигар муассиса қарор доштанаш гуноҳ содир карда бошад ва он муассиса вазифадор буд назорати eро анҷом медод, инчунин хурдсол таҳти назорати шахсе буд, ки дар асоси шартнома eро назорат менамуд, ин муассиса ё шахс, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гуноҳи онҳо расонида нашудааст, барои ин зарар ҷавобгар мебошанд.

Агар волидайн (фарзандхондагон) ё васиён фавтида бошанд ё онҳо, инчунин шаҳрвандони дигаре, ки дар қисми 3 ҳамин модда зикр шудаанд, барои ҷуброни зарари ба ҳаёт ё саломатии ҷабрдида расонидашуда маблаuи кофӣ надошта бошанд ва худи зараррасон, ки пурра қобили амал гардидааст ва дорои чунин маблаu бошад, суд бо назардошти вазъи амволии ҷабрдида ва зараррасон, инчунин дигар ҳолатҳо ҳуқуқ дорад дар бораи пурра ё қисман аз ҳисоби худи зараррасон ҷуброн намудани зарар қарор қабул кунад.

Моддаи 1089. Масъулият барои зараре, ки ноболиuони аз синни чордаҳсола то ҳаждаҳсола расонидаанд

1. Ноболиuони аз синни чордаҳсола то ҳаждаҳсола барои зарари расонидаашон мустақилона, дар асосҳои умумӣ ҷавобгар мебошанд.

2. Дар сурате, ки агар ноболиuи аз чордаҳсола то ҳаждаҳсола барои ҷуброни зарар амвол ё манбаи дигари даромад надошта бошад, зарар бояд пурра ё дар қисмати нокифояи он аз ҳисоби волидайн (фарзандхондагон)‐и e ё парасторон, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гуноҳи онҳо расонида нашудааст, ҷуброн карда мешавад.

Агар ноболиuи аз синни чордаҳсола то ҳаждаҳсола, ки мeҳтоҷи сарпарастӣ мебошад, дар муассисаи дахлдори тарбиявӣ, муассисаи муолиҷавӣ ё муассисаи ҳифзи иҷтимоӣ ё дигар муассисаи шабеҳе қарор дошта бошад, ки бо ҳукми қонун парастори e ба шумор мераванд, ин муассисаҳо, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гуноҳи онҳо расонида нашудааст, eҳдадоранд пурра ё дар қисмати нокифояи он зарарро ҷуброн намоянд.

3. Eҳдадории волидайн (фарзандхондагон), парасторон ва муассисаҳои дахлдор вобаста ба ҷуброни зарар баъди ба синни балоuат расидани зараррасон ё баъди он ки то ба синни балоuат расидан дорои амвол ё дигар манбаи даромаде мегардад, ки барои ҷуброни зарар кифоя мебошад ё то расидан ба синни балоuат қобили амал гардидааст, қатъ мегардад.

Моддаи 1090.Масъулияти волидайни аз ҳуқуқи волидайн маҳрумшуда барои зарари расонидаи ноболиuон

Суд метавонад ба зиммаи падар ё модари аз ҳуқуқи волидайн маҳрумшуда масъулияти ҷуброни зарареро, ки фарзандони ноболиuи онҳо дар ҷараёни се соли баъди аз ҳуқуқи волидайн маҳрум гардидани онҳо расонидаанд, агар рафтори кeдаке, ки боиси расонидани зарар гардидааст, оқибати ба таври муносиб анҷом надодани eҳдадории тарбияи фарзанд аз ҷониби волидайн бошад, гузорад.

Моддаи 1091. Масъулият барои зарари расонидаи шаҳрванди uайри қобили амал эътирофгардида

1. Зарари расонидаи шаҳрванди uайри қобили амал эътирофгардидаро (моддаи 30) васӣ ё ташкилоте, ки вазифадор аст назорати epо анҷом диҳад, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гуноҳи онҳо расонида нашудааст, ҷуброн менамоянд.

2. Eҳдадории васӣ ё ташкилоти ҷубронкунандаи зараре, ки аз ҷониби шаҳрванди uайри қобили амал эътирофгардида расонида шудааст, инчунин дар ҳолати барқарор шудани қoбилияти амали e низ қатъ намегардад.

3. Агар васӣ фавтида бошад ё барои ҷуброни зарар маблаuи кофӣ надошта бошад ва худи зараррасон дорои чунин маблаu бошад, суд бо дарназардошти вазъи амволии ҷабрдида ё зараррасон, инчунин ҳолатҳои дигар ҳуқуқ дорад оид ба қисман ё пурра аз ҳисоби амволи худи зараррасон ҷуброн намудани зарари ба ҳаёт ё саломатии ҷабрдида расонидашуда қарор қабул кунад.

Моддаи 1092. Масъулият барои зарари расонидаи шаҳрванди қобили маҳдуди амал эътирофгардида

Зарари расонидаи шаҳрванди дар натиҷаи истеъмоли машрубот ё маводи нашъадор қобили маҳдуди амал эътирофгардида (моддаи 31) аз ҷониби худи зараррасон тибқи асосҳои умумӣ ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 1093. Масъулият барои зарари расонидаи шаҳрванде, ки қобилияти дарки амалҳои худро надорад

1. Шаҳрванди қобили амал, инчунин ноболиuи аз синни чордаҳсола то ҳаждаҳсола, агар дар ҳолате зарар расонида бошад, ки моҳияти кирдори худро дарк ё идора карда наметавонист, барои зарари расонидааш ҷавобгар намебошад.

2. Зараррасон, агар худро ба чунин ҳолат дар натиҷаи истифодаи машрубот, маводи нашъадор ё бо усули дигар расонида бошад, аз масъулият озод карда намешавад.

3. Агар зарар аз ҷониби шахсе расонида шуда бошад, ки дар натиҷаи бемории рeҳӣ ё камақлӣ моҳияти амали худро дарк ё идора карда наметавонист, eҳдадории ҷуброни зарарро суд метавонад ба зиммаи шахси қобили меҳнати бо e якҷоя зиндагикунанда: ҳамсар, волидайн, фарзандони болиu, ки дар бораи чунин ҳолати зараррасон огоҳ буданд, вале оид ба uайри қобили амал эътироф шудан ва таъини васояти e масъала нагузоштаанд, вогузорад.

Моддаи 1094. Масъулият барои расонидани зарар тавассути фаъолияте, ки барои атрофиён хатари калонро ба миён меоварад

1. Манбаи хатари калон гуфта қувваҳои физикӣ, физикӣ‐химиявӣ ва биологиро меноманд, ки субъектҳои ҳуқуқи гражданӣ дар асоси ҳуқуқи ба онҳо тааллуқ доштаи моликият, пешбурди хоҷагӣ ва идораи оперативӣ ё бо асосҳои дигари иҷозатдода (шартнома, қонун, санадҳои маъмурӣ ва uайра), ки барои атрофиён хатари калон дорад.

2. Ашхоси ҳуқуқӣ ва шаҳрвандоне, ки фаъолияти онҳо бо хатари калон барои атрофиён алоқаманд мебошад (ташкилотҳои нақлиётӣ, корхонаҳои саноатӣ, сохтмон, моликони воситаҳои нақлиёт ва uайра), агар исбот карда натавонад, ки зарар дар натиҷаи қувваи рафънопазир ё нияти бадқасдонаи ҷабрдида рух додааст, вазифадоранд зарари тавассути манбаи хатари калон расонидашударо ҷуброн намоянд.

Eҳдадории ҷуброни зарар ба зиммаи шахси ҳуқуқӣ ё шаҳрванде гузошта мешавад, ки манбаи хатарро дар асоси ҳуқуқи моликият, ҳуқуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё ҳуқуқи идораи оперативӣ ё тибқи ҳама гуна асосҳои дигари қонунӣ (шартномаи кирояи амвол, эътимоднома барои идораи воситаи нақлиёт, бо ҳукми фармоиши мақомоти салоҳиятдор оид ба интиқоли манбаъ ва uайра) соҳибӣ менамоянд.

3. Соҳибони манбаъҳои хатари калон барои зарари дар натиҷаи амали мутақобилаи манбаъҳо (бархурди воситаҳои нақлиёт ва uайра) ба ашхоси сеюм расонидашуда тибқи асосҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда масъулияти муштарак доранд.

Зарари дар натиҷаи амали мутақобилаи манбаъҳои хатари калон ба соҳибони он расонидашуда тибқи асосҳои умумӣ ҷуброн карда мешавад. Дар айни замон:

‐ зарари бо гуноҳи як тараф расонидашуда дар ҳаҷми пурра аз ҷониби ҳамин тараф ҷуброн карда мешавад;

‐ зарари бо гуноҳи ҳарду тараф ё якчанд тараф расонидашуда мутаносибан ба гуноҳи ҳар кадоме аз онҳо ҷуброн карда мешавад.

Ҳангоми имконнопазирии муқаррар намудани андозаи гуноҳи ҳар кадоме аз тарафҳо масъулият байни онҳо баробар тақсим карда мешавад.

Ҳангоми мавҷуд набудани гуноҳи тарафҳо дар зараррасонӣ ҳеҷ яке аз онҳо ҳуқуқ надоранд ҷуброни зарарро талаб намоянд. Ҳар яке аз тарафҳо дар чунин ҳолат таваккали зарари расонидашударо ба eҳда дорад.

4. Соҳиби манбаъи дорои хатари калон барои зараре, ки ин манбаъ расонидааст, агар исбот карда тавонад, ки манбаъ дар натиҷаи амали uайриқонунии ашхоси сеюм аз ихтиёри e баромадааст, ҷавобгар намебошад. Дар чунин ҳолат масъулият барои зарари расонидаи манбаи дорои хатари калон ба зиммаи ашхосе вогузошта мешавад, ки зиддиқонунӣ манбаи дорои хатари калонро тасарруф намудаанд. Ҳангоми дар зиддиқонунӣ тасарруф намудани манбаи дорои хатари калон мавҷуд будани гуноҳи соҳиби он масъулият ҳам ба зиммаи соҳиби манбаъ ва ҳам ба зиммаи ашхоси манбаъро uайриқонунӣ тасарруфнамуда вогузошта мешавад.

Моддаи 1095.Масъулият барои якҷоя расонидани зарар Ашхоси якҷоя зараррасонида дар назди ҷабрдида муштарак ҷавобгар мебошанд.

Тибқи аризаи ҷабрдида ва ба манфиати e суд ҳуқуқ дорад ба зиммаи ашхосе, ки якҷоя зарар расонидаанд, масъулияти ҳиссавӣ гузорад.

Моддаи 1096. Ҳуқуқи даъвои мутақобила (регрессӣ) ба шахсе, ки зарар расонидааст 1. Шахсе, ки зарари расонидаи шахси дигарро ҷуброн намудааст (зарари расонидаи корманд ҳангоми

иҷрои eҳдадориҳои меҳнатӣ (хизматӣ, вазифавӣ, шахсе, ки воситаи нақлиётро идора менамуд ва uайра) ҳуқуқ дорад нисбат ба ҳамин шахс ба андозаи ҷубронпулии пардохташуда, агар дар қонун андозаи дигар пешбинӣ нагардида бошад, талаботи мутақобила пешниҳод намояд.

2. Зараррасоне, ки зарари якҷоя расонидашударо ҷуброн намудааст, ҳуқуқ дорад аз ҳар як зараррасон пардохти ҳиссаи ба ҷабрдида пардохташударо дар ҳаҷме, ки ба андозаи гуноҳи ба ҳамин зараррасон муносиб мебошад, талаб намояд. Ҳангоми имконнопазирии муайян кардани дараҷаи гуноҳ ҳиссаҳо баробар эътироф карда мешаванд.

3. Давлат, агар он зарари расонидаи ашхоси мақомоти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ, прокуратура ва судро (қисми 1 моддаи 1086) ҷуброн намуда бошад, дар ҳолатҳои бо ҳукми эътибори қонунӣ пайдокардаи суд муқаррар гардидани гуноҳи онҳо, ҳуқуқ дорад нисбат ба чунин ашхос даъвои мутақобила (регрессӣ) пешниҳод кунад.

4. Мақомоти давлатии ҳифзи иҷтимоие, ки зарари ба ҷабрдида расондаро ҷуброн кардааст ҳуқуқи даъвои мутақобилаи ба ҷавобгари зарар расондаро дорад.

5. Ашхосе, ки зарарро тибқи асосҳои дар моддаҳои 1088‐1091 ҳамин боб зикр гардида ҷуброн намудаанд, ҳуқуқ надоранд нисбат ба шахси зараррасон талаботи мутақобила (регрессӣ) пешниҳод намоянд.

Моддаи 1097. Ҳаҷм ва андозаи ҷуброни зарар 1. Ҳаҷми зарар баробари андозаи зарари расонда шударо, ки ба камшавии ҳолати амволии ҷабрдида

вобаста аст, дар бар мегирад. 2. Андозаи ҷуброни зарар – ин миқдори муайяни товоне мебошад, ки ҷабрдида ба он талабгор аст.

Моддаи 1098. Усулҳои ҷуброни зарари амволӣ Барои ҷуброни зарар қарор бароварда, суд мутобиқи ҳолатҳои парванда шахси барои расонидани

зарар масъулро eҳдадор менамояд, ки зарари расонидашударо пурра ҷуброн намояд (қисми 2 моддаи 15) ё онро дар шакли асл баргардонад (ашёи ҳамон навъ ва дорои ҳамон сифатро пешниҳод кунад, ашёи зарардидаро барқарор намояд ва uайра).

Моддаи 1099. Баҳисобгирии гуноҳи ҷабрдида ва вазъи амволи шахсе, ки зарар расонидааст1. Зараре, ки дар натиҷаи қасди ҷабрдида расонида шудааст, ҷуброн карда намешавад. 2. Агар беэҳтиётии даuали худи ҷабрдида боиси ба миён омадан ё афзоиши зарар гардида бошад, дар

чунин сурат вобаста ба дараҷаи гуноҳи ҷабрдида ё зараррасон андозаи ҷуброн кам карда мешавад. 3. Ҳангоми беэҳтиётии даuали ҷабрдида ва мавҷуд набудани гуноҳи зараррасон дар ҳолатҳое, ки

масъулият он сарфи назар аз гуноҳ фаро мерасад, агар дар қонун тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, андозаи ҷуброн бояд кам карда шавад ё ҷуброни зарар рад карда шавад.

Ҳангоми расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии шаҳрванд радди ҷуброни зарар иҷозат дода намешавад.

4. Гуноҳи ҷабрдида ҳангоми ҷуброни хароҷоти иловагӣ (қисми 1 моддаи 1101), ҳангоми ҷуброни зарар вобаста ба фавти саробон (моддаи 1104), инчунин ҳангоми ҷуброни хароҷоти маросими дафн (моддаи 1110) ба инобат гирифта намешавад.

5. Суд метавонад ҷуброни зарари ба шаҳрванд расонидашударо ба истиснои ҳолатҳое, ки зарар вобаста ба амали бадқасдона расонида шудааст, бо назардошти вазъи амволии e кам кунад.

2. Xуброни зараре, ки ба ҳаёт ва саломатии шаҳрванд расонида шудааст

Моддаи 1100. Xуброни зараре, ки ба ҳаёт ё саломатии шаҳрванд ҳангоми иҷрои eҳдадориҳои шартномавӣ ё дигар eҳдадориҳо расонида шудааст

Зарари ба ҳаёт ё саломатии шаҳрванд ҳангоми иҷрои eҳдадориҳои шартномавӣ, инчунин ҳангоми иҷрои eҳдадориҳои хизмати ҳарбӣ, хизмат дар милитсия ва дигар eҳдадориҳои дахлдор расонидашуда, агар

дар қонун ё шартнома андозаи баландтари масъулият пешбинӣ нагардида бошад, мутобиқи қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 1101. Андоза ва хусусияти ҷуброни зараре, ки ба саломатӣ осеб расонидааст 1. Ҳангоми осеб расонидан ба шаҳрванд ё дигар зарар ба саломатии e бояд музди меҳнат (даромад)‐е,

ки e дошт ё баръало гирифта метавонист, инчунин хароҷоти вобаста ба осеб дидани саломатӣ (барои муолиҷа, хeроки иловагӣ, истеъмоли доруворӣ, протезкунонӣ, нигоҳубини шахси дигар, муолиҷаи санитарию курортӣ, ба даст овардани воситаҳои махсуси нақлиёт, омодагӣ ба омeхтани касби нав ва uайра), агар эътироф гардида бошад, ки ҷабрдида ба чунин навъи кeмак ва нигоҳубин мeҳтоҷ аст ва барои гирифтани кeмаки ройгон ҳуқуқ надорад, ҷуброн карда мешавад.

2. Ҳангоми муайян кардани музди меҳнат (даромад)‐и аздастрафта нафақаи маъюбӣ, ки ба ҷабрдида вобаста ба осеб ё зарари дигари ба саломатии e расонидашуда таъин гардидааст, ҳамчунин дигар навъи нафақаҳо, кeмакпулиҳо ва навъи дигари пардохт, ки то расонидани осеб ба саломатӣ ва ҳам баъди он аз ҳисоби ҷуброн таъин гардидаанд, ба ҳисоб гирифта намешавад. Ба ҳисоби ҷуброни зарар инчунин музди меҳнате, ки ҷабрдида баъди расонидани зарар ба саломатӣ мегирад, дохил карда намешавад.

3. Rонун ё шартнома метавонад мутобиқи ҳамин модда андоза ва ҳаҷми бештари ҷуброни зарари ба ҷабрдида тааллуқдоштаро муайян кунад.

Моддаи 1102.Муайян кардани музди меҳнат (даромад), ки дар натиҷаи ба саломатӣ расонидани зарар аз даст рафтааст

1. Андозаи музди меҳнат (даромад)‐и дар натиҷаи ба саломатӣ расонидани зарар аздастрафта бо фоиз нисбат ба музди миёнаи меҳнат (даромад) то бардоштани осеб ё зарари дигар ба саломатӣ ё то фарорасии гум кардани қобилияти меҳнат, дараҷаи дахлдори гум кардани қобилияти кории касбӣ ва дар сурати мавҷуд набудани он коршоямии умумӣ муайян карда мешавад.

2. Ба таркиби музди меҳнат (даромад)‐и аздастрафта ҳама гуна навъи пардохти музди меҳнат оид ба шартномаҳои меҳнатӣ (қарордод) ва ҳуқуқи гражданӣ чӣ дар ҷои кори асосӣ ва чӣ дар якчанд ҷои кор, ки таҳти андозбандӣ қарор мегирад, дохил карда мешавад. Пардохтҳои дорои хусусияти якдафъаина (ҷубронпулӣ барои истифода набурдани рухсатӣ, кeмакпулӣ ҳангоми рафтан аз кор ва uайра) ба таркиби музди меҳнат (даромад)‐и аздастрафта ба ҳисоб гирифта намешавад. Дар давраи корношоямии муваққатӣ ва рухсатии вобаста ба ҳомиладорӣ ва ҳамл кeмакпулии пардохтшуда ба инобат гирифта мешавад. Даромад аз фаъолияти соҳибкорӣ, инчунин ҳаққи муаллифӣ ба таркиби музди меҳнати аздастрафта ба ҳисоб гирифта шуда, дар айни замон даромад аз фаъолияти соҳибкорӣ дар асоси маълумоти бозрасии андоз ба он дохил карда мешавад.

Ҳама навъҳои музди меҳнат (даромад) ба андозаи маблаuе, ки то ситонидани андоз аз он ҳисоб карда шудааст, ба ҳисоб гирифта мешавад.

Музди миёнаи меҳнат (даромад) бо усули ба дувоздаҳ тақсим кардани ҳамаи маблаuи музди меҳнат (даромад)‐и дувоздаҳ моҳи кор, ки то ба саломатӣ расонидани зарар гузаштааст, ҳисобу китоб карда мешавад. Дар сурате ки агар ҷабрдида дар лаҳзаи расонидани зарар ба саломатӣ камтар аз дувоздаҳ моҳ кор карда бошад, музди миёнаи меҳнат (даромад) бо усули тақсими маблаuи умумии музди меҳнат (даромад)‐и моҳҳои воқеии кор, ки то расонидани зарар ба саломатӣ гузаштааст, ба маҷмeи ин моҳҳо ҳисобу китоб карда мешавад.

Дар ҳолатҳое ки агар ҷабрдида дар лаҳзаи расонидани зарар кор намекард, бо хоҳиши e музди меҳнати то озодшавӣ аз кор ё андозаи оддии подошпулии корманди дорои тахассуси e дар ҳамин маҳал, вале на камтар аз андозаи панҷкаратаи маоши ҳадди ақали муқаррарнамудаи қонун ба ҳисоб гирифта мешавад.

3. Агар дар музди меҳнат (даромад)‐и ҷабрдида то ба саломатии e расонидани осеб ё зарари дигар таuйироти устуворе рух дода бошад, ки вазъи амволии eро беҳбуд мебахшад (вобаста ба вазифаи хизматӣ моҳона баланд шуда бошад, ба кори нисбатан сердаромад гузаронида шуда бошад, баъди хатми муассисаи маълумоти рeзона ба кор қабул гардида бошад), инчунин дар дигар ҳолатҳое, ки устувории таuйирот исбот карда мешавад, ҳангоми муайян намудани музди миёнаи меҳнат танҳо музди меҳнат (даромад)‐е, ки e гирифтааст, ба ҳисоб гирифта мешавад.

Моддаи 1103. Xуброни зарар ҳангоми расонидани осеб ба саломатии шахси ба балоuат нарасида

1. Дар сурати расонидани осеб ё ба таври дигар рассонидани зарар ба саломатии ноболиu, ки ба синни чордаҳсолагӣ нарасидааст ва музди меҳнат надорад, ашхоси барои расонидани зарар гунаҳкор вазифадоранд хароҷоти вобаста ба зарар дидани саломатиро ҷуброн намоянд.

2. Ҳангоми ба синни чордаҳсолагӣ расидани ҷабрдида, инчунин ҳангоми расонидани зарар ба ноболиuи аз чордаҳ то ҳаждаҳсола, ки музди меҳнат (даромад) надорад, ашхоси барои расонидани зарар масъул вазифадоранд ба ҷабрдида ба uайр аз хароҷоти вобаста ба зарари ба саломатӣ расонидашуда, инчунин зарари вобаста ба гум кардани қобилияти меҳнат ё кам гардидани онро, бо назардошти андозаи панҷкаратаи маоши ҳадди ақали муқаррарнамудаи қонун ҷуброн намоянд.

Агар то лаҳзаи расонидани зарар ба саломатӣ ҷабрдида дорои музди меҳнат бошад, дар ин сурат зарар бо назардошти андозаи ин маблаu, вале на камтар аз андозаи панҷкаратаи маоши ҳадди ақали муқаррарнамудаи қонун ҷуброн карда мешавад.

Баъди оuози фаъолияти меҳнатӣ ҷабрдида ҳуқуқ дорад, бо назардошти маоши гирифтааш, вале на камтар аз мукофотпулие, ки тибқи мансаби ишuолнамудааш муқаррар гардидааст ё музди меҳнати корманди дорои ҳамин дараҷаи тахассуси ҷои кораш афзоиши ҷуброни зарарро талаб намояд.

Моддаи 1104. Xуброни зарар ба ашхосе, ки вобаста ба марги шаҳрванд расонида шудааст 1. Дар ҳолати марги шаҳрванд ашхоси uайри қобили меҳнати таҳти таъмини шахси фавтида

қарордошта ё то рeзи марги e ба гирифтани таъминоти e ҳуқуқдошта, фарзанди фавтида, ки пас аз марги e ба дунё омадааст, инчунин яке аз волидайн, ҳамсар ё дигар аъзои оила, сарфи назар аз қобилияти меҳнатӣ, ки кор намекунад ва фарзандон, наберагон, бародарон ва хоҳарони шахси фавтидаро, ки ба синни чордаҳсолагӣ нарасидаанд ё ҳарчанд ба синну соли зикршуда расида бошанд ҳам ва тибқи хулосаи мақомоти тиббӣ вобаста ба саломатӣ мeҳтоҷи нигоҳубини дигаронанд, нигоҳубин менамояд, ба ҷуброни зарар ҳуқуқ доранд.

2. Ҳуқуқи ҷуброни зарарро инчунин ашхосе, ки таҳти таъминоти шаҳрванди фавтида буда, дар тeли панҷ соли баъди фавти e uайри қобили меҳнат гардидаанд, доро мебошанд.

Яке аз волидайн, ҳамсар ё аъзои дигари оила, ки кор намекунад ва фарзандон, наберагон, бародару хоҳарони шахси фавтидаро, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр гардидаанд, нигаҳбонӣ менамояд ва дар давраи нигоҳубин uайри қобили меҳнат гардидааст, баъди адои нигоҳубини ин ашхос ҳуқуқи ҷуброни зарарро нигоҳ медорад.

3. Зарар чунин ҷуброн мегардад: ба ноболиuон то расидан ба синни ҳаждаҳсолагӣ, ба хонандагони ҳаждаҳсола ва болотар аз он ‐ то хатми таҳсил дар муассисаҳои таълимии рeзона, вале на бештар аз синни то бисту сесолагӣ; ба занони аз синни панҷоҳу панҷ боло ва мардони аз синни шастсола боло умрбод; ба маъюбон ‐ ба мeҳлати маъюбӣ; ба яке аз волидайн, ҳамсар ё дигар аъзои оила, ки ба нигоҳубини фарзандон, наберагон, хоҳару бародарони таҳти таъмини шахси фавтида қарордошта машuул аст, то ба синни чордаҳсолагӣ расидани онҳо ё таuйир ёфтани вазъи саломатӣ.

Моддаи 1105. Андозаи ҷуброни зарари дар натиҷаи фавти шаҳрванд расонидашуда 1. Ба ашхосе, ки вобаста ба марги шаҳрванд ба ҷуброни зарар ҳуқуқ доранд, зарар ба андозаи ҳамон

қисми музди меҳнат (даромад)‐и фавтида ҷуброн карда мешавад, ки мувофиқи қоидаҳои моддаи 1102 ҳамин Кодекс ба ҳисоб гирифта шудааст ва онҳо онро ҳангоми дар ҳаёт будани e барои таъминоти худ мегирифтанд ё ҳуқуқи гирифтани онро доштанд. Ҳангоми ба ин ашхос муайян намудани ҷуброни зарар ба таркиби даромади шахси фавтида ҳамзамон бо музди меҳнат, инчунин нафақаи ҳангоми дар қайди ҳаёт мегирифтааш, таъминоти умрбодӣ ва дигар чунин пардохтҳо дохил карда мешаванд.

2. Ҳангоми муайян кардани андозаи ҷуброни зарар нафақае, ки ба ашхос вобаста ба марги саробон муқаррар шудааст, инчунин навъи дигари нафақаҳои то фавти саробон ё пас аз фавти e таъингардида, инчунин музди меҳнат, ротиба (стипендия) ба маблаuи ҷуброн ба ҳисоб гирифта намешавад.

3.Маблаuи ҷуброни вобаста ба марги саробон, ки ба ҳар як шахси барои ҷуброни зарар ҳуқуқдошта ба ҳисоб гирифта шудааст, ба истиснои ҳолатҳои зайл аз нав ҳисобу китоб карда намешавад: баъди фавти саробон таваллуд шудани тифл; таъин (қатъ)‐и пардохти ҷубронпулӣ бо ашхосе, ки ба нигоҳубини фарзандон, наберагон, бародарон ва хоҳарони саробони фавтида машuуланд.

Тибқи қонун ё шартнома ҳаҷм ва андозаи ҷубронпулӣ зиёд карда шуданаш мумкин аст.

Моддаи 1106. Таuйир додани андозаи ҷуброни зарар

1. Xабрдидае, ки қисман қобилияти меҳнатро гум кардааст, ҳуқуқ дорад дар ҳар лаҳза аз шахси ба зиммааш eҳдадории ҷуброни зарар вогузошташуда, агар қобилияти меҳнатии e вобаста ба расонидани зарар ба саломатӣ нисбат ба оне, ки e дар лаҳзаи таъини ҷубронпулӣ дошт, камтар гардида бошад, дар ҳаҷми дахлдор баланд кардани ҷубронпулиро талаб намояд.

2. Ашхосе, ки вобаста ба расонидани зарар ба саломатии ҷабрдида ба зиммаашон ҷуброни зарар вогузошта шудааст, агар қобилияти кории ҷабрдида нисбат ба оне, ки e дар лаҳзаи таъини ҷубронпулӣ барои зарар дошт, баландтар гардида бошад, ҳуқуқ доранд ба таври дахлдор кам кардани андозаи ҷубронпулиро талаб намоянд.

3. Агар вазъи амволии шахси ба зиммааш ҷуброни зарар вогузошташуда беҳбуд ёфта бошад, вале ҷубронпулӣ мутобиқи қисми 5 моддаи 1099 ҳамин Кодекс кам карда шуда бошад, ҷабрдида ҳуқуқ дорад баланд кардани андозаи ҷуброни зарарро талаб намояд.

4. Суд метавонад бо талаби шаҳрванди зараррасон, агар вазъи амволии e дар натиҷаи маъюбӣ ё расидан ба синни нафақа нисбат ба оне, ки дар лаҳзаи ҷуброни зарар дошт, бадтар гардида бошад (қисми 5 моддаи 1099), андозаи ҷуброни зарарро камтар кунад.

Моддаи 1107. Баланд кардани андозаи ҷуброни зарар вобаста ба боло рафтани арзиши рeзгузаронӣ ва афзудани андозаи маоши ҳадди ақал

Маблаuи ҷуброни зараре, ки шаҳрванд вобаста ба расонидани зарар ба саломатӣ ё марги ҷабрдида мепардозад, бояд ҳангоми боло рафтани арзиши рeзгузаронӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун индексатсия карда шавад.

Ҳангоми тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун баланд бардоштани андозаи музди меҳнати ҳадди ақал ҷуброни музди меҳнат (даромад)‐и аздастдодашуда ва дигар пардохтҳои вобаста ба расонидани зарар ба саломатӣ ва марги ҷабрдида таъингардида мутаносибан ба баланд шудани андозаи маоши ҳадди aқал (моддаи 341) меафзояд.

Моддаи 1108. Пардохтҳо оид ба ҷуброни зарар 1. Xуброни зарари вобаста ба паст гардидани қобилияти меҳнатӣ ё марги ҷабрдида ҳар моҳ пардохта

мешавад. Ҳангоми мавҷуд будани асосҳои мeътамад суд бо назардошти имконияти зараррасон метавонад бо

талаби шаҳрванди ба ҷуброни зарар ҳуқуқдошта дар хусуси якдафъаина анҷом додани ҳамаи пардохтҳо, вале на барои бештар аз се сол, қарор барорад.

2. Xуброни хароҷоти иловагӣ метавонад дар доираи мeҳлатҳои дар асоси хулосаи (экспертиза)‐и тиббӣ муқарраргардида, инчунин ҳангоми зарурати пардохти пешакии арзиши хизматрасонӣ ва амвол (ба даст овардани роҳхати истироҳатгоҳ, роҳкиро, пардохти воситаҳои нақлиёти махсус ва uайра) барои мeҳлати оянда сурат гирад.

3. Дар ҳолатҳое ки агар ҷабрдида мутобиқи қонун ҳуқуқ дорад қатъ ё иҷрои пеш аз мeҳлати eҳдадориҳоро талаб намояд, чунин талаб бо роҳи ба сармоя даровардан (капитализатсия)‐и пардохтҳои дахлдори вақтбайъ қонеъ гардонида мешавад.

Моддаи 1109. Xуброни зарар дар сурати қатъи шахси ҳуқуқӣ 1. Дар сурати азнавташкилшавии шахси ҳуқуқӣ, ки тибқи тартиби муқарраргардида барои зарари ба

ҳаёт ва саломатӣ расонидашуда масъул эътироф шудааст, eҳдадории вобаста ба пардохтҳои дахлдор ба зиммаи ҳуқуққабулкунандаи e гузошта мешавад. Талабот дар мавриди ҷуброни зарар низ ба e пешниҳод карда мешавад.

Дар сурати барҳам додани шахси ҳуқуқӣ, ки тибқи тартиби муқараргардида барои зарари ба ҳаёт ва саломатӣ расонидашуда масъул эътироф шудааст, пардохтҳои дахлдор барои ҷабрдида бояд тибқи қоидаҳои муқаррарнамудаи қонун, дигар санадҳои ҳуқуқӣ ба сармоя дароварда (капитализатсия)шавад.

3. Дар ҳолате ки агар ба сармоя даровардан (капитализатсия)‐и пардохт аз сабаби мавҷуд набудан ё нокифоя будани амволи шахси ҳуқуқии барҳамдодашаванда uайриимкон бошад, маблаuҳои таъингардида аз ҷониби давлат тибқи қоидаҳои пешбининамудаи қонун пардохта мешавад.

Моддаи 1110. Xуброни хароҷот барои дафн

Ашхоси барои зарари вобаста ба марги ҷабрдида масъул вазифадоранд хароҷоти зарурии барои дафн масрафнамудаи шахсеро, ки ин хароҷотро анҷом додааст, ҷуброн намоянд.

Ёрдампулӣ барои дафн, ки шаҳрванди ин хароҷотро масрафнамуда гирифтааст, ба ҳисоби ҷуброни зарар дохил карда намешавад.

3. Xуброни зарари дар натиҷаи камомади мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда

Моддаи 1111. Асосҳои ҷуброни зарари дар натиҷаи камомади мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда

Зараре, ки ба ҳаёт, саломатӣ ё амволи шаҳрванд ё амволи шахси ҳуқуқӣ дар натиҷаи камбудиҳои конструктивӣ, дастурӣ (ретсептурӣ) ё дигар норасоии мол (кор, хизматрасонӣ), инчунин дар натиҷаи иттилооти нодуруст ё нокифоя будани иттилоот оид ба мол (кор, хизматрасонӣ) расонида шудааст, бояд аз ҷониби фурeшанда ё таҳиякунанда (иҷрокунанда), сарфи назар аз гуноҳи онҳо ва он, ки ҷабрдида бо онҳо муносибатҳои шартномавӣ дошт ё на, ҷуброн карда шавад.

Rоидаҳои мазкур танҳо дар ҳолатҳои ба даст овардани мол (кор, хизматрасонӣ) бо мақсадҳои истеъмолӣ истифода бурда мешаванд.

Моддаи 1112. Ашхосе, ки барои зарари дар натиҷаи норасогиҳои мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда ҷавобгаранд

1. Зарари дар натиҷаи норасогиҳои мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда тибқи интихоби ҷабрдида аз ҷониби фурeшанда ё таҳиякунандаи мол ҷуброн карда мешавад.

2. Зарари дар натиҷаи норасогиҳои кор, хизматрасонӣ расонидашуда аз ҷониби иҷрокунанда ҷуброн карда мешавад.

3. Зарари дар натиҷаи пешниҳод накардани иттилооти пурра ва саҳеҳ оид ба хосият ва қоидаҳои истифодаи мол расонидашуда бояд мутобиқи қоидаҳои қисмҳои 1 ‐ 2 ҳамин модда ҷуброн карда шавад.

Моддаи 1113. Мeҳлатҳои ҷуброни зарари дар натиҷаи норасогиҳои мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда

1. Зарари норасогии мол (кор, хизматрасонӣ), агар он дар ҷараёни мeҳлати муқарраршудаи коршоямии мол (кор, хизматрасонӣ) расонида шуда бошад, ҷуброн карда мешавад ва агар ин мeҳлат муқаррар нагардида бошад, дар ҷараёни даҳ сол аз рeзи истеҳсоли мол (кор, хизматрасонӣ) бояд ҷуброн карда шавад.

2. Берун аз доираи мeҳлати муқарраргардида зарар бояд дар ҳолатҳои зайл ҷуброн карда шавад: ‐ агар хилофи талаботи қонун мeҳлати коршоямӣ муқаррар нагардида бошад; ‐ агар шахс дар мавриди баъди гузашти мeҳлати коршоямӣ анҷом додани амалҳои зарурӣ ва

оқибатҳои имконпазир ҳангоми иҷро накардани амалҳои зикршуда огоҳ карда нашуда бошад.

Моддаи 1114. Асосҳои озод намудан аз масъулият барои зарари дар натиҷаи норасогии мол, кор, хизматрасонӣ расонидашуда

Фурeшанда ё таҳиякунандаи мол, иҷрокунандаи кор (хизматрасонӣ) танҳо дар ҳолати исботи он, ки зарар дар натиҷаи таъсири қувваи рафънопазир ё аз ҷониби истеъмолкунанда вайрон кардани қоидаҳои истифода ё нигаҳдошти мол (натиҷаҳои кор, хизматрасонӣ) рух додааст, аз ҷавобгарӣ озод карда мешаванд.

4. Xуброни зарари маънавӣ

Моддаи 1115. Xуброни зарари маънавӣ 1. Зарари маънавӣ, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда дар сурати мавҷуд

будан гуноҳи зараррасон аз ҷониби зараррасон ҷуброн карда мешавад. 2. Зарари маънавӣ сарфи назар аз гуноҳи зараррасон дар ҳолатҳои зайл ҷуброн карда мешавад: ‐ агар зарар ба ҳаёт ва саломатии шаҳрванд аз манбаи хатари калон расида бошад; ‐ агар зарар ба шаҳрванд дар натиҷаи uайриқонунӣ маҳкум кардан, uайриқонунӣ ба ҷавобгарии

ҷиноятӣ кашидан, ба сифати чораҳои эҳтиётӣ uайриқонунӣ истифода бурдани баҳабсгирӣ ё забонхат барои ба

ҷое нарафтан, uайриқонунӣ андешидани ҷазои маъмурӣ дар шакли ҳабс ё корҳои ислоҳи меҳнатӣ расонида шуда бошад;

‐ агар зарар дар натиҷаи паҳни маълумоте, ки шаъну эътибор ва обрeи кориро паст мезанад, расонида шуда бошад;

‐ инчунин дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қoнун. 3. Зарари маънавӣ, ки дар натиҷаи амал (беамал)‐и вайронкунандаи ҳуқуқи амволии шаҳрвандон

расонида шудааст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонун ҷуброн карда намешавад.

Моддаи 1116. Андозаи ҷуброни зарари маънавӣ 1. Зарари маънавӣ дар шакли пулӣ ҷуброн карда мешавад. 2. Андозаи ҷуброни зарари маънавӣ вобаста ба хусусияти ба ҷабрдида расонидани ранҷу азоби

ҷисмонӣ ва маънавӣ, инчунин дараҷаи гуноҳи зараррасон дар ҳолатҳое ки агар гуноҳ асоси ҷуброн бошад, аз ҷониби суд муайян карда мешавад. Ҳангоми муайян кардани андозаи ҷуброни зарар бояд талаботи оқилона ва одилона ба инобат гирифта шавад.

Мушаххасоти ранҷу азоби ҷисмонӣ ва маънавӣ аз ҷониби суд бо назардошти ҳолатҳои воқеӣ, ки дар натиҷаи он зарари маънавӣ расонида шудааст ва хусусиятҳои инфиродии ҷабрдида баҳо дода мешавад.

3. Зарари маънавӣ сарфи назар аз ҷуброни зарари амволии ситонидашаванда ҷуброн карда мешавад.

БОБИ 56. Eҳдадориҳо дар натиҷаи дорошавии беасос

Моддаи 1117. Eҳдадории баргардонидани дороии беасос 1.Шахсе, ки бидуни асосҳои муқаррарнамудаи қонун ё аҳд аз ҳисоби шахси дигар (ҷабрдида) амвол ба

даст овардааст ё нигоҳ дошта аст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 1142 ҳамин Кодекс eҳдадор аст ба ҷабрдида амволи беасос бадастоварда ё нигоҳ доштаашро (дороии беасос)‐ро баргардонад.

2. Eҳдадориҳои муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда инчунин ҳангоми минбаъд аз байн рафтани асосҳое, ки тибқи он амвол ба даст оварда ё нигоҳ дошта шудааст, низ ба миён меояд.

3. Rоидаҳои ҳамин боб, сарфи назар аз он ки дороии беасос натиҷаи рафтори бадастоварандаи амвол худи ҷабрдида ё ашхоси сеюм ва ё оқибати ҳодисаҳо мебошад, татбиқ карда мешавад.

Моддаи 1118.Мутаносибии талабот дар бораи баргардонидани дороии беасос бо дигар талабот оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои гражданӣ

Азбаски дар қонунҳо тартиби дигаре пешбинӣ нагардидаанд ва аз моҳияти муносибатҳои дахлдор барнамеоянд, қоидаҳои ҳамин боб инчунин бояд нисбат ба талаботи зайл татбиқ гарданд:

1) дар бораи баргардонидани иҷрои аҳди беэътибор; 2) дар бораи аз ҷониби молик талаб карда гирифтани амвол аз соҳибии uайриқонунии uайр; 3) талаботи як тарафи eҳдадорӣ нисбат ба тарафи дигар дар мавриди баргардонидани иҷрои вобаста

ба ҳамин eҳдадорӣ; 4) дар бораи ҷуброни зарар, аз ҷумла ҷуброне, ки тавассути рафтори бевиҷдононаи шахси дорогардида

расонида шудааст.

Моддаи 1119. Баргардонидани дороии беасос дар шакли асл 1. Амволе, ки дороии беасоси бадастоварандаро ташкил медиҳад, бояд дар шакли асл ба ҷабрдида

баргардонида шавад. 2. Бадастоваранда дар назди ҷабрдида барои ҳамагуна камомад, аз ҷумла камбудии тасодуфӣ ё фарсуда

шудани амволи беасос бадастовардашуда ё нигаҳдошташуда, ки баъди аз ҷониби e фаҳмидани дороии беасос рух додааст ё мебоист фаҳмад, ҷавобгар мебошад. То ин лаҳза e танҳо барои қасд ё беэҳтиётии даuалона ҷавобгар мебошад.

Моддаи 1120. Xуброни арзиши дороии беасос 1. Ҳангоми имконнопазирии дар шакли асл баргардонидани амволи беасос бадастовардашуда ё

нигаҳдошташуда бадастоваранда бояд ба ҷабрдида арзиши аслии ин амволро дар рeзи ба даст овардани он пардозад, инчунин зарари вобаста ба таuйир ёфтани арзиши минбаъдаи амвол бамиёномадаро, агар

бадастоваранда арзиши онро фавран, баъди огоҳӣ ёфтан аз дороии беасос ҷуброн накарда бошад, ҷуброн намояд.

2. Шахсе, ки беасос амволи uайрро муваққатан, бидуни нияти ба даст овардани он ё тавассути хизматрасонии uайр истифода бурдааст, бояд ба ҷабрдида чизи дар натиҷаи чунин истифода бадастовардаашро мувофиқи нархе, ки дар вақти хатми истифода ва дар маҳалли анҷом додани он мавҷуд буд, ҷуброн намояд.

Моддаи 1121.Оқибатҳои беасос ба шахси дигар додани ҳуқуқ Шахсе, ки бо роҳи гузашт талабот ё ба тарзи дигар ҳуқуқи марбутаашро дар асоси eҳдадории

вуҷуднадошта ё беэътибор ба шахси дигар додааст, ҳуқуқ дорад барқарор намудани ҳолати қаблӣ, аз ҷумла ба e баргардонидани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи ҳуқуқи ба e интиқолдодашударо талаб кунад.

Моддаи 1122. Ба ҷабрдида баргардонидани даромадҳои гирифтанашуда 1.Шахсе, ки беасос амволро гирифтааст ё нигаҳ доштааст, бояд ба ҷабрдида тамоми даромадеро, ки e

ба даст овардааст ё мебоист аз ин амвол аз лаҳзае, ки беасосии дороиро фаҳмидааст ё мебоист фаҳмад, ба даст овардааст, баргардонад ё ҷуброн намояд.

2. Ба маблаuи дороии беасоси пулӣ бояд аз ҳамон вақте, ки бадастоваранда дар хусуси беасосии ба даст овардан ё нигаҳдории маблаuи пулӣ фаҳмидааст ё мебоист фаҳмад барои истифодаи маблаuи uайр (моддаи 426) фоизҳо ба ҳисоб гирифта шаванд.

Моддаи 1123. Xуброни хароҷоти амволе, ки бояд баргардонида шавад Ҳангоми баргардонидани амволи беасос бадастовардашуда ё нигаҳдошташуда (моддаи 1119) ё ҷуброни

арзиши он (моддаи 1120) бадастоваранда ҳуқуқ дорад ҷуброни хароҷоти зарурии вобаста ба нигаҳдошт ва эҳтиёти амволро аз ҳамон вақте, ки он вазифадор аст даромадро баргардонад (моддаи 1122), бо баҳисобгирии даромади гирифта, аз ҷабрдида талаб намояд. Ҳуқуқи ҷуброни хароҷот дар ҳолати аз ҷониби бадастоваранда қасдан нигаҳ доштани амволи баргардонидашаванда аз даст дода мешавад.

Моддаи 1124. Дороии беасосе, ки баргардонида намешавад Инҳо ба сифати дороии беасос баргардонида намешаванд: 1) амволи барои иҷрои eҳдадорӣ то фарорасии мeҳлати иҷро додашуда, агар дар eҳдадорӣ тартиби

дигаре пешбинӣ нагардида бошад; 2) амволи ҷиҳати иҷрои eҳдадорӣ бо гузашти мeҳлати даъво додашуда; 3) музди меҳнат ё пардохтҳои ба он баробаркардашуда, нафақа, кeмакпулӣ, ротиба (стипендия),

ҷуброни зарари ба ҳаёт ё саломатӣ расонидашуда, алимент ё дигар маблаuҳои пулие, ки ба шаҳрванд ба сифати воситаи рeзгузаронӣ фароҳам оварда шудааст, ҳангоми мавҷуд набудани бевиҷдонӣ аз ҷониби e ё иштибоҳи ҳисобӣ;

4) маблаuҳои пулӣ ё дигар амвол, агар бадастоваранда исбот намояд, ки шахси баргардонидани амволро талабкарда дар мавриди мавҷуд будани eҳдадорӣ огоҳ буд ё амволро бо мақсадҳои хайрхоҳона ба e додааст.

RОНУНИ XУМҲУРИИ ТОXИКИСТОН

(АхбориМаҷлиси Олии Xумҳурии Тоҷикистон соли 1999,№12, моддаи 324)

Дар бораи қабул кардани қисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон

Моддаи 1. Rисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон қабул карда шавад (минбаъд қисми дуюми Кодекс).

Моддаи 2. Аз 1 июли соли 2000 зерфасли 2 “Навъҳои алоҳидаи eҳдадориҳо”‐и фасли сеюм, “Ҳуқуқи eҳдадорӣ”‐и Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон, ки бо Rонуни Xумҳурии Тоҷикистон аз 28 декабри соли 1963 “Дар бораи тасдиқи Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон” ва қонунҳои Xумҳурии Тоҷикистон,

ки мувофиқи онҳо ба фаслҳои ишорашудаи Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон таuйироту иловаҳо ворид карда шудаанд, беэътибор дониста шавад.

Моддаи 3. Минбаъд, то мутобиқ гардондани қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқии дар қаламравии Xумҳурии Тоҷикистон амалкунанда бо қисми дуюми Кодекс қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқии Xумҳурии Тоҷикистон то вақте истифода бурда мешаванд, ки онҳо хилофи қисми дуюми Кодекс набошанд.

Моддаи 4. Rисми дуюми Кодекс нисбат ба муносибатҳои ҳуқуқи гражданӣ, ки баъди татбиқ гардидани он ба вуҷуд омадааст, истифода бурда мешавад.

Аз рeи муносибатҳои ҳуқуқи гражданӣ, ки то дар амал татбиқ гардидани он вуҷуд омадааст, қисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон нисбат ба он ҳуқуқҳо ва вазифаҳо истифода бурда мешавад, ки онҳо баъди ба амал татбиқ кардани он ба вуҷуд меоянд.

Моддаи 5. Меъёрҳои барои тарафҳо ҳатмии қисми дуюми Кодекс оид ба асосҳо, оқибатҳо ва тартиби бекор кардани навъҳои алоҳидаи шартномаҳо, инчунин нисбат ба шартномаҳое, ки баъди татбиқи қисми дуюми Кодекс, сарфи назар аз санаи бастани он, амал мекунанд, татбиқ карда мешаванд.

Меъёрҳои барои тарафҳо ҳатмии қисми дуюми Кодекс дар бораи ҷавобгарӣ барои вайрон кардани eҳдадориҳои шартномавӣ, агар чунин қонуншиканӣ баъди дар амал татбиқ гардидани қисми дуюми Кодекс рух дода бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар дар шартномаҳои то 1 июли соли 2000 басташуда барои чунин қонуншиканӣ навъи дигари ҷавобгаpӣ пешбинӣ шудааст, истифода бурда мешавад.

Моддаи 6.Меъёрҳои қисми дуюми Кодекс дар қисмате, ки ба аҳдҳо вобаста ба қитъаҳои замин марбут аст, то ҳадде истифода бурда мешавад, ки равиши онро қонунгузории замин иҷозат медиҳад.

Президенти Xумҳурии Тоҷикистон Э. РАҲМОНОВ ш.Душанбе 11 декабри соли 1999

№ 884

RАРОРИМАXЛИСИ ОЛИИ XУМҲУРИИ ТОXИКИСТОН

(АхбориМаҷлиси Олии Xумҳурии Тоҷикистон соли 1999,№12, моддаи 325)

Оиди мавриди амал қарор додани қисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон

Маҷлиси Олии Xумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад: 1. Rисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон пас аз интишори расмӣ аз 1 июли соли

2000 мавриди амал қарор дода шавад. 2. Ҳукумати Xумҳурии Тоҷикистон дар мeҳлати шаш моҳ аз рeзи мавриди амал қарор додани қисми

дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон: ‐ қарорҳои худро бо қисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон мутобиқ намояд; ‐ дар бораи бо қисми дуюми Кодекси граждании Xумҳурии Тоҷикистон мутобиқ гардондани

қонунгузории Xумҳурии Тоҷикистон пешниҳод манзур кунад.

Раиси Маҷлиси Олии Xумҳурии Тоҷикистон С. РАXАБОВ ш.Душанбе 11 декабри соли 1999 № 885