À propos de la propriété intellectuelle Formation en propriété intellectuelle Respect de la propriété intellectuelle Sensibilisation à la propriété intellectuelle La propriété intellectuelle pour… Propriété intellectuelle et… Propriété intellectuelle et… Information relative aux brevets et à la technologie Information en matière de marques Information en matière de dessins et modèles industriels Information en matière d’indications géographiques Information en matière de protection des obtentions végétales (UPOV) Lois, traités et jugements dans le domaine de la propriété intellectuelle Ressources relatives à la propriété intellectuelle Rapports sur la propriété intellectuelle Protection des brevets Protection des marques Protection des dessins et modèles industriels Protection des indications géographiques Protection des obtentions végétales (UPOV) Règlement extrajudiciaire des litiges Solutions opérationnelles à l’intention des offices de propriété intellectuelle Paiement de services de propriété intellectuelle Décisions et négociations Coopération en matière de développement Appui à l’innovation Partenariats public-privé Outils et services en matière d’intelligence artificielle L’Organisation Travailler avec nous Responsabilité Brevets Marques Dessins et modèles industriels Indications géographiques Droit d’auteur Secrets d’affaires Académie de l’OMPI Ateliers et séminaires Application des droits de propriété intellectuelle WIPO ALERT Sensibilisation Journée mondiale de la propriété intellectuelle Magazine de l’OMPI Études de cas et exemples de réussite Actualités dans le domaine de la propriété intellectuelle Prix de l’OMPI Entreprises Universités Peuples autochtones Instances judiciaires Ressources génétiques, savoirs traditionnels et expressions culturelles traditionnelles Économie Égalité des genres Santé mondiale Changement climatique Politique en matière de concurrence Objectifs de développement durable Technologies de pointe Applications mobiles Sport Tourisme PATENTSCOPE Analyse de brevets Classification internationale des brevets Programme ARDI – Recherche pour l’innovation Programme ASPI – Information spécialisée en matière de brevets Base de données mondiale sur les marques Madrid Monitor Base de données Article 6ter Express Classification de Nice Classification de Vienne Base de données mondiale sur les dessins et modèles Bulletin des dessins et modèles internationaux Base de données Hague Express Classification de Locarno Base de données Lisbon Express Base de données mondiale sur les marques relative aux indications géographiques Base de données PLUTO sur les variétés végétales Base de données GENIE Traités administrés par l’OMPI WIPO Lex – lois, traités et jugements en matière de propriété intellectuelle Normes de l’OMPI Statistiques de propriété intellectuelle WIPO Pearl (Terminologie) Publications de l’OMPI Profils nationaux Centre de connaissances de l’OMPI Série de rapports de l’OMPI consacrés aux tendances technologiques Indice mondial de l’innovation Rapport sur la propriété intellectuelle dans le monde PCT – Le système international des brevets ePCT Budapest – Le système international de dépôt des micro-organismes Madrid – Le système international des marques eMadrid Article 6ter (armoiries, drapeaux, emblèmes nationaux) La Haye – Le système international des dessins et modèles industriels eHague Lisbonne – Le système d’enregistrement international des indications géographiques eLisbon UPOV PRISMA UPOV e-PVP Administration UPOV e-PVP DUS Exchange Médiation Arbitrage Procédure d’expertise Litiges relatifs aux noms de domaine Accès centralisé aux résultats de la recherche et de l’examen (WIPO CASE) Service d’accès numérique aux documents de priorité (DAS) WIPO Pay Compte courant auprès de l’OMPI Assemblées de l’OMPI Comités permanents Calendrier des réunions WIPO Webcast Documents officiels de l’OMPI Plan d’action de l’OMPI pour le développement Assistance technique Institutions de formation en matière de propriété intellectuelle Mesures d’appui concernant la COVID-19 Stratégies nationales de propriété intellectuelle Assistance en matière d’élaboration des politiques et de formulation de la législation Pôle de coopération Centres d’appui à la technologie et à l’innovation (CATI) Transfert de technologie Programme d’aide aux inventeurs WIPO GREEN Initiative PAT-INFORMED de l’OMPI Consortium pour des livres accessibles L’OMPI pour les créateurs WIPO Translate Speech-to-Text Assistant de classification États membres Observateurs Directeur général Activités par unité administrative Bureaux extérieurs Avis de vacance d’emploi Achats Résultats et budget Rapports financiers Audit et supervision
Arabic English Spanish French Russian Chinese
Lois Traités Jugements Parcourir par ressort juridique

Samoa

WS031

Retour

Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016, Nu. 10

 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016, Nu. 10

2016 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

SAMOA

Faatulagaina o Aiaiga

VAEGA 1

FAATOMUAGA

1. Igoa puupuu ma le amataga

2. Faamatalaina o uiga o upu

3. Sini

4. Tulafono e noatia ai le Malo

5. Faaaogāina o lenei Tulafono

VAEGA 2

KOMISI O FAIGA

FAATAUVAGA MA TAGATA

E FAAAOGĀINA OLOA

MA AUAUNAGA

Vaevaega 1 - Komisi o Faiga

Faatauvaga ma Tagata e

Faaaogāina Oloa ma

Auaunaga

6. Faavaeina

7. Galuega tauave ma malosiaga

8. E tutoatasi le Komisi

9. Taiala

Vaevaega 2 - Sui Auai

o le Komisi

10. Sui auai

11. Vaitaimi i le tofi, faamavaega

ma le aveesea

12. Totogi, ma isi tulaga faapena,

o sui auai

13. Faailoaina atu o aia

14. Puipuiga mausali

Vaevaega 3 - Fonotaga

15. Fonotaga

16. Faaiuga e aunoa ma ni

fonotaga

Vaevaega 4 - Faatulagaga tau

faafoega ma tulaga tau tupe

17. Ofisa o le Komisi

18. Noataga tau le va o tagata

19. Tulaga faalilolilo

20. Tuuina atu o malosiaga e le

Komisi

21. Lipoti faaletausaga

Vaevaega 5 - Sootaga ma Pule

Faatonu ma lala sooupu

i atunuu i fafo

22. Sootaga ma Pule Faatonu

23. Maliega tusitusia faaletulafono

2 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

24. E mafai e le Komisi ona

fetufaai faamatalaga ma lala

sooupu i atunuu i fafo

25. E mafai e le Komisi ona

fesoasoani i lala sooupu i

atunuu i fafo e ala i le

faatautaia o suesuega

26. Faatulagaga o le galulue

faatasi

27. Faamatalaga tuuina atu e ala i

maliega

Vaevaega 6 - Gaoioiga

tau faafoega

28. Ia iloiloina e Minisita aafiaga i

faiga faatauvaga

29. Tuuina atu o lipoti

VAEGA 3

TULAFONO FAAFOE O

FAIGA FAATAUVAGA

Vaevaega 1 - O tulafono faafoe

30. Maliega e tetee atu ai i faiga

faatauvaga, faiga masani ua

tuufaatasia ma faaiuga a

faalapotopotoga

31. Tauofoga i auala tau faasese

32. Faatulagaina o tau o oloa,

faasoaga faamaketi ma tetee

autasi

33. Faaaogā sese o le malosiaga

faamaketi

34. O sea po o aseta ua mauaina e

matua tuuitiitia ai faiga

faatauvaga

Vaevaega 2 - Tuusaunoaga

35. Tuusaunoaga e alofia ai

feteenaiga ma noataga faava o

malo

36. Tuusaunoaga o galuega

37. Tuusaunoaga o faiga faapaaga

38. Tuusaunoaga o maliega tuusao

39. Tuusaunoaga mo faiga

faataatitia, ma isi tulaga

faapena

40. Tuusaunoaga mo puipuiga o

itu e manuia ai ma isi tulaga

faapena

41. Tuusaunoaga mo gaoioiga

tuufaatasia

42. Tuusaunoaga mo faatagaga ma

faamaoniga ua fuafuaina

Vaevaega 3 - Faamaoniga

43. Faamaoniga o faatinoga ma

sea po o aseta ua mauaina

44. Talosaga

45. Tagofia o talosaga

46. Taimi faatapulaaina

47. Faalēaogāina

48. Taimi e muta ai le aogā o

faamaoniga

Vaevaega 4 - Faatagaga

49. Faatagaga

50. Talosaga

51. Tagofia o talosaga

52. Taimi faatapulaaina

53. Teuteuga ma le faalēaogāina

54. Faamutaina o le aogā o

faatagaga

VAEGA 4

PUIPUIGA O TAGATA

E FAAAOGĀINA OLOA

MA AUAUNAGA

Vaevaega 1 - Faatinoga tau

faasese pe tau faavalea

55. Faatinoga tau faasese pe tau

faavalea i se tulaga lautele

56. Faatinoga tau faasese pe tau

faavalea e faasino i galuega

57. Faatapulaaina o le faaaogāina

o fuaiupu 55 ma le 56 i le

vaega faasalalau

32016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

Vaevaega 2 - Faiga

masani e lē amiotonu

58. Ofoina atu o meaalofa ma

faailoga

59. Faasalalauga faatosina e

maunu mai ai

60. Faatauga e faasee atu i isi

tagata

61. Faailoga tau fefaatauaiga ua

faia faagaoi, ma isi tulaga

faapena

62. Tapa faamalosi po o le taliaina

o tupe totogi e aunoa ma le

faamoemoe e tuuina atu oloa e

pei ona okaina

63. Faamatalaga tau faasese e uiga

i nisi pisinisi

64. Faasoesa ma le uunaia

faamalosi

65. Faatauina atu i faiga

faatafatolu ma polokalame e

foliga tutusa

Vaevaega 3 - Faamalumaluga

a tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga

66. Taimi e tuuina atu ai oloa ma

auaunaga

67. E lē faatapulaaina e le

Vaevaega isi tulafono

68. Faaaogāina

69. Pule e umia ai oloa

70. Tulaga manaomia aupito lelei

e taliaina ai oloa

71. Ia talafeagai lelei oloa mo

faamoemoega faapitoa

72. Oloa ia tausisia o faamatalaga

73. Oloa ia tausisi i oloa faataitai

74. Faiga e foia ai a le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga

mo oloa e le o tausisia

faamalumaluga

75. Teena o oloa

76. Ia faaoo atu auaunaga ma le

faaeteete faatasi ai ma tomai

77. Ia talafeagai lelei auaunaga mo

faamoemoega faapitoa

78. Ia faamaea lelei auaunaga i

taimi talafeagai lelei

79. Faiga e foia ai a le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga

mo auaunaga e le o tausisia

faamalumaluga mo le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga

80. Faalēaogāina o feagaiga mo

auaunaga

81. Aafiaga o le faalēaogāina

82. Malosiaga faaopoopo o le

Faamasinoga e faamatuu atu ai

se faamama avega

83. Feagaiga mo galuega ma

meafaitino

Vaevaega 4 - Noataga o

tagata e fefaatauaia oloa

84. Ia faalauiloa tau o oloa e tagata

e fefaatauaia oloa

85. Ia tuuina atu risiti e tagata e

fefaatauaia oloa

86. Ia i ai ni laupapa mo

faasilasilaga a tagata e faia

fefaatauaiga

Vaevaega 5 - Tulaga faataatitia

o faamatalaga ma le saogalemu

87. Faiga Faataatitia o

Faamatalaga o tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga

88. Faiga faataatitia o le

saogalemu o oloa gaosi mo

oloa

89. Faasilasilaga o le saogalemu o

oloa gaosi

90. Faamalosia o le toe faafoi atu o

oloa

91. Faiga faataatitia o le

saogalemu o auaunaga

VAEGA 5

FAATONUTONUINA O TAU

4 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

Vaevaega 1 - Suesuega

o tau o oloa

92. E mafai ona manaomia e le

Minisita lipoti o le suesuega o

le tau o oloa

93. Ia lipoti atu le Komisi i le

Minisita

Vaevaega 2 - Faatonutonuina

o tau o oloa

94. Poloaiga o le faatonutonuina o

tau o oloa

95. Ia faalauiloa atu poloaiga e

faatonutonu ai tau o oloa

96. Ia tausia e tagata e fefaatauaia

oloa faamaumauga

VAEGA 6

FAASEA, SUESUEGA MA

MALOSIAGA E FESOOTAI

I AI

Vaevaega 1 - Faasea

ma suesuega

97. Faasea

98. Malosiaga e faatino ai

suesuega

99. Taimi faatapulaaina mo

suesueina o sea po o aseta ua

mauaina

100. Tofiaina o tagata suesue

101. Suesuega - malosiaga e

manaomia ai le tuuina atu o

pepa aloaia ma ni mea

102. Suesuega - malosiaga e

fesiligia ai tagata

103. Suesuega - malosiaga e

faatino ai o tautoga

104. Poloaiga o tulaga agatapuia

105. Faamatalaga sese po o e tau

faasese

106. O le faamaoniga patino o le

tausalaina

107. Lapataiga

Vaevaega 2 - Sueina ma

tusi faapoloaiga

108. Sueina

109. O le faalavelaveina o le

sailiga

110. Faaaogāina o komepiuta, ma

isi tulaga faapena, i sailiiliga

111. Malosiaga e faia ai ata ma

umia pepa aloaia ma mea

112. Tuuina atu o tusi faapoloaiga

113. Vaitaimi o tusi faapoloaiga

114. Faatinoga o tusi faapoloaiga

VAEGA 7

FAAMAMALUINA MA AUALA

E FOIA AI

Vaevaega 1 - Taui

115. Taui tau tupe mo le lē usitaia

o tulafono o faiga faatauvaga

po o tulafono o tagata e

faaaogāina auaunaga

116. E mafai e le Komisi ona

talosagaina taui tau tupe i

taualumaga e tulai ai sui

Vaevaega 2 - Faamamaluina

117. Faasilasilaga tau lapataiga

118. O maliega e noatia ai e

mafai ona faamamaluina

119. Faasilasilaga e faamuta ma

taofia ai

120. Poloaiga e taofia ai

121. Poloaiga lē tumau mo le lē

usitaia ai o tulafono faafoe o

le mauaina mai

122. Poloaiga a le Faamasinoga

mo le lē usitaia o tulaga

faataatitia

__________

52016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

123. Poloaiga a le Faamasinoga

mo le lē usitaia ai o poloaiga

e faatonutonu ai le tau o oloa

124. Faasalaga totogi tupe

125. Aofaiga o faasalaga tau tupe

126. Poloaiga ina ia totogi tau

127. E leai ni puipuiga mausali

mo faasalaga tau tupe, ma isi

tulaga faapena

128. Feagaiga tau puipuiga

mausali

129. Poloaiga tau pulega e

faasaina ai

Vaevaega 3 - Mataupu e

faasino i soligatulafono

130. Tulaga o le mafaufau, ma isi

tulaga faapena, o

faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono

131. Tagata ua iloa lelei le aafia i

se soliga o le tulafono

132. E mafai e le Komisi, ma isi,

ona faia moliaga

VAEGA 8

133.

134.

135.

136.

137.

138.

139.

140.

141.

142.

143.

AIAIGA ESEESE

Iloiloga faa-faamasinoga o

faaiuga e tusa o faatagaga

Tulaga aloaia o tomai

faapitoa faaletulafono

E mafai e le Komisi ona auai

i taualumaga

E mafai e le Faamasinoga

ona tuuina atu manatu

faafaufautua

O le sese ona teu o

faamaumauga, ma isi tulaga

faapena

Faaleagaina, faaseseina, ma

isi tulaga faapena, o pepa

aloaia

Faamatalaga molimau

Tusi resitala

Tulafono faatonutonu ma

pepa faatumu

Soloia ma teuteuga

Aiaiga tau soloaiga ma

aiaiga faasaoina

Faamatalaga

2016, Nu. 10

O SE TULAFONO e uunaia ai faiga faatauvaga i fefaatauaiga

i totonu o Samoa ma ia puipuia ai tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga, ma mo faamoemoega e fesootai i ai.

[09 Fepuari 2016]

UA FAIA e le Fono Aoao Faitulafono a Samoa i totonu o le

Palemene ua potopoto e faapea:

6 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

VAEGA 1

FAATOMUAGA

1. Igoa puupuu ma le amataga-(1) E mafai ona taua lenei

Tulafono, o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016.

(2) O lenei Tulafono e amata faamamaluina i se aso e filifilia e

le Minisita.

2. Faamatalaina o uiga o upu-(1) I totonu o lenei Tulafono,

ae vagana ua manaomia e le mataupu se isi uiga e ese ai:

“tulafono faafoe o le mauaina o sea po o aseta” o lona uiga o le

tulafono faafoe o le mauaina o sea po o aseta i totonu o le

fuaiupu 34;

“maliega”, e aofia ai se konekarate, se faatulagaga, se

malamalamaaga po o se feagaiga;

“pepa faatumu faamaonia” o lona uiga o se pepa faatumu

faamaonia i lalo o le fuaiupu 141(2);

“faalapotopotoga” e aofia ai se faalapotopotoga e le i

tuufaatasia faaletulafono;

“faatagaga” o lona uiga o se faatagaga i lalo o le fuaiupu 49;

“pisinisi” o lona uiga o se galuega:

(a) o lo o tauaveina mo tupe maua po o se taui; po o

(b) i le faagasologa o lea galuega -

(i) ua mauaina po o ua faaoo atu oloa po o

auaunaga;

(ii) ua mauaina po o ua faalēaogāina se aia i

fanua,

i se isi faiga e ese ai, i lo le leai o se tupe totogi e faaee atu.

“faasilasilaga e faamuta ma taofia ai”, o lona uiga o se

faasilasilaga i lalo o le fuaiupu 119;

“Ofisa Sili o Pulega” o lona uiga o le Ofisa Sili o Pulega o le

Matagaluega, ma e aofia ai le Sui Ofisa Sili o Pulega;

“tagata talosaga” o lona uiga o se tagata o taua i le fuaiupu 115;

“faamaoniga”, o lona uiga o se faamaoniga i lalo o le fuaiupu

43;

72016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

“Komisi” o lona uiga o le Komisi o Faiga Faatauvaga o

Fefaatauaiga ma le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa

ma Auaunaga, ua faavaeina e le fuaiupu 6;

“tulafono o faiga faatauvaga po o tulafono e puipuia ai tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga” o lona uiga o itu taitasi o

Vaega 3, 4 ma le 5;

“tulafono faafoe o faiga faatauvaga” o lona uiga so o se

tulafono faafoe o faiga faatauvaga i lalo o fuaiupu 30, 33

ma le 34;

“tulafono faafoe o faatinoga”, o lona uiga so o se tulafono

faafoe o faatinoga i lalo o fuaiupu 30 ma le 33;

“tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga”, o lona uiga o se

tagata, o ia lea ua na mauaina, po o se tasi ua na fuafuaina o

le a mauaina, oloa po o auaunaga, e pei o se tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga;

“faamalumaluga a le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga”, o

lona uiga o se faamalumaluga i lalo o le Vaevaega 3 o le

Vaega 4;

“faiga faataatia o faamatalaga o tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga”, o lona uiga o se faiga faataatia i lalo o le

fuaiupu 87;

“tulafono faafoe tau le puipuiga o tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga”, o lona uiga o so o se tasi o tulafono faafoe i

totonu o Vaevaega 1 po o le 2 o le Vaega 4;

“faatulagaga o le galulue faatasi”, o lona uiga o se faatulagaga

o taua i le fuaiupu 26;

“Faamasinoga” o lona uiga o le Faamasinoga Sili;

“pepa aloaia”:

(a) o lona uiga o se pepa aloaia i so o se ituaiga, e tusa lava

pe ua sainia pe leai po o ua faamaonia aloaia i se isi

faiga e ese ai; ma

(b) e aofia ai -

(i) so o se tusitusiga i luga o so o se

meafaitino;

(ii) so o se faamatalaga ua faapea ona

faamauina po o teuina e ala i se masini ma

so o se meafaitino e maua mulimuli ane mai

8 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faamatalaga ua faapea ona faamauina po o ua

faapea ona teuina;

(iii) se igoa faapipii tau fefaatauaiga, o

faailoga po o isi tusitusiga o faailoa mautinoa ai

po o e faamatalaina ai se mea lea o lo o avea ma

vaega po o lea o lo o ua faapipiiina i ai;

(iv) se tusi, faafanua, ata, kalafi po o se ata

tusi;

(v) se ata pue, ata tifaga, foliga o ata pue e le

i faavailaauina, lipine pue po o isi masini o lo o

tā’ui ai le tasi (1) po o le sili atu o foliga vaaia,

ina ia mafai ai ona toe gaosia (i le i ai po o le

leai foi o le fesoasoani a nisi meafaigaluega).

“feagaiga e faamalosia” o lona uiga o se feagaiga ua taliaina i

lalo o le fuaiupu 118;

“poloaiga e tuusaunoa ai” o lona uiga o se poloaiga i lalo o le

fuaiupu 35(1);

“oloa” o lona uiga o meatotino o so o se ituaiga e patino i le

tagata lava ia (e tusa lava pe faitino pe leai foi), e ese mai ai

i lo tupe po o vaegamea o ni meatotino o faagaoioia, ma e

aofia ai so o se tasi o mea nei:

(a) oloa o lo o faapipii i ai, po o ua tuufaatasia faaletulafono

i totonu, o so o se meatotino tumau po o se

meatotino tau le tagata lava ia, seia vagana ai se fale

atoa po o se vaega o se fale lea o lo o faapipii atu i

le fanua ma e lē faigofie ona toe fesiitai;

(b) vaa, vaalele po o taavale;

(c) manu vaefa po o i’a;

(d) minerale, laau po o laau toto, e tusa lava pe o lo o i luga,

lalo ifo po o faapipiiina atu i le fanua, pe leai foi;

(e) eletise po o kesi;

(f) suavai;

(g) polokalame faakomepiuta.

92016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

“taiala” o lona uiga o se taiala ua lomia faasalalau i lalo o le

fuaiupu 9;

“pepa e iloagofie ai” o lona uiga o se pepa na tuuina atu i lalo o

le fuaiupu 100(2);

“maliega o puipuiga mausali” o lona uiga o se maliega i lalo o

le fuaiupu 128;

“aia tatau i meatotino tau le atamai” o lona uiga o se aia tatau

ua faaee atu po o ua aloaia e po o i lalo o le Tulafono o Pule

Tau Fatuga 1988, o le Tulafono o Meatotino Tau le Atamai

2011, po o so o se isi lava tulafono;

“sailiiliga” o lona uiga o se sailiiliga i lalo o le Vaevaega 1 o le

Vaega 5 po o se isi sailiiliga e faatinoina e le Komisi i le

faatinoga o ana galuega tauave;

“suesuega” o lona uiga o se suesuega i lalo o le Vaevaega 1 o

le Vaega 6;

“tagata suesue” o lona uiga o se tagata ua tofia i sea tofiga i

lalo o le fuaiupu 100;

“Faamasino” o lona uiga o se Faamasino o le Faamasinoga

Faaitumalo po o le Faamasinoga Sili;

“poloaiga tau pulega e faasaina ai” o lona uiga o se poloaiga i

lalo o le fuaiupu 129;

“sui auai” o lona uiga o se sui auai o le Komisi;

“Minisita” o lona uiga o le Minisita e fitoitonu ma Pisinisi;

“Matagaluega” o lona uiga o le Matagaluega e fitoitonu ma

Pisinisi;

“tagata o nofoia”, se nofoaga, o lona uiga o se tagata, ua

iloatino e sili atu i lo le 18 tausaga le matua, o lo o iloatino

foi o lo o i ai le vaaiga o le nofoaga;

“Ofisa” o lona uiga, o le Ofisa o le Komisi ua faavaeina e le

fuaiupu 17;

“lala sooupu i atunuu i fafo” o lona uiga o se faalapotopotoga a

le Malo i totonu o se isi atunuu o lo o faatinoina galuega

tauave e tutusa ma, po o e uiga tutusa ma, galuega tauave a

le Komisi;

“faasalaga tau tupe” o lona uiga o se faasalaga ua faaee atu i

lalo o le fuaiupu 124;

10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

“poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa” o lona uiga o se tulafono

faatonutonu ua faia i lalo o le fuaiupu 94;

“faasilasilaga o oloa gaosi ua toe tapa” o lona uiga o se

faasilasilaga i lalo o le fuaiupu 90;

“faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi”, o lona uiga o se

faasilasilaga i lalo o le fuaiupu 89;

“faiga faataatia o le saogalemu o oloa gaosi”, o lona uiga o se

faiga faataatia i lalo o le fuaiupu 88;

“faiga faataatia ua lomia faasalalau” o lona uiga o se faiga

faataatia ua lomia faasalalau e se faalapotopotoga e

faatulagaina faiga faataatitia ua aloaia faava o malo;

“faalapotopotoga ua faatonutonuina faaletulafono”, o lona uiga,

o faalapotopotoga taitasi nei:

(a) se kamupani e tuuina atu auaunaga e pei ona

faamatalaina i le Tulafono o Faasalalauga 2010;

(b) se kamupani ua laiseneina o galuega tau eletise e pei

ona faamatalaina i le Tulafono o le Eletise 2010;

(c) Kamupani o Auaunaga Tau Meli a Samoa ua tuufaatasia

faaletulafono i lalo o le Tulafono o Kamupani 2001;

(d) se kamupani e tuuina atu auaunaga e pei ona

faamatalaina i le Tulafono o Fesootaiga 2005.

“Pule Faatonu” o lona uiga o pule faatonu taitasi nei:

(a) o le Pule Faatonu i lalo o le Tulafono o Faasalalauga

2010;

(b) o le Pule Faatonu i lalo o le Tulafono o le Eletise 2010;

(c) o le Pule Faatonu i lalo o le Tulafono o Auaunaga Tau

Meli a Samoa 2010;

(d) o le Pule Faatonu i lalo o le Tulafono o Fesootaiga

2005.

“faalapotopotoga ua tuufaatasia e fesootai i ai” o lona uiga o le

tasi (1), o le lua (2) po o le sili atu o faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono e fesootai le tasi i le isi, mo

faamoemoega o le Tulafono o Kamupani 2001;

“gaoioiga e suia ai” o lona uiga o se taualumaga a le Komisi i

lalo o le fuaiupu 116;

112016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

“auaunaga”:

(a) e aofia ai aia tatau (e aofia ai aia tatau e faasino i, ma aia

i, meatotino tumau po o meatotino tau le tagata lava

ia), faamanuiaga, tulaga aloaia po o nofoaga o lo o,

po o o le a faapea ona saunia, faamatuu atu, po o ua

faaee atu i fefaatauaiga, ma isi ua faapena ona

tuuina atu i lalo o se maliega mo po o e faasino i so

o se tasi o itu nei -

(i) le faatinoga o galuega (e aofia ai galuega

tau tomai faapitoa), e tusa lava po o le i ai

faatasi ma le faaooina atu o oloa, pe leai foi;

(ii) o le saunia o nofoaga mo le nonofo ai,

mea faafiafia, le vaaiga o tagata po o meafaitino,

faafiafiaga, aoaoga, pakaina o taavale, po o

taaloga faamalositino;

(iii) inisiua;

(iv) le saunia o auaunaga tau tupe e pei o

faletupe, faaunegatupe po o tulaga faaaitalafu;

(v) le faaooina atu o kesi, suavai, eletise po

o fesootaiga po o le aveesea o otaotavale, e aofia

ai le suavai o otaotavale; peitai

(b) e lē aofia ai aia tatau po o faamanuiaga i le tulaga o le

faaooina atu o oloa po o le faatinoga o galuega i lalo

o se maliega tau galuega.

“faiga faaatitia o le saogalemu o auaunaga”, o lona uiga o se

faiga faataatia ua faia i lalo o le fuaiupu 91;

“sea” o lona uiga o se sea i totonu o tupe faavae a se kamupani

po o isi faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, e tusa

lava pe o lo o tauaveina le aia tatau e palota ai po o isi aia

tatau, pe leai foi, ma e aofia ai:

(a) oloa; ma

(b) aia i, ma aia tatau e faasino i, sea e pei ona faamatalaina

faapena, o aia ma aia tatau ua -

(i) agavaa po o e mafai ona agavaa ai lē ua

mauaina, po o se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono a lē ua mauaina, i se faiga tuusao

pe lē tuusao foi; po o

12 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(ii) ona o lea itu, i le tuusao pe lē tuusao foi,

o lē ua mauaina po o se faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono a lē ua mauaina, ua i ai

i se tulaga,

e faafoe ai le faataapeina o sea po o so o se aia tatau e palota ai

o faapipiiina atu i sea.

“oloa tuuina atu” o lona uiga:

(a) mo oloa, faaoo atu (po o le toe faaoo atu) o oloa e ala i

meaalofa, oloa faatauina atu, faafesuiaiga, lisi,

totogi faalisi po o faatau faalisi totogi auauai; ma

(b) mo auaunaga, ia tuuina atu auaunaga.

“fefaatauaiga” o lona uiga o so o se fefaatauaiga, pisinisi,

alamanuia, galuega tau tomai faapitoa, galuega, gaoioiga o

pisinisi po o feagaiga e noatia ai e faasino i le faaooina atu

po o le mauaina o oloa po o auaunaga;

“faasilasilaga tau lapataiga” o lona uiga o se faasilasilaga i lalo

o le fuaiupu 117.

(2) Mo lenei Tulafono, e mauaina e se tagata oloa po o

auaunaga i le avea ai ma tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga pe

afai:

(a) o oloa po o auaunaga o se ituaiga e masani ona maua

mo le faaaogāina e le tagata lava ia, faaaogāina

faalotoifale po o le faaaogāina i aiga po o le

taumafaina; ma

(b) o oloa ua faaooina atu i le tagata i fefaatauaiga; ma

(c) ua lē mauaina e le tagata ia mea, po o ua taofi o ia e ia

lava mai le mauaina o ia mea, mo le faamoemoe

o -

(i) le toe faaooina atu o oloa, i fefaatauaiga;

po o

(ii) le faaaogāina o oloa a o faagasolo se

faagasologa o le gaosiga po o le gaosia o oloa;

po o

(iii) mo oloa, toe faaleleia po o le faatatauina

i fefaatauaiga o isi oloa po o fausaga tumau i

fanua.

132016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) I totonu o lenei Tulafono, o se tagata e i ai se aia e faafoe ai

i totonu o se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, pe afai e

i ai i le tagata le mafai gafatia e faafoe ai, i se ala tuusao pe leai foi,

o faiga faavae tau tupe po o faiga faavae tau faatinoga a le

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono ma i le fuafuaina pe i

ai i se tagata se aia tau le faafoega, o le ituaiga aia faaletulafono lea

o lo o i ai i se tagata, e lē talafeagai.

(4) E lē i ai i se tagata se aia tau le faafoega i se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, e lē ona o le tagata o

ia:

(a) o se faatonu o se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono; po o

(b) o se tagata faaunetupe i se faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono.

(5) I totonu o lenei Tulafono, o se tagata ua iloa lelei lava lona

aafia i se soliga o se tulafono o faiga faatauvaga po o se tulafono e

puipuia ai tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, pe afai o le

tagata:

(a) ua fesoasoani, tau pulepule, fautua po o le sailia o se isi

tagata e solia le tulafono; po o

(b) le tauanauina po o le taumafai e tauanau se isi tagata, e

aofia ai faiga tau faamatau po o folafolaga, e solia ai

le tulafono; po o

(c) le taupulepule faatasi ma se isi tagata e solia le tulafono;

po o

(d) i so o se isi lava auala, i le tuusao pe lē tuusao foi, ua

aafia ma le iloa lelei i, po o ua avea ma vaega auai i,

le soliga.

(6) I totonu o lenei Tulafono, e le o se faalapotopotoga o tagata,

se vaega e aofia ai se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono

ma ona faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai.

3. Sini - O Sini nei o lenei Tulafono:

(a) ia uunaia faiga faatauvaga i maketi i totonu o Samoa;

ma

14 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) ia faavaeina faiga faataatitia o faatinoga mo i latou o

galulue i fefaatauaiga i totonu o Samoa; ma

(c) ia faia o se sao i se siosiomaga tau fefaatauaiga e

puipuia ai le saogalemu ma aia a tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga ma le auai i se tulaga mautinoa o

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga ma pisinisi.

4. Tulafono e noatia ai le Malo - O lenei Tulafono e noatia ai

le Malo, i le a lava le tulaga e tauaveina ai e le Malo se pisinisi,

peitai, e lē noatia le Malo ina ia molia faaletulafono mo se

soligatulafono e faasaga i lenei Tulafono.

5. Faaaogāina o lenei Tulafono-(1) E aunoa ma le

faatapulaaina o so o se isi faaaogāina o lenei Tulafono, e faaaogā

lenei Tulafono i faalapotopotoga taitasi ua tuufaatasia

faaletulafono ua faavaeina e po o i lalo o so o se tulafono, po o lea

o lo o i ai se aia tau le puleaina a le atunuu po o le Malo.

(2) O lenei Tulafono e oo atu lava i le auai i faatinoga i fafo atu

o Samoa, e faia e so o se tagata nofomau po o le tauaveina o

pisinisi i totonu o Samoa.

(3) O faafuaiupu (1) ma le (2) e lē faatapulaaina ai le Vaega 3.

(4) O lenei Tulafono ma se isi Tulafono e lē faatapulaaina ai o

le tasi i le isi pe afai e i ai tulaga e faamamaluina faatasi.

(5) Afai e lē ogatasi se aiaiga o lenei Tulafono ma se aiaiga o

se isi Tulafono (ae le o tulafono faatonutonu i lalo o se Tulafono),

ona faapea lea, vagana ua aiaia manino e le isi Tulafono i se isi itu

e ese ai, o le aiaiga o lenei Tulafono e mausali.

(6) E ui lava i isi aiaiga o lenei Tulafono, o fuaiupu 30 ma le 33

ma Vaega 4 ma le 5, e lē faaaogāina, e tusa ai o se faalapotopotoga

ua faatonutonuina faaletulafono.

VAEGA 2

KOMISI O FAIGA FAATAUVAGA MA TAGATA

E FAAAOGĀINA OLOA MA AUAUNAGA

Vaevaega 1 - Komisi o Faiga Faatauvaga ma

Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

152016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

6. Faavaeina - Ua faavaeina le Komisi o Faiga Faatauvaga ma

Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga.

7. Galuega tauave ma malosiaga-(1) O galuega tauave nei a

le Komisi:

(a) ia fautuaina le Minisita i faiga faatauvaga, puipuiga o

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga ma tau o oloa

i totonu o Samoa;

(b) ia faatautaia sailiiliga i mataupu e aafia ai faiga

faatauvaga, puipuiga o tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga ma tau o oloa i totonu o Samoa;

(c) ia uunaia le faaaogāina o faiga faafoe faalotoifale ma le

faafoega o lamatiaga, e tagata o tauaveina pisinisi i

totonu o Samoa, e faamautinoa ai le tausisia o lenei

Tulafono;

(d) ia uunaia suesuega faapitoa i ma le atinae o tomai e

faatatau i itu taua faaletulafono, tulaga tau le

tamaoaiga ma faiga faavae, o tulaga faatauvaga,

puipuiga o tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga

ma le pulega aoao o tau o oloa i totonu o Samoa;

(e) ia uunaia faalauiloa le malamalama o tagata lautele i le

taua o faiga faatauvaga ma puipuiga o tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga;

(f) ia tauaveina so o se isi lava galuega tauave ua faaee atu

e lenei Tulafono po o so o se isi lava tulafono ua

tusia.

(2) E i ai i le Komisi o malosiaga uma e talafeagai ma

faafaigofieina ai le faatinoga o ana galuega tauave.

8. E tutoatasi le Komisi-(1) Ae vagana ai ua aiaia e lenei

Tulafono, e lē noatia le Komisi i se faatonuga a so o se tagata e

faasino i le faatinoga o ana galuega tauave.

(2) O le faafuaiupu (1) e lē:

(a) taofia ai le Komisi mai le tuuina atu o se malosiaga po o

se galuega tauave po o le faafaigaluegaina o se

tagata e tuuina atu auaunaga i le Komisi; ma

16 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) faaaogā i se faatonuga e tuuina atu e se faamasinoga;

ma

(c) e aafia ai le faagaoioiga o le Tulafono o le Pulega o

Tupe a le Malo 2001.

9. Taiala-(1) E mafai e le Komisi ona tuuina atu taiala o faiga

faatauvaga, puipuiga o tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga po o

tau o oloa, ma le faafoega o tulafono o faiga faatauvaga po o

tulafono e puipuia tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga.

(2) E aunoa ma le faatapulaaina o le faafuaiupu (1), o taiala e

mafai ona faatulaga atu ai:

(a) le faiga e le Komisi e faauigaina ai ma faaaogā tulafono

o faiga faatauvaga po o tulafono e puipuia ai tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga; ma

(b) le faiga a le Komisi i le faatinoina o ona malosiaga i

lalo o lenei Tulafono, e aofia ai -

(i) malosiaga e faasino i faamaoniga ma

faatagaga; ma

(ii) malosiaga i lalo o le Vaega 6, e aofia ai

le itu i le faatautaiga o suesuega; ma

(iii) malosiaga i lalo o le Vaega 7, e aofia ai

malosiaga e taliaina ai feagaiga e noatia ai ma

sainia maliega o puipuiga mausali; ma

(iv) tulaga faamuamua a le Komisi mo le

faamalosia o tulafono o faiga faatauvaga po o

tulafono e puipui ai tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga; ma

(c) manaoga o le Komisi mo faamatalaga e ao ona tuuina

atu i talosaga i le Komisi, e aofia ai talosaga mo

faamaoniga po o faatagaga.

Vaevaega 2 - Sui Auai o le Komisi

10. Sui auai-(1) E ao i le Komisi ona i ai, a itiiti mai o le

toatolu (3) sui auai ae lē silia i le toafitu (7).

(2) O Pule Faatonu taitasi o sui auai ia o le Komisi.

172016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) O isi sui auai:

(a) o le a tofia e Le Ao o le Malo i le faia i luga o le

fautuaga a le Kapeneta; ma

(b) e mafai ona tofia e galue tumau po o i se faiga

faavaitaimi.

(4) E lē tatau ona tofia se tagata e avea ma sui auai, seia vagana

ua faamalieina le Minisita e faapea, e i ai agavaa talafeagai ma le

tomai faapitoa i le tagata, i mataupu tau alamanuia, pisinisi,

tamaoaiga, tulafono, galuega faatausitusi, pulega faale-Malo po o

mataupu e aafia ai tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga.

(5) E tatau i le Minisita ona tofia se sui auai (ae le o se Pule

Faatonu) e avea ma Taitaifono, ma se isi sui auai (ae le o se Pule

Faatonu), e avea ma Sui Taitaifono, o le Komisi.

(6) O so o se mea e faia e, po o e faasino i se tagata ua

faamoemoe e galue i lalo o se tofiga faasui auai, e lē aloaia ona:

(a) e le i faatulai mai se faapogai mo le tofiga; po o

(b) sa i ai se itu ua lē lelei po o se tulaga faaletonu e

fesootai ma le tofiga; po o

(c) ua faamutaina le aloaia o le tofiga.

11. Vaitaimi i le tofi, faamavaega ma le aveesea-(1) O se sui

auai:

(a) e umia le tofi mo se vaitaimi e oo atu i le tolu (3)

tausaga mai le aso o le tofiga;

(b) e agavaa ina ia toe tofia;

(c) e mafai ona faamavae mai le tofi, e ala i le tuuina atu o

se faamavaega tusitusia i le Minisita;

(d) e faamuta ona umia le tofi pe afai o le sui auai -

(i) ua faamaonia faaletulafono se moliaga po

o ua ioe i se moliaga o se soligatulafono, o le

tapulaa maualuga o le faasalaga mo lea moliaga

o le nofosala i le falepuipui mo le 12 masina po

o le sili atu; po o

(ii) ua faamaonia faaletulafono se moliaga

po o ua ioe i se moliaga o se soligatulafono e

faasaga i lenei Tulafono; po o

18 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(iii) ua maea ona faamasinoina e faapea ua

gaumativa ma e le i faia o se poloaiga e

faamatuu atu ai le tulaga gaumativa.

(2) E mafai e le Minisita, i le i ai faatasi ma le faamaoniga a le

Kapeneta, e ala i se pepa faaletulafono tusitusia, ona aveese se sui

auai mai le tofi, i luga o mafuaaga e faapea o le sui auai:

(a) ua lē mafai ona auai i fonotaga sosoo e tolu (3) a le

Komisi e aunoa ma se mafuaaga tatau; po o

(b) ua na solia le fuaiupu 13; po o

(c) ua lē mafai ona tauaveina lelei titue o le tofi ona o se

tulaga afaina o le mafaufau po o le tino.

(d) e i ai o se aia tau faafoega i se faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono lea:

(i) na mauaina e le Faamasinoga e faapea ua

solia ai lenei Tulafono; po o

(ii) ua tuuina atu o se feagaiga e noatia ai e

mafai ona faamalosia; po o

(e) na taulēagavaaina, i lalo o tulafono a Samoa po o se isi

atunuu, mai le galue ai o se faatonu po o se ofisa o

pulea a se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono.

12. Totogi, ma isi tulaga faapena, o sui auai-(1) E agavaa se

sui auai i totogi ma alauni ua fuafuaina e le Kapeneta i luga o le

fautuaga a le Minisita.

(2) E umia le tofi e se sui auai i luga o so o se tuutuuga ma

aiaiga (e ogatasi ma lenei Tulafono) e faasino i mataupu e le o

aofia ai i lenei Tulafono ua fuafuaina e le Kapeneta i luga o le

fautuaga a le Minisita.

13. Faailoaina atu o aia-(1) E ao i se sui auai ona faailoa i se

faiga tusitusia i isi sui auai taitasi, o aia uma a le sui auai ia e mafai

ona feteenai ma le faatinoga lelei o galuega tauave o le tofi.

(2) E ao ona tuuina atu le faailoaina atu o aia i se taimi vave

lava e mafai ai ona faatino, i le tuanai ai ona silafia e le sui auai o

aia.

192016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) O se sui auai e i ai sana aia i se mataupu faapitoa lea e

mafai ona fetuunai ma le faatinoga lelei o galuega tauave o le tofi,

e lē tatau ona faatinoina o na galuega tauave, seia vagana ai:

(a) ua tausisia e le sui auai le faafuaiupu (1) e faasino i aia;

ma

(b) ua malilie o isi sui auai taitasi i le sui auai o faatinoina

na galuega tauave e faasino i le mataupu, e ui lava i

se feteenaiga o aia, e ono tulai mai.

(4) Mo faafuaiupu (1) ma le (3), e lē afaina pe tuusao se aia, pe

lē tuusao foi, pe o se aia tau tupe po o e le o ni tulaga tau tupe, ma

e lē afaina foi le taimi na mauaina ai o le aia.

(5) Mo lenei fuaiupu, afai:

(a) e i ai se aia a se vaega a se sui auai e fesootai i ai; ma

(b) na i ai le aia a le sui auai, e ono mafai ona feteenai lea

aia ma le faatinoga lelei o galuega tauave o lona

tofi,

ua faatatauina lava le sui auai e faapea e i ai le aia, ma o lenei

fuaiupu ua talafeagai lava ona faaaogāina i ai.

(6) Afai ua silafia e le Taitaifono o le sui auai o lo o faatinoina,

po o o le a ia faatinoina, se galuega tauave i le avea ai ma sui auai,

e i ai sana aia e ono feteenai ma le faatinoga lelei o le galuega

tauave, e mafai e le Taitaifono ona tuuina atu i le sui auai se

faatonuga ina ia lē faatinoina le galuega tauave, po o ia lē

faailoaina atu le aia, e pei ona manaomia e lenei fuaiupu.

(7) O se Pule Faatonu e leai se aia e ono mafai ona feteenai ma

le faatinoga lelei o se galuega tauave i le avea ai ma sui auai o le

Komisi, i le na o lona umiaina o le Tofi o le Pule Faatonu.

(8) Afai ua manatu se Pule Faatonu o lona faatinoina, po o lona

faaauauina pea ona faatino, se galuega tauave i le avea ai ma sui

auai, o le a mafai ai ona feteenai ma le faatinoga lelei o galuega

tauave o le Tofi o le Pule Faatonu, o le Pule Faatonu:

(a) e mafai ona filifili e faasee ese mai le faatinoina o

galuega tauave o le tofi o le sui auai, i le a lava le

tulaga e tulai mai ai le feteenaiga; ma

(b) pe afai e filifili le Pule Faatonu e faasee ese, e ao lava

ona ia logoina le Taitaifono i se faiga tusitusia.

20 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(9) E ao i le Komisi ona faia o laasaga talafeagai e faamautinoa

ai e faapea o sui o le aufaigaluega a le Komisi, tagata ua

faafaigaluega i se isi faiga e ese ai e le Komisi, ma isi tagata o

faatinoina po o faagaoioia o galuega tauave po o malosiaga o le

Komisi, ua faia ai o tulaga faailoa atu ua talafeagai ma atoatoa o a

latou aia.

(10) E ao i le Komisi ona faamauina, ma tausia o se tusi resitala

o tulaga faailoa uma i lalo o lenei fuaiupu.

(11) I totonu o lenei fuaiupu, “vaega e fesootai i ai” a se sui

auai, o lona uiga o so o se tasi o vaega nei:

(a) se toalua, tamaitiiti po o se matua o le sui auai;

(b) se kamupani lea e avea ai le sui auai ma faatonu po o se

ofisa tau pulega, ma o se lala o le Kamupani;

(c) se kamupani lea e avea ai se toalua, tamaitiiti po o le

matua o le sui auai ma faatonu po o se ofisa tau

pulega;

(d) se kamupani lea e i ai se aia tau faafoega a se toalua,

tamaitiiti po o se matua o le sui auai.

14. Puipuiga mausali - E leai se noataga tau le va o tagata, tau

solitulafono po o noataga tau pulega, e aofia ai totogi o mea ua

faaleagaina po o faasalaga, e mafai ona faaee atu i luga o:

(a) le Malo po o se Minisita; po o

(b) le Komisi; po o

(c) se sui o le aufaigaluega a le Komisi po o se sui sooupu a

le Komisi; po o

(d) se tagata o galue i lalo o le pule faataga ua faaee atu e le

Komisi,

mo so o se gaoioiga po o se mataupu ua faia po o ua lē faia i le

agaga lelei i le faatinoga po o le faatinoga ua faamoemoeina o a

latou galuega tauave eseese.

Vaevaega 3 - Fonotaga

15. Fonotaga-(1) E ao i le Komisi ona faia so o se fonotaga, e

taloina e le Taitaifono, e pei ona talafeagai ai i le tauaveina o ana

galuega tauave.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 21

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) E ao i le Taitaifono ona taloina se fonotaga pe a talosagaina

e ni sui auai a itiiti mai e toalua.

(3) O se sui o ia lea e auai i se fonotaga e faaaogāina ai

telefoni, fonotaga e faaaogā ai masini pue ata vito po o isi auala

faaeletoroni, ua faatatauina e faapea o lo o auai i le fonotaga, pe

afai e mafai e le sui ona lagonaina isi sui auai ma e mafai foi ona

lagonaina o ia e isi sui auai.

(4) I se fonotaga a le Komisi:

(a) o le Taitaifono e nofoia le nofoa, i le noatia ma fai

fuafua i parakalafa (b) ma le (c);

(b) o le Sui Taitaifono e nofoia le nofoa, pe afai o toesea le

Taitaifono i se fonotaga;

(c) o se sui auai e filifilia e sui auai o lo o i ai i le fonotaga,

e nofoia le nofoa i le fonotaga, pe afai o lo o toesea

le Taitaifono ma le Sui Taitaifono i lea fonotaga;

(d) o le aofaiga o sui e mafai ai ona usuia se fonotaga, o le

vaega toatele lea o sui auai;

(e) o se fesili e faatulai mai i se fonotaga, o le a fuafuaina

se faaiuga e ala i se vaega aupito toatele palota a sui

o lo o auai ma palota; ma

(f) o le sui auai o lo o taitaifono e i ai lana palota e faia ai

filifiliga ma lana palota e faia ai o faaiuga.

(5) O le Komisi:

(a) e ao ona teuina otootoga o mataupu tusitusia o ana

fonotaga uma, ma fonotaga uma a so o se komiti a

le Komisi; ma

(b) i le noatia ma fai fuafua i lenei Tulafono, e mafai ona

faatonutonuina faaletulafono o ana taualumaga i

fonotaga e pei ona ia manatu ua talafeagai ai.

16. Faaiuga e aunoa ma ni fonotaga-(1) Afai:

(a) ua finagalo sui auai e faapea e mafai ona pasia ni

faaiuga e tusa ai ma lenei fuaiupu; ma

(b) a lē -

(i) o sui auai uma na logoina i se faiga

tusitusia i tuutuuga o se faaiuga ua fuafuaina;

po o

22 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(ii) na faia o taumafaiga talafeagai e logoina

ai sui auai uma i se faiga tusitusia i tuutuuga o

se faaiuga ua fuafuaina; ma

(c) e aunoa ai ma se fonotaga, ua faaalia e se vaega toatele

o sui auai lo latou maliega i le faaiuga ua fuafuaina

ma ua faafesootai atu lena faaiuga i le Ofisa Sili o

Pulega e ala i se tusi, fesi po o isi faiga faaeletoroni

o le faaooina atu,

o le faaiuga ua faatatauina e faapea na pasia i se fonotaga a sui auai

i le aso na faaalia ai e le sui auai mulimuli o lana maliega.

(2) O le faafuaiupu (1)(b) ma le (c) e lē faitauina ai se sui auai,

o ia lea e ono mafai ona toafia e le fuaiupu 13 mai le lauiliuina o le

faaiuga pe a na fai na tuuina atu le faaiuga i se fonotaga.

(3) E lē faaaogāina le faafuaiupu (1) i se faaiuga na fuafuaina,

pe afai e talosagaina e so o se tasi o sui auai, e ala i se faasilasilaga

tusitusi i le Ofisa Sili o Pulega, e faapea ia faasee atu le faaiuga i se

fonotaga a sui auai.

Vaevaega 4 - Faatulagaga tau

faafoega ma tulaga tau tupe

17. Ofisa o le Komisi-(1) Ua faavaeina le Ofisa o le Komisi e

aofia ai:

(a) sui auai o le Komisi;

(b) aufaigaluega a le Komisi;

(c) isi tagata ua auina mai e galulue i lalo o lenei fuaiupu

(2) O le Komisi e nafa ma le pulega o le ofisa.

(3) Ae vagana ai ua aiaia i totonu o lenei Tulafono, o le a

galulue le Komisi ma le Ofisa e tusa ai ma tulafono o puleaina ai

galuega a le Malo ma tupe a le Malo o Samoa, ma aemaise ai:

(a) o le aufaigaluega a le Ofisa o le a tofia pe

faafaigaluegaina i lalo o le Tulafono o Galuega a le

Malo 2004; ma

(b) o le Komisi o le Aufaigaluega o Galuega a le Malo o le

a tofiaina le aufaigaluega, na o luga lava o le

fautuaga a le Komisi; ma

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 23

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) o le tala faatatau o le tupe a le Ofisa o le a fuafuaina e

tusa ai ma le faagasologa a le Malo i le faatatauina o

tala o tupe a le atunuu.

(4) E mafai e le Minisita, i luga o le fautuaga a le Komisi ma le

Ofisa Sili o Pulega, ona faia o faatulagaga i se faiga tusitusia mo le

Ofisa ina ia fefaasoaai pe faaaogā o alaoa (e aofia ai punaoa o

tagata faigaluega) ma nofoaga ma fale o le Matagaluega, o se isi

Matagaluega po o se lala sooupu a le Malo.

(5) E mafai e le Komisi ona tofia tagata faufautua faapitoa e pei

ona talafeagai ai mo le faatinoga aupito sili ona lelei o ana galuega

tauave.

18. Noataga tau le va o tagata - O se tagi i mataupu tau le va

o tagata e faia e pe faasaga i le Komisi, e ao ona faia i lalo o le

Tulafono o Taualumaga a le Malo 1974.

19. Tulaga faalilolilo-(1) I totonu o lenei fuaiupu:

“tagata ofisa” o lona uiga o se tagata:

(a) o ia lea o lo o avea po o sa avea ma sui auai i so o se

taimi, po o o se sui o le aufaigaluega a le Komisi;

po o

(b) o ia lea ua tuuina atu i ai pe sa tuuina atu i ai malosiaga

po o galuega tauave e le Komisi; po o

(c) o ia lea ua faafaigaluegaina pe sa faafaigaluegaina i so o

se taimi e tuuina atu o auaunaga i le Komisi; po o

(d) o ia lea ua avea pe sa avea ma tagata suesue i so o se

taimi.

“faamatalaga puipuia” o lona uiga o faamatalaga e uiga i

mataupu a le tagata lava ia na mauaina e se tagata ofisa talu

ai ona o le tagata ofisa sa avea muamua ma tagata ofisa.

(2) Ua faia e se tagata ofisa se soligatulafono o ia lea, i se ala

tuusao pe lē tuusao foi:

(a) ua na faia o se faamaumauga o faamatalaga puipuia;

po o

24 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) ua na faailoaina o faamatalaga puipuia i se isi tagata,

ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala

tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga po o le nofosala i le

falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le ono (6) masina, po o ia

faasalaga uma e lua.

(3) O se tetee i se soligatulafono e faasaga i le faafuaiupu (2):

(a) le faia o le gaoioiga ua taua i se faatinoga lelei o tiute po

o galuega tauave a le tagata, i le avea ai o ia ma

tagata ofisa; po o

(b) mo le faailoaina atu o faamatalaga puipuia e uiga i le

tagata, e faapea o le faailoaina atu sa faia i le i ai

faatasi ma le maliega tusitusia a le tagata.

(4) E lē mafai e se tagata ofisa ona faamalosia o ia ina ia

faailoaina atu faamatalaga puipuia po o se pepa aloaia, i le a lava le

tulaga o lo o aofia ai faamatalaga puipuia.

20. Tuuina atu o malosiaga e le Komisi-(1) I le noatia ma fai

fuafua i le faafuaiupu (2), e mafai e le Komisi, e ala i se faaiuga,

ona tuuina atu so o se tasi o ona malosiaga po o galuega tauave i so

o se tasi o i latou nei:

(a) se sui auai (e ese mai ai i lo se Pule Faatonu);

(b) se sui auai o le Komisi;

(c) se tagata o umia po o o lo o galue i se tulaga tofi

faapitoa i le Ofisa po o le Matagaluega.

(2) E lē tatau i le Komisi ona tuuina atu so o se tasi o malosiaga

nei:

(a) o le malosiaga e tuuina atu ai malosiaga i lalo o lenei

fuaiupu; po o

(b) o le malosiaga e tuu atu ai pe faalēaogāina ai se

faamaoniga; po o

(c) o le malosiaga e tuu atu ai, faalēaogā pe suia ai o se

faatagaga.

(3) O le tuuina o malosiaga:

(a) e mafai ona noatia i aiaiga ua faamaotiina i totonu o se

faaiuga; ma

(b) e mafai ona suia pe faalēaogāina ma le loto i ai; ma

252016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) e lē taofia ai le Komisi mai le tauaveina o malosiaga

tuuina atu po o le faatinoina o galuega tauave ua

faamatuu atu.

(4) O se malosiaga po o se galuega tauave tuuina atu:

(a) e ao ona tauaveina e tusa ai ma se faaiuga na faia i ai;

ma

(b) pe afai e tauaveina e lē ua tuuina atu i ai, ua avea lava

mo faamoemoega uma e faapea na faagaoioia pe na

faatinoina e le Komisi.

(5) Afai ua faamoemoe se tagata ua tuuina atu i ai le malosiaga,

e galue i lalo o se malosiaga tuuina atu, e ao ona faatatauina e

faapea, seia vagana ua faamautuina i se tulaga e ese ai, e faapea na

i ai le malosiaga tuuina atu i lē na tuuina atu i ai, ma faapea ona

galue ai i lalo o lea malosiaga tuuina atu.

21. Lipoti faaletausaga - E ao i le Komisi ona tuuina atu lipoti

faaletausaga i le Minisita, e aofia ai se faamatalaga o:

(a) laasaga na faia i le faatinoga o tulafono o faiga

faatauvaga ma tulafono e puipuia ai tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, a o faagasolo le

vaitaimi lea e faatatau i ai lipoti; ma

(b) taunuuga na ausia e afua mai in a laasaga na faatinoina.

Vaevaega 5 - Sootaga ma Pule Faatonu

ma lala sooupu i atunuu i fafo

22. Sootaga ma Pule Faatonu-(1) E ao i le Komisi ona

galulue faatasi ma felagolagomai ma Pule Faatonu, ma fesoasoani i

ai, i le tauaveina o a latou galuega tauave.

(2) E ao i Pule Faatonu taitasi ona galulue faatasi ma

felagolagomai ma le Komisi, ma fesoasoani i ai, i le tauaveina o

ana galuega tauave.

23. Maliega tusitusi faaletulafono-(1) I se taimi vave lava

talafeagai e mafai ai ona faatino, i le tuanai ai o le amata

faamamaluina o lenei Tulafono, e ao i le Komisi ma Pule Faatonu

taitasi ona atiae ma sainia se maliega tusitusia faaletulafono

26 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(“MOU”), e ogatasi ma lenei Tulafono, e faafaigofieina ai le tulaga

tausisia o le fuaiupu 22.

(2) I le noatia ma fai fuafua i lenei fuaiupu, e mafai e se

maliega tusitusia faaletulafono (MOU) ona aiaia ai mo so o se tasi

o mataupu nei:

(a) fonotaga i le va o le Komisi ma le Pule Faatonu, ma i le

va foi o a latou aufaigaluega;

(b) o tulaga aloaia tau fesootaiga i le va o le Komisi ma le

Pule Faatonu;

(c) o le tuuina atu o faamatalaga ma fesoasoani i le va o le

Komisi ma le Pule Faatonu;

(d) atinae soofaatasi ma le tuuina atu o taiala ma isi

faamatalaga i tagata lautele.

(3) E mafai e le Komisi ma se Pule Faatonu ona teuteu le

maliega tusitusia faaletulafono (MOU) lea e avea ai i latou ma

vaega auai, i so o se taimi lava.

(4) E ao i le Komisi ona lomia faasalalau o Maliega taitasi ua

tusitusia faaletulafono (MOU) (e aofia ai le faaaogāina o le

initaneti), ma ia faia ni ata o lomiga ia avanoa i so o se tagata e

manao i ai.

(5) E ao i Pule Faatonu taitasi ona lomia faasalalau o maliega

taitasi ua tusitusia faaletulafono (e aofia ai le faaaogāina o le

initaneti), ma ia faia o se ata o lomiga ia avanoa i so o se tagata e

manao i ai.

24. E mafai e le Komisi ona fetufaai faamatalaga ma lala

sooupu i atunuu i fafo-(1) E mafai e le Komisi ona tuuina atu i se

lala sooupu i atunuu i fafo, o so o se faamatalaga, po o se ata o so o

se pepa aloaia, lea o lo o umia e le Komisi, peitai, vagana lava pe

afai o le Komisi:

(a) ua manatu o le faia faapena, o le a fesoasoani ai i le lala

sooupu i atunuu i fafo i le faatinoga o galuega

tauave a le lala sooupu i atunuu i fafo, ia e foliga

tutusa ma galuega tauave a le Komisi; ma

(b) ua faamalieina e faapea ua faatulaga po o o le a

faatulagaina o puipuiga talafeagai e tausia ai le

tulaga agatapuia o so o se mea ua tuuina atu.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 27

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) I le faataunuuina o ana galuega tauave, e mafai e le Komisi

ona faaaogāina so o se faamatalaga, po o se ata o so o se pepa

aloaia, ua tuuina atu ia te ia, e se lala sooupu i atunuu i fafo.

25. E mafai e le Komisi ona fesoasoani i lala sooupu i

atunuu i fafo e ala i le faatautaia o suesuega-(1) Afai e mauaina

e le Komisi o se talosaga mai se lala sooupu i atunuu i fafo ina ia

suesueina se mataupu e fesootai i galuega tauave a le lala sooupu i

atunuu i fafo ma tuuina atu o faamatalaga po o pepa aloaia i lea

lala sooupu, e afua mai i suesuega (o se “talosaga”), e mafai e le

Komisi ona tausisi i le talosaga, peitai, vagana lava pe afai ua

faamalieina e faapea:

(a) o le tausisia o le a lē aafia ai i se tulaga matuia le

faatinoga o isi o ana galuega tauave; ma

(b) o puipuiga talafeagai ua faatulagaina po o o le a

faatulagaina ina ia tausia ai le tulaga agatapuia o so

o se mea ua tuuina atu; ma

(c) ua talafeagai lava ona faia faapena.

(2) O mataupu e ao ona iloiloina i le faia o se faaiuga, mo le

faafuaiupu (1), pe ua talafeagai ai, e aofia ai itu nei:

(a) o tuutuuga o so o se fuafuaga talafeagai o le galulue

faatasi;

(b) pe e ono mafai e le Komisi ona tausisia le talosaga;

(c) o le tupe totogi i le Komisi i le tausisia ai o le talosaga;

(d) pe e mafai e se isi punaoa ona faamalieina i se tulaga ua

tatau ai le talosaga;

(e) le tulaga e tutusa ai o galuega tauave a le lala sooupu i

atunuu i fafo ma galuega tauave a le Komisi;

(f) pe e ono tausisia e le lala sooupu i atunuu i fafo o se

talosaga faapena e faia e le Komisi;

(g) pe e ono sili atu ona talafeagai ona tagofia le talosaga i

lalo o le Tulafono o Fesoasoani Soofaatasi i

Mataupu Tau Solitulafono 2007.

(3) E mafai e le Komisi, i le tausisia ai o se talosaga, ona faaee

atu aiaiga e faasino i so o se tasi o itu nei:

(a) tausia o tulaga agatapuia o faamatalaga ma pepa aloaia

ua tuuina atu i le lala sooupu i atunuu i fafo;

28 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) le teuina po o le faaaogāina o, po o avanoa i, lena

faamatalaga ma na pepa aloaia;

(c) le faia o ata, toe faafoi po o le lafoaia o so o se tasi o

lena faamatalaga ma na pepa aloaia;

(d) o tupe totogi faatupulaia e le Komisi i le tausisia ai o le

talosaga.

(4) E mafai e le Komisi ona faatino malosiaga i lalo o le Vaega

6 i le tausisia ai o le talosaga.

(5) Afai e faatinoina e le Komisi se malosiaga i lalo o le Vaega

6 i le tausisia ai o le talosaga, e tatau ona faamaoti, i so o se

faasilasilaga na tuuina atu mo le faamoemoe o le faatinoga o le

malosiaga, e faapea o lo o faatinoina lava le malosiaga e tausisia ai

le talosaga.

(6) Afai:

(a) ua faia e se tagata se faamatalaga i le Komisi po o se

tagata suesue, a o faagasolo se suesuega (tusa lava

pe na faatautaia le suesuega i lalo o se talosaga pe

leai foi); ma

(b) o le faamatalaga e ono oo atu i le tuuaia ai o le tagata po

o e agai ina noatia ai le tagata i se faasalaga tau tupe

i lalo o le tulafono a se isi atunuu,

e lē tatau i le Komisi ona tuuina atu se ata o le faamatalaga i se lala

sooupu i atunuu i fafo mo le isi lena atunuu, ae vagana ai ua tuuina

atu e le lala sooupu i atunuu i fafo i le Komisi se maliega tusitusia

e noatia ai;

(c) e faapea o le a ia lē faaaogāina le faamatalaga i se

moliaga o se tagata, po o se taualumaga mo se

faasalaga tau tupe po o se taualumaga faapena; ma

(d) e faapea, i le tulaga o lo o ogatasi ma le mafaigafatia o

le lala sooupu i atunuu i fafo e faia ai faapena, o le a

faamautinoaina ai e le o faaaogāina faapena o na

faamatalaga, e so o se isi lava lala sooupu a le

atunuu ese.

26. Faatulagaga o le galulue faatasi-(1) E mafai e le Minisita,

i le avea ai ma sui o le Malo, ona sainia o se faatulagaga

292016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(o se “faatulagaga o le galulue faatasi”) e tusa ai o se lala sooupu i

atunuu i fafo ma:

(a) le Malo o le atunuu lea o lo o faavaeina ai le lala sooupu

i atunuu i fafo; po o

(b) pe afai ua faavaeina se lala sooupu e se faalapotopotoga

faava o malo, o le faalapotopotoga o lo o puleaina

lena faalapotopotoga faava o malo.

(2) E mafai e le Komisi, i le i ai faatasi ma le faamaoniga

tusitusia a le Minisita, ona sainia o se faatulagaga (e faapea foi i se

“faatulagaga o le galulue faatasi”), faatasi ma se lala sooupu i

atunuu i fafo.

(3) E aunoa ma le faatapulaaina o itu o lo o aofia ai i se

faatulagaga o le galulue faatasi, o se faatulagaga o le galulue

faatasi:

(a) e ao ona:

(i) faailoa mautinoa le lala sooupu i atunuu i

fafo lea o lo o fesootai i ai le faatulagaga o le

galulue faatasi; ma

(ii) faailoa mautinoa le tulafono e fesootai i

ai lea e mafai ai e le lala sooupu i atunuu i fafo

ona saili o faamatalaga po o pepa aloaia mai le

Komisi; ma

(iii) faatulaga atu ai faiga e mafai ona

faaaogāina ai faamatalaga po o pepa aloaia ua

tuuina atu i lala sooupu i atunuu i fafo i lalo o le

faatulagaga, e lala sooupu i atunuu i fafo, ma

faiga e tatau ona teumalu ai o ia faamatalaga po

o pepa aloaia; ma

(b) e mafai ona aiaia ai le toe faaolaina o tupe totogi a le

Komisi na faatupulaia i le tausisia ai o talosaga, lea

e faaaogāina i ai le faatulagaga o le galulue faatasi.

(4) A o le i sainia se faatulagaga o le galulue faatasi, po o le

tuuina atu o le faamaoniga i le Komisi e sainia ai se faatulagaga o

le galulue faatasi, e ao i le Minisita ona silasila totoa i:

(a) le faataotoga faaletulafono e faasino i le faaaogāina o

faamatalaga na maua mai faamalosi i totonu o le

atunuu i fafo; ma

30 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) taunuuga e mafai ona tulai mai mo tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga ma pisinisi i Samoa i le tuuina

atu o faamatalaga po o pepa aloaia i lala sooupu i

atunuu i fafo; ma

(c) so o se mataupu i tulaga e lē faalauaiteleina e faatulai

mai i le faatulagaga ua fuafuaina.

(5) E lē tatau i le Minisita ona sainia se faatulagaga o le galulue

faatasi, po o le tuuina atu o le faamaoniga i le Komisi, e sainia ai se

faatulagaga o le galulue faatasi, seia vagana ai ua faamalieina le

tulaga e faapea, o le sainia o se faatulagaga o le galulue faatasi ua

ogatasi ma noataga faava o malo a Samoa.

(6) Afai ua sainia po o ua teuteuina se faatulagaga o le galulue

faatasi, ona faapea lea, i se taimi vave lava e mafai ai ona faatino, e

tatau ona lomia faasalalau o se faasilasilaga o le mea moni, i totonu

o le Savali ma ia tuuina i luga o le tuatusi faakomepiuta a le

Komisi se ata o le faatulagaga.

27. Faamatalaga tuuina atu e ala i maliega - E ui lava i so o

se isi aiaiga o lenei Vaevaega ma se faatulagaga o le galulue

faatasi, e mafai e le Komisi ona tuuina atu so o se faamatalaga i se

lala sooupu i atunuu i fafo, faatasi ai ma le maliega a le tagata, o ia

lea e faasino i ai le faamatalaga.

Vaevaega 6 - Gaoioiga tau faafoega

28. Ia iloiloina e Minisita aafiaga i faiga faatauvaga-(1) E ao

i se Minisita ona amanaia aafiaga o faiga faatauvaga i maketi i

totonu o Samoa, o so o se faaiuga a le Malo, lea e auai le Minisita.

(2) O le lē mafai ona tausisia o le faafuaiupu (1) o le a lē aloaia

ai se faaiuga.

29. Tuuina atu o lipoti-(1) O le Komisi:

(a) e tatau, pe a talosagaina e le Minisita, ona tuuina atu se

lipoti i le Minisita, e uiga i aafiaga o faiga

faatauvaga i totonu o maketi i Samoa, o so o se

fuafuaga ua iloiloina e le Minisita po o le Malo; ma

312016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) e tatau ona tuuina atu le lipoti i se taimi talafeagai lelei

e mafai ai ona faatino ai, ae vagana ai ua manatu le

Komisi ua na lē mafaia ona faapea ona faia; ma

(c) pe afai ua na lē mafaia ona faia faapea, e tatau ona

logoina le Minisita i mafuaaga ua lē mafai ai ona ia

faia faapena.

(2) E mafai e le Komisi, i lana lava faitalia, e tuuina atu se

lipoti i le Minisita, e uiga i aafiaga i luga o faiga faatauvaga i

totonu o maketi i Samoa, o so o se fuafuaga ua iloiloina e le

Minisita po o le Malo.

VAEGA 3

TULAFONO FAAFOE O FAIGA FAATAUVAGA

Vaevaega 1 - O tulafono faafoe

30. Maliega e tetee atu ai i faiga faatauvaga, faiga masani

ua tuufaatasia ma faaiuga a faalapotopotoga-(1) E lē tatau i se

tagata ona:

(a) faia pe aloaia se maliega; po o

(b) le auai i se faiga masani ua tuufaatasia; po o

(c) i le avea ai ma sui auai o se faalapotopotoga o tagata,

ona faia pe aloaia se faaiuga a le faalapotopotoga,

pe afai o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia, po o ua i ai i le

faaiuga, po o o le a ona i ai i le faaiuga, le aafiaga o le a matua

faaitiitia ai faiga faatauvaga i totonu o se maketi i Samoa.

(2) Mo le faafuaiupu (1), afai o se maliega, faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga ua i ai, po o e ono tulai mai ona i ai, o le

aafiaga e matua faaitiitia ai faiga faatauvaga i totonu o se maketi i

Samoa, e lē afaina lava lea itu e faapea o lo o i ai isi aafiaga.

(3) O le faafuaiupu (1):

(a) e faaaogā, e ui lava pe afai -

(i) o le maliega po o le faaiuga na faia po o o

sona vaega na faia i fafo atu o Samoa; po o

32 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(ii) o le faiga masani ua tuufaatasia, sa

faaaogāina atoa po o i sona vaega i fafo atu o

Samoa; ma

(b) e lē faaaogāina i -

(i) se maliega, i le a lava le tulaga e fesootai

i le mauaina o sea po o aseta; po o

(ii) pe afai o le sini o le maliega, faiga

masani ua tuufaatasia, po o se faaiuga, o le

tuufaatasia lea o le faatinoga tau pisinisi a se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e

fesootai i ai, o se tasi o ia sini; ma

(c) e le o faatapulaaina e isi aiaiga o lenei Vaevaega e ala i

aafiaga (peitai e ono mafai ona faatapulaaina lea itu

i se faiga manino e maoti).

(3) O le Vaevaega 2 ua faatulagaina ai isi tuusaunoaga mai

lenei fuaiupu.

31. Tauofoga i auala tau faasese-(1) Mo le fuaiupu 30(1), ae

vagana ai ua faamautuina i se isi faiga e ese ai, se maliega po o se

faiga masani ua tuufaatasia, po o se faaiuga a se faalapotopotoga,

ua avea e faapea ua aloaia, po o e ono i ai le aafiaga, i le matua

faaitiitia o faiga faatauvaga i totonu o se maketi i Samoa, pe afai:

(a) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga

e aafia ai tagata (i totonu o lenei fuaiupu “tagata

auai”) so o se toalua po o le sili atu, o i latou ia o lo

o i ai i se faiga faatauvaga o le tasi i le isi; ma

(b) i lalo o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se

faaiuga, ua tuuina atu e se tagata auai po o ua malie

e tuuina atu, e tali atu ai i se talosaga mo tauofoga (i

le a lava le tulaga o faamatalaina ai) i totonu o

Samoa, se tauofoga, o ona tuutuuga o lo o faapea

ona faamaotiina i totonu, po o ua fuafuaina i lalo, o

le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se

faaiuga; ma

332016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga

e le i faailoaina atu i se faiga tusitusia i le tagata o

talosagaina tauofoga i le taimi e tuuina atu ai le

tauofoga.

(2) Mo le fuaiupu 30(1), ae vagana ua faamautuina o se isi itu e

feteenai ai, o se maliega po o se faiga masani ua tuufaatasia, po o

se faaiuga a se faalapotopotoga ua avea e faapea ua aloaia, po o o

le a ono aloaia, i le matua tuuitiitia ai o faiga faatauvaga i totonu o

se maketi i Samoa, pe afai:

(a) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga

e aafia ai tagata, so o se toalua (2) po o le sili atu o i

latou ia, o lo o i ai i se tauvaga, o le tasi i le isi

tagata; ma

(b) i lalo o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se

faaiuga, o se tagata auai -

(i) e le i tuuina atu, po o ua malie ina ia lē

tuuina atu, o se tauofoga; po o

(ii) ua faaui i tua, po o ua malie e faaui i tua,

o se tauofoga lea sa tuuina mai,

e tali atu ai i se talosaga mo tauofoga (i le a lava le tulaga e

faamatalaina ai) i totonu o Samoa; ma

(c) le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga e

le i faailoaina atu i se faiga tusitusia i le tagata o

talosagaina tauofoga i le taimi e tuuina atu ai

tauofoga.

(3) Mo lenei fuaiupu, o tagata auai ua i ai i se faiga faatauvaga

o le tasi i le isi pe afai o i latou, po o le toatasi (1) po o le sili atu o

faalapotopotoga e fesootai i ai ua tuufaatasia faaletulafono o i latou

ia, o lo o tauva o le tasi ma le isi, e faasino i le faaooina atu po o le

mauaina o oloa po o auaunaga ua taua, po o le a faapea ona tauva,

peitai e mo le faatinoga o taua.

32. Faatulagaina o tau o oloa, faasoaga faamaketi ma tetee

autasi-(1) Mo le fuaiupu 30(1), ae vagana ai ua faamautuina o se

isi itu e feteenai ai, o maliega nei, faiga masani ua tuufaatasia ma

faaiuga a faalapotopotoga ua avea e faapea ua aloaia, po o e ono

34 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

aloaia, i le matua tuuitiitia ai o faiga faatauvaga i totonu o se

maketi i Samoa:

(a) maliega o le faatulagaga o tau o oloa, faiga masani ua

tuufaatasia ma faaiuga;

(b) maliega tau le faasoaga faamaketi, faiga masani ua

tuufaatasia ma faaiuga;

(c) maliega o faiga tetee tuufaatasia, faiga masani ua

tuufaatasia ma faaiuga.

(2) O se maliega o le faatulagaga o tau o oloa, faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga o se tulaga lea e:

(a) aafia ai tagata (i totonu o lenei fuaiupu, “tagata auai”) so

o se toalua (2) po o le sili atu, o i latou ia o lo o i ai i

le tauvaga o le tasi ma le isi; ma

(b) e i ai le aafiaga, po o e ono i ai se aafiaga, i se ala

tuusao pe lē tuusao foi, i le faatulagaina, tausiga po

o le faatonutonuina o tau o oloa po o auaunaga i

totonu o Samoa (e aofia ai ona o lo o aafia ai i latou,

po o e ono aafia ai, o tuutuuga po o aiaiga o

fefaatauaiga).

(3) O se maliega tau le faasoaga faamaketi, faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga, o se tulaga lea e:

(a) aafia ai tagata auai, o so o se toalua (2) po o le sili atu o

i latou ia o lo o i ai i se faiga faatauvaga o le tasi ma

le isi; ma

(b) e i ai le aafiaga, po o e ono i ai se aafiaga, i se ala

tuusao pe lē tuusao foi, i le fefaasoaaiga po o le

vaevaeina o se maketi i totonu o Samoa i se auala e

taofia pe faasaina ai so o se tasi (1) po o le sili atu o

vaega auai i le maliega, faiga masani ua tuufaatasia

po o se faaiuga mai le tauvaga ma so o se tasi (1) po

o le sili atu o isi vaega auai i le maliega, faiga

masani ua tuufaatasia po o se faaiuga i le tuuina atu

po o le mauaina o so o se oloa po o auaunaga.

(4) O se maliega o faiga tetee tuufaatasia, faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga a se faalapotopotoga, o se tulaga lea e:

352016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) aafia ai tagata auai, o so o se toalua (2) po o le sili atu, o

i latou ia o lo o i ai i le tauvaga o le tasi ma le isi;

ma

(b) e i ai le aafiaga, po o e ono i ai o le aafiaga, i se ala

tuusao pe lē tuusao foi, i le vavaeeseina o se tagata

tauva, tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, tagata

e tuuina atu oloa ma auaunaga po o se isi tagata,

mai se maketi i totonu o Samoa.

(5) Mo lenei fuaiupu, o tagata auai o lo o tauva o le tasi ma le

isi pe afai o i latou, po o faalapotopotoga ua tuufaatasia e fesootai i

ai o le tasi (1) po o le sili atu o i latou, o lo o tauva le tasi ma le isi

mo le tuuina atu po o le mauaina o oloa po o auaunaga o taua, po o

o le a faapea ona tauva, peitai e mo le faatinoga o taua.

(6) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina pe afai o le aano moni o

le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga, o le

tuufaatasia lea o le faatinoga o pisinisi a se faalapotopotoga ua

tuufaatasia e fesootai i ai, i se tasi o i latou ia.

33. Faaaogā sese o le malosiaga faamaketi-(1) O se tagata, o

ia lea o lo o i ai se tulaga mautu o le malosaga faamaketi i totonu o

se maketi, e lē tatau ona ia faaaogāina sese o lena malosiaga e ala i

le auai i se faatinoga e i ai sona aafiaga, po o e ono tulai mai ai o se

aafiaga, o le matua tuuitiitia ai lea o faiga faatauvaga i totonu o se

maketi i Samoa.

(2) Mo lenei fuaiupu, afai ua i ai faatasi i se tagata ma se

faalapotopotoga ua tuufaatasia e fesootai i ai a le tagata, se tulaga

mautu o se malosiaga faamaketi i totonu o se maketi, ua

faatatauina lava ia vaega taitasi e faapea ua i ai se malosiaga

faamaketi i se tulaga mautu i totonu o le maketi.

(3) Mo le faafuaiupu (1), afai o le faatinoga e i ai le aafiaga po

o e ono i ai se aafiaga o le matua tuuitiitia ai lea o faiga faatauvaga

i totonu o se maketi i totonu o Samoa, e lē afaina le i ai i le

faatinoga o isi aafiaga.

(4) O le faafuaiupu (1):

(a) e faaaogā, e tusa lava pe afai o lo o galue le tagata i le

faatinoga i se tulaga atoatoa po o i se vaega i fafo

atu o Samoa; ma

36 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) e lē faaaogāina i se maliega, i le a lava se tulaga e

fesootai i ai i le mauaina o sea po o aseta.

(5) Mo lenei fuaiupu, e lē faaaogāina sese e se tagata se tulaga

mautu o le malosiaga faamaketi, i le na o le faamalosia o se aia

tatau i meatotino tau le atamai.

(6) O le Vaevaega 2 ua faatulagaina ai isi tuusaunoaga mai

lenei fuaiupu.

34. O sea po o aseta ua mauaina e matua tuuitiitia ai faiga

faatauvaga-(1) E lē tatau i se tagata, i se ala tuusao pe lē tuusao

foi ona:

(a) mauaina sea i se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono; po o

(b) ua mauaina so o se aseta a se tagata,

pe afai o sea po o aseta ua mauaina o le a i ai se aafiaga po o e ono

i ai o se aafiaga, o le matua tuuitiitia lea o faiga faatauvaga i totonu

o se maketi i Samoa.

(2) Mo lenei fuaiupu, afai na mauaina taitasi e se tagata ma se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai a le

tagata, o sea i po o aseta a se faalapotopotoga, e tatau ona

faatatauina o ia sea po o aseta ua mauaina, e avea o se sea po o se

aseta e tasi ua mauaina, e tagata taitoatasi ma le faalapotopotoga

taitasi ua tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai.

(3) Mo le faafuaiupu (1), afai o se sea po o se aseta ua mauaina

e i ai sona aafiaga po o o le a ono i ai se aafiaga o le matua

tuuitiitia lea o faiga faatauvaga i totonu o se maketi i Samoa, e lē

afaina lava le i ai o isi aafiaga.

(4) E aunoa ma le faatapulaaina o mataupu ia e ono mafai ona

amanaia i le fuafuaina pe o se sea po o se aseta ua mauaina o le a i

ai o se aafiaga, po o e ono tulai mai le i ai o se aafiaga, o le matua

tuuitiitia lea o faiga faatauvaga i totonu o se maketi i Samoa, o itu

nei e mafai ona amanaia:

(a) le tulaga o faiga faatauvaga i totonu o le maketi mai

tagata tauva i fafo atu o Samoa;

(b) pe o le faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o

ana aseta po o sea o le a faapea ona mauaina o le a

po o e ono tulai mai ai le gaumativa;

372016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) le tulaga e avanoa ai po o e ono mafai ona avanoa ai o

mea e suia ai oloa po o auaunaga i totonu o le

maketi;

(d) le maualuga o so o se pa puipui i le ulufale atu ai i

totonu o le maketi;

(e) le tulaga e ono tulai mai e mafai ai i se sea po o se aseta

ua mauaina ona taunuu i se itu e mafai ai e le tagata

po o se faalapotopotoga a le tagata ua tuufaatasia

faaletulafono e fesootai i ai, ona siitia tau o oloa po

o faatulagaga o tupe faasili i se tulaga lelei tele ma

le mafai ona gafataulimaina;

(f) pe o le sea po o se aseta ua mauaina o le a ono taunuu

atu i le aveesea o se tagata tauva lelei ma galue

malosi;

(g) le maualuga e oo i ai i le malosiaga e faalēaogāina ai i

totonu o le maketi;

(h) le uiga ma le tulaga o suiga ma sailiga o mea fou i

totonu o le maketi.

(5) O le faafuaiupu (1) e oo atu lava i so o se tasi o itu nei:

(a) o le mauaina o sea po o aseta o lo o i fafo atu o Samoa;

(b) o le mauaina o sea po o aseta ia sa faia i fafo atu o

Samoa;

(c) o le mauaina o sea po o aseta e po o mai se tagata o ia

lea o lo o i fafo atu o Samoa.

(6) O le Vaevaega 2 ua faatulagaina ai o tuusaunoaga mai lenei

fuaiupu.

Vaevaega 2 - Tuusaunoaga

35. Tuusaunoaga e alofia ai feteenaiga ma noataga faava o

malo-(1) E mafai e le Minisita, i le i ai faatasi ma le faamaoniga o

le Kapeneta, e ala i se poloaiga ona:

(a) tuusaunoa se maliega ua faamaotiina se faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga mai le fuaiupu 30(1); po

o

(b) le tuusaunoa o se faatinoga ua faamaotiina mai le

fuaiupu 33(1); po o

38 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) le tuusaunoa o se sea po o se aseta ua mauaina ua

faamaoti, mai le fuaiupu 34(1),

pe afai ua faamalieina e faapea e talafeagai lava ona faia faapena,

ina ia alofia ai o se feteenaiga i le va o lenei Tulafono ma se

noataga faava o malo a Samoa.

(2) O le poloaiga:

(a) e ao ona faamaoti ai le noataga faava o malo ua taua;

ma

(b) e mafai ona noatia ma fai fuafua i aiaiga po o tapulaa ua

faamaotiina i totonu o le poloaiga; ma

(c) e amata faamamaluina i le -

(i) aso e lomia ai faasalalau i le Savali; po o

(ii) se isi aso ua tuanai o faamaotiina i le

poloaiga.

(3) O le malosiaga i lalo o le faafuaiupu (1) e aofia ai le

malosiaga:

(a) e teuteu, faataatia ese po o le faalēaogāina o le poloaiga;

po o

(b) ia toe faia o se poloaiga sa taofia le faamamaluina po o

sa faapea ona faalēaogāina; po o

(c) ia teuteu, faataatia ese pe faalēaogāina o se aiaiga po o

se tapulaa o le poloaiga;

(d) ia faaee atu o se aiaiga po o se tapulaa fou i totonu o se

poloaiga.

(4) Afai o le noataga faava o malo ua taofia le faaaogāina, e

faasino ia Samoa, ua taofia foi le faamamaluina o le poloaiga e

tuusaunoa ai.

36. Tuusaunoaga o galuega-(1) O le sainia po o le

faamamaluina o se maliega, po o le auai i se faiga masani ua

tuufaatasia, e le o solia ai le fuaiupu 30(1) pe afai:

(a) o vaega auai i le maliega po o se faiga masani ua

tuufaatasia, o tagata faigaluega; ma

(b) o le maliega po o le faiga masani ua tuufaatasia e

fesootai i totogi po o isi tuutuuga ma aiaiga o

galuega a na vaega auai po o nisi o i latou.

392016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O le faia po o le faamamaluina o se faaiuga a se

faalapotopotoga o tagata, e le o solia ai le fuaiupu 30(1) pe afai:

(a) o le faalapotopotoga o se faalapotopotoga po o se iuni

tau fefaatauaiga a tagata faigaluega, e tusa ai ma le

uiga o le Tulafono o Leipa ma Sootaga Tau Galuega

2013; ma

(b) o le faaiuga e fesootai i le totogi po o isi tuutuuga ma

aiaiga o galuega a sui o le faalapotopotoga po o nisi

o i latou.

(3) O le sainia po o le faamamaluina o se maliega tau galuega

po o se maliega mo le tuuina atu o auaunaga, e le o solia ai le

fuaiupu 30(1) po o le 33(1), talu ai ona o le maliega o lo o aofia ai

aiaiga ia e lē auai o se tagata e toatasi, o ia lea o se vaega auai i le

maliega, i se galuega ua faamaotiina, e tusa lava pe o ia o se tagata

faigaluega pe leai foi, a o faagasolo po o ua tuanai ai le vaitaimi o

le maliega.

37. Tuusaunoaga o faiga faapaaga - O le sainia po o le

faamamaluina o se maliega faapaaga, e le o solia ai le fuaiupu

30(1) po o le 33(1), talu ai ona o le maliega faapaaga e aofia ai se

aiaiga e faasino i tuutuuga o le faiga faapaaga, o le faafoega o

pisinisi faapaaga po o e faasino i faiga faatauvaga i le va o paaga

ma o se vaega auai i le maliega, a o i ai le vaega auai po o i le

tuanai ai ona faamutaina le avea o le vaega auai, o se paaga.

38. Tuusaunoaga o maliega tuusao - O le sainia po o le

faamamaluina o se maliega mo le tuuina atu o oloa po o auaunaga,

e le o solia ai le fuaiupu 30(1) pe afai:

(a) o vaega auai i le maliega o tagata tauva po o tagata

tauva e ono tulai mai, e faasino i oloa tuuina atu o

lena ituaiga; ma

(b) o le maliega e faatatau i aiaiga ia e mafai ai e vaega auai

ona faatauina mai, faatau atu po o le toe faatau atu o

nisi oloa, po o auaunaga ia e faasino i ai vaega auai

o tagata tauva po o tagata tauva e ono tulai mai; ma

40 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) i tulaga aliae mai, o le maliega e leai sona faamoemoe

malosi e tuuitiitia ai faiga faatauvaga i le va o so o

se lua (2) po o le sili atu o vaega auai i le maliega.

39. Tuusaunoaga mo faiga faataatitia, ma isi tulaga faapena

- O le sainia po o le faamamaluina o se maliega, e le o solia ai le

fuaiupu 30(1) po o le 33(1), talu ai ona o le maliega o lo o aofia ai

aiaiga ia e tatau i se vaega auai ona tausisia pe faaaogā:

(a) i se faiga faataatitia o faamatalaga o tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga; po o

(b) se faiga faataatia o le saogalemu o oloa gaosi; po o

(c) se faiga faataatia o le saogalemu o auaunaga; po o

(d) se isi faiga faataatia ua lomia faasalalau e uiga i

mamanu, tulaga aupito sili ona lelei, tomai i se

galuega po o se matata, po o faatinoga.

40. Tuusaunoaga mo puipuiga o itu e manuia ai ma isi

tulaga faapena - O le sainia po o le faamamaluina o se maliega

mo po o e fesootai i le faatauina atu o se pisinisi, aseta na

faaaogāina i se pisinisi po o sea i se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono o tauaveina se pisinisi, e le o solia ai le fuaiupu

30(1), 33(1) po o le 34(1), talu ai ona o le maliega e aofia ai aiaiga

mo le puipuiga o le tagata o faatauina mai e tusa ai o itu e manuia

ai le pisinisi.

41. Tuusaunoaga mo gaoioiga tuufaatasia-(1) O le sainia po

o le faamamaluina o se maliega, o lo o faagaoioia i se faiga masani

ua tuufaatasia po o le faia po o le faamamaluina o se faaiuga a se

faalapotopotoga, e le o solia ai le fuaiupu 30(1) pe afai, i lea taimi:

(a) o le tagata ma se toatasi (1) po o le sili atu o vaega auai i

le maliega, toatasi (1) po o le sili atu tagata o auai i

le faiga masani ua tuufaatasia po o le toatasi (1) po

o le sili atu sui o le faalapotopotoga o lo o aafia ai i

se gaoioiga tuufaatasia; ma

412016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga

ua talafeagai lelei mo le faamoemoe o le gaoioiga

ua tuufaatasia.

(2) I totonu o lenei fuaiupu “gaoioiga ua tuufaatasia” o lona

uiga o se pisinisi, taumafaiga po o isi gaoioiga, i fefaatauaiga, lea:

(a) o lo o tauaveina i se tulaga galulue faatasi ai o se toalua

(2) po o le sili atu tagata; ma

(b) e le o tauaveina mo le faamoemoe iloga o le tuuitiitia ai

o faiga faatauva i le va o so o se toalua (2) po o le

sili atu o vaega auai.

42. Tuusaunoaga mo faatagaga ma faamaoniga ua

fuafuaina - O le sainia po o le faamamaluina o se maliega auai i se

faiga masani ua tuufaatasia, po o le faia po o le faamamaluina o se

faaiuga a se faalapotopotoga, e le o solia ai le fuaiupu 30(1), 33(1)

po o le 34(1) pe afai:

(a) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se

faaiuga, o lo o aiaia ai e faapea, talu ai ona o aiaiga

ia e ono mafua ai ona i ai o lena tulaga, e lē mafai

ona faamamaluina, seia vagana ai ua tuuina atu o se

faatagaga mo le maliega, faiga masani ua

tuufaatasia po o se faaiuga; ma

(b) se talosaga ua faia mo le faatagaga, e le sili atu i lo le 15

aso faigaluega, i le tuanai ai ona faia o le maliega po

o le faaiuga, po o le muamua ona auai i se faiga

masani ua tuufaatasia.

Vaevaega 3 - Faamaoniga

43. Faamaoniga o faatinoga ma sea po o aseta ua mauaina-

(1) E mafai e le Komisi, i luga o se talosaga, ona tuuina atu o se

faamaoniga mo so o se tasi o itu nei:

(a) mo le fuaiupu 30(1), e mo se maliega ua faamaotiina,

faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga a se

faalapotopotoga;

42 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) mo le fuaiupu 33(1), e mo se faatinoga ua faamaotiina;

(c) mo le fuaiupu 34(1), e mo se sea po o se aseta ua

mauaina.

(2) E lē tatau i le Komisi ona tuuina atu se faamaoniga, seia

vagana ai ua faamalieina e faapea:

(a) o le talosaga e aafia ai se mataupu e lautele lona taua po

o e mo le manuia o tagata lautele, e faasino i le

faagaoioiga o lenei Tulafono, lea e le i maea ona

soalaupuleina; ma

(b) o le maliega, faiga masani ua tuufaatasia, faaiuga,

faatinoga po o sea po o aseta ua mauaina, ia e

faatatau i ai le talosaga, e lē solia ai pe ono lē solia

ai se tulafono faafoe o faiga faatauvaga.

(3) E mafai ona noatia ma fai fuafua se faamaoniga i tuutuuga

ma tapulaa ua faamaotiina i totonu o le faamaoniga.

(4) I le tulaga e faapea e faaaogā i ai le faamaoniga, o le

Vaevaega 1, e lē faaaogāina i:

(a) se maliega, faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga a

se faalapotopotoga;

(b) faatinoga e ono tuuitiitia ai faiga faatauvaga; po o

(c) o le mauaina o sea i se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono po o aseta a se tagata.

44. Talosaga-(1) O se talosaga mo se faamaoniga e tatau ona:

(a) faia i le pepa faatumu faamaonia ma tuuina atu faatasi

ma so o se totogifuapauina ua faatonuina; ma

(b) ia aofia ai o faamatalaga uma o manaomia e le pepa

faatumu ma e tusa ai ma taiala talafeagai.

(2) E mafai e se tagata talosaga, i so o se taimi, ona faaui i tua

le talosaga.

45. Tagofia o talosaga - O le Komisi:

(a) e mafai ona manaomia se tagata talosaga mo se

faamaoniga ina ia tuuina mai o nisi pepa aloaia po o

faamatalaga e fesootai i le talosaga; ma

(b) e lē toe tau iloiloina le talosaga, seia vagana ai ua

faamalieina manaoga i le parakalafa (a); ma

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 43

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) e mafai ona feutagai i so o se tagata, o ia lea, i le manatu

o le Komisi, e mafai ona fesoasoani i ai i le iloiloga

o se talosaga; ma

(d) e ao ona feutagai ma le Pule Faatonu talafeagai, pe afai

o le talosaga e faatatau i se faalapotopotoga ua

faatonutonuina faaletulafono; ma

(e) e ao ona -

(i) faia o laasaga talafeagai ina ia tuuina atu

le talosaga mo le silafia o i latou ua manatu le

Komisi e ono aafia i se faaiuga of le talosaga;

ma

(ii) ia amanaia o so o se talosaga tusitusia ua

faia; ma

(f) e mafai ona teena le tagofia o se talosaga pe afai e foliga

mai i le Komisi e faapea -

(i) o le a lē auai le tagata talosaga i le

faatinoga lea e faatatau i ai le talosaga; po o

(ii) o le talosaga e lē aafia ai se mataupu e

lautele lona taua po o tulaga e manuia ai tagata

lautele, e faasino i le faagaoioiga o lenei

Tulafono lea e le i maea ona soalaupuleina; ma

(g) e ao ona logoina le tagata talosaga i le faaiuga, e aofia ai

mafuaaga mo le faaiuga ma se faamatalaga o mea

moni na faavae ai o na mafuaaga.

46. Taimi faatapulaaina-(1) Afai e le i logoina e le Komisi se

tagata talosaga mo se faamaoniga lana faaiuga i le talosaga, i

totonu o le vaitaimi na faia ai le faaiuga, o le a faatatauina e faapea

ua teena le tuuina atu o le faamaoniga.

(2) O le vaitaimi na faia ai le faaiuga e:

(a) tasi (1) le masina i le tuanai ai ona faia o le talosaga; po

o

(b) se vaitaimi e umi atu, pe afai ua malilie i ai le Komisi

ma le tagata talosaga.

44 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) O le vaitaimi e faia ai le faaiuga e ao ona fuafuaina ina ia lē

aofia ai so o se vaitaimi i le va o le taimi na faia ai o se manaoga i

lalo o le fuaiupu 45(a) ma le taimi na faamalieina ai lea manaoga.

47. Faalēaogāina - O le Komisi:

(a) e mafai ona faalēaogāina se faamaoniga, e ala i le tuuina

atu o se faasilasilaga i le tagata, o ia lea na tuuina

atu i ai le faamaoniga; ma

(b) e lē tatau ona faalēaogāina se faamaoniga, seia vagana

ai ua:

(i) faamalieina e faapea o faamatalaga ua

tuuina atu faatasi ma po o e fesootai ma le

talosaga mo le faamaoniga sa lē atoatoa, sese po

o e tau faasese i se faamatalaga maumaututu; ma

(ii) o le tagata, o ia lea na tuuina atu i ai le

faamaoniga ma so o se isi lava tagata, o ia lea, i

le manatu o le Komisi, e ono i ai o se aia i le

mataupu sa tuuina atu i ai o se avanoa talafeagai

e faia ai talosaga tusitusia i le Komisi ma sa

faapea ona amanaia e le Komisi i so o se

talosaga tusitusia faapena.

48. Taimi e muta ai le aogā o faamaoniga - O se faamaoniga

e tumau pea ona faamalosia, seia vagana ai le tulaga ua muamua

atu o:

(a) le taimi na faalēaogāina ai le faamaoniga; ma

(b) le aso, pe afai e i ai, ua faamaotiina i le faamaoniga e

avea o le aso ua muta ai lona aogā.

Vaevaega 4 - Faatagaga

49. Faatagaga-(1) E mafai e le Komisi, i luga o se talosaga,

ona tuuina atu o se faatagaga:

(a) mo le fuaiupu 30(1), mo se maliega ua faamaotiina,

faiga masani ua tuufaatasia po o se faaiuga; po o

452016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) mo le fuaiupu 33(1), mo se faatinoga ua faamaotiina; po

o

(c) mo le fuaiupu 34(1), mo le mauaina o se sea po o se

aseta ua faamaotiina.

(2) E lē tatau i le Komisi ona tuuina atu se faatagaga, seia

vagana ai ua faamalieina e faapea o le maliega, faiga masani ua

tuufaatasia, faaiuga, faatinoga po o le mauaina o sea po o aseta, o

le a taunuu, po o le a ono taunuu, i se tulaga e manuia ai tagata

lautele, lea o le a sili atu ona mamafa i lo aafiaga matuia, mai le

tuuitiitia ai o faiga faatauvaga lea o le a taunuu, po o e ono tulai

mai o le a taunuu lava.

(3) O se faatagaga e mafai ona noatia ma fai fuafua i tuutuuga

ma tapulaa ua faamaotiina i totonu o se faatagaga.

(4) I se tulaga e faapea, o se faatagaga e faaaogā i ai, o le

Vaevaega 1, e lē faaaogāina i:

(a) se maliega, faiga masani ua tuufaatasi po o se faaiuga a

se faalapotopotoga;

(b) se faatinoga e ono tuuitiitia ai faiga faatauvaga; po o

(c) le mauaina o sea i se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono po o aseta a se tagata.

50. Talosaga-(1) O se talosaga mo se faatagaga e tatau ona:

(a) faia i le pepa faatumu ua faamaonia ma ia tuuina atu

faatasi ma so o se totogifuapauina ua faatonuina; ma

(b) ia aofia ai o faamatalaga uma o manaomia e le pepa

faatumu ma ia tusa ai ma taiala talafeagai.

(2) E mafai e se tagata talosaga, i so o se taimi, ona faaui i tua

le talosaga.

51. Tagofia o talosaga - O le Komisi:

(a) e mafai ona manaomia se tagata talosaga mo se

faatagaga e tuuina atu ai o nisi pepa aloaia po o

faamatalaga e fesootai i le talosaga; ma

(b) e le toe tau iloiloina le talosaga, seia vagana ai ua

faamalieina le manaoga i le parakalafa (a); ma

46 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) e mafai ona feutagai ma so o se tagata, o ia lea, i le

manatu o le Komisi, e mafai ona fesoasoani i ai i le

iloiloina o se talosaga; ma

(d) e tatau ona feutagai ma le Pule Faatonu talafeagai, pe

afai o le talosaga e faatatau i se faalapotopotoga ua

faatonutonuina faaletulafono; ma

(e) e tatau ona -

(i) faia o laasaga talafeagai e tuuina atu ai o

se talosaga mo le silafia o i latou ia ua manatu le

Komisi, e ono aafia i se faaiuga o le talosaga;

ma

(ii) ia amanaia o so o se talosaga tusitusia ua

faia; ma

(f) e mafai ona teena le tagofia o se talosaga pe afai e foliga

mai i le Komisi e faapea, o le tagata talosaga o le a

lē faaauauina le maliega, faiga masani ua

tuufaatasia, faaiuga, faatinoga po o le mauaina o sea

po o aseta, ia e faatatau i ai le talosaga; ma

(g) e tatau ona logoina le tagata talosaga e tusa ma le

faaiuga, e aofia ai o mafuaaga mo le faaiuga ma se

faamatalaga o mea moni maumaututu na faavae ai o

na mafuaaga.

52. Taimi faatapulaaina-(1) Afai e le i logoina e le Komisi se

tagata talosaga mo se faatagaga o lana faaiuga i le talosaga i totonu

o le vaitaimi na faia ai le faaiuga, ua avea lava e faapea ua teena le

tuuina atu o le faatagaga.

(2) O le vaitaimi e faia ai le faaiuga e:

(a) tasi (1) le masina i le tuanai ai ona faia o le talosaga; po

o

(b) se vaitaimi e umi atu, pe afai e tau fai malilie i ai le

Komisi ma le tagata talosaga.

(3) O le vaitaimi e faia ai le faaiuga e ao ona fuafuaina, ina ia lē

aofia ai le vaitaimi (pe afai e i ai) i le va o le taimi na faia ai o se

manaoga i lalo o le fuaiupu 51(a) ma le taimi ina ua faapea ona

faamalieina ai lea manaoga.

472016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

53. Teuteuga ma le faalēaogāina-(1) O le Komisi:

(a) e mafai, e ala i se faasilasilaga i le tagata, o ia lea na

tuuina atu i ai le faatagaga, ona teuteu pe faalēaogā

o se faatagaga, pe afai ua faamalieina e faapea o -

(i) faamatalaga na tuuina mai e tusa ai ma le

talosaga mo le faatagaga sa le i atoatoa, sese po

o e tau faasese i se faamatalaga maumaututu; po

o

(ii) sa i ai o se suiga ogaoga o tulaga aliae

mai talu ona tuuina atu o le faatagaga; po o

(iii) se tuutuuga o le faatagaga e le i tausisia;

ma

(b) e mafai, e ala i se faasilasilagal i le tagata, o ia lea na

tuuina atu i ai le faatagaga, ona teuteu pe faalēaogā

o se faatagaga, pe afai e manatu le Komisi ina ia

faanatinati ona faia faapena; ma

(c) e tatau, e ala i se faasilasilaga i le tagata o ia lea na

tuuina atu i ai le faatagaga, ona faalēaogā o se

faatagaga, pe afai o tagata uma, o i latou ia e faasino

i ai le faatagaga e tusa o le latou faatinoga e pei ona

talosagaina i se faiga tusitusia.

(2) E lē tatau i le Komisi ona teuteu pe faalēaogāina se

faatagaga, seia vagana ai:

(a) o le tagata, o ia lea na tuuina atu i ai le faatagaga, ma so

o se isi lava tagata o ia lea i le manatu o le Komisi e

ona i ai o se aia i le mataupu, ua tuuina atu i ai o se

avanoa talafeagai e faia ai o so o se talosaga

tusitusia i le Komisi; ma

(b) sa faapea ona amanaia e le Komisi talosaga tusitusia na

faia.

54. Faamutaina o le aogā o faatagaga - E tumau pea ona

faamalosia o se faatagaga, seia vagana ai le tulaga muamua atu o:

(a) le taimi na faalēaogāina ai; ma

(b) le aso, pe afai e i ai, na faamaotiina i le faatagaga na

avea o le aso e muta ai lona aogā.

48 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

VAEGA 4

PUIPUIGA O TAGATA E FAAAOGĀINA

OLOA MA AUAUNAGA

Vaevaega 1 - Faatinoga tau faasese pe tau faavalea

55. Faatinoga tau faasese pe tau faavalea i se tulaga lautele-

(1) E lē tatau i se tagata, i fefaatauaiga, ona auai i se faatinoga e tau

faasese pe tau faavalea po o e ono tulai mai e tau faasese pe tau

faavalea.

(2) O fuaiupu 56 e oo i le 91, e le o faatapulaaina ai le

faafuaiupu (1).

56. Faatinoga tau faasese pe tau faavalea e faasino i

galuega-(1) E lē tatau i se tagata ona auai i se faatinoga e tau

faasese pe tau faavalea, po o e ono tulai mai e tau faasese pe tau

faavalea, e tusa ai ma so o se mataupu e faasino i galuega lea ua, o

le a, po o, e mafai ona ofoina e lena, po o nisi lava tagata.

(2) O le faafuaiupu (1) e tatala atu i mataupu e faasino i le

avanoa, uiga, tuutuuga ma aiaiga o le galuega.

57. Faatapulaaina o le faaaogāina o fuaiupu 55 ma le 56 i le

vaega faasalalau-(1) O le lomiga faasalalau o faamatalaga po o

mataupu i se nusipepa, e le o solia ai le fuaiupu 55 po o le 56.

(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina i:

(a) le lomiga faasalalau o se faasalalauga faatosina; po o

(b) le lomiga faasalalau o faamatalaga po o se mataupu e

faasino i -

(i) oloa tuuina atu, oloa e ono tuuina atu po

o le faalauiloa o oloa po o le faaaogāina o oloa

po o auaunaga; po o

(ii) le faatauina atu po o le faamatuu atu,

faatau atu po o le faamatuu atu e ono mafai ona

faia po o le faalauiloa o le faatau atu po o le

faamatuu atu o se aia i se fanua,

492016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

e -

(iii) le tagata e lomia faasalalau po o, pe afai

o le tagata e lomia faasalalau o se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o

se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono

e fesootai i ai a le tagata e lomia faasalalau;

po o

(iv) se vaega auai i se maliega ma le tagata e

lomia faasalalau, po o se faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai a le

tagata e lomia faasalalau, e faasino i le uiga po o

mea o aofia ai i le faamatalaga po o se mataupu.

(3) O le faasalalauina o faamatalaga po o se mataupu e se

kamupani o tuuina atu le auaunaga, e le o solia ai le fuaiupu 55 po

o le 56.

(4) O le faafuaiupu (3) e lē faaaogāina i:

(a) le faasalalauina o se faasalalauga faatosina; po o

(b) le faasalalauina o faamatalaga po o se mataupu e

faasino i -

(i) oloa tuuina atu, oloa e ono tuuina atu po

o le faalauiloa o oloa tuuina atu po o le

faaaogāina o oloa po o auaunaga; po o

(ii) le faatauina atu po o le faamatuu atu,

faatau atu po o le faamatuu atu e ono mafai ona

faia po o le faalauiloa o le faatau atu po o le

faamatuu atu o se aia i se fanua,

e -

(iii) le kamupani e tuuina atu le auaunaga po

o, pe afai o le kamupani e tuuina atu le

auaunaga o se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono, o se faalapotopotoga ua tuufaatasi

faaletulafono e fesootai i ai a le kamupani o

tuuina atu le auaunaga; po o

(iv) se vaega auai i se maliega ma le

kamupani e tuuina atu le auaunaga po o se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e

50 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

fesootai i ai a le kamupani e tuuina atu le

auaunaga, e faasino i le uiga po o mea o aofia ai

i le faamatalaga po o se mataupu.

(5) I totonu o lenei fuaiupu:

“nusipepa” e i ai le uiga tutusa e pei ona i ai i le fuaiupu 2 o le

Tulafono o Nusipepa ma le Au Lolomi Nusipepa 1993;

“tagata e lomia faasalalau”, mo se nusipepa, o lona uiga o lē e

ona le nusipepa;

“kamupani e tuuina atu le auaunaga” e i ai le uiga tutusa e pei

ona i ai i le fuaiupu 2 o le Tulafono o Faasalalauga 2010.

Vaevaega 2 - Faiga masani e lē amiotonu

58. Ofoina atu o meaalofa ma faailoga - E lē tatau i se tagata

ona ofoina atu ni meaalofa, faailoga po o isi mea taitasi e tuuina

atu saoloto:

(a) e faatatau i le tuuina atu o oloa, po o le tuuina atu o oloa

e ono mafai ona faia i fefaatauaiga o oloa po o

auaunaga po o le faalauiloaina e ala i so o se faiga o

tuuina atu ai oloa po o le faaaogāina o oloa po o

auaunaga; po o

(b) e faatatau i le faatau atu po o le faamatuu atu po o le

ono mafai ona faatau atu po o le faamatuu atu o se

aia i se fanua po o i le faalauiloaina i so o se faiga o

le faatau atu po o le faamatuu atu o se aia i se fanua,

pe afai o so o se tasi o itu nei e faaaogā:

(c) e le o faamoemoe le tagata e saunia ia meaalofa ma

faailoga, po o le saunia o ia mea e pei ona ofoina

atu; po o

(d) e leai ni mafuaaga talafeagai a le tagata, e talitonu ai e

faapea, o le a mafai e le tagata ona saunia ia mea, po

o le tuuina atu o ia mea e pei ona ofoina atu.

59. Faasalalauga faatosina e maunu mai ai-(1) E lē

tatau i se tagata, i fefaatauaiga, ona faasalalau faatosina ni oloa

tuuina atu i se tau ua faamaotiina, oloa po o auaunaga ia e le o

512016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faamoemoe le tagata e ofoina atu mo oloa i lona tau mo se vaitaimi

lea e, ma i aofaiga o lo o talafeagai, i le amanaia ai o le uiga o le

maketi lea o lo o tauaveina ai e le tagata o se pisinisi ma le uiga o

le faasalalauga faatosina.

(2) E lē tatau i se tagata, i fefaatauaiga, ona faasalalau faatosina

ni oloa, i se tau ua faamaotiina, oloa po o auaunaga, pe afai e leai

ni mafuaaga tatau a le tagata e talitonuina ai e faapea, e mafai ona

tuuina atu ia oloa e lena tagata i lea tau mo se vaitaimi lea e, ma i

aofaiga o lo o, talafeagai, i le amanaia ai o le uiga o le maketi, lea o

lo o tauaveina ai e le tagata se pisinisi ma le uiga o le faasalalauga

faatosina.

(3) O se tagata, o ia lea ua na faasalalauina faatosina oloa po o

auaunaga mo oloa tuuina atu i se tau ua faamaotiina e ao ona

ofoina atu oloa po o auaunaga mo le tuuina atu i lea tau mo se

vaitaimi lea e, ma i aofaiga o lo o, talafeagai, i le amanaia ai o le

uiga o le maketi lea o lo o tauaveina ai e le tagata se pisinisi ma le

uiga o le faasalalauga faatosina.

(4) I taualumaga e faasaga i se tagata mo le lē mafaia ona

ofoina atu oloa po o auaunaga i se tagata (“tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga”) i lalo o le faafuaiupu (3), o se tetee lea pe afai ua

faamautuina e faapea:

(a) na ofo atu le tagata e tuuina atu i le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga i lea lava taimi, po o le sailia o se

isi tagata e tuuina atu i le tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga, i totonu o se taimi talafeagai lelei -

(i) oloa po o auaunaga o se ituaiga na

faasalalauina, i se aofaiga talafeagai ma i le tau

na faasalalauina; po o

(ii) oloa po o auaunaga e tutusa i se aofaiga

talafeagai ma i le tau na faasalalauina ai,

ma, pe afai na taliaina le ofo e le tagata o faaaogāina oloa ma

auaunaga, o lena tagata na faapea ona tuuina atu i ai, po o le sailia

o se isi tagata, ina ia faapea ona tuuina atu, o oloa po o auaunaga

ua ofoina atu; po o

52 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) o ia itu e lua -

(i) o le faasalalauga faatosina o taua i le

faafuaiupu (3) o lo o taua ai le aofaiga o oloa o

lo o mafai ona maua mo le faatau atu i le tau ua

faamaotiina; ma

(ii) na ofoina e le tagata mo le faatau atu, i le

taimi talafeagai, i lena tau, a itiiti mai o lena

aofaiga o oloa.

60. Faatauga e faasee atu i isi tagata-(1) E lē tatau i se tagata,

i fefaatauaiga, ona tauanauina se isi tagata (“tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga”) ina ia maua oloa po o auaunaga e ala i le avea

ai ma sui, e faapea ai o le a tatau i le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, i le tuanai ai ona faia o le maliega e faaaogāina oloa ma

auaunaga e ono mafai ona maua, po o le fesoasoani i le tagata i se

isi faiga e ese ai, i le tuuina atu o oloa po o auaunaga i isi tagata, pe

afai o le mauaina o le tupe totogi e toe faafoi, tupe o komisi, po o

isi faamanuiaga sa lē mailoa ona tulai mai i se mea na tupu, i le

tuanai ai ona faia o le maliega.

(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina, pe afai o le mauaina o

oloa e mo le toe tuuina atu o oloa.

61. Faailoga tau fefaatauaiga ua faia faagaoi, ma isi tulaga

faapena-(1) E lē tatau i se tagata, i fefaatauaiga:

(a) ona sainia faagaoi se faailoa tau fefaatauaiga; po o

(b) le faaaogā seseina i oloa o se faailoga tau fefaatauaiga

po o se faailoilo i se tulaga e toeitiiti lava a atagia

lelei ai foliga o se faailoga tau fefaatauaiga, e ono

avea ai ma itu e faaseseina pe tau faavaleaina ai;

po o

(c) le faaaogā seseina, e tusa ai ma le tuuina atu o

auaunaga, o se faailoga tau fefaatauaiga po o se

faailoilo e toeitiiti lava a atagia lelei ai foliga o se

faailoga tau fefaatauaiga, e ono faaseseina pe tau

faavaleaina ai.

(2) I totonu o lenei fuaiupu, ua avea se tagata e faapea ua na

sainia faagaoia se faailoga tau fefaatauaiga, pe afai o le tagata:

532016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) i le aunoa ai ma le maliega a lē e ona se faailoga tau

fefaatauaiga, ua ia faia o lena faailoga tau

fefaatauaiga po o se faailoilo, ina ia faapea ona

toeitiiti lava a atagia ai foliga o le faailoga tau

fefaatauaiga, e ono avea ai ma itu e faaseseina pe

tau faavaleaina ai; po o

(b) le faaseseina o se faailoga tau fefaatauaiga moni, e tusa

lava pe ala i le suiga ua faia i ai, sui o foliga po o i

se isi faiga e ese ai.

(3) I totonu o lenei fuaiupu “faailoilo” po o “faailoga tau

fefaatauaiga”, e i ai o la uiga tutusa i le Tulafono o Meatotino Tau

le Atunuu 2011.

62. Tapa faamalosi po o le taliaina o tupe totogi e aunoa ma

le faamoemoe e tuuina atu oloa e pei ona okaina - E lē tatau i se

tagata, i se fefaatauaiga, ona tapa faamalosi po o le taliaina o tupe

totogi po o isi taui tau tupe mo oloa po o auaunaga, pe afai, i le

taimi na tapaina ai faamalosi po o le taliaina, o le tagata:

(a) e le o faamoemoe e tuuina atu oloa po o auaunaga;

po o

(b) ua faamoemoe e faataua le tuuina atu o oloa po o

auaunaga eseese; po o

(c) e leai ni ana mafuaaga talafeagai lelei e talitonu ai e

faapea o le a ia mafai ona tuuina atu oloa po o

auaunaga i totonu o se vaitaimi ua faamaotiina po o,

pe afai e leai se vaitaimi ua faamaotiina, i totonu o

se vaitaimi talafeagai.

63. Faamatalaga tau faasese e uiga i nisi pisinisi-(1) E lē

tatau i se tagata, i fefaatauaiga, ona faia o se faamatalaga e sese pe

tau faasese, e uiga i le tulaga manuia po o lamatiaga, po o so o se

isi lava itu taua, o se gaoioiga tau pisinisi lea o lo o avea ai le

tagata ma sui e mafai ona, po o e mafai, i se tulaga mautu, ona

tauaveina i po o mai se nofoaga o lo o nofomau ai le tagata.

54 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O se tagata, o ia lea ua na valaauina, e tusa lava pe e ala i se

faasilasilaga faatasoina po o i se isi faiga e ese ai, ni tagata e

galulue pe auai, po o e ofo atu po o e talosaga ina ia galue pe auai,

i se gaoioiga tau pisinisi o manaomia ai:

(a) le faatinoga e tagata o aafia ai i le galuega; po o

(b) le teufaafaigaluegaina o tupe e tagata o aafia ai ma le

faatinoga e i latou o le galuega e fesootai ma tupe

teufaafaigaluega,

e lē tatau ona faia o se faamatalaga e sese pe tau faasese i se mau

autu e tusa ai o le tulaga manuia po o se lamatiaga po o so o se isi

lava itu taua o le gaoioiga tau pisinisi.

64. Faasoesa ma le uunaia faamalosi - E lē tatau i se tagata

ona faaaogā le malosi faaletino, faasoesa po o le uunaia faamalosi

e tusa ai ma le tuuina atu po o le tulaga o le ono mafai ona tuuina

atu oloa po o auaunaga, i fefaatauaiga po o tupe totogi mo oloa po

o auaunaga.

65. Faatauina atu i faiga faatafatolu ma polokalame e foliga

tutusa-(1) E lē tatau i se tagata ona uunaia pe faagaoioia o se

polokalame mo le tuuina atu o oloa po o auaunaga mo ni taui, pe

afai:

(a) i le toatele o tagata auai i le polokalame, o le

polokalame ua faavaeina ai se tulaga taua o se

avanoa e faatau mai po o le faatau atu o se avanoa o

tupe teufaafaigaluega, e tusa lava pe faia e le tagata

lava ia po o e ala i se sooupu, i lo se avanoa e faatau

mai pe tuuina atu oloa po o auaunaga; ma

(b) o le polokalame e, pe e ono tulai mai e faaituau, i le

toatele o tagata auai i le polokalame, e faapea ai -

(i) o taui tau tupe mo le toatele o na tagata

auai, o lo o faalagolago i le faafaigaluegaina o

tagata auai faaopoopo (e tusa lava pe i se tulaga

tau soloaiga i vaega e maualalo atu pe leai foi);

ma

552016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(ii) le aofaiga o tagata auai faaopoopo i le

polokalame, ia e tatau ona faafaigaluegaina ina

ia maua ai o taui tau tupe talafeagai, i tagata

auai i le polokalame e le o mafai ona ausia po o

e lē ono mafai ona ausia e le toatele o tagata

auai.

(2) E lē tatau i se tagata ona uunaia pe faagaoioia se

polokalame o se ituaiga e masani ona iloa o se polokalame o tusi

soofaatasi (e tusa lava pe o lo o ia saunia le tuuina atu o oloa po o

auaunaga pe leai foi), lea e ono tulai mai e faaituau i le toatele o

tagata auai i le polokalame i le itu e faapea:

(a) o taui tau tupe mo le toatele o tagata auai, e faalagolago

i le faafaigaluegaina o tagata auai faaopoopo; ma

(b) le aofaiga o tagata auai faaopoopo lea e ao ona

faafaigaluegaina, ina ia maua ai o taui tau tupe

talafeagai a tagata auai i le polokalame, e lē mafai

ona ausia pe e lē ono mafai ona ausia e le toatele o

tagata auai.

Vaevaega 3 - Faamalumaluga a tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga

66. Taimi e tuuina atu ai oloa ma auaunaga - Mo lenei

Vaega:

(a) o le a faatatauina oloa e faapea ua tuuina atu, i le taimi

na mauaina ai e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, le aia tatau e umia ai oloa; ma

(b) o le a faatatauina auaunaga e faapea ua tuuina atu, i le

taimi lava na tuuina atu ai.

67. E lē faatapulaaina e le Vaevaega isi tulafono - E faaaogā

lenei Vaevaega e faaopoopo i so o se isi lava tulafono.

68. Faaaogāina - O lenei Vaevaega:

(a) e faaaogā, e ui lava i so o se aiaiga e feteenai i so o se

maliega; ma

56 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) e lē faaaogāina i oloa ua tuuina atu e ala i tauofoga; ma

(c) e lē tuuina atu ai i se tagata se auala e foia ai e faasaga i

se faalapotopotoga o galuega fesoasoani, e tusa ai o

le tuuina atu e le faalapotopotoga o oloa po o

auaunaga mo le faamoemoe autu ia manuia ai le

tagata, o ia lea ua faatino i ai le tuuina atu o oloa po

o auaunaga.

69. Pule e umia ai oloa-(1) Afai e tuuina atu oloa, i

fefaatauaiga, i se tagata, o ia lea ua na mauaina oloa, i le avea ai

ma tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, o lo o i ai:

(a) se faamalumaluga e faapea, e i ai le aia tatau a le tagata

o tuuina atu oloa, e faaliliuina atu ai le pule e umia

ai oloa i le tagata o faaaogāina oloa ma auaunaga;

ma

(b) se faamalumaluga e faapea, o lo o saoloto oloa mai so o

se aia tau faamalumaluga, e ese mai ai i lo lea -

(i) na faailoa atu i le tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga, a o le i malie le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga i le tuuina atu o

oloa; po o

(ii) ua faia e, po o faatasi ai ma le maliega ua

faaalia manino a, le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga; ma

(c) se faamalumaluga e faapea, e i ai le aia tatau a le tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga e umia ai e aunoa

ma le faalavelaveina, o oloa.

(2) O le faafuaiupu (1)(a) ma le (b) e lē faaaogāina i le tuuina

atu o oloa e ala i se lisi po o le totogi faalisi.

(3) Afai o le tuuina atu o oloa, e faia e ala i se lisi po o se totogi

faalisi, e faaaogā le faafuaiupu (1)(c) peitai, e mo na o le vaitaimi o

le lisi po o le totogiina faalisi.

(4) O le faafuaiupu (1)(c) e lē faaaogāina, i le a lava le tulaga e

fetuunai ai ma le manino le aia tatau e umia ai, e aunoa ma le

faalavelaveina:

572016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) pe afai o le tuuina atu o oloa e faia i se feagaiga o le

lisiina ma le faatauina atu, e ala i se aiaiga o le

feagaiga; po o

(b) i se faamalumaluga, po o se vaitaimi o le feagaiga mo le

tuuina atu o oloa, e tusa ai ma ia oloa tuuina atu sa

mauaina e le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga

-

(i) se fautuaga tuufofoga, ua faamauina

aloaia i se faiga tusitusia e le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga, e tusa ai ma le auala e ono

mafai ona aafia ai le aia tatau a le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, e umia ai oloa e

aunoa ma le faalavelaveina, i se tulaga ua lava

atoatoa e mafai ai e le tagata talafeagai e

faaaogāina oloa ma auaunaga, ona malamalama

i le tulaga lautele o le uiga ma le aafiaga o le

fetuunaiga; ma

(ii) se ata tusitusia o le feagaiga mo le tuuina

atu o oloa po o le faamalumaluga, po o se ata

tusitusia o le vaega o le feagaiga o lo o aiaia ai

mo le fetuunaiga.

70. Tulaga manaomia aupito lelei e taliaina ai oloa-(1) Afai

e tuuina atu oloa, i se fefaatauaiga, i se tagata, ua ia mauaina ia

oloa, o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, o lo o i ai se

faamalumaluga e faapea o oloa o lo o i ai i se tulaga manaomia

aupito lelei e taliaina ai.

(2) Mo lenei fuaiupu, o oloa o lo o i ai i se tulaga manaomia

aupito lelei e taliaina ai, pe afai o ia oloa:

(a) e talafeagai lelei mo faamoemoega uma ia e masani ona

tuuina atu ai le ituaiga o oloa ua taua; ma

(b) e mafai ona taliaina i o latou foliga vaaia ma laasaga

faaiu o le gaosiga; ma

(c) e aunoa ma itu laiti o tulaga faaletonu; ma

(d) e saogalemu; ma

58 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(e) e anagata,

o le a faapea ona amanaia le taliaina lelei, e se tagata talafeagai e

faaaogāina oloa, ua atoatoa ona masani lelei ma le tulaga ma itu ua

oo i ai oloa, e aofia ai o so o se tulaga faaletonu o natia, i le

amanaia ai o:

(f) le uiga o oloa; ma

(g) le tau, i itu e talafeagai ai; ma

(h) so o se faamatalaga ua faia e uiga i oloa i luga o so o se

pusa o teuina ai po o igoa faapipii i luga o oloa; ma

(i) so o se faamatalaga tusitusia ua faia e uiga i oloa, e le

tagata na tuuina atu oloa po o lē na gaosia oloa; ma

(j) isi tulaga uma talafeagai e aliae mai i le tuuina atu o

oloa.

(3) Afai o so o se tulaga faaletonu i oloa ua faapea ona faailoa

atu i se tulaga faapitoa mo le silafia o le tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga, a o lumanai ai ona tuuina atu lana maliega i le tuuina

atu o oloa i lea taimi, e ui lava ina lē mafai ai e se tagata talafeagai

e faaaogāina oloa ma auaunaga, ona avea o na oloa e faapea, e

mafai ona taliaina faatasi ma na tulaga faaletonu, o oloa e le o

mafai ona tausisia le faamalumaluga e tusa ai ma le tulaga

manaomia aupito lelei e taliaina ai, i le na o le mafuaaga o na

tulaga faaletonu.

(4) Mo le faafuaiupu (3), mo oloa ua faalauiloa mo le faatauina

atu po o le lisiina atu, o tulaga faaletonu ua faailoa i se faasilasilaga

tusitusia ua faalauiloa faatasi ma oloa, ua faatatauina e faapea sa

faapitoa lava ona faailoa atu mo le silafia o le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga.

(5) Afai ua suesueina e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, ia oloa a o le i tuuina atu lana maliega i le tuuina atu o

oloa, o oloa e le o mafai ona tausisia le faamalumaluga e tusa ai o

le tulaga manaomia aupito lelei e taliaina ai, i le na o se tulaga

faaletonu, e ao i le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, ona ia

mauaina a o faagasolo o lena suesuega, e ui lava ina faapea, e lē

mafai e le tagata talafeagai e faaaogāina oloa ma auaunaga, ona

avea na oloa e faapea e mafai ona taliaina faatasi ma lena tulaga

faaletonu.

592016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(6) I le fuafuaina pe o tausisia e oloa le faamalumaluga o le

tulaga manaomia aupito lelei e taliaina ai, e mafai e le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga ona lē amanaia le aafiaga o so o se

faaaogāina o oloa, po o le tulaga e oo i ai le faaaogāina o oloa, lea

e lē ogatasi ma le auala lea e, po o le tulaga e oo i ai lea e ono

manaomia e se tagata talafeagai e faaaogāina oloa ma auaunaga, e

faaaogā ai oloa.

(7) I totonu o lenei fuaiupu, “tulaga faaletonu”, mo oloa, o lona

uiga, o le lē mafaia e se oloa ona tausisia le faamalumaluga e tusa

ai o le tulaga manaomia aupito lelei e taliaina ai.

71. Ia talafeagai lelei oloa mo faamoemoega faapitoa-(1)

Afai e tuuina atu oloa, i se fefaatauaiga, i se tagata na te mauaina ia

oloa, i le avea ai ma tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, o lo o i

ai:

(a) se faamalumaluga e faapea o lo o talafeagai lelei oloa

mo so o se faamoemoega faapitoa lea ua faailoa e le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, i le faailoa

manino po o i se tulaga faa-ataata i le tagata o

tuuina atu oloa, e faapea o le faamoemoe lea na

mafua ai ona mauaina oloa, e le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga; ma

(b) se faamalumaluga e faapea, o lo o talafaegai lelei oloa

mo so o se faamoemoe faapitoa, lea o lo o avea ai

ma sui le tagata o tuuina atu oloa, e faapea o oloa o

le a talafeagai lelei.

(2) E lē faaaogāina o na faamalumaluga, pe afai:

(a) e le i faalagolago le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, i tomai po o le faaiuga a le tagata o

tuuina atu oloa; po o

(b) e lē ono talafeagai mo le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, ona faalagolago i tomai po o le faaiuga a

le tagata o tuuina atu oloa.

(3) O lenei fuaiupu e faaaogā, e tusa lava pe o le faamoemoe, o

se faamoemoe e masani ona tuuina atu ai oloa, pe leai foi.

60 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

72. Oloa ia tausisia o faamatalaga-(1) Afai o oloa e tuuina atu

e tusa ma faamatalaga, i se fefaatauaiga, i se tagata ua na mauaina i

a oloa, o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, o lo o i ai se

faamalumaluga e faapea, o lo o tutusa lava oloa ma le faamatalaga.

(2) E le o taofia le tuuina atu o oloa, mai le tulaga o oloa tuuina

atu e tusa ma faamatalaga, ona o se mafuaaga e tasi e faapea, ua

faailoaina mo le faatau atu po o le lisiina, ua filifilia ai ia oloa e se

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga.

73. Oloa ia tausisi i oloa faataitai - Afai ua tuuina atu oloa, i

se fefaatauaiga, i se tagata ua na mauaina ia oloa, o ia o se tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, e ala i le faasinomaga i se oloa

faataitai po o se ata ua fai ma faataitaiga:

(a) o lo o i ai se faamalumaluga e faapea o lo o tutusa lava

oloa ma le oloa faataitai po o se ata ua fai ma

faataitaiga i le itu manaomia e aupito sili ona lelei;

ma

(b) o lo o i ai se faamalumaluga e faapea o le a maua e le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga se avanoa

talafeagai lelei e faatusatusa ai oloa ma le oloa

faataitai po o le ata ua fai ma faataitaiga.

74. Faiga e foia ai a le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga mo oloa e le o tausisia faamalumaluga-(1) Afai o oloa

ua tuuina atu i se fefaatauaiga i se tagata na ia mauaina ia oloa, o ia

o se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, e le o tausisia se

faamalumaluga mo tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga (i totonu

o lenei fuaiupu ma le fuaiupu 75, o se “itu ua lē mafaia”), e mafai e

le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, e ala i se faasilasilaga i le

tagata o tuuina atu oloa, ona manaomia le tagata o tuuina atu oloa

ina ia foia le itu ua lē mafaia ona fai.

(2) O le faasilasilaga e mafai ona tuufofoga po o le faia i se

faiga tusitusia.

(3) E ao ona tuuina atu le faasilasilaga i se taimi vave talafeagai

e mafai ai ona faatino, ma i so o se tulaga e tulai mai,

ia lē silia le fa (4) vaiaso, i le tuanai ai ona iloa e le tagata e

612016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faaaogāina oloa ma auaunaga, le itu o le lē mafai po o sa tatau i se

tulaga talafeagai lelei ona ia iloaina le itu o le lē mafaia.

(4) E mafai e le tagata e tuuina atu oloa ona tausisia se

manaoga e foia ai se itu o le lē mafai e (i le filifiliga a le tagata e

tuuina atu oloa):

(a) toe faaleleia o oloa; po o

(b) pe afai o le itu o le lē mafaia e fesootai i le pule e umia

ai, e foia o le itu faaletonu i le pule; po o

(c) le toe suia o oloa i oloa o le ituaiga lava e tutusa lelei;

po o

(d) le tuuina atu o se tupe toe faafoi i le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga o so o se tupe ua totogi, ma le tau

aogā o so o se isi lava taui tau tupe ua aiaia, e le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, e tusa ai ma

oloa.

(5) O lenei fuaiupu e lē faatapulaaina ai so o se isi lava aia

tatau lea e mafai ona i ai i le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga,

i tulafono lautele (e aofia ai se aia tatau i tupe totogi o mea ua

faaleagaina).

(6) Afai e mauaina oloa e se tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, i lalo o le faafuaiupu (4)(c), o oloa ua toe suia ua, mo

faamoemoega o lenei Tulafono, faatatauina e faapea na tuuina atu

e le tagata e tuuina atu oloa ma ua i ai le faamalumaluga a le tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga, ma e faaaogā noataga i lalo o lenei

Tulafono, mo le tuuina atu o oloa i se tagata na ia mauaina ia oloa,

o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga.

(7) E leai se aia tatau a le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga

e manaomia ai se faiga e foia ai i lalo o lenei fuaiupu, pe afai:

(a) ua maea ona lafoaiina e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga po o e faapea na leiloa po o ua faaleagaina

a o lo o umiaina e se tagata, e ese mai i lo le tagata e

tuuina atu oloa po o se sooupu a le tagata e tuuina

atu oloa; po o

(b) o le lē tausisia e oloa o faamalumaluga talafeagai

ua tulai mai mo tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, i le tuanai ai ona faaoo atu i le tagata e

62 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faaaogāina oloa ma auaunaga ona o mafuaaga e lē

fesootai i le tulaga po o itu ua oo i ai ia oloa, i le

taimi na tuuina atu ai; po o

(c) o oloa sa faapipiiina atu i po o sa tuufaatasia i meatotino

moni po o meatotino e patino i le tagata lava ia, ma

e lē mafai ona toe aveesea pe vavaeeseina e aunoa

ma le faaleagaina o ia oloa po o le meatotino.

75. Teena o oloa-(1) Afai e le i tausisia e le tagata e tuuina atu

oloa, se manaoga i lalo o le fuaiupu 74, i totonu o se vaitaimi ua

talafeagai lelei (i le amanaia ai o le uiga o oloa ma le uiga o le

tulaga o le lē mafaia), e mafai e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, e ala i se faasilasilaga i le tagata e tuuina atu oloa, ona

teena oloa.

(2) O le faasilasilaga:

(a) e mafai ona faia i le tuufofoga po o i se faiga tusitusia;

ma

(b) e mafai ona manaomia le tagata e tuuina atu oloa ina ia

toe faafoi i le tagata e faaaogāina oloa, o so o se

tupe na totogi ma le tau aogā o so o se isi lava taui

tau tupe na tuuina atu e le tagata e faaaogāina oloa

mo oloa ma auaunaga; ma

(c) e ao ona aofia ai se faamatalaga o mafuaaga mo le

teena; ma

(d) e ao ona tuuina atu i se taimi vave e talafeagai lelei ona

mafai ona faatino ai, ma i so o se tulaga e tulai mai,

e lē silia le fa (4) vaiaso, i le tuanai ai ona

faamutaina le vaitaimi ua taua i le faafuaiupu (1).

(3) Afai ua faatinoina e se tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga se aia tatau e teena ai oloa, e ao i le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga ona toe faafoi oloa i le tagata na tuuina atu oloa,

seia vagana ai:

(a) ua maea ona toe faafoi oloa i, po o ua toe aumaia e, le

tagata na tuuina atu oloa; po o

(b) talu ai ona o le uiga o le lē mafaia e oloa ona tausisi

i faamalumaluga talafeagai, e lē mafai ona toe

632016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faafoiina oloa, fesiitai pe felauaiina e aunoa ma se

tupe tele e totogiina e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, ma i lea itu, e mafai e le tagata e tuuina

atu oloa ona toe aoina mai oloa i ana lava tupe alu.

(4) Afai ua faasee atu le pule e umia ai oloa i le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, a o le i faatinoina e le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga le aia tatau e teena ai oloa, o le pule

e umia ai oloa ua toe faaee atu i le tagata e tuuina atu oloa, pe afai

ua mauaina e le tagata e tuuina atu oloa, le faasilasilaga o le teena

o oloa.

(5) E leai se aia tatau a se tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga e teena ai oloa i lalo o lenei Tulafono, pe afai:

(a) ua maea ona lafoaia oloa e le tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga po o ua leiloa po o ua faaleagaina, a o

lo o umiaina e se tagata, e ese mai ai i lo le tagata e

tuuina atu oloa po o se sooupu a le tagata e tuuina

atu oloa; po o

(b) ua tulai mai le tulaga o le lē tausisia e oloa, o le

faamalumaluga talafeagai mo tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga, i le tuanai ai ona faaoo atu i le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, ona o

mafuaaga e lē fesootai i le tulaga po o itu ua oo i ai

ia oloa, i le taimi na tuuina atu ai; po o

(c) o oloa sa faapipiiina i po o sa tuufaatasia i meatotino

moni po o meatotino e patino i le tagata lava ia, ma

e lē mafai ona toe aveesea pe vavaeeseina, e aunoa

ma le faaleagaina o ia oloa po o meatotino.

(6) Afai e faatino e se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, se

aia tatau e teena ai oloa, e ao i le tagata e tuuina atu oloa, ona

tuuina atu o se tupe toe faafoi i tinoitupe, o le tupe sa totogiina po o

le tau aogā o so o se isi lava taui tau tupe ua aiaia, po o ia mea uma

e lua, e pei ona mafai ona manaomia e le mataupu.

(7) E lē mafai ona faamalieina le noataga e toe faafoi ai tupe, i

le faatagaina o le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga ina ia

maua oloa mai le tagata e tuuina atu oloa.

64 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

76. Ia faaoo atu auaunaga ma le faaeteete faatasi ai ma

tomai - Afai e faaoo atu auaunaga, i se fefaatauaiga, i se tagata, o

ia lea ua na mauaina ia auaunaga, o ia o se tagata e faaaogāina oloa

ma auaunaga, o lo o i ai se faamalumaluga e faapea, o auaunaga o

le a tuuina atu ma le faaeteete faatasi ai ma tomai, i se tulaga

talafeagai lelei.

77. Ia talafeagai lelei auaunaga mo faamoemoega faapitoa-

(1) Afai e faaoo atu auaunaga, i se fefaatauaiga, i se tagata, o ia lea

ua na mauaina ia auaunaga, o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, o lo o i ai se faamalumaluga e faapea, o auaunaga, ma so

o se taunuuga e afua mai i auaunaga tuuina atu, o le a:

(a) talafeagai lelei mo so o se faamoemoega faapitoa; ma

(b) i sea uiga ma le tulaga manaomia aupito sili ona lelei,

lea e mafai ona faamoemoe i se tulaga talafeagai e

ausia ai se taunuuga faapitoa,

e faapea, ua faailoa e le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga i le

tagata o tuuina atu, a o lumanai ai po o i le taimi na faia ai le

feagaiga mo le faaooina atu o auaunaga, e tusa ai ma faamoemoega

o le tuuina atu o le auaunaga po o le taunuuga lea na manaomia e

le tagata o faaaogāina oloa ma auaunaga ina ia ausia.

(2) O le faafuaiupu (1) e lē faaaogāina pe afai:

(a) e le i faalagolago le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga i tomai po o se faaiuga a le tagata e tuuina

atu auaunaga; po o

(b) o le a lē talafeagai lava mo le tagata o faaaogāina oloa

ma auaunaga ona faalagolago i le tomai ma le

faaiuga a le tagata e tuuina atu le auaunaga.

78. Ia faamaea lelei auaunaga i taimi talafeagai lelei - Afai:

(a) ua faaoo atu auaunaga, i se fefaatauaiga, i se tagata, o ia

lea ua na mauaina ia auaunaga, o ia o se tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga; ma

(b) o le feagaiga mo le faaooina atu o auaunaga

e le o faamaotiina ai le taimi e ao ona faamaea ai

652016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

auaunaga, po o e le o faamaotiina ai foi pe faapefea

ona fuafuaina o lea taimi,

o lo o i ai se faamalumaluga e faapea, o auaunaga o le a

faamaeaina i totonu o se taimi talafeagai lelei.

79. Faiga e foia ai a le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga mo auaunaga e le o tausisia faamalumaluga mo le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga-(1) Afai ua faaoo atu

auaunaga, i se fefaatauaiga, i se tagata, o ia lea ua mauaina ia

auaunaga, o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, e le o

tausisia se faamalumaluga mo le tagata o faaaogāina oloa ma

auaunaga (i totonu o lenei fuaiupu ma le fuaiupu 80, “o se tulaga o

le lē mafaia”), e mafai e le tagata o faaaogāina oloa ma auaunaga, e

ala i se faasilasilaga i le tagata o tuuina atu auaunaga, ona

manaomia le tagata o tuuina atu auaunaga, e foia le tulaga o le lē

mafaia.

(2) O le faasilasilaga:

(a) e mafai ona tuufofoga po o le faia i se faiga tusitusia;

ma

(b) e ao ona tuuina atu i se taimi vave e talafeagai lelei ona

mafai ona faatino ai, ma i so o se tulaga e tulai mai,

ia lē silia le fa (4) vaiaso, i le tuanai ai ona iloa e le

tagata o faaaogāina oloa ma auaunaga le tulaga o le

lē mafaia.

(3) E mafai e le tagata e tuuina atu auaunaga ona tausisia

manaoga, e ala (i le filifiliga a le tagata e tuuina atu auaunaga):

(a) le toe faaooina atu o auaunaga; po o

(b) se tupe toe faafoi i le tagata o faaaogāina oloa ma

auaunaga o so o se tupe na totogiina, ma le tau aogā

o so o se isi lava taui tau tupe ua aiaia, e le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga mo auaunaga.

80. Faalēaogāina o feagaiga mo auaunaga-(1) Afai ua lē

tausisia e le tagata e tuuina atu auaunaga se manaoga i lalo o le

fuaiupu 79, i totonu o se vaitaimi e talafeagai lelei (i le amanaia

ai o le uiga o le auaunaga ma le uiga o le tulaga o le lē mafaia),

66 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

e mafai e le tagata o faaaogāina oloa ma auaunaga, e ala i se

faasilasilaga i le tagata e tuuina atu auaunaga, ona faalēaogāina le

feagaiga mo le faaoo atu o auaunaga.

(2) O le faasilasilaga:

(a) e mafai ona tuufofoga po o le faia i se faiga tusitusia;

ma

(b) e mafai ona manaomia le tagata e tuuina atu auaunaga, i

se faiga tuufofoga pe tusitusia, ina ia toe faafoi i le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga o so o se tupe

na totogiina, ma le tau aogā o so o se isi lava taui

tau tupe ua aiaia, e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga mo auaunaga; ma

(c) e ao ona tuuina atu i se taimi vave e talafeagai lelei ona

mafai ona faatino ai, ma i so o se tulaga e tulai mai

e lē silia le fa (4) vaiaso, i le tuanai ai ona maea le

vaitaimi ua taua i le faafuaiupu (1).

(3) Afai ua toe faaoo atu auaunaga e se tagata e tuuina atu

auaunaga, i lalo o le faafuaiupu (1), e faaaogā o auaunaga fou, mo

faamoemoega o lenei Tulafono, ua avea e faapea na faaoo atu e le

tagata e tuuina atu auaunaga, ma e faaaogā le faamalumaluga a le

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, ma noataga i lalo o lenei

Tulafono, e tusa ai ma le faaoo atu o auaunaga i se tagata, o ia lea

ua na mauaina ia auaunaga, o ia o se tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga.

(4) O le faalēaogāina o se feagaiga mo le faaoo atu o auaunaga:

(a) e mafai ona faailoa i upu, po o e ala i le faatinoga ua

faaalia ai se faamoemoe e faalēaogā, po o ia itu uma

e lua, ma e lē talafeagai ona faaaogā o so o se

faatulagaga faapitoa o upu i le a lava le tulaga e i ai

le faailoaina o le faamoemoe e faalēaogāina ai; ma

(b) e lē mafai ona aloaia -

(i) a o lumanai ai le taimi lea na faaalia ai le

faalēaogāina i le tagata e tuuina atu auaunaga;

po o

(ii) pe afai e lē talafeagai ona mafai

ona faatino le fesootai ma le tagata e tuuina atu

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 67

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

auaunaga, a o lumanai ai le taimi lea na faaalia

ai e le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, i

auala e faapea e talafeagai lelei ma tulaga aliae

mai, o le faamoemoe o le tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga ina ia faalēaogā le feagaiga.

(5) O lenei fuaiupu e lē faatapulaaina ai so o se isi lava aia

tatau lea e mafai ona i ai i le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga,

i tulafono lautele (e aofia ai se aia tatau i tupe totogi o mea ua

faalēaogāina).

81. Aafiaga o le faalēaogāina-(1) Afai, e faalēaogāina e se

tagata e faaaogāina auaunaga i lalo o lenei Tulafono, se feagaiga

mo le faaoo atu o auaunaga:

(a) e agavaa le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga i le

toe faaola mai i le tagata na tuuina atu auaunaga le

aofaiga o tupe na totogi, ma le tau aogā o taui tau

tupe ua aiaia, e le tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga mo auaunaga; ma

(b) i le noatia ma le fai fuafua i le parakalafa (a), i le a lava

le tulaga ua faatinoina ai le feagaiga, i le taimi o le

faalēaogāina o so o se tasi o vaega auai i le

feagaiga, o le a faapea ona ia lē mauaina, o so o se

meatotino ua faaliliuina atu po o tupe na totogiina i

lalo o le feagaiga, talu ai ona o le faalēaogāina o le

feagaiga; ma

(c) i le a lava le tulaga ua lē faatinoina ai le feagaiga i le

taimi o le faalēaogāina o so o se tasi o vaega auai i

le feagaiga e noatia pe agavaa ina ia faatino le

feagaiga.

(2) O le faafuaiupu (1) e lē aafia ai:

(a) se aia tatau a se vaega auai i le feagaiga e toe faaola mai

ai tupe totogi o mea ua faaleagaina mo se

faamatalaga sese po o le teena o se noataga po o le

solia o le feagaiga; po o

(b) se aia tatau a le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga e

toe faaola mai ai tupe totogi o mea ua faaleagaina

68 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

mo le lē tausisia o se faamalumaluga mo le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga; po o

(c) se aia tatau a le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga i

lalo o lenei Tulafono e teena ai oloa.

82. Malosiaga faaopoopo o le Faamasinoga e faamatuu atu

ai se faamama avega-(1) Afai ua faalēaogāina e se tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, i lalo o lenei Tulafono, se maliega

mo le faaooina atu o auaunaga, e mafai e le Faamasinoga ona faia

o so o se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (2), i so o se taualumaga e,

po o i luga o se talosaga ua faia mo le faamoemoe o:

(a) le tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga; po o

(b) le tagata e tuuina atu auaunaga; po o

(c) se tagata o talosagaina e ala i po o i lalo o le tagata o

faaaogāina oloa ma auaunaga po o se tagata o

tuuina atu auaunaga; po o

(d) se isi tagata pe afai e taua mo le isi tagata ona iloa pe o

le faamama avega i lalo o lenei fuaiupu o le a

faapea ona faamatuu atu.

(2) Mo le faafuaiupu (1), o poloaiga nei:

(a) o se poloaiga e faapea o nisi po o o meatotino uma na

avea ma mataupu autu o le maliega, po o taui tau

tupe, ia toe faafoi pe toe totogi;

(b) o se poloaiga e faaee atu ai o lena meatotino i se tagata

ua faamaotiina;

(c) o se poloaiga e tuuina atu ai tupe totogi o mea ua

faaleagaina e tusa ai o se soliga o le feagaiga;

(d) o se poloaiga e faatonuina ai se vaega auai i taualumaga

ina ia faia pe lē faia foi o se mea ua faamaotiina e

faasino i se isi vaega auai i taualumaga;

(e) so o se isi lava poloaiga e manatu le Faamasinoga ua

talafeagai.

(3) O se poloaiga i lalo o lenei fuaiupu e mafai ona noatia i

tuutuuga ua faamaotiina i le poloaiga.

(4) O mataupu e ao ona iloiloina i le faia o se faaiuga pe faia o

se poloaiga i lalo o lenei fuaiupu e aofia ai:

692016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) o faamanuiaga ua mauaina po o ua faamoemoe o le a

maua mai le feagaiga e se vaega auai i le feagaiga;

ma

(b) o tupe totogi ua faatupulaia e se vaega auai, e fesootai

ma le feagaiga, e aofia ai i le fesootaiga ma le sauni

atu e faamamalu aloaia le feagaiga.

(5) E leai se poloaiga e mafai ona faia i lalo o lenei fuaiupu, e

feteenai ma le Mataupu 14 o le Faavae.

83. Feagaiga mo galuega ma meafaitino-(1) E faaaogā

faamalumaluga mo tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, mo

oloa, e tusa lava pe na tuuina atu oloa pe leai foi, e faatatau i se

auaunaga.

(2) E faaaogā faamalumaluga a tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga, mo auaunaga, e tusa lava pe na faaoo atu faatasi ma pe

leai foi, po o e fesootai po o e faasino i oloa.

(3) Afai o se auaunaga o le a faaoo atu i lalo o se feagaiga ua

na o se itu na aliae mai i le tuuina atu o oloa, e lē mafai e le tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga ona faalēaogāina le feagaiga i lalo

o lenei Tulafono, pe afai o lo o i ai pe sa i ai i le tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, le aia tatau e lē taliaina ai oloa, i lalo

o lenei Vaega.

Vaevaega 4 - Noataga o tagata e fefaatauaia oloa

84. Ia faalauiloa tau o oloa e tagata e fefaatauaia oloa-(1)

Ua faia e se tagata e fefaatauaia oloa, se soligatulafono pe afai:

(a) ua faalauiloa e le tagata e fefaatauaia oloa, oloa e faatau

atu; ma

(b) ua lē faalauiloaina tau o oloa, e tusa ai ma lenei fuaiupu,

ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(c) se sala tupe e lē silia le 20 iunite tau faasalaga, mo se

tagata taitoatasi; ma

(d) o se sala tupe e lē silia le 30 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

70 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O tau o oloa e ao ona faalauiloa e ala i le:

(a) faapipiiina po o le tusia o le tau i luga o oloa; po o

(b) le faalauiloa o tau o oloa i luga o fata po o fausaga o lo

o faalauiloaina ai oloa mo le faatauina atu.

(3) O tau o oloa ua faalauiloa:

(a) ia aofia ai o aofaiga uma o tupe e totogiina e se tagata

faatau, e tusa ai o le faatauina atu o oloa; ma

(b) ia avea ma tapulaa maualuga o le aofaiga e ao ona

totogi e so o se tagata faatau, e faailoa ai le agaga

naunau e faatau oloa ma tuuina atu ai le aofaiga e

pei ona faalauiloa.

85. Ia tuuina atu risiti e tagata e fefaatauaia oloa-(1) Ua faia

e se tagata e fefaatauaia oloa, se soligatulafono, o ia lea ua:

(a) faatauina atu oloa; ma

(b) ua lē tuuina atu se risiti i le tagata faatau pe a tapaina, o

lo o faatulaga atu ai -

(i) le aso na faia ai le faatau; ma

(ii) le aofaiga o oloa na faatauina atu; ma

(iii) le aofaiga o tupe na totogi; ma

(iv) le igoa o le tagata e faia fefaatauaiga.

(2) O se tagata e faia fefaatauaiga ua faamaonia se moliaga i se

soligatulafono i lalo o le faafuaiupu (1) e noatia i:

(a) se sala tupe e lē silia le 20 iunite tau faasalaga mo se

tagata e toatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 30 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

86. Ia i ai ni laupapa mo faasilasilaga a tagata e faia

fefaatauaiga-(1) E tatau i se tagata e faia fefaatauaiga ona

faalauiloa i luga o se laupapa mo faasilasilaga, i se tulaga matilatila

e iloa lelei, i totonu o lona nofoaga o pisinisi, se ata o meataitasi

nei o lo o faamamaluina, e faasino i le tagata e faia fefaatauaiga:

(a) se poloaiga i lalo o le fuaiupu 82;

(b) se poloaiga o le faatonutonuina ai tau o oloa lea e

faasino i le tagata e faia fefaatauaiga;

712016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(c) se faasilasilaga tau lapataiga na tuuina atu i le tagata e

faia fefaatauaiga;

(d) se feagaiga ua faamalosia ua sainia e le tagata e faia

fefaatauaiga;

(e) se faasilasilaga e faamuta ma taofia ai na tuuina atu i le

tagata e faia fefaatauaiga;

(f) se poloaiga e taofia ai i lalo o le fuaiupu 120, o noatia ai

le tagata e faia fefaatauaiga;

(g) se poloaiga o faasalaga tau tupe na tuuina atu e faasaga i

le tagata e faia fefaatauaiga.

(2) O se tagata e faia fefaatauaiga, o ia lea ua na solia le

faafuaiupu (1), ua ia faia o se soligatulafono.

(3) Ua faia e se tagata se soligatulafono o ia lea:

(a) ua na aveesea mai se laupapa o faasilasilaga, i lalo o

lenei fuaiupu, se pepa aloaia lea e manaomia e lenei

Tulafono ina ia faalauiloa i luga o le laupapa mo

faasilasilaga; po o

(b) ua faalavelaveina i se isi faiga e ese ai se pepa aloaia i

luga o le laupapa i lalo o lenei fuaiupu.

(4) O se tagata ua faamaonia sona moliaga faaletulafono i se

soligatulafono i lalo o le faafuaiupu (2) po o le (3), e noatia i:

(a) se sala tupe e lē silia le 20 iunite tau faasalaga, mo se

tagata e toatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 30 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

Vaevaega 5 - Tulaga faataatitia o

faamatalaga ma le saogalemu

87. Faiga faataatitia o faamatalaga o tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga-(1) I le noatia ma le fai fuafua i lenei fuaiupu,

e mafai e le Minisita, i le i ai faatasi ma le faamaoniga a le

Kapeneta, ona faia poloaiga (“faiga faataatitia o faamatalaga o

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga”) e faatonuina ai, mo oloa

ma auaunaga ua faamaotiina, tulaga faataatitia e faasino i:

(a) le tuuina atu o faamatalaga e uiga i le ituaiga, tulaga

o le lelei, aofaiga, faapogai, faatinoga, tausiga,

72 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

fausaga, mamanu, tuufaatasiga, mea o aofia ai,

faaaogāina, tau, laasaga mulimuli, teuina i pusa,

faalauiloaina po o le tuuina atu o oloa po o

auaunaga; ma

(b) pe faapefea ona tuuina mai o lena faamatalaga e faasino

i le tuuina atu po o le tuuina atu o oloa po o

auaunaga e ono mafai ona faia.

(2) O se faiga faataatia o faamatalaga o tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga e mafai ona faaaogā ai nisi po o vaega uma o se

faiga faataatia ua lomia faasalalau, ma e mafai ona faia faapea i

suiga ua faamaotiina.

(3) A o le i faia o se faiga faataatia o faamatalaga o tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, e ao i le Minisita ona feutagai i se

tulaga lautele e mafai ai ona faatino, peitai o le lē mafai ona faatino

o lea itu, o le a lē aafia ai le tulaga aloaia o le faiga faataatia.

(4) E amata faamamaluina se faiga faataatia o faamatalaga o

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, pe a lomia faasalalau i

totonu o le Savali.

(5) E lē faaaogāina se faiga faataatia o faamatalaga e faatatau i

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, i oloa ia e faaaogā i ai se

poloaiga i lalo o le fuaiupu 7A o le Tulafono o Taumafa ma

Vailaau Oona 1967 (tusa lava pe na faia le poloaiga, a o lumanai ai

po o i le tuanai ai o le amata faamamaluina o lenei Vaega).

(6) Afai:

(a) o se faiga faataatia o faamatalaga o tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga mo so o se oloa po o auaunaga

faapitoa o lo o faamalosia; ma

(b) se tagata o ia lea o lo o tuuina atu oloa, i se fefaatauaiga

i totonu o Samoa, o na oloa po o auaunaga; ma

(c) o oloa tuuina atu e feteenai ma manaoga o le faiga

faataatia,

ua faia e le tagata se soligatulafono ma e noatia i luga o se moliaga

ua faamaonia faaletulafono i:

(d) se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga, po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

732016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

lua (2) tausaga, po o ia faasalaga uma e lua, mo

tagata taitoatasi (1); ma

(e) se sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga, mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

(7) O se tetee i se soligatulafono e faasaga i le faafuaiupu (6) le

itu e faapea:

(a) na faia e le tagata ua molia o suesuega uma talafeagai e

fuafuaina ai pe fetuunai oloa na tuuina atu ma

manaoga o le faiga faataatia o faamatalaga o tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga, pe leai foi; ma

(b) i le amanaia ai o le tuutuuga o na suesuega, ua talitonu

le tagata ua molia, i se tulaga talafeagai, e faapea, e

le i feteenai oloa na tuuina atu ma manaoga o le

faiga faataatia.

88. Faiga faataatitia o le saogalemu o oloa gaosi mo oloa-(1)

I le noatia ma le fai fuafua i lenei fuaiupu, e mafai e le Minisita, i

le i ai faatasi ma le faamaoniga a le Kapeneta, ona faia poloaiga

(“faiga faataatitia o le saogalemu o oloa gaosi”) o faatonuina ai,

mo oloa ua faamaotiina, o faiga faataatitia e faasino i le puipuiga

po o le faaitiitia o lamatiaga e afaina ai tagata.

(2) O se faiga faataatia o le saogalemu o oloa gaosi e mafai ona

aiaia ai mo so o se tasi o itu nei:

(a) le faatinoga, tuufaatasiga, mea e aofia ai, gaosiga,

faagaoioiga, mamanu, fausaga, laasaga faaiu po o le

teuina o oloa i pusa;

(b) suesueina o oloa a o faagasolo po o i le maea ai ona

gaosia po o le faagaoioiga;

(c) faailoga, lapataiga, po o faatonuga e tuuina atu faatasi

ma oloa.

(3) E mafai ona faaaogā i se faiga faataatia o le saogalemu o

oloa gaosi, nisi po o faiga faataatitia uma ua lomia faasalalau, ma e

mafai ona faia faapea i suiga faapitoa.

(4) A o le i faia o se faiga faataatia o le saogalemu o oloa gaosi,

e ao i le Minisita ona feutagai i se tulaga lautele e mafai ai ona

faatino, peitai, o le lē mafaia ona fai faapena, e lē aafia ai le tulaga

aloaia o le faiga faataatia.

74 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(5) E lē faaaogāina se faiga faataatia o le saogalemu o oloa

gaosi i oloa ia o lo o faaaogā i ai se poloaiga i lalo fuaiupu 7A o le

Tulafono o Taumafa ma Vailaau Oona 1967 (tusa lava pe na faia le

poloaiga, a o lumanai ai po o i le tuanai ai o le amata

faamamaluina o lenei Vaega).

(6) E amata faamamaluina se faiga faataatia o le saogalemu o

oloa gaosi pe a lomia faasalalau i totonu o le Savali.

(7) Afai:

(a) o se faiga faataatia o le saogalemu o oloa gaosi mo so o

se oloa faapitoa ua faamalosia; ma

(b) ua tuuina atu e se tagata, i se fefaatauaiga, i totonu o

Samoa, o na oloa; ma

(c) o oloa tuuina atu e feteenai ma manaoga o le faiga

faataatia,

ua faia e le tagata se soligatulafono ma e noatia i luga o se moliaga

ua faamaonia faaletulafono i:

(d) se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga, po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

lua (2) tausaga, po o faasalaga uma e lua, mo tagata

taitoatasi; ma

(e) se sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga, mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

(8) O se tetee i se soligatulafono e faasaga i le faafuaiupu (7) le

itu e faapea:

(a) na faia e le tagata ua molia o suesuega uma talafeagai e

fuafuaina ai pe feteenai oloa na tuuina atu ma

manaoga o le faiga faataatia o faamatalaga o tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga, pe leai foi; ma

(b) i le amanaia ai o le taunuuga o na suesuega, ua talitonu

le tagata ua molia, i se tulaga talafeagai, e faapea, e

le i feteenai oloa na tuuina atu ma manaoga o le

faiga faataatia.

89. Faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi-(1) Afai e foliga

mai i le Minisita e faapea:

(a) o oloa po o auaunaga o se ituaiga faapitoa o le a po o e

mafai ona tulai mai ai ni manuaga i tagata; po o

752016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) le faaaogāina i se tulaga e ono tulai mai e talafeagai

lelei (e aofia ai le faaaogā le tatau) o oloa po o

auaunaga o se ituaiga faapitoa o le a, po o e mafai

ona tulai mai ai ni manuaga i tagata,

e mafai e le Minisita, e ala i se faasilasilaga i le Savali, ona faaalia

manino oloa po o auaunaga e faapea e lē saogalemu (o se

“faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi”).

(2) Ae vagana ai ua vave ona faalēaogāina, e tumau pea ona

faamalosia se faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi, mo le 18

masina, peitai e mafai e le Minisita ona toe faia le faasilasilaga i

lalo o lenei fuaiupu.

(3) E lē mafai ona faia o se faasilasilaga mo le saogalemu o

oloa gaosi mo oloa faapitoa (ma, pe afai e faia, e leai se tulaga

aloaia) pe afai o lo o faamamaluina se faiga faataatia o le

saogalemu o oloa gaosi, mo oloa.

(4) Afai o lo o faamamaluina se faasilasilaga o le saogalemu o

oloa gaosi mo oloa po o auaunaga faapitoa, o se tagata o ia tuuina

atu, i se fefaatauaiga, i totonu o Samoa, o na oloa po o auaunaga,

ua ia faia o se soligatulafono ma e noatia i luga o se moliaga ua

faamaonia faaletulafono i:

(a) se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga, po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

lua (2) tausaga, po o ia faasalaga uma e lua mo

tagata taitoatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

90. Faamalosia o le toe faafoi atu o oloa-(1) Afai ua

faamalieina le Minisita e faapea:

(a) ua faaoo atu e se tagata e fefaatauaia oloa ni oloa ia -

(i) e le o usitaia se faiga faataatia talafeagai

o le saogalemu o oloa gaosi; po o

(ii) o lo o autu i ai se faasilasilaga o le tulaga

saogalemu o oloa gaosi; po o

(iii) o oloa o se ituaiga lea o le a, po o e

mafai ona afaina ai se tagata; ma

76 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) e le i toe faafoiina e le tagata oloa po o, ua faia se

gaoioiga talafeagai e toe faafoi atu ai oloa,

e mafai e le Minisita, e ala i se faasilasilaga i le tagata (o se,

“faasilasilaga e toe faafoi atu ai oloa”), ona manaomia le faia e le

tagata o so o se tasi po o itu uma nei e pei ona faamaoti atu i le

faasilasilaga i totonu o se vaitaimi ua faamaotiina:

(c) toe faafoi atu oloa, ma toe faaleleia po o le toe sui o

oloa, po o le toe faafoi atu i so o se tagata lea na

faaoo atu i ai o le tau na totogi mo oloa, po o se

aofaiga e itiiti ifo e pei ona mafai ona talafeagai ai i

le amanaia ai o le tulaga na faaaogāina ai e lea

tagata oloa;

(d) ia faailoa atu i tagata lautele faamatalaga e uiga i -

(i) foliga vaaia o oloa ia ua mafua ai ona

faapea e lē saogalemu; po o

(ii) tulaga na aliae mai e lē saogalemu ai ia

oloa mo le faaaogāina; po o

(iii) nisi lava mataupu e faasino i oloa po o

le faaaogāina o oloa e pei ona mafai ona

faamaotiina.

(2) Ua faia e se tagata se soligatulafono o ia lea ua ia lē usitaia

se faasilasilaga o le toe faafoi atu o oloa na faaooina i le tagata, ma

e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(a) se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

lua (2) tausaga, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(b) o se sala tupe e lē silia le 1000 iunite tau faasalaga mo

se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

91. Faiga faataatitia o le saogalemu o auaunaga-(1) I le

noatia ma le fai fuafua i lenei fuaiupu, e mafai e le Minisita, i le i ai

faatasi ma le faamaoniga a le Kapeneta, ona faia poloaiga (“faiga

faataatitia o le saogalemu o auaunaga”) e faatonuina ai mo

auaunaga maoti, faiga faataatitia e faasino i le puipuiga po o le

faaitiitia ai o le tulaga lamatia o le afaina ai o tagata.

772016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O se faiga faataatia o le saogalemu o auaunaga:

(a) e mafai ona faaaogāina nisi po o se faiga faataatia atoa

ua lomia faasalalau faatasi ai ma suiga ua

faamaotiina; ma

(b) e amata faamamaluina pe a lomia faasalalau i totonu o

le Savali.

(3) A o lumanai ai le faia o se faiga faataatia o le saogalemu o

auaunaga, e ao i le Minisita ona feutagai i se tulaga faalauaitele e

mafai ai ona faatino, peitai o le lē mafai ai ona faatinoina lea

tulaga, o le a lē aafia ai le aloaia o le faiga faataatia.

(4) Afai:

(a) ua faamalosia se faiga faataatia o le saogalemu o

auaunaga mo auaunaga faapitoa; ma

(b) ua faaooina atu e se tagata a o faia fefaatauaiga i totonu

o Samoa ia auaunaga; ma

(c) e feteenai auaunaga tuuina atu ma le faiga faataatia o le

saogalemu o auaunaga,

ua faia e le tagata se soligatulafono ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono:

(d) o se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga, po o

le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

lua (2) tausaga, po o faasalaga uma e lua, mo tagata

taitoatasi; ma

(e) o se sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga mo

se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

(5) O se tetee i se soligatulafono e faasaga i le faafuaiupu (4) le

faapea:

(a) na faia e le tagata ua molia suesuega talafeagai uma e

fuafua ai po o feteenai auaunaga tuuina atu ma

manaoga o faiga faataatitia o le saogalemu o

auaunaga; ma

(b) le amanaia ai o taunuuga o ia suesuega, ua talitonu le

tagata ua molia i luga o mafuaaga talafeagai e

faapea e le i feteenai auaunaga tuuina atu ma

manaoga o faiga faataatia o le saogalemu o

auaunaga.

78 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(6) I totonu o lenei fuaiupu, “auaunaga” o lona uiga o le

faatinoga o galuega e ala i:

(a) le faatumauina, faaleleia, faamamaina, tagofiaina,

gaosia, faapipiiina, faapotopotoina po o le suia o

oloa; po o

(b) fausia, faatumauina, faaleleia, faamamaina, tagofia po o

le faafouina o se fale po o isi meatotino tumau e

fausia i luga o le fanua; po o

(c) le atiaeina o fanua; po o

(d) le felauaiga o oloa.

VAEGA 5

FAATONUTONUINA O TAU

Vaevaega 1 - Suesuega o tau o oloa

92. E mafai ona manaomia e le Minisita lipoti o le suesuega

o le tau o oloa-(1) E mafai ona tapaina e le Minisita le Komisi mo

se suesuega ma lipoti atu tau o oloa maoti o lo o faatauina i totonu

o Samoa.

(2) E mafai ona faia lea tulaga ua faasinomia e ala i se manatu

faaalia o le Komisi po o, i luga o le sogasogalelei o le Minisita.

(3) E mafai e le Minisita:

(a) ona suia tuutuuga o galuega; po o

(b) le tuuina atu o faatonuga i le Komisi e uiga i le

faasologa e ao ona tagofia ai galuega.

(4) I le faataunuuina ai o se suesuega, e ao i le Komisi ona

feutagai i se tulaga faalauaitele e mafai ai ona faatino.

93. Ia lipoti atu le Komisi i le Minisita-(1) E ao i se lipoti i

lalo o lenei Vaevaega ona:

(a) faailoagofie ai oloa, ma maketi talafeagai; ma

(b) auiliili ai le tulaga maualuga o tauvaga i ia maketi; ma

(c) fuafua le tulaga e ono tulai mai i le lumanai o faiga

faatauvaga; ma

792016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(d) fuafuaina le aafiaga i tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga po o tagata faatau e uiga i tau ma aga tau

le faia ai o tau o oloa i ia maketi; ma

(e) faia fautuaga e faasino i faiga e faatonutonu, pe afai e i

ai, ia o le a po o e ono mafai ona faalelei ai faiga

faatauvaga i maketi talafeagai; ma

(f) faia fautuaga pe tatau ona faatino nisi suesuega o tau o

oloa i le lumanai ma, afai e faia faapea, o le taimi e

faia ai; ma

(g) faia fautuaga pe tatau ona faia se poloaiga e faatonutonu

ai tau o oloa pe leai foi ma, afai e faia faapea, o

tuutuuga o le poloaiga.

(2) E ao i le Komisi ona faaavanoa lipoti taitasi uma ua faia i

lalo o lenei Vaega mo suesuega a so o se tagata:

(a) i ofisa o le Komisi a o faagasolo itula faigaluega

masani;

(b) e ala i le initaneti po o fesootaiga faapena faaeletoroni;

ma

(c) i so o se isi lava faiga e manatu le Komisi ua talafeagai

ai.

Vaevaega 2 - Faatonutonuina o tau o oloa

94. Poloaiga o le faatonutonuina o tau o oloa-(1) I le noatia

ma le fai fuafua i lenei fuaiupu, e mafai e Le Ao o le Malo, i le faia

i luga o le fautuaga a le Kapeneta, ona faia tulafono faatonutonu

(“poloaiga o le faatonutonuina o tau o oloa”) e faamaoti ai:

(a) le tau aupito maualuga lea e mafai ai e se tagata e tuuina

atu oloa ona faaee atu mo le tuuina atu o oloa ua

faamaotiina; po o

(b) le faiga e mafai ai ona faatatauina se tagata e tuuina atu

oloa, le tau aupito maualuga e faaee atu mo le

tuuina atu o oloa ua faamaotiina.

(2) E lē faia e Le Ao o le Malo se poloaiga e faatonutonu ai tau

o oloa e tusa ai ma oloa ua faamaotiina vagana ai o se lipoti a le

Komisi i lalo o le Vaevaega 1:

80 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) ua taua ai e faapea -

(i) e le o lelei faatino faiga faatauvaga i le

maketi mo oloa; ma

(ii) e le o i ai se talitonuga talafeagai e

faapea o le a i ai se faiga faatauvaga lelei

atoatoa i lea maketi i totonu o le isi lua (2)

tausaga o sosoo nei; ma

(b) fautuaina ai ia faia o le poloaiga.

(3) O se poloaiga e faatonutonuina ai tau o oloa:

(a) e mafai ona faaaogāina i le tuuina atu o oloa i se

nofoaga faapitoa, po o i so o se nofoaga; ma

(b) e amata faamamaluina i le taimi e lomia faasalalau ai i

totonu o le Savali.

(4) Ae vagana ai ua soloaia i se taimi vave, e muta le aogā o se

poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa i le tuanai ai o le lua (2)

tausaga talu mai le aso e amata faamamaluina ai.

(5) E le o taofia i le faafuaiupu (4) Le Ao o le Malo mai le toe

faia o se poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa, peitai e lē tatau ona

toe faia le poloaiga ina ia aloaia ai mo le sili atu i le fa (4) tausaga

vagana ai ua fautuaina i se lipoti a le Komisi i lalo o le Vaevaega 1

e faapea, ia faapena ona toe faia le poloaiga.

(6) O se tagata o ia lea:

(a) ua ia tuuina atu po o ua ofo e tuuina atu, i fefaatauaiga, i

se isi tagata i le avea ai o ia ma tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga, ni oloa ia e noatia i se poloaiga e

faatonutonu ai le tau o oloa; ma

(b) faaee atu se tau mo oloa ia ua sili atu le tau i le tau ua

faamaotiina i, po o ua faatatauina ina ia tusa ai ma

le poloaiga o le faatonutonuina o tau o oloa,

ua ia faia se soligatulafono ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono i:

(c) se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga mo tagata

taitoatasi; ma

(d) se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

812016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

95. Ia faailoa atu poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa-(1)

Ua faia e se tagata se soligatulafono pe afai:

(a) ua tuuina atu e le tagata i le taimi o fefaatauaiga po o ua

ofo e tuuina atu oloa mai fale ma nofoaga ia e

avanoa i ai tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga

mo le faamoemoe e mauaina mai oloa; ma

(b) o le tuuina atu o oloa, e noatia i se poloaiga e

faatonutonu ai tau o oloa; ma

(c) e le o faailoaina faalauaitele se ata o le poloaiga i luga o

le laupapa o faasilasilaga e pei ona manaomia ai i

lalo o le fuaiupu 86.

(2) Ua faia e se tagata se soligatulafono pe afai:

(a) ua tuuina atu e le tagata i le taimi o fefaatauaiga pe

ofoina le tuuina atu o oloa i luga o le initaneti; ma

(b) o oloa o lo o tuuina atu o lo o noatia i se poloaiga e

faatonutonu ai tau; ma

(c) o le nofoaga o fesootaiga tau initaneti o faaaogāina e le

tagata e ofoina atu ai oloa, e le o taulai le silasila i le

poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa o lo o

faaaogāina, ma e le o taua foi ana tuutuuga po o le

tuuina atu o se sootaga tau galuega i se ata o le

poloaiga.

(3) O se tagata ua faamaonia faaletulafono i se soligatulafono i

lalo o le faafuaiupu (1) po o le (2), e noatia i:

(a) se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga, mo

tagata taitoatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

96. Ia tausia e tagata e fefaatauaia oloa faamaumauga-(1)

Ua faia e se tagata se soligatulafono pe afai:

(a) ua faatauina pe ofoina oloa mo le faatau atu e le tagata i

fefaatauaiga; ma

(b) o lo o noatia oloa i se poloaiga e faatonutonu ai tau; ma

(c) e le o faia e le tagata se faamaumauga e faailoagofie ai

oloa ma tau ua faaee atu.

82 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) Ua faia e se tagata se soligatulafono pe afai na te le o teuina

se faamaumauga ua faia i lalo o le faafuaiupu (1) mo se taimi, a

itiiti mai e fitu (7) tausaga i le maea ai ona faia feuiaiga faapisinisi

ia e faasino i ai.

(3) O se tagata ua faamaonia faaletulafono i se soligatulafono i

lalo o le faafuaiupu (1) po o le (2), ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono i:

(a) se sala tupe e lē silia le 10 iunite tau faasalaga mo tagata

taitoatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 20 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

VAEGA 6

FAASEA, SUESUEGA MA MALOSIAGA

E FESOOTAI I AI

Vaevaega 1 - Faasea ma suesuega

97. Faasea-(1) E mafai e se tagata ona faia se faasea i le

Komisi e faapea na solia, e se tagata o lo o solia po o, o le a solia e

se tagata se aiaiga o lenei Tulafono.

(2) E ao i se faasea ona:

(a) faia i se pepa faatumu faamaonia; ma

(b) aofia ai faamatalaga uma e manaomia i le pepa faatumu

ma ia faia e tusa ma taiala talafeagai.

(3) E ao i le Komisi, pe afai e fesiligia, ona fesoasoani i se

tagata e faia se faasea.

98. Malosiaga e faatino ai suesuega-(1) E mafai e le Komisi, i

lona sogasoga lelei ona faatino se suesuega i so o se faatinoga lea

ua mafua ai, po o e mafai ona afua mai ai se tulaga e le o solia ai

lenei Tulafono.

(2) Afai e faasee atu e le Minisita faatinoga ua faamaotiina po o

faatinoga ua tuuaia ai i le Komisi i lalo o lenei fuaiupu, e ao i le

Komisi ona:

(a) tauaveina se suesuega e fuafua ai pe na tulai mai

le faatinoga ua faamaotiina po o le faatinoga ua

832016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

tuuaia ai ma, afai na faia, pe na mafua ai po o e ono

mafua ai se soliga o lenei Tulafono; ma

(b) tuuina atu se lipoti o le suesuega i le Minisita.

(3) Afai ua faia se faasea i lalo o le fuaiupu 97, e ao i le Komisi

ona tauaveina se suesuega o le faatinoga e fuafua ai po o ua mafua

ai po o, e mafai ona afua mai ai se soliga o lenei Tulafono.

(4) E lē tau faatinoina e le Komisi se suesuega o se faasea ua

faia i lalo o le fuaiupu 97 pe afai e manatu o ia ua lē talafeagai ai

ona faia faapea ma e mafai, i se tulaga faapitoa ona ia teena le

suesueina o se faasea pe afai ua faamalieina o ia e faapea:

(a) e lē matuia, e lē taua po o, e faamaimau taimi le faasea;

po o

(b) e lē talitonuina po o e leai se taua o le faasea.

99. Taimi faatapulaaina mo le suesueina o sea po o aseta ua

mauaina - E lē tatau i se Komisi ona amatalia se suesuega o sea po

o aseta ua mauaina e sili atu i le ono (6) masina i le tuanai ai o le

aso na faatoa iloa ai e le Komisi po o sa tatau ona iloa ai e le

Komisi e faapea na mauaina lava ia sea po o aseta.

100. Tofiaina o tagata suesue-(1) O le Komisi:

(a) e mafai i se faiga tusitusia ona ia tofia se tagata e avea

ma tagata suesue; ma

(b) e ao ona ia tuuina atu se pepa e iloagofie ai i le tagata

suesue, i se pepa faatumu faamaonia.

(2) E ao i se tagata suesue ona ia tauaveina i taimi uma lana

pepa e iloagofie ai pe a faatinoina se malosiaga, po o le faatinoina

ai o se galuega tauave i lalo o lenei Tulafono.

(3) Afai e lē toe faafoiina atu e se tagata suesue i le Komisi

lana pepa e iloagofie ai i se taimi vave lava i le muta ai ona avea o

ia ma tagata suesue, ua faia e ia se soligatulafono ma e noatia i

luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala tupe e lē silia

le 5 iunite tau faasalaga.

(4) O se tetee i se soligatulafono e faia faasaga i le faafuaiupu

(3) pe afai ua leiloa pe faaleagaina le pepa e iloagofie ai.

84 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(5) O se tagata o ia lea e faalavelaveina po o le teena o se

tagata suesue o lo o faatino se malosiaga, po o faatinoina se

galuega tauave i lalo o lenei Tulafono, ua ia faia se soligatulafono

ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(a) se sala tupe e lē sili atu i le 50 iunite tau faasalaga po o,

le nofosala i le falepuipui mo se taimi e lē silia le

ono (6) masina, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(b) o se sala tupe e lē silia le 250 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

101. Suesuega - malosiaga e manaomia ai le tuuina atu o

pepa aloaia ma ni mea-(1) E mafai e se tagata suesue, e ala i se

faasilasilaga tusitusia, ona manaomia le tuuina atu e se tagata o so

o se pepa aloaia po o ni mea e talafeagai i se suesuega, i se taimi

ma se nofoaga ua faamaoti atu i le faasilasilaga.

(2) E ao ona faailoa i le faasilasilaga le mataupu autu ma le

faamoemoe o le suesuega, ma faailoa ai mo le silafia o faasalaga

ua faia i lalo o lenei Tulafono mo:

(a) le lē mafai ai ona usitaia manaoga; ma

(b) tuuina atu pepa aloaia sese pe tau faasese; ma

(c) faaleagaina po o le faaseseina o pepa aloaia.

(3) Afai e tuuina atu e se tagata se pepa aloaia po o ni mea e pei

ona manaomia i lalo o le faafuaiupu (1), e mafai e se tagata suesue

ona faia se tasi o mea nei:

(a) ia faia ata o ia pepa aloaia po o le aveina atu o otootoga

po o mea faataitai mai ia mea;

(b) ia manaomia le tagata e tuuina atu se faamatalaga o, po

o nisi faamatalaga faapitoa e uiga i pepa aloaia po o

ia mea.

(4) Ua faia e se tagata se soligatulafono, o ia lea ua ia lē mafai

po o ua ia teena le usitaia o se manaoga i lalo o le faafuaiupu (1) po

o le (3)(b), ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia

faaletulafono i:

(a) se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga, po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

852016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

ono (6) masina, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(b) se sala tupe e lē silia le 250 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

(5) O se tetee i se soligatulafono e faia i lalo o le faafuaiupu (4)

le faapea na i ai le mafuaaga talafeagai a le tagata ua molia mo le

le mafai ai po o le teena ai o le usitaia.

(6) Afai ua faia se manaoga i lalo o le faafuaiupu (3)(b) i se

faiga tusitusia, e mafai ona manaomia ai le faamatalaga ma itu taua

e ao ona tuuina atu i totonu o le tusitusiga.

(7) Ua faia se soligatulafono e se tagata o ia lea ua manaomia i

lalo o le faafuaiupu (3) e tuuina atu se faamatalaga o, po o nisi itu

taua e uiga i se pepa aloaia po o ni mea pe afai o le tagata:

(a) ua ia tuuina atu se faamatalaga lea e, po o faamatalaga

auiliili ia e lē sao po o, e le atoatoa lelei; ma

(b) ia iloa lelei e le sao pe e le atoatoa lelei le faamatalaga po o

nisi faamatalaga auiliili, po o ua ia faatalale pe sao

po o le atoatoa lelei,

ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(c) se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga, po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

ono (6) masina, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(d) se sala tupe e lē silia le 250 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

102. Suesuega - malosiaga e fesiligia ai tagata-(1) E mafai e

se tagata suesue, e ala i se faasilasilaga tusitusia ona manaomia se

tagata e:

(a) auai atu i luma o se suesuega, i se taimi ma se nofoaga

ua faamaoti mai i le faasilasilaga, e tali atu i fesili e

talafeagai ma le suesuega; po o

(b) le tuuina atu o tali tusitusia i fesili ua faatulaga atu i le

faasilasilaga ia e talafeagai ma le suesuega.

86 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) E ao ona faailoa atu i le faasilasilaga le mataupu autu ma le

faamoemoega o le suesuega, ma faailoa mo le silafia o faasalaga i

lalo o lenei Tulafono mo le lē mafai ai ona usitaia le manaoga.

(3) Ua faia e se tagata se soligatulafono o ia lea ua ia lē usitaia

le faafuaiupu (1), ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia

faaletulafono i se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga po o

le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le ono (6)

masina, po o faasalaga uma e lua.

(4) O se tetee i se soligatulafono e faia faasaga i le faafuaiupu

(3) le faapea na i ai se mafuaaga talafeagai a le tagata ua molia, mo

le lē mafai ai po o le teena o le usitaia.

(5) Ua faia se soligatulafono e se tagata o ia lea ua auai atu e

pei ona manaomia e ala i se faasilasilaga i lalo o le faafuaiupu (1),

ma tali atu i se fesili ua tuuina atu ia te ia e se tagata suesue, po o le

tuuina atu o se tali tusitusia i se fesili ua faatulaga atu i se

faasilasilaga i lalo o le faafuaiupu (1), pe afai:

(a) o le tali ua ia tuuina atu e lē sao po o, e lē atoatoa lelei;

ma

(b) na iloa lelei e le tagata e lē sao po o e lē atoatoa le tali,

po o, ua ia faatalale e tusa lava pe sao pe atoatoa foi,

ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala

tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga, po o le nofosala i le

falepuipui mo se viataimi e lē silia le 12 masina, po o faasalaga

uma e lua.

103. Suesuega - malosiaga e faatino ai tautoga-(1) E mafai e

se tagata suesue ona:

(a) manaomia le faamaonia e se tagata i luga o se tautoga,

po o se faamaoniga le sao ma le atoatoa lelei o tali

na tuuina atu e le tagata i se fesili na fesiligia ai e se

tagata suesue i lalo o le fuaiupu 102; ma

(b) faatino le tautoga po o le faamaoniga mo le faamoemoe

o le parakalafa (a).

872016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O le tagata ua ia solia le faafuaiupu (1), ua faia se

soligatulafono ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia

faaletulafono i se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga, po o

le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le ono (6)

masina, po o faasalaga uma e lua.

(3) O se tetee i se soligatulafono ua faia faasaga i le faafuaiupu

(2) le faapea na i ai se mafuaaga talafeagai a le tagata ua molia mo

le lē mafai po o le teena ai o le usitaia.

104. Poloaiga o tulaga agatapuia-(1) E mafai e le Komisi, i

lona sogasoga lelei, po o luga o se talosaga a se tagata, ona faia se

poloaiga o tulaga agatapuia e faasino i so o se faamatalaga maoti (e

aofia ai faamatalaga i totonu o se pepa aloaia), ua tuuina atu i, po o

ua maua mai e le Komisi po o se tagata suesue e fesootai ma:

(a) se talosaga mo se faamaoniga po o se faatagaga; po o

(b) se suesuega; po o

(c) le faatinoga o se galuega tauave a le Komisi.

(2) O se poloaiga o le tulaga agatapuia o se poloaiga lea e

faasaina ai ona faailoa atu se faamatalaga ua faamaoti mai i le

poloaiga vagana ai ua faamaoti mai i totonu o le poloaiga.

(3) E mafai ona faamanino i se poloaiga o tulaga agatapuia e

faamamaluina mo sea vaitami e pei ona faamaoti mai i le poloaiga.

(4) E mafai e le Komisi, i lona sogasoga lelei po o, i luga o se

talosaga a se tagata ua noatia i se poloaiga o tulaga agatapuia, ona

suia pe faalēaogāina le poloaiga.

(5) Afai ua aloaia se poloaiga i lalo o lenei fuaiupu, ua faia e se

tagata o ia lea ua ia faailoa atu faamatalaga e feteenai ma le

poloaiga, se soligatulafono, ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono i se sala tupe e lē silia le 50 iunite tau

faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

ono (6) masina, po o faasalaga uma e lua.

(6) O se tetee i se soligatulafono e faia faasaga i le faafuaiupu

(5) le faapea e le i iloaina e le tagata ua molia, ma e le i mafai i

luga o mafuaaga talafeagai ona iloaina e faapea o le faailoaina atu

e feteenai ai ma le poloaiga.

88 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

105. Faamatalaga sese po o e tau faasese-(1) Afai:

(a) ua faia e se tagata se faamatalaga (tusa lava pe

tuufofoga, totonu o se pepa aloaia, po o i so o se isi

lava auala), i se tagata suesue e uiga i le faatinoga e

le tagata suesue o ona malosiaga i lalo o lenei

Tulafono; ma

(b) e sese po o e tau faasese le faamatalaga i se mau autu,

ua faia e le tagata se soligatulafono ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono i:

(c) se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

12 masina, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(d) se sala tupe e lē silia le 500 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono.

(2) O se tetee i se soligatulafono ua faia faasaga i le faafuaiupu

(1) le faapea e le i iloaina e le tagata ua molia, ma e lē mafai i luga

o mafuaaga talafeagai ona faapea na ia iloaina e faapea e sese pe

tau faasese le faamatalaga.

(3) Afai:

(a) ua faia e se tagata se faamatalaga (tusa lava pe

tuufofoga, totonu o se pepa aloaia po o i so o se isi

lava auala) i se tagata suesue e uiga i lona faatinoga

o ona malosiaga i lalo o lenei Tulafono; ma

(b) e sese po o e tau faasese le faamatalaga i se mau autu;

ma

(c) o lo o iloa lelei po o ua talitonu le tagata e faapea e sese

pe tau faasese le faamatalaga i se mau autu,

e noatia le tagata i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(d) se sala tupe e lē silia le 200 iunite tau faasalaga po o le

nofosala i le falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le

lua (2) tausaga, po o faasalaga uma e lua mo tagata

taitoatasi; ma

(e) se sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga mo se

faalapotopotoga ua tuufatasia faaletulafono.

892016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(4) Mo le faafuaiupu (1) ma le (3), e aunoa ma le faatapulaaina

pe sese po o e tau faasese se faamatalaga, e ono mafai ona faapea e

sese pe tau faasese ona e le o aofia ai ni mataupu talafeagai.

106. O le faamaoniga patino o le tausalaina-(1) E lē

faatagaina se tagata mai le tuuina atu o se pepa aloaia po o se mea

e pei ona manaomia ai i le fuaiupu 101, po o mai le tali atu ai i se

fesili e pei ona manaomia ai i le fuaiupu 102, i luga o le mafuaaga

e faapea o mea o aofia ai i le pepa aloaia, po o le mea po o tali, e

mafai ona tulai mai ai e faamaonia le tausalaina o le tagata, po o e

noatia ai le tagata i se faasalaga tau tupe.

(2) Afai:

(a) ua manaomia le tuuina atu e se tagata o se pepa aloaia

po o se mea, po o le tali atu i se fesili i lalo o le

fuaiupu 101 po o le 102; ma

(b) afai ua faapena ona manaomia ae ua tetee le tagata i

luga o le mafuaaga e faapea, e mafai e le pepa

aloaia, po o le mea, po o le tali ona mafua ai ona

faamaonia le tausalaina o le tagata, po o e faatulai

mai ai le noatia o le tagata i se faasalaga tau tupe,

e lē taliaina mea o aofia ai i le pepa aloaia, le mea po o le tali, ona

avea ma faamatalaga molimau i se faamasinoga o le tagata, mo se

soligatulafono ua faia faasaga i se tulafono o faiga faatauvaga po o

tulafono o tagata e faaaogāina oloa, po o i totonu o taualumaga ua

faia faasaga i le tagata mo se faasalaga tau tupe.

(3) E lē faaaogāina le faafuaiupu (2) i se moliaga o le tagata mo

tali sese pe tau faasese (e aofia ai i le tulaga o se soligatulafono ua

faia faasaga i le fuaiupu 101, 102 po o le 105).

107. Lapataiga-(1) E faaaogā lenei fuaiupu pe afai ua

masalomia e se tagata suesue, po o e i ai mafuaaga talafeagai e ono

masalomia ai e faapea, o lo o auai se tagata (o se “tagata

talafeagai”) pe na auai i faatinoga lea o se soligatulafono faasaga i

lenei Tulafono, po o e faapea o le a mafua ai ona noatia le tagata

talafeagai i se faasalaga tau tupe i lalo o lenei Tulafono.

90 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) E lē tatau i le tagata suesue ona faatino se malosiaga e

fesiligia ai le tagata talafeagai e uiga i le faatinoga vagana ai ua

lapataia e le tagata suesue, po o se isi tagata suesue le tagata

talafeagai e faapea, e lē tau tali atu le tagata talafeagai i se fesili, po

o le faia o so o se isi mea e tali atu ai i le fesili e uiga i le faatinoga,

peitai ane so o se mea e tautala i ai le tagata talafeagai po o, na te

faia, e mafai ona faaaogāina e avea ma faamatalaga molimau.

(3) I totonu:

(a) o se moliaga o le tagata talafeagai mo se soligatulafono

ua faia faasaga i lenei Tulafono; po o

(b) se taualumaga faasaga i le tagata talafeagai mo se

faasalaga tau tupe i lalo o lenei Tulafono,

e lē faatagaina faamatalaga molimau o mea na tautala ai pe na faia

e le tagata ina ua fesiligia i tulaga aliae mai o lo o faatulaga atu i le

faafuaiupu (1), vagana ai ua faamautuina e faapea, na tuuina atu le

lapataiga o lo o manaomia i le faafuaiupu (2) a o lumanai ai tuuina

atu o le fesili.

(4) O lenei fuaiupu e le o faatapulaaina ai mafuaaga ia e mafai

ai ona faatagaina faamatalaga molimau.

Vaevaega 2 - Sueina ma tusi faapoloaiga

108. Sueina-(1) Mo le faamoemoe o le faataunuuina o se

suesuega, e mafai e se tagata suesue ona ulu atu i se nofoaga ma

sueina mo pepa aloaia ma mea e talafeagai i le suesuega.

(2) E faatoa mafai e se tagata suesue ona faia faapea:

(a) i le i ai faatasi ma le maliega a le tagata o lo o nofoia le

nofoaga; po o

(b) pe afai ua faatagaina e ala i se tusi faapoloaiga e tuuina

atu e se Faamasino; po o

(c) pe afai e talitonu le tagata suesue po o nisi lava tagata

suesue i luga o mafuaaga talafeagai e faapea, e

alagatatau le ulufale atu i le nofoaga i se taimi

faanatinati ina ia puipuia ai le maimau po o le

faaleagaina o se pepa aloaia po o se isi mea lea e

mafai ona faaaogā e avea ma faamatalaga molimau

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 91

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

o se tulaga o le lē usitaia o se tulafono o faiga

faatauvaga po o tulafono o tagata e faaaogāina oloa.

(3) Afai o i ai i se tagata suesue le malosiaga e ulufale ai ma

sailia se nofoaga i lalo o lenei Tulafono, o le tagata suesue po o se

isi tagata suesue:

(a) e mafai ona ia faaaogāina le malosi talafeagai e ulufale

ai i le nofoaga ma sueina; ma

(b) e agavaa e avanoa atoatoa ma saoloto i le nofoaga e

faatino le sueina; ma

(c) e mafai ona faia po o le a lava le tulaga e talafeagai ai i

mafuaaga tatau e sueina ai; ma

(d) e mafai ona ia sueina so o se pepa aloaia po o se mea ua

maua a o faagasolo le sueina.

109. O le faalavelaveina o le sailiga - Ua faia e se tagata se

soligatulafono, o ia lea ua ia faalavelaveina po o ua ia aiaina le

sailiga, ua faataunuu e se isi tagata o lo o faatinoina se malosiaga o

sailiga i lalo o se tusi faapoloaiga, ma e noatia i luga o moliaga ua

faamaonia faaletulafono:

(a) mo tagata taitoatasi, o se sala tupe e lē silia le 100 iunite

tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se

vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o faasalaga uma

e lua; ma

(b) mo se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o se

sala tupe e lē silia le 500 iunite tau faasalaga.

110. Faaaogāina o komepiuta, ma isi tulaga faapena, i

sailiga-(1) Afai:

(a) o i ai i se tagata suesue malosiaga e sailia ai, po o e

suesueina ai mea i se nofoaga; ma

(b) faapea po o ua talitonu se isi lava tagata suesue i luga o

mafuaaga talafeagai e faapea, e matua talafeagai le

aveina o se meafaigaluega po o masini e aofia ai se

komepiuta i le nofoaga ua faaaogā ai mo le sailiga

ma le suesuega,

92 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

e faapea, e mafai e po o nisi lava tagata suesue ona aveina

meafaigaluega po o masini i le nofoaga ma faaaogāina ai mo le

sailiga po o le suesuega.

(2) Afai o i ai i se tagata suesue le malosiaga e sailia ai, po o le

suesueina ai o se pepa aloaia i se nofoaga, o lea tagata po o se isi

lava tagata suesue e mafai ona ia faaaogāina se komepiuta lea ua i

ai i le nofoaga pe afai ua talitonu lea tagata po o se isi tagata

suesue i luga o mafuaaga talafeagai e faapea:

(a) e alagatatau le faaaogāina e se tagata suesue o le

komepiuta e ausia ai faamoemoega nei -

(i) e sailia ai le pepa aloaia;

(ii) e suesueina ai le pepa aloaia;

(iii) ia faaliliu se pepa aloaia i se faiga e

mafai ai ona faitauina;

(iv) e fai se ata o se pepa aloaia i se isi lava

pepa aloaia e suesueina ai po o le taumafai i se

faiga e mafai ai ona faitauina; ma

(b) ia talafeagai lelei le komepiuta mo le sailiga po o le

suesuega; ma

(c) ia faataunuu le sailiga po o le suesuega e aunoa ma le

faaleagaina o le komepiuta po o le pepa aloaia.

(3) E lē tau faia se faanoi a le tagata suesue a o lumanai ai ona

faaaogāina le komepiuta.

(4) Afai o se tagata suesue:

(a) o lo o ia te ia le malosiaga e sailia ai, po o le suesueina

ai o se pepa aloaia i se nofoaga; ma

(b) o lo o ia faaaogāina se komepiuta mo le faamoemoe o le

sailiga po o le suesuega,

ona faapea lea, mo lea faamoemoega, e mafai ona faaaogāina le

komepiuta e avanoa ai i so o se pepa aloaia lea e mafai

faaletulafono e le komepiuta ona mauaina e aofia ai se pepa aloaia

o lo o i ai i se isi nofoaga.

111. Malosiaga e faia ai ata ma umia pepa aloaia ma mea-

(1) Afai ua maua e se tagata suesue se pepa aloaia po o se mea a o

faagasolo se sailiga i lalo o lenei Tulafono, e mafai e se tagata

suesue ona faia so o se tasi po o le sili atu o tulaga nei:

932016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) ia manaomia le tagata e tuuina atu se faamatalaga o, po

o nisi faamatalaga faapitoa e uiga i le pepa aloaia po

o mea;

(b) ia faia ata o lea faamatalaga po o le aveina o ni ona

otootoga;

(c) ia umia ma aveeseina otootoga e suesueina.

(2) Ua faia se soligatulafono e se tagata o ia lea ua ia teena po o

ua ia lē mafai ona usitaia se manaoga i lalo o le faafuaiupu (1)(a),

ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala

tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga, po o le nofosala i le

falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le ono (6) masina, po o

faasalaga uma e lua.

(3) O se tetee i se soligatulafono e faia faasaga i le faafuaiupu

(2) le faapea na i ai i le tagata ua molia mafuaaga talafeagai mo se

lē mafai ai po o le teena ai o le usitaia.

(4) Ua faia e se tagata se soligatulafono, o ia lea ua manaomia i

lalo o le faafuaiupu (1)(a) e tuuina atu se faamatalaga o, po o nisi

faamatalaga faapitoa e uiga i le pepa aloaia po o mea, pe afai o le

tagata:

(a) ua ia tuuina atu se faamatalaga po o nisi faamatalaga

faapitoa ia e lē sao po o e lē atoatoa lelei; ma

(b) o lo o ia iloa lelei e lē sao pe lē atoatoa le faamatalaga

po o nisi faamatalaga faapitoa, po o ua ia faatalale

pe sao pe atoatoa lelei le faamatalaga po o le

faamatalaga faapitoa pe leai foi,

ma e noatia i luga o moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala

tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga po o, le nofosala i le

falepuipui mo se vaitaimi e lē silia le 12 masina, po o faasalaga

uma e lua.

(5) Afai:

(a) o le a aveeseina e se tagata suesue, po o ua ia maea ona

aveeseina se pepa aloaia mai se nofoaga i lalo o

lenei Tulafono; ma

(b) ua talosagaina e lē e ona, po o le tagata e agavaa i se isi

faiga e ese ai i le pepa aloaia, se tagata suesue e

tuuina atu ia te ia se ata o le pepa aloaia,

94 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

e tuuina atu e le Komisi i le tagata o ia lea ua talosagaina i se taimi

vave lava e mafai ai, se ata o le pepa aloaia ua faamaonia e se

tagata ofisa o le Komisi e avea ma ata moni.

(6) Ua faatatauina se ata ua faamaonia i lalo o le faafuaiupu (5)

mo faamoemoega uma, e avea ma pepa aloaia lea o lona ata, ma e

faatagaina i taualumaga uma e faapei ai o le pepa aloaia lea.

112. Tuuina atu o tusi faapoloaiga-(1) E mafai e se

Faamasino i luga o se talosaga, ona tuuina atu se tusi faapoloaiga

mo le faamoemoe o lenei Tulafono.

(2) O le talosaga:

(a) e ao ona faia e se tagata suesue; ma

(b) e ao ona faia ina ia tusa ai ma tulafono faafoe o le

faamasinoga lea o lo o seei ai le Faamasino i le

nofoa; ma

(c) e ao ona tuuina atu faatasi ma faamatalaga tuufofoga pe

tusitusia (e tuuina atu i luga o tautoga po o

faamaoniga) e lagolago ai le talosaga.

(3) E mafai ona manaomia e le Faamasino nisi faamatalaga.

(4) Afai e lē mafai ona talosaga patino mo le tusi faapoloaiga, e

mafai ona faia le talosaga e ala i le masini fesi, telefoni po o isi

auala talafeagai. I sea tulaga:

(a) e lē tuuina atu e le Faamasino le tusi faapoloaiga vagana

ua faamalieina o ia e faapea e lē mafai e lē ua

talosaga ona talosaga patino atu mo le tusi

faapoloaiga; ma

(b) afai e tuuina atu e le Faamasino le tusi faapoloaiga -

(i) e ao i le Faamasino ona saunia ma sainia

le tusi faapoloaiga ma logoina atu i lē o talosaga

tuutuuga o lea tusi faapoloaiga; ma

(ii) e saunia e lē o talosaga se pepa

faaletulafono i tuutuuga lava i ai e pei o le tusi

faapoloaiga, ma tusia ai i ona luga le igoa o le

Faamasino, ma le taimi ma le aso na sainia ai le

tusi faapoloaiga; ma

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 95

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(iii) e ao i le tagata talosaga ona tuuina atu i

le Faamasino, o ia lea na sainia le tusi

faapoloaiga, ia le sili atu i le 24 itula i le maea ai

ona sainia, le talosaga ma so o se faamatalaga

tusitusia ua taua i le faafuaiupu

(2)(c), ma le pepa faaletulafono na taua i le

parakalafa laitiiti (ii).

(5) E aunoa ai ma le faatapulaaina o mataupu ia e talafeagai mo

le faia ai o le faaiuga po o, e mafai ona talosaga patino se tagata

mo se tusi faapoloaiga, o itu nei e talafeagai:

(a) o le vaitaimi mo le faia ai o tulaga ua faatagaina i le tusi

faapoloaiga;

(b) le taimi lea o le a faaaluina pe afai o le a faia patino e se

tagata se talosaga.

(6) A o faamamaluina ai le tusi faapoloaiga, e mafai ona

faaaogāina le pepa faaletulafono ua taua i le faafuaiupu (4)(b)(ii)

na i lo le tusi faapoloaiga.

(7) I so o se taualumaga, e lē sueina e se faamasinoga le tulaga

pe na faia so o se mea i lalo o se tusi faapoloaiga lea na tuuina atu

o taua i le faafuaiupu (4) seia vagana ua faatagaina e avea ma

faamatalaga molimau le tusi faapoloaiga e pei ona taua i le

faafuaiupu (4)(b)(i) i taualumaga.

(8) Ua faatagaina i se tusi faapoloaiga ua tuuina atu i lalo o

lenei Tulafono le ulufale po o le sailia o se nofoaga, e se tagata

suesue ua taua lona igoa i le tusi faapoloaiga, ma so o se isi lava

tagata suesue, e faatino le tusi faapoloaiga faatasi ai ma so o se

fesoasoani e pei ona talafeagai ai.

113. Vaitaimi o tusi faapoloaiga-(1) E ao ona faamaoti i se

tusi faapoloaiga le aso, ia lē silia ma le fitu (7) aso i le maea ai ona

tuuina atu, lea o le a muta ai lona aloaia.

(2) E mafai ona toe tuuina atu se isi tusi faapoloaiga a o

lumanai ai po o, i le tuanai ai ona muta le aloaia o se tusi

faapoloaiga.

96 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

114. Faatinoga o tusi faapoloaiga-(1) E mafai ona faatino se

tusi faapoloaiga e ulufale ai po o le sailia o se nofoaga, i so o se

taimi o le ao po o le po vagana ai ua faamaoti mai i se isi faiga e

ese ai.

(2) E lē faatatauina se tusi faapoloaiga e ulufale ai pe sailia se

nofoaga e faapea ua maea ona faatinoina ona o le mafuaaga e

faapea ua tuua le nofoaga lea na faatino ai e se tagata suesue, e

aofia ai le tagata ofisa e nafa ma le faatinoga o le tusi faapoloaiga.

(a) mo se taimi e lē silia le itula e 1 i le va o le 8 i le taeao

ma le 6 i le afiafi; po o

(b) i le va o le 6 i le afiafi ma le 8 i le taeao; po o

(c) le i ai faatasi ma le maliega tusitusia a le tagata o lo o

nofoia le nofoaga.

(3) E mafai ona maea le faatinoga o se tusi faapoloaiga pe afai:

(a) e poloaia e se faamasinoga le taofia o le faatinoga o le

tusi faapoloaiga; ma

(b) ua toe faataatia ese mulimuli ane le poloaiga po o ua

faalēaogāina i luga o se talosaga tetee; ma

(c) o lo o aloaia pea le tusi faapoloaiga.

VAEGA 7

FAAMAMALUINA MA AUALA E FOIA AI

Vaevaega 1 - Taui tau tupe

115. Taui tau tupe mo le lē usitaia o tulafono o faiga

faatauvaga po o tulafono o tagata e faaaogāina auaunaga-(1) E

mafai e se tagata (se “tagata talosaga”) o ia lea ua afaina i mea ua

maimau po o ua faaleagaina ona o se taunuuga o le lē usitaia ai o

se tulafono o faiga faatauvaga po o se tulafono o tagata e

faaaogāina oloa e so o se isi tagata, ona toe maua atu le aofaiga o

mea ua maimau po o ua faaleagaina e ala i se tagi i se faamasinoga,

e faia faasaga i so o se tasi o itu nei:

(a) le isi tagata; ma

(b) se tagata o ia lea ua iloa lelei na aafia ai i le tulaga lē

usitaia.

972016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) E ao ona amataina le tagi i totonu o le tolu (3) tausaga talu

mai le aso na faatupulaia ai le mafuaaga o le tagi lea e faasino i le

lē usitaia.

(3) E mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga ona

faaopoopo le vaitaimi e tolu (3) tausaga, ma e mafai ona faia

faapea i le maea ai o lea tulaga.

116. E mafai e le Komisi ona talosagaina taui tau tupe i

taualumaga e tulai ai sui-(1) E mafai ona amatalia e le Komisi, i

le Faamasinoga, ma faataunuu se tagi (ua taua o le “tagi e faia e lē

o avea ma sui”) i lalo o le fuaiupu 115 e fai ma sui o le toatasi (1)

po o le sili atu o tagata o tagi pe afai ua manatu o ia ua talafeagai ai

ona faia faapea.

(2) E mafai e le Faamasinoga ona faia so o se poloaiga

talafeagai mo le faia ai o se tagi e faia e lē o avea ma sui, e aofia ai

poloaiga:

(a) mo le faasilasilaina i le faalapotopotoga o le tagi e fai ai

ma sui; ma

(b) mo le faailoagofieina o tagata o lo o faia tagi; ma

(c) mo le logoina o tagata o tagi e uiga i a latou aia tatau e

tuueseina ai i latou mai le tagi o lo o faia e lē o lo o

avea ma o latou sui.

(3) Afai ua foliga mai i le Faamasinoga e faapea, e le o manao

le tagata o tagi e tulituliloa le tagi e ala i le tagi o lo o faia e lē o

avea ma sui, e ao i le Faamasinoga e ala i se poloaiga ona

tuueseina mai le tagata o tagi mai le tagi o faia e lē o avea ma sui.

(4) Afai:

(a) ua amatalia e le Komisi se tagi o faia e lē o avea ma sui

e tusa ai ma mea ua maimau po o ua faaleagaina o

afaina ai se tagata o tagi; ma

(b) ua amatalia le tagi a se tagata o tagi, a le o le lumanai ai,

po o le tuanai ai ona amataina le tagi a lē o avea ma

ona sui peitai a o le i faia i ai se faaiuga, ae ua

amatalia se tagi i lalo o le fuaiupu 115 mo

taui tau tupe e tusa ai ma mea ua maimau po o ua

98 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faaleagaina ua tulai mai i le lē usitaia ai (tusa lava

pe faia faasaga pe leai foi i itu faamasinoga lava ia e

pei o se tagi a lē o avea ma sui),

e aveeseina le tagata o tagi mai le tagi a lē o avea ma sui, ma e

mafai e le Faamasinoga ona faia so o se poloaiga talafeagai mo le

faatinoina o gaoioiga talafeagai.

(5) O le Komisi:

(a) e faafoeina se tagi a lē o avea ma sui e aveeseina ai

tagata ua tagi o lo o aafia ai; ma

(b) e mafai ona faaui i tua, faalēaogāina po o le fetuutuunai

le tagi a lē o avea ma sui, peitai o le faaui i tua po o

le fetuutuunai o le tagi a lē o avea ma sui e noatia i

le faamaoniga a le Faamasinoga.

(6) E aunoa ma le faatapulaaina o malosiaga o le Faamasinoga,

e mafai e le Faamasinoga ona faia poloaiga mo le lomia faasalalau

o so o se faaiuga po o se poloaiga i le tagi a lē o avea ma sui.

(7) O se faaiuga o se tagi e faia a lē o avea ma sui e noatia ai

tagata uma o aofia ai i le tagi e ese ai na i lo i latou ua aveeseina i

lalo o lenei fuaiupu.

(8) E ao ona faavaeina se teugatupe o faamoemoega faapitoa e

tusa ai ma le Tulafono o le Pulega o Tupe a le Malo 2001, e tusa ai

ma tagi taitasi o avea ai ma sui. Mo lea Tulafono:

(a) o le aofai o tupe e maua mai e le Komisi i tagi a ē o

avea ma sui, ma tului o lo o maua mai ia aofaiga, o

tupe ia o le teugatupe mo faamoemoega faapitoa;

ma

(b) o faamoemoega faatagaina o le teugatupe o le -

(i) toe faafoi atu lea i le Komisi, mo ana tupe

alu faatupulaia e tusa ai ma tagi a ē o avea ma

sui (e aofia ai le totogiina atu o tupe mai le

teugatupe); ma

(ii) e tusa ai ma le tuuina i ai o tupe i le

tuanai ai o le faaaogāina o le parakalafa laitiiti

(i), o le totogiina o tagata ua tagi i le tagi a

lē o avea ma o latou sui e faatatauina e faapea

992016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(aofaiga o mea ua leiloloa a lē ua tagi ÷

aofaiga atoa o mea ua maimau) x le aofaiga

o le aitalafu.

(9) O se tagata o ia lea ua ia iloa lelei o lo o aafia ai i le lē

usitaia ua taua, e lē agavaa o ia e totogi i ai se tupe i lalo o le

faafuaiupu (8).

Vaevaega 2 - Faamamaluina

117. Faasilasilaga tau lapataiga-(1) E mafai e le Komisi ona

tuuina atu se faasilasilaga (o se “faasilasilaga tau lapataiga”) i se

tagata pe afai o i ai se mafuaaga talafeagai e talitonu ai e faapea:

(a) na auai le tagata, o lo o auai po o ua faamoemoe e auai i

le faatinoga; ma

(b) ua lē usitaia po o le a lē usitaia ai le faatinoga o se

tulafono o faiga faatauvaga po o tulafono o tagata o

lo o faaaogāina oloa ma auaunaga.

(2) E ao i se faasilasilaga tau lapataiga ona:

(a) faamatalaina ai le faatinoga; ma

(b) taua ai mea moni autu ia o lo o faalagolago i ai le

Komisi; ma

(c) manaomia ai le tagata e faamuta lona auai i le faatinoga

i totonu o se vaitaimi ua faamaotiina (lea e ao ona

talafeagai) (le “vaitaimi ua lapataia”) ma aua ne i

toe auai atu i le faatinoga; ma

(d) taua ai e faapea, afai e lē usitaia e le tagata le manaoga,

e mafai e le Komisi ona amatalia taualumaga

faasaga i le tagata e tusa ai ma le faatinoga.

(3) E mafai e le Komisi ona faaopoopo atu se vaitaimi tau

lapataiga, ma e mafai ona ia faia faapea i le maea ai ona muta le

vaitaimi.

(4) E lē tatau i le Komisi ona faia ni taualumaga faasaga i le

tagata mo le faatinoga a o lumanai ai le faaiuga o le vaitaimi tau

lapataiga vagana ua i ai i le Komisi mafuaaga talafeagai e talitonu

ai e matua talafeagai le faia faapea mo le tulaga saogalemu o tagata

o le atunuu.

100 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

118. O maliega e noatia ai e mafai ona faamamaluina-(1) E

mafai ona talia e le Komisi se maliega tusitusia e noatia ai mai se

tagata e uiga i so o se faatinoga, ua auai ai se tagata e tusa ai ma lea

o lo o i ai se matafaioi a le Komisi i lalo o se tulafono o faiga

faatauvaga po o tagata o lo o faaaogāina oloa ma auaunaga.

(2) E mafai e le tagata i le i ai faatasi ma le maliega a le

Komisi, ona faaui i tua po o le suia o le maliega i so o se taimi.

(3) O le Komisi:

(a) e ao ona ia lomia faasalalau le maliega e noatia ai e ala i

le initaneti po o fesootaiga faaeletoroni faapena, ma

faia sona ata ina ia avanoa i ai se tagata o ia lea o lo

o ia talosagaina; ma

(b) e mafai ona tapeina mai le vaega ua lomia faasalalau,

ma so o se ata ua tuuina atu, ni faamatalaga ia ua

talosagaina e le tagata lea na ia tuuina atu le maliega

e noatia ai e aua ne i faailoaina atu, pe afai ua

faamalieina le Komisi e faapea o le faamatalaga -

(i) o se faamatalaga agatapuia lea e i ai sona

aogā faapisinisi lea o le a faaitiitia pe afai o le a

faailoaina atu faalauaitele; po o

(ii) e lē tatau ona faailoaina atu ona o le a lē

talafeagai ai ma le manuia o tagata lautele le

faia faapea; po o

(iii) o lo o aofia ai auiliiliga patino o tagata

taitoatasi (vagana ai o se tagata e taitoatasi o lo

o tuuina atu le maliega, po o se tagata e toatasi o

ia lea o lo o auai i le faatinoga lea e faasino i ai

le maliega).

(4) Afai ua aveesea le faamatalaga i lalo o le faafuaiupu (3) mai

se vaega po o se ata, e ao ona aofia ai i le vaega po o se ata se

faamatalaga e taua ai e faapea ua aveeseina le faamatalaga.

(5) Afai ua manatu le Komisi e faapea ua lē usitaia e le tagata

le maliega e noatia ai, e mafai ona ia talosaga i le Faamasinoga mo

se poloaiga i lalo o le faafuaiupu (6).

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 101

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(6) Afai ua faamalieina le Faamasinoga i luga o se talosaga a le

Komisi e faapea ua lē usitaia e le tagata le maliega, e mafai e le

Komisi ona faia se tasi (1) po o le sili atu o poloaiga nei:

(a) se poloaiga e faatonu ai le tagata e usitaia le maliega;

(b) se poloaiga e faatonuina ai le tagata e totogi i le Malo se

aofaiga e lē silia le aofai lea na faia i ai le faaiuga a

le Faamasinoga e avea ma aofai o faamanuiaga tau

tupe lea ua maua tuusao pe leai foi e le tagata -

(i) mai le faatinoga; ma

(ii) le lē usitaia ai;

(c) se poloaiga e faapea e taui e le tagata, e pei ona

faamaoti i le poloaiga, so o se tagata o ia lea ua

afaina i mea ua maimau po o ua faaleagaina i se

taunuuga o le faatinoga po o le lē usitaia ai;

(d) se poloaiga e faatonu ai le tagata e faia se gaoioiga ua

faamaoti mai, po o le aloese mai le faia ai o se

gaoioiga ua faamaotiina, mo se tasi po o le sili atu o

faamoemoega nei -

(i) ia foia aafiaga o le faatinoga po o le lē

usitaia;

(ii) ia faamautinoa e faapea e le toe solia e le

tagata le maliega;

(e) so o se isi lava poloaiga e ono tulai mai.

119. Faasilasilaga e faamuta ma taofia ai-(1) E mafai e le

Komisi, pe afai ua faamalieina e faapea sa auai se tagata, o lo o

auai po o ua faamoemoe e auai i faatinoga ia e afua ai po o le a

afua mai ai se tulaga e lē usitaia ai se tulafono o faiga faatauvaga

po o tulafono o tagata o lo o faaaogāina oloa ma auaunaga, e ala i

se faasilasilaga tusitusia (o se “faasilasilaga e faamuta ma taofia

ai”), ona manaomia le faamutaina ona auai o le tagata i le

faatinoga.

(2) E lē tatau ona tuuina atu e le Komisi se faasilasilaga e

faamuta ma taofia ai vagana ai ua ia tuuina atu i le tagata se avanoa

talafeagai e faia ai talosaga tusitusia i ai e uiga i le mataupu.

102 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) E le o se soligatulafono le lē usitaia o se manaoga i se

faasilasilaga e faamuta ma taofia ai, peitai e mafai ona avea ma

mafuaaga mo se poloaiga e taofia ai a le faamasinoga i lalo o le

fuaiupu 120.

120. Poloaiga e taofia ai-(1) Afai ua faamalieina le

Faamasinoga e faapea ia auai se tagata, o lo o auai po o ua

faamoemoe e auai i le faatinoga lea e lē usitaia ai po o, e ono lē

usitaia ai se tulafono o faiga faatauvaga po o tulafono o tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga, e mafai e le Faamasinoga i luga o se

talosaga a le Komisi po o so o se isi lava tagata, ona faamatuu atu

se poloaiga e taofia ai i so o se tuutuuga ua manatu le Faamasinoga

ua talafeagai ai.

(2) O le malosiaga e faamatuu atu ai se poloaiga e taofia ai i

lalo o le faafuaiupu (1) e taofia ai se tagata mai le auai ai i

faatinoga, e mafai ona faatinoina:

(a) tusa lava pe o foliga mai i le Faamasinoga pe leai foi o

lo o faamoemoe le tagata e toe auai, po o e faaauau

pea ona auai i faatinoga o lea ituaiga; ma

(b) pe sa auai talu ai pe leai foi le tagata i faatinoga o lea

ituaiga; ma

(c) pe o se tulaga e ono lamatia ai pe leai foi i se tulaga

matuia i so o se isi tagata pe afai e auai le tagata i

faatinoga o lea ituaiga.

(3) Afai e faia se talosaga i lalo o le faafuaiupu (1), e mafai e le

Faamasinoga pe afai e manatu o ia e manaomia le faia faapea ona

tuuina atu se poloaiga e taofia ai a o talia le faaiuga o le talosaga.

(4) Afai ua faia le talosaga e le Komisi po o se tagata suesue, e

lē tatau i le Faamasinoga ona manaomia le tuuina atu e lē o

talosaga o se maliega e noatia ai e uiga i mea ua faaleagaina e avea

o se tuutuuga o le faamatuu atu o le poloaiga lē tumau.

121. Poloaiga lē tumau mo le lē usitaia ai o tulafono faafoe o

le mauaina mai-(1) E aunoa ma le faatapulaaina o malosiaga o le

Faamasinoga i lalo o le fuaiupu 120, e mafai ona faaee

atu manaoga o se poloaiga i lalo o lea fuaiupu mo faatinoga ua lē

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 103

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

usitaia ai, po o e ono lē usitaia ai le tulafono faafoe o le mauaina

mai, e faamautinoa ai, po o le fesoasoani ai e faamautinoa e faapea,

o le a leai se aafiaga o le mauaina ma e faaitiitia tele ai faiga

faatauvaga i se maketi i Samoa.

(2) O faataitaiga o ituaiga manaoga e aofia ai:

(a) manaoga (e aofia ai tapulaa, tuutuuga ma tulaga

faasaina) e uiga i le auala e faatino ai so o se pisinisi

talafeagai i totonu o Samoa;

(b) manaoga mo le toe faatulagaina o so o se pisinisi

talafeagai i Samoa, e aofia ai itu nei -

(i) manaoga e faasino i le faaliliuina atu po o

le faaaogāina o aseta talafeagai po o sea;

(ii) manaoga mo le faia, faasoasoaina, ofoina

atu po o le faalēaogāina o sea;

(iii) manaoga e uiga i le faatinoga o aia tatau

po o malosiaga e so o se tagata e tusa ai ma so o

se aseta po o sea talafeagai;

(iv) manaoga e uiga i le faia, faaee atu,

faaliliuina po o le leiloloa o meatotino, aia tatau,

noataga po o noatiaga e tusa ai ma so o se aseta

po o sea talafeagai;

(v) manaoga e uiga i le teuteuga o tulafono

faafoe o le tuufaatasia ai faaletulafono o se

kamupani;

(vi) manaoga e uiga i le faatonutonuina o

maliega talafeagai (tusa lava pe ala i le

tuueseina po o le faaitiitia o so o se noataga po o

noatiaga po o se isi faiga e ese ai).

(3) E lē faatapulaaina se faasinomaga o i le faafuaiupu (2)(b)(i)

i aseta po o sea talafeagai, i aseta po o sea ia o lo o noatia i le

mauaina ai.

122. Poloaiga a le faamasinoga mo le lē usitaia o tulaga

faataatitia-(1) E aunoa ma le faatapulaaina o malosiaga o le

Faamasinoga i lalo o le fuaiupu 120, e mafai e se poloaiga a le

faamasinoga i lalo o lea fuaiupu e tusa ai ma se faatinoga lea o lo o

lē usitaia ai, po o le a lē usitaia ai se tulafono faafoe e puipuia ai

104 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

le tagata o lo o faaaogāina oloa ma auaunaga, tulaga faataatia o

faamatalaga o tagata e faaaogāina oloa, se tulaga faataatia o le

saogalemu o oloa, po o se tulaga faataatia o le saogalemu o

auaunaga ona:

(a) faaee atu manaoga -

(i) mo le tuuina atu o faamatalaga e

faasaoina ai po o isi faamatalaga i tagata lautele,

po o i vasega o tagata, e uiga i oloa po o

auaunaga talafeagai; po o

(ii) mo le tuuina atu o faamatalaga e

faasaoina ai i tagata lautele, po o i se vaega o

tagata, e uiga i oloa po o auaunaga talafeagai; po

o

(iii) mo le toe faafoi atu o tupe ua totogi e

tagata na faatauina mai oloa po o auaunaga

talafeagai; po o

(iv) mo le toe faafoi atu o meatotino; po

o

(v) mo le toe faaleleia po o le toe suia o

oloa, o le toe tuuina atu o auaunaga po o le

tuuina atu o auaunaga e toe faaleleia ai; po o

(b) le faailoa manino so o se maliega talafeagai e faasino i

oloa po o auaunaga talafeagai e ao ona

faalēaogāina, e faalēaogāina i le filifiliga o le tagata

o ia lea na ia tuuina atu oloa po o auaunaga

talafeagai po o, e faaleagaina i se taimi ua

faamaotiina; po o

(c) le faaalia manino e faapea, ua fetuunai le maliega e pei

ona faamaotiina e le Faamasinoga.

(2) E lē mafai ona faia se poloaiga a le Faamasinoga i lalo o

lenei fuaiupu e feteenai ai ma le Mataupu 14 o le Faavae.

123. Poloaiga a le faamasinoga mo le lē usitaia ai o poloaiga

e faatonutonu ai le tau o oloa - E aunoa ma le faatapulaaina

o le malosiaga o le Faamasinoga i lalo o le fuaiupu 120, e mafai

ona faaee atu manaoga i se poloaiga a le faamasinoga i lalo

o lea fuaiupu mo faatinoga ia e lē usitaia ai po o e faaono

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 105

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

lē usitaia ai se poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa, e faapea:

(a) mo le tuuina atu o faamatalaga e uiga i le lē usitaia ai e

tagata lautele, po o e vasega o tagata; po o

(b) mo le toe faafoi ai o tupe e totogi e tagata e faatauina

mai oloa po o auaunaga talafeagai.

124. Faasalaga totogi tupe-(1) Afai e lē usitaia e se tagata se

tulafono o faiga faatauvaga po o tulafono o tagata e faaaogāina

oloa, e mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le Komisi

ona faaee atu se faasalaga e totogi tupe i le tagata.

(2) E ao ona faia le talosaga:

(a) mo se lē usitaia ai o -

(i) se tulafono faafoe o faatinoga;

(ii) se tulafono faafoe o le puipuiga o le

tagata e faaaogāina oloa;

(iii) se tulaga faataatia o faamatalaga o

tagata e faaaogāina oloa;

(iv) se tulaga faataatia o le saogalemu o

oloa;

(v) se faasilasilaga o le saogalemu o le oloa;

(vi) se faasilasilaga e toe tapa ai oloa;

(vii) se tulaga faataatia o le saogalemu o

auaunaga; po o

(viii) se poloaiga e faatonutonu ai tau o oloa,

i totonu o le lima (5) tausaga i le maea ai o le aso lea ua muta ai

ona lē usitaia, po o ua iloaina ai e le Komisi le lē usitaia, po o fea

lava e mulimuli ona tulai mai;

(b) mo se lē usitaia o le tulafono faafoe o le mauaina mai, i

totonu o le ono (6) masina i le tuanai o le aso lea na

maea ai ona mauaina mai, po o ua iloaina e le

Komisi le mauaina mai, po o fea lava e mulimuli

mai; ma

(c) i so o se isi lava mataupu, i totonu o le fitu (7) tausaga i

le tuanai ai ona tulai mai le lē usitaia.

106 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(3) I taualumaga mo se faasalaga totogi tupe:

(a) o le tulaga tau faamaoniga, o le tulaga tau faamaoniga

lea o lo o faaaogāina i taualumaga tau le va o tagata;

ma

(b) e faaaogā tulafono faafoe o le faamasinoga ma tulafono

faafoe o faamatalaga molimau ma taualumaga mo

taualumaga tau le va o tagata.

(4) Afai ua faaee atu se faasalaga totogi tupe i se tagata e tusa

ai o le lē usitaia:

(a) e lē noatia le tagata e molia mo se soligatulafono i lalo o

le tulafono o faiga faatauvaga po o le Tulafono o

tagata o lo o faaaogāina oloa e tusa ai o lea lava

faatinoga; ma

(b) e lē faaeeina atu se sala tupe faaopoopo (po o le a lava

lona faamatalaina) i le tagata i lalo o se tulafono o

faiga faatauvaga po o tulafono o tagata o lo o

faaaogāina oloa e tusa ai ma le faatinoga lava lea.

125. Aofaiga o faasalaga tau tupe-(1) I le fuafuaina o le

aofaiga o le faasalaga tau tupe o le a faaee atu i se tagata, e ao i le

Faamasinoga ona amanaia mataupu e aofia ai le tulaga o so o se

tupe maua mai i tulaga tau tupe po o faiga faapisinisi a le tagata po

o se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai i le

tagata, e mafua mai i le solia ai o tulafono.

(2) O le tapulaa maualuga o aofaiga o faasalaga tau tupe ua

faatulagaina atu i lalo e faapea:

(a) afai o le faasalaga tau tupe ua faaee atu mo se soliga o

so o se tasi o itu nei -

(i) o se tulafono faafoe o faatinoga;

(ii) o le tulafono faafoe o le mauaina o oloa;

(iii) o se tulafono faafoe o le puipuiga o

tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga;

(iv) o se faiga faataatia o faamatalaga

faatatau i tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga;

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 107

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(v) o se faiga faataatia tau le saogalemu o

oloa gaosi;

(vi) o se faasilasilaga o le saogalemu o oloa

gaosi;

(vii) o se faasilasilaga e toe tapaina ai ni

oloa gaosi;

(viii) o se faiga faataatia o le saogalemu o

auaunaga;

(ix) o se poloaiga e faatonutonu ai tau o

oloa,

o le tapulaa maualuga o le aofaiga o le faasalaga e:

(x) afai o le faasalaga ua faaee atu i se tagata

e toatasi, o se aofaiga e tutusa ma le 200 iunite

tau faasalaga; ma

(xi) afai o le faasalaga ua faaee atu i se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o

se aofaiga e maualuga atu e tutusa ma le 500

iunite tau faasalaga, ma le 15% o tupe maua a le

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono mai

ana faalapotopotoga e fesootai i ai ua tuufaatasia

faaletulafono, e pei ona fuafuaina i lalo o le

faafuaiupu (3); ma

(b) afai o le faasalaga tau tupe ua faaee atu mo se soliga o

se aiaiga (e le o se tasi o aiaiga o taua i le parakalafa

(a)), ma o lenei Tulafono o lo o aiaia ai mo se

faasalaga tau solitulafono mo le soliga, o le tapulaa

maualuga o le aofaiga o le faasalaga tau tupe e 50%

o le tapulaa maualuga o le faasalaga tau

solitulafono; ma

(c) afai o le faasalaga tau tupe ua faaee atu mo so o se isi

soliga, o le tapulaa maualuga o le aofaiga o se

faasalaga tau tupe e tutusa ma le 200 iunite tau

faasalaga.

(3) Mo le faafuaiupu (2)(a), o tupe e maua mai a se

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono ma ana

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono e fesootai i ai,

o tupe maua atoa ua mauaina e na faalapotopotoga ua tuufaatasia

108 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

faaletulafono mai galuega tau pisinisi i Samoa i le tausaga

faaletupe i lea lava taimi, a o lumanai ai le aso o le soliga.

126. Poloaiga ina ia totogi tau-(1) afai ua faamatuu atu e le

Faamasinoga se poloaiga e taofia ai faasaga i, po o e faaee atu ai se

faasalaga tau tupe i luga o, se tagata i lalo o lenei Vaevaega, e

mafai ona ia poloaia le tagata ina ia totogi se aofaiga, ua fuafuaina

e le Faamasinoga, mo tau na faatupulaia e le Komisi e fesootai ma

suesuega i, ma le faatinoga o taualumaga e faasino i, le soliga

talafeagai.

(2) I totonu o lenei fuaiupu, “tau” e aofia ai totogifuapauina,

tau faaee atu, tupe faasoasoa atu, tupe alu po o totogi.

127. E leai ni puipuiga mausali mo faasalaga tau tupe, ma

isi tulaga faapena-(1) Ua faia e se tagata se soligatulafono, pe afai

ua ia faia po o ua ia malie e faia se puipuiga mausali, i lona atoaga

po o i sona vaega o se isi tagata mo so o se aitalafu a le isi tagata:

(a) ina ia totogi ai se faasalaga tau tupe; po o

(b) ina ia totogi ai se faasalaga tau tupe, ia totogi tau po o

tupe alu na faatupulaia i le teteeina po o le foia o so

o se taualumaga e faasino i sea aitalafu,

ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i se sala

tupe (po o le fea e maualuga atu):

(c) e lē silia le 500 iunite tau faasalaga; po o

(d) e lē silia le faaluaina o le tapulaa maualuga o le aofaiga

lea e ono mafai ona totogiina i lalo o le

faamalumaluga.

(2) E faalēaogāina se puipuiga mausali ua tuuina atu e solia ai

le faafuaiupu (1).

128. Feagaiga tau puipuiga mausali-(1) E mafai e le Komisi,

i se faafesuiaiga mo le lagolago a se tagata i se suesuega po o i

taualumaga i lalo o se tulafono o faiga faatauvaga po o tulafono o

tagata e faaaogāina oloa, ona malilie faatasi ma le tagata e faapea:

(a) o taualumaga faasaga i le tagata mo se soligatulafono

ua faia faasaga i po o, e faasino i se tulafono

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 109

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

o faiga faatauvaga po o se tulafono o tagata e

faaaogāina oloa ma auaunaga; po o

(b) taualumaga faasaga i le tagata mo se faasalaga tau tupe,

i luga o le faiga ua faamaotiina e faatino ai, o le a faapea ona le

faatinoina pe faaauauina.

(2) Ia lē sainia e le Komisi se feagaiga tau puipuiga mausali ma

se tagata, pe afai na sainia e se tagata se feagaiga tau puipuiga

mausali, i totonu o le fitu (7) tausaga talu ai, po o se feagaiga e

foliga tutusa lona aloaia, e tusa ai o se soliga o se tulafono o faiga

faatauvaga po o se tulafono o tagata e faaaogāina oloa ma

auaunaga.

(3) E mafai foi ona faaalia manino se feagaiga tau puipuiga

mausali ma se tagata, e faaaogāina i so o se tasi o itu nei:

(a) tagata faigaluega ua faamaotiina a le tagata;

(b) sooupu ua faamaotiina a le tagata;

(c) afai o le tagata, o se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono, o tagata ofisa ua faamaotiina a le

faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono;

(d) paaga ua faamaotiina a le tagata.

(4) E ao ona faia se feagaiga tau puipuiga mausali, i luga o

tuutuuga ua manatu le Komisi ua talafeagai ai.

(5) Afai e faaaogā i se tagata se feagaiga tau puipuiga mausali

mo se faatinoga ua faamaotiina:

(a) o taualumaga e faasaga i le tagata mo se soligatulafono

e faasaga i po o e faasino i se tulafono o faiga

faatauvaga, po o se tulafono o tagata e faaaogāina

oloa ma auaunaga; po o

(b) o taualumaga e faasaga i le tagata mo faasalaga tau

tupe,

mo le faatinoga, e lē tatau ona faatinoina pe faaauau.

(6) E mafai e le Komisi ona faamutaina se feagaiga tau

puipuiga mausali ma se tagata pe afai:

(a) ua malie le tagata; po o

(b) e i ai mafuaaga talafeagai a le Komisi e talitonuina

ai e faapea o lana faaiuga e sainia le feagaiga, sa lē

110 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

atoatoa, sese po o e tau faasese i se mau autu;

po o

(c) ua faamaonia le moliaga o le tagata po o ua faamaonia

le nofosala i se soligatulafono e tusa ai o se

suesuega, po o i se soligatulafono e faasaga i le

fuaiupu 137 po o le 138; po o

(d) ua lē mafai e le tagata ona tausisia le feagaiga.

(7) E lē mafai e le Komisi ona faamutaina se feagaiga tau

puipuiga mausali, seia vagana ai ua maea ona faia e le Komisi:

(a) le logoina o le tagata e tusa ma lona faamoemoe ua faia

ai faapea, ma mafuaaga o le faamutaina; ma

(b) ua maea ona tuuina atu i le tagata se vaitaimi talafeagai

(a itiiti mai e 30 aso), e faia ai ni faamatalaga e uiga

i le mataupu; ma

(c) ua amanaia so o se faamatalaga ua faia e po o, mo le

tagata.

129. Poloaiga tau pulega e faasaina ai-(1) Afai ua

faamalieina le Faamasinoga e faapea na auai se tagata e toatasi i se

faatinoga ua mafua ai se soliga o so o se tasi o itu nei:

(a) o se tulafono faafoe o faatinoga;

(b) o le tulafono faafoe o le mauaina o oloa;

(c) o se tulafono faafoe tau le puipuiga o tagata e

faaaogāina oloa;

(d) o se faiga faataatia o faamatalaga faatatau i tagata e

faaaogāina oloa, se faiga faataatia o le saogalemu o

oloa gaosi, po o se faiga faataatia o le saogalemu o

auaunaga;

(e) o se faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi po o se

faasilasilaga e toe tapa ai ni oloa gaosi;

(f) o se poloaiga e faatonutonuina ai tau o oloa,

i le lua (2) po o le sili atu o mea eseese na tutupu i totonu o le lima

(5) tausaga talu ai, e mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a

le Komisi, ona faia se poloaiga tau pulega e faasaina ai faasaga i le

tagata e toatasi.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 111

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) Afai ua faamalieina le Faamasinoga e faapea:

(a) ua se poloaiga faasaga i se tagata e toatasi i lalo o le

tulafono a se atunuu ese lea e uiga tutusa ma se

tulafono o faiga faatauvaga po o se tulafono o tagata

e faaaogāina oloa; ma

(b) ua taofia i le poloaiga le tagata e toatasi mai le aafia ai i

le puleaina o se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono po o se faalapotopotoga e le i

tuufaatasia faaletulafono,

e mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a le Komisi, ona faia

se poloaiga tau pulega e faasaina ai, e faasaga i le tagata e toatasi.

(3) E faatoa mafai lava e le Faamasinoga ona faia se poloaiga

tau pulega e faasaina ai, e faasaga i se tagata e toatasi, pe afai ua

faamalieina e faapea ua talafeagai ona faia faapea, i le amanaia ai o

le lamatiaga o le soliga o se aiaiga ua taua i le faafuaiupu (1) e le

tagata e toatasi po o, e se faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono po o se faalapotopotoga e le i tuufaatasia

faaletulafono.

(4) E tatau i se poloaiga tau pulega e faasaina ai, ona faasaina

ai le tagata e toatasi mai le avea ma faatonu o se faalapotopotoga,

po o le aafia ai i se isi faiga e ese ai i le puleaina o se

faalapotopotoga, lea o lo o tauaveina se pisinisi i totonu o Samoa, e

aunoa ma le faatagaga a le Faamasinoga.

(5) E aloaia se poloaiga tau pulega e faasaina ai mo le vaitaimi

ua faamaotiina i le poloaiga, lea e lē mafai ona umi atu i lo le lima

(5) tausaga.

(6) O se tagata e toatasi, o ia lea ua solia se poloaiga tau pulega

e faasaina ai o lo o faamalosia faasaga ia te ia, ua ia faia se

soligatulafono ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia

faaletulafono, i se sala tupe e lē silia le 100 iunite tau faasalaga, po

o le nofosala i le falepuipui e lē silia le 12 masina, po o ia faasalaga

uma e lua.

Vaevaega 3 - Mataupu e faasino i soligatulafono

112 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

130. Tulaga o le mafaufau, ma isi tulaga faapena, o

faalapotopotoga ua tuufaataisa faaletulafono-(1) I taualumaga i

lalo o lenei Tulafono, afai ua faamautuina e faapea, o se faatonu,

tagata faigaluega po o se sooupu a se faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono:

(a) ua auai i se faatinoga faapitoa e tusa ai o le aotelega o

lana pule faataga moni po o o lo o manino lava; ma

(b) na ese se tulaga o le mafaufau mo le faatinoga,

ua avea e faapea, na auai le faalapotopotoga ua tuufaatasia

faaletulafono i le faatinoga ma sa i ai le tulaga o le mafaufau mo le

faatinoga, vagana ai ua faamautuina e le faalapotopotoga ua

tuufaatasia faaletulafono e faapea, na ia faaaogāina lapataiga

talafeagai lelei ma sailiili maeaea po o ua tatau ai, i le tulaga e

alofia ai le faatinoga.

(2) I taualumaga i lalo o lenei Tulafono, pe afai ua faamautuina

e faapea o se tagata faigaluega po o se sooupu a se tagata e toatasi:

(a) na auai i se faatinoga faapitoa e tusa ai ma le aotelega o

lana pule faataga moni po o le pule faataga manino;

ma

(b) na ese se tulaga o lona mafaufau mo le faia ai o le

faatinoga,

ua avea e faapea, na auai le tagata e toatasi i le faatinoga ma sa i ai

le tulaga o le mafaufau mo le faatinoga vagana ai ua faamautuina e

le tagata e toatasi e faapea, na ia faaaogāina lapataiga talafeagai

lelei ma faia sailiiliga maeaea po o ua tatau ai e alofia ai le

faatinoga.

(3) O se faasinomaga i totonu o lenei fuaiupu i le auai ai i se

faatinoga, e aofia ai se faasinomaga i le le mafaia po o le teena i le

auai i le faatinoga.

(4) O se faasinomaga i totonu o lenei fuaiupu i le tulaga o le

mafaufau o se tagata e aofia ai se faasinomaga i:

(a) le atamai, faamoemoe, manatu, talitonuga po o le

faamoemoe o le tagata; ma

(b) mafuaaga a le tagata mo le atamai, faamoemoe, manatu,

talitonuga po o le faamoemoe.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 113

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(5) O se faasinomaga i totonu o lenei fuaiupu, i le i ai o se

tulaga o le mafaufau mo faatinoga, e aofia ai le i ai o se tulaga o le

mafaufau e fesootai ma lena faatinoga.

(6) O se faasinomaga i totonu o lenei Tulafono i se faaiuga a se

faalapotopotoga, e aofia ai se faaiuga ua faia e avea ai ma sui o le

faalapotopotoga, e ala i se sooupu po o se sui o lo o galue e tusa ai

ma le aotelega o lana pule faataga.

131. Tagata ua iloa lelei le aafia i se soliga o le tulafono -

Afai e solia e se tagata se aiaiga o se tulafono o faiga faatauvaga po

o se tulafono o tagata e faaaogāina oloa ma auaunaga, ua faapea foi

ona faia se soligatulafono e tagata taitoatasi uma ua iloa lelei le

latou aafia ai i le soliga o le tulafono.

132. E mafai e le Komisi, ma isi, ona faia moliaga-(1) O

taualumaga e faasino i se soliga o le tulafono e faasaga i, po o ua

faatulai mai i lalo o se tulafono o faiga faatauvaga po o se tulafono

o tagata e faaaogāina oloa, e mafai ona amatalia ma faaauau e le

Komisi, po o se tagata ua faatagaina i se faiga tusitusia e le Komisi

ina ia faia faapena.

(2) E lē faatapulaaina i le faafuaiupu (1) le faagaoioiga o so o

se isi lava tulafono, po o le malosiaga o le Loia Sili i lalo o le

Mataupu 41 o le Faavae, e faasino i faalapotopotoga ma le

faatinoga o taualumaga e faasino i se soligatulafono.

VAEGA 8

AIAIGA ESEESE

133. Iloiloga faa-faamasinoga o faaiuga e tusa o faatagaga -

O se faaiuga a le Komisi e teena ai le tuuina atu o se faatagaga, po

o le faaee atu o ni tuutuuga i se faatagaga, e noatia ma fai fuafua i

iloiloga faa-faamasinoga e faia e le Faamasinoga Sili.

134. Tulaga aloaia o tomai faapitoa faaletulafono-(1) O

lenei Tulafono o le a lē aafia ai le faagaoioiga o le tulafono e

faasino i le tulaga aloaia o tomai faapitoa faaletulafono.

114 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(2) O le faafuaiupu (1) o le a lē aafia ai so o se manaoga i lalo o

lenei Tulafono, e faailoa ai le igoa ma le tuatusi o se tagata o fai i

ai le auaunaga a se tagata.

135. E mafai e le Komisi ona auai i taualumaga - E mafai e

le Komisi, i le i ai faatasi ma le faatagaga a le Faamasinoga, po o

pe a valaauina e le Faamasinoga, ona soofaatasi e avea o se vaega

auai i, po o le auai i se isi faiga e ese ai i taualumaga e aafia ai so o

se soliga o se tulafono o faiga faatauvaga po o se tulafono o tagata

e faaaogāina oloa ma auaunaga ua molia ai.

136. E mafai e le Faamasinoga ona tuuina atu manatu

faafaufautua-(1) E mafai e le Faamasinoga, i luga o se talosaga a

le Komisi, ona faia se poloaiga, e uiga i le faauigaina, faagaoioiga,

po o le tulaga aloaia o se aiaiga o lenei Tulafono.

(2) Afai e aliali mai i le Faamasinoga e faapea, o lo o i ai po o e

ono i ai i se tagata se aia o so o se ituaiga lea e ono mafai ona aafia

i se poloaiga ua fuafuaina, e ao i le Faamasinoga ona faia o so o se

poloaiga e pei ona ia manatu ua talafeagai ai, mo logoina ai o le

tagata e tusa ai o le talosaga ma ia auai i le taualumaga.

(3) E tatau i le Komisi ona tuuina atu se tulaga aloaia i so o se

poloaiga mausali i lalo o lenei fuaiupu.

137. O le sese ona teu o faamaumauga, ma isi tulaga

faapena-(1) O se tagata o manaomia i lalo o lenei Tulafono, e

teuina se faamaumauga, ua ia faia o se soligatulafono pe afai:

(a) e le o teuina e le tagata le faamaumauga; po o

(b) o lo o teuina e le tagata se faamaumauga e le o sao ma

atoatoa,

ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(c) mo tagata taitoatasi, o se sala tupe e lē silia le 20 iunite

tau faasalaga; ma

(d) mo se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o se

sala tupe e lē silia le 50 iunite tau faasalaga.

(2) O se tetee i se soligatulafono ua faia faasaga i le faafuaiupu

(1) e faapea, o le tagata ua molia:

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 115

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) na te leiloaina e faapea e le sao pe lē atoatoa le

faamaumauga; ma

(b) na ia faaaogāina lapataiga talafeagai ma sailiili maeaea

po o ua tatau ai ina ia faamautinoa ai le sao po o le

atoatoa o faamaumauga.

(3) O se tagata o manaomia i po o lalo o lenei Tulafono e

teuina se faamaumauga, ua ia faia se soligatulafono pe afai:

(a) ua teuina e le tagata le faamaumauga; ma

(b) e le sao pe le atoatoa le faamaumauga; ma

(c) ua ia iloa po o ua faatalale pe o sao ma atoatoa le

faamaumauga; ma

(d) ona o lea mafuaaga na faamoemoe ai le tagata -

(i) e faavalea pe tau faasese ai; po o

(ii) ia le mafai ai pe faalavelaveina ai le

Komisi po o se tagata suesue i le faatinoga o ona

tiute i lalo o lenei Tulafono, po o ia le mafai pe

faalavelaveina i se isi faiga e ese ai le suesuega

o se soliga o se tulafono o faiga faatauvaga po o

se tulafono o tagata e faaaogāina oloa,

ma e noatia i luga o se moliaga ua faamaonia faaletulafono:

(e) mo tagata taitoatasi, o se sala tupe e lē silia le 200 iunite

tau faasalaga, po o le nofosala i le falepuipui mo se

vaitaimi e lē silia le lua (2) tausaga, po o ia

faasalaga uma e lua; ma

(f) mo se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o se

sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga.

138. Faaleagaina, faaseseina, ma isi tulaga faapena, o pepa

aloaia - O se tagata o manaomia i lalo o lenei Tulafono e tuuina

atu se pepa aloaia po o se mea, o ia lea ua na faaleaga, lafoai pe

faasese le pepa aloaia po o se mea, ma le faamoemoe i ai po o i se

tulaga faatalale, ua na faia se soligatulafono ma e noatia i luga o se

moliaga ua faamaonia faaletulafono i:

(a) mo tagata taitoatasi, se sala tupe e lē silia le 200 iunite

tau faasalaga po o le nofosala i le falepuipui mo se

116 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

vaitaimi e lē silia le lua (2) tausaga, po o ia

faasalaga uma e lua; ma

(b) mo se faalapotopotoga ua tuufaatasia faaletulafono, o se

sala tupe e lē silia le 1,000 iunite tau faasalaga.

139. Faamatalaga molimau - I se taualumaga i lalo o lenei

Tulafono, ae vagana ai se moliaga o se soligatulafono po o se

talosaga mo faasalaga tau tupe, e ui lava i so o se tulafono faafoe o

faamatalaga molimau, e mafai ona taliaina so o se faamatalaga

molimau e talafeagai i se mataupu o lo o suesueina i taualumaga,

taliaina seia vagana ai ua fuafuaina e le faamasinoga e faapea, o le

tulaga manaomia o le faamaonia aloaia ai o le mea moni o

faamatalaga molimau ua sili atu ona taua i aafiaga e afaina ai.

140. Tusi resitala-(1) E tatau i le Komisi ona faavaeina ma

tausia tusi resitala o mataupu nei:

(a) talosaga mo faamaoniga, faaiuga o faamaoniga ma

suiga ma le faalēaogāina o faamaoniga;

(b) talosaga mo faatagaga, faaiuga o faatagaga, ma suiga

ma le faalēaogāina o faatagaga;

(c) faiga faataatitia o faamatalaga faatatau i tagata e

faaaogāina oloa;

(d) poloaiga e faatonutonuina ai tau o oloa;

(e) faasilasila e toe tapa ai oloa gaosi;

(f) faasilasilaga o le saogalemu o oloa gaosi;

(g) faiga faataatitia o le saogalemu o oloa gaosi;

(h) faiga faataatitia o le saogalemu o auaunaga;

(i) faasilasilaga tau lapataiga;

(j) faasilasilaga e taofia ma tetee ai;

(k) feagaiga e faamalosia ai;

(l) feagaiga o puipuiga mausali;

(m) poloaiga tau pulega e faasaina ai.

(2) E mafai e le Komisi ona aveese faamatalaga agatapuia mai

se faamaumauga ua tusia i totonu o se tusi resitala.

(3) Afai ua aveesea se faamatalaga agatapuia mai se

faamaumauga tusi i totonu o se tusi resitala, e ao ona faailoa atu lea

mea moni i luga o le tusi resitala.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 117

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(4) E ao i le Komisi ona faaavanoa le tusi resitala mo asiasiga e

so o se tagata:

(a) i ofisa o le Komisi i itula masani o galuega;

(b) e ala i le initaneti po o se fesootaiga faaeletoroni

faapena; ma

(c) i so o se isi lava faiga e manatu le Komisi ua talafeagai

ai.

141. Tulafono faatonutonu ma pepa faatumu-(1) E mafai e

Le Ao o le Malo, i le faia i luga o le fautuaga a le Kapeneta, ona

faia tulafono faatonutonu e aloaia ai aiaiga po o, mo faamoemoega

o lenei Tulafono, aemaise ai, e mafai ona faia tulafono faatonutonu

nei:

(a) i le i ai faatasi ma le faamaoniga a le Komiti Faatino o

Tupe Maua a le Atunuu, ia faatonuina

totogifuapauina mo faamoemoega o lenei Tulafono,

e aofia ai tulaga aliae mai ia e ono mafai ai ona

tuusaunoa pe faamagalo totogifuapauina;

(b) ia faatonuina mataupu manaomia e ao ona faatonuina i

lalo o lenei Tulafono.

(2) E mafai e le Komisi ona faamaonia pepa faatumu mo

faamoemoega o lenei Tulafono.

142. Soloia ma teuteuga - O lo o lisiina i le Faamatalaga

Tulafono ua soloia po o ua teuteuina i se tulaga faatupulaia e ala i

lenei Tulafono.

143. Aiaiga tau soloaiga ma aiaiga faasaoina-(1) So o se

Tulafono, tofiga, pule faataga po o se faamaoniga ua faia po o ua

tuuina atu i lalo o le Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai 1998 ma

le Tulafono o Faamatalaga o Tagata e Faaaogāina Oloa 1989

(“Tulafono ua soloia”), e faaauau pea e faapei ai na faia po o na

tuuina atu i lalo o lenei Tulafono, seia oo ina muta po o ua

teuteuina, suia pe faalēaogāina i lalo o lenei Tulafono.

(2) E ui lava i le soloia ai o le Tulafono o Fefaatauaiga

Talafeagai 1998:

118 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(a) e faaauau pea tulafono faatonutonu nei e faapei ai sa

faia i lalo o lenei Tulafono, seia oo ina ua toe

teuteuina, suia pe soloia e ala i tulafono faatonutonu

i lalo o lenei Tulafono -

(i) o le Tulafono Faatonutonu o Fefaatauaiga

Talafeagai (Faiga Faataatitia ua Faamaonia mo

Fuamoa) 2010;

(ii) o le Tulafono Faatonutonu o

Fefaatauaiga Talafeagai (Faiga Faataatitia o

Meataalo Faamaonia) 2013; ma

(b) o le Poloaiga Lautele o le Tau o Oloa na faia i lalo o

lena Tulafono lea na faamamaluina ai i lea lava

taimi a o lumana ai le soloia, e faaauau pea ma ua

avea e faapea o se poloaiga e faatonutonuina ai le

tau o oloa ua faia i lalo o lenei Tulafono; ma

(c) mo le fuaiupu 94(5) o lenei Tulafono, o le fa (4) tausaga

ua avea e faapea, na amatalia i le amataga o lena

fuaiupu.

(3) E mafai ona faia Tulafono Faatonutonu i lalo o le fuaiupu

141 i totonu o le lua (2) tausaga mai le aso e amata faamamaluina

ai lenei Tulafono, e tagofia ai o so o se isi lava mataupu tau

soloaiga po o se mataupu faasaoina.

FAAMATALAGA

(fuaiupu 142)

SOLOIA MA TEUTEUGA FAATUPULAIA

VAEGA 1 - Soloia

1. Tulafono o Faamatalaga Tau i Oloa o lo o faaaogāina e

Tagata o le Atunuu - Ua soloia le Tulafono o Faamatalaga Tau i

Oloa o lo o faaaogāina e Tagata o le Atunuu 1989.

2. Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai - Ua soloia le

Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai 1998.

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 119

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

VAEGA 2 - Teuteuga Faatupulaia

1. Tulafono o Faasalalauga - Mo le Tulafono o Faasalalauga

2010:

(a) i totonu o le fuaiupu 27(1), i le tuanai ai o le parakalafa

(b) ia faaofi:

“(ba) e aunoa ma le faatapulaaina o le parakalafa (b), ua

solia e le kamupani ua laiseneina le Tulafono o

Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga

o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016

po o ua lē mafai ona totogiina se faasalaga tau

tupe ua faaee atu i luga o le laisene i lalo o lena

Tulafono;”; ma

(b) i totonu o le fuaiupu 31, mo le faafuaiupu (2) ia suia e

faapea:

“(2) Afai e lē ogatasi se aiaiga o lenei Tulafono ma se

aiaiga o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016, o le

aiaiga o lenei Tulafono e mausali ona aloaia i le maualuga o le

tulaga lē ogatasi.”.

2. Tulafono o le Ofisa o Tiute - I totonu o le Tulafono o le

Ofisa o Tiute 2014, mo le fuaiupu 91(1), i le tuanai ai o le

parakalafa (b), ia faaofi e faapea:

“(ba) o oloa e le o tausisia le faiga faataatia o le

saogalemu o oloa gaosi i lalo o le Tulafono o

Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga

o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016,

e mafai ona faaaogā i oloa o le ituaiga

talafeagai; po o”.

3. Tulafono o le Auina atu i Fafo o Aano o Manufasi - Ua

soloia le fuaiupu 23 o le Tulafono o le Auina atu i Fafo o Aano o

Manufasi 1997.

120 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

4. Tulafono o le Eletise - I totonu o le Tulafono o le Eletise

2010, i le tuanai ai o le fuaiupu 49, ia faaofi e faapea:

“49A. Sootaga ma le Tulafono o Faiga Faatauvaga ma

Tagata e Faaaogāina Oloa - Afai e lē ogatasi se aiaiga o lenei

Tulafono ma se aiaiga o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o

Fefaatauaiga ma le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma

Auaunaga 2016, o le aiaiga o lenei Tulafono e mausali ona

aloaia i le tulaga o le lē ogatasi.”.

5. Tulafono o Tupe Teufaafaigaluega mai Fafo - I totonu o le

fuaiupu 6A(4) o le Tulafono o Tupe Teufaafaigaluega mai Fafo

2000, i le tuanai ai o le parakalafa (j), ia faaofi e faapea:

“(ja) o le Taitaifono o le Komisi o Faiga Faatauvaga ma

Tagata e Faaaogāina Oloa;”.

6. Tulafono Faatonutonu o Tupe Teufaafaigaluega mai

Fafo - E aunoa ma le faatapulaaina o le malosiaga i lalo o le

Tulafono o Tupe Teufaafaigaluega mai Fafo 2000 e faia ai pe

teuteuina ai tulafono faatonutonu i lalo o lea Tulafono, i totonu o le

Tulafono Faatonutonu o Tupe Teufaafaigaluega mai Fafo 2011,

mo le tulafono faatonutonu 4:

(a) i le tuanai ai o le tulafono faatonutonu laitiiti (6), ia

faaofi e faapea:

“(6A) I le iloiloina o se talosaga tusitusia, e ao i le Ofisa Sili

o Pulega, pe afai ua faamalieina e pei ona taua i le tulafono

faatonutonu laitiiti (6), ma faasee atu le talosaga tusitusia, lea e

ao ona saunia ma tuuina atu i le Ofisa Sili o Pulega se lipoti, i

aafiaga o le talosaga tusitusia mo tauvaga i maketi i totonu o

Samoa ma so o se isi lava mataupu talafeagai i ana galuega

tauave”; ma

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 121

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) i totonu o le tulafono faatonutonu laitiiti (8), i le tuanai

ai o upu “o le iloiloga o le talosaga tusitusia”, ia

faaofi upu, “faatasi ai ma le lipoti a le Komisi i le

talosaga tusitusia,”.

7. Tulafono o le Penisini - I totonu o le fuaiupu 4A(4) o le

Tulafono o le Penisini 1984, mo le parakalafa (b) ia suia e faapea:

“(b) ia tuufaatasia i tau o so o se oloa tau penisini o lo o

faatonutonuina e so o se poloaiga e faatonutonu

ai tau o oloa na tuuina atu i lalo o le Tulafono o

Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga

o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

2016;”.

8. Tulafono o Galuega Tau Meli - Mo le Tulafono o Galuega

Tau Meli 2010:

(a) mo le fuaiupu 4 -

(i) ia toe faanumera le aiaiga o i ai nei e avea

ma faafuaiupu (1); ma

(ii) i le tuanai ai o le aiaiga o i ai nei, ia

faaofi e faapea:

“(2) Afai e lē ogatasi se aiaiga o lenei Tulafono ma se

aiaiga o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016, o le

aiaiga o lenei Tulafono e mausali ona aloaia i le tulaga o le lē

ogatasi.”; ma

(b) i totonu o le fuaiupu 13, mo le faafuaiupu (2) ia suia e

faapea:

“(2) A o le i faia pe suia se faiga faavae o tau, i lalo o le

faafuaiupu (1), e ao i le Minisita ona:

(a) feutagai ma le Samoa Post; ma

122 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 2016, Nu. 10

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

(b) sailia se lipoti ma ni fautuaga mai le Komisi o Faiga

Faatauvaga ma Tagata e Faaaogāina Oloa, lea

ua faavaeina i lalo o le Tulafono o Faiga

Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga o

Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016,

ma ia amanaia so o se talosaga e faia e le Samoa Post ma

fautuaga o i totonu o le lipoti.”.

9. Tulafono o le Faatauina atu o Oloa - I le tuanai ai o le

fuaiupu 57 o le Tulafono o le Faatauina atu o Oloa 1977, ia faaofi e

faapea:

“57A. Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma

le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016

- E lē faaaogāina fuaiupu 14 e oo i le 16 ma le 52 o lenei

Tulafono i se konekarate o le faatauina atu, lea e faaaogā i ai le

Vaevaega 3 o le Vaega 4 o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o

Fefaatauaiga ma le Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma

Auaunaga 2016.”.

10. Tulafono o Fesootaiga - Mo le Tulafono o Fesootaiga

2005:

(a) i totonu o le fuaiupu 18(1), i le tuanai ai o le parakalafa

(b), ia faaofi e faapea:

“(ba) e aunoa ma le faatapulaaina o le parakalafa (b), ua

solia e le kamupani ua laiseneina le Tulafono o

Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga

o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016

po o ua lē mafai ona totogi se faasalaga tau tupe

ua faaee atu i ai i lalo o lenei Tulafono;”; ma

(b) i totonu o le fuaiupu 25, mo le faafuaiupu (2), ia suia e

faapea:

__________

2016, Nu. 10 Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le 123

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga

“(2) Afai e lē ogatasi se aiaiga o lenei Tulafono ma se

aiaiga o le Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le

Puipuiga o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016, o le

aiaiga o lenei Tulafono e mausali ona aloaia i le maualuga o le

tulaga lē ogatasi.”.

O le Tulafono o Faiga Faatauvaga o Fefaatauaiga ma le Puipuiga

o Tagata e Faaaogāina Oloa ma Auaunaga 2016 o lo o faafoeina

e le Matagaluega o Pisinisi, Alamanuia ma Leipa.

Lolomiina e le Failautusi o le Fono Aoao Faitulafono,

i le pule a le Fono Aoao Faitulafono.