AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
Bu Qanun teatr tamaşalarının hazırlanması və kütləvi nümayişi ilə əlaqədar yaranan münasibətləri tənzimləyir, teatr fəaliyyətinin və teatrlara dövlət qayğısının hüquqi əsaslarını müəyyən edir.
If ə sil ÜMUMİ MÜDDƏALAR
1.0.1. teatr ‐müvafiq maddi‐texniki bazaya malik olan, teatr tamaşaları və digər teatr quruluşları yaradan və canlı ifada kütləvi nümayiş etdirən hüquqi şəxs;
1.0.2. teatr fəaliyyəti ‐teatr sənəti əsərlərinin yaradılması, yayımı və qorunub saxlanılması ilə bağlı fəaliyyət;
1.0.3. teatr tamaşası ‐müxtəlif janrlı əsərlər əsasında yaradılan, bədii qayəsi və konkret adı olan səhnə əsəri;
1.0.5. quruluşçu (rejissor, baletmeyster, rəssam) ‐teatr tamaşasının və ya onun müəyyən hissəsinin quruluşunun müstəqil bədii həllini verən fiziki şəxs;
1.0.6. prodüser ‐teatr tamaşasının hazırlanmasını və (və ya) nümayişini təşkil edən, maliyyələşdirən hüquqi və ya fiziki şəxs.
Bu Qanun mülkiyyətvə təşkilati‐hüquqi formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən bütün teatrlara və teatr fəaliyyəti ilə məşğul olan digərtəşkilatlara şamil edilir.
Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, bu Qanundan, digər normativ hüquqi aktlardan və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı müvafiq beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir.
4.0.2. teatrların müstəqilliyinə təminat verilməsi;
4.0.3. teatr şəbəkəsinin inkişaf etdirilməsi;
4.0.4. teatr mədəniyyətinin fərdiliyinin qorunub saxlanılması, millətlər‐arası və beynəlxalq mədəni əlaqələrin inkişafına şərait yaradılması.
Madd ə 5. Teatr fəaliyyətinin məqsədi və növləri
5.1. Teatr fəaliyyətinin məqsədi teatr sənətinin inkişafı və əhalinin səhnə sənəti ilə bağlı tələbatlarının ödənilməsindən ibarətdir.
5.2.1. teatr tamaşaları və digər teatr sənəti əsərlərinin yaradılması, onların əsas səhnədə, qastrol səfərlərində səyyar nümayişi, festivalların, müsabiqələrin, baxışların təşkili, biletlərin realizə olunması;
5.2.2. qanunvericiliyə uyğun olaraq müəllif və ifaçı (rol, partiya) hüquqlarına riayət edilməklə hüquqi və fiziki şəxslərlə müqavilə əsasında onların öz səhnələrində və ya icarəyə götürdükləri səhnələrdə, televiziya və radioda nümayiş olunmaq, kino, video və digər daşıyıcılara çəkilmək üçün teatr tamaşalarının, konsertlərin hazırlanması;
5.2.3. öz qüvvələri və ya dəvət olunmuş kollektivlərin, ifaçıların iştirakı ilə digərbədii‐yaradıcı xarakterli tədbirlərin təşkili;
5.2.4. tamaşaların, konsertlərin və digərbədii tədbirlərin keçirilməsi üçün hüquqi və fiziki şəxslərə quruluş xidmətlərinin göstərilməsi;
5.2.5. hüquqi və fiziki şəxslərin sifarişi ilə teatr tamaşalarının, konsertlərin, digər tədbirlərin bədii tərtibatı üçün aksessuarların hazırlanması;
5.2.6. qastrol və səyyar tamaşaların, müştərək teatr layihələrinin və proqramlarının həyata keçirilməsi üçün öz səhnələrinin digər teatrlara icarəyə və yaxud istifadəyə verilməsi;
5.2.7. qanunvericiliyə uyğun olaraq müəllif və ifaçı (rol, partiya) hüquqlarına riayət olunmaqla teatrın bədii‐yaradıcılıq fəaliyyəti ilə bağlı informasiya və reklam məhsullarının, video materiallarının, fonoqramların surətlərinin hazırlanması, çoxaldılması və realizə edilməsi;
5.2.8. müxtəlif geyim əşyaları, butafor, rekvizit, qrim‐pastijor və dekorların, həmçinin digərsəhnə avadanlıq və ləvazimatlarının hazırlanması, kirayəyə verilməsi, satışıvə başqa xidmət növlərinin göstərilməsi.
II f ə sil
DÖVLƏT ORQANLARI TƏRƏFİNDƏN TEATR FƏALİYYƏTİNİN
HİMAYƏ EDİLMƏSİ
Madd ə 6. Dövlət orqanları tərəfindən teatr fəaliyyətinin himayə edilməsi
6.0. Dövlət orqanları tərəfindən teatr fəaliyyətinin himayə edilməsi ağıdakılardan ibarətdir:
6.0.1. teatr şəbəkəsinin, ilk növbədə uşaq teatrlarının inkişafı üçün şəraitin yaradılması;
6.0.2. teatrların infrastrukturunu yaradılması, teatr binaları və qurğularının inşası, yenidən qurulması, bərpası, əsaslı təmiri və avadanlıqların modernləşdirilməsi üçün investisiyaların ayrılması;
6.0.3. dövlət teatrlarına, əhalinin aztəminatlı və azyaşlı təbəqələrinə münasibətdə güzəştli qiymət siyasəti yürüdən teatrlara və uşaq teatrlarına dotasiyaların və məqsədli maliyyə yardımının ayrılması;
6.0.4. yaradıcılıq sifarişlərinin, mədəniyyət sahəsində digərməqsədli proqramlarda nəzərdə tutulan ayrı‐ayrı layihələrin teatrlara verilməsi;
6.0.5. opera, operetta, balet, dram və musiqili‐dram əsərlərinin yaradılmasına və satın alınmasına, onların tamaşaya qoyulmasına, innovasiya layihələrinin realizə olunmasına, qastrol fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə hər il büdcə vəsaitinin ayrılması;
6.0.6. teatr sənəti sahəsində mütəxəssislərin hazırlanmasına və yeni teatr sənəti əsərlərinin yaradılmasına köməkməqsədilə gənc istedadlı müəllif və ifaçılar, görkəmli teatr xadimləri üçün mükafatların və təqaüdlərin təsis edilməsi;
6.0.7. dövlət orta və ali peşə ixtisas təhsili müəssisələrində, habelə xarici ölkələrdə aktyorların, rejissorların, baletmeysterlərin, teatr tənqidçilərinin,
teatr sənəti üzrə digər mütəxəssislərin hazırlanması və tədqiqatların aparılması, uzunmüddətli yaradıcılıq ezamiyyələrinin təşkili;
7.1. Teatr işçilərinin ictimai birlikləri qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada yaradılır və fəaliyyət göstərir.
7.2. Teatr işçilərinin ictimai birliklərinə mədəniyyət sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində iştirak etmək imkanı yaradılır, teatr işçilərinin peşə hazırlığı, əmək şəraiti, əməyinin mühafizəsi və sosial müdafiəsi sahəsində tədbirlər hazırlanarkən onların rəyi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindənnəzərə alınır.
7.3. Teatr işçilərinin ictimai birlikləri məqsədli proqramların, mədəniyyət sahəsində layihələrin və digərtədbirlərin həyata keçirilməsində iştirak edə bilərlər.
III f ə sil TEATRLARIN HÜQUQ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
8.2. Teatrların bədii yaradıcılıq fəaliyyətinin məhdudlaşdırılması, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, yolverilməzdir.
8.3. Teatr tamaşalarının kütləvi nümayişi, onlardan istifadənin digər növləri, habelə informasiya və reklam materiallarının nəşri qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda qadağan edilə bilər.
Madd ə 9. İqtisadi sahədə teatrların hüquqları
9.1. Teatrlar öz fəaliyyətini və inkişaf perspektivlərini müəyyən etməkdə müstəqildir.
9.2. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq teatrların dövlətvə yerli özünüidarəetmə orqanlarının elan etdiyi müsabiqələrdə iştirak etmək hüququ vardır.
10.1. Simvolikasını (rəsmi ad, emblem, tanınma nişanı və digərtəsvirlər) qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada qeydiyyatdan keçirən teatr ondan müstəsna istifadə hüququna malikdir.
10.2. Teatrın qeydiyyatdan keçmiş simvolikasından hüquqi və fiziki şəxslər yalnız onun razılığı ilə istifadə edə bilərlər.
10.3. Teatrın simvolikasından qeyri‐qanuni istifadə edən hüquqi və fiziki şəxslər teatrın tələbi ilə istifadəni dayandırmalı və qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada dəymiş ziyanı ödəməlidirlər.
11.1.1. işçilərin əmək şəraitini və əməyinin mühafizəsini, habelə sosial müdafiəsini qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada təmin etmək;
11.1.2. tamaşaçıların həyat və sağlamlığının mühafizəsini, habelə müvəqqəti saxlanc üçün onlardan alınmış əmlakın qorunmasını təmin etmək;
11.1.3. biletlərin satıldığıvə tamaşa nümayiş olunduğu yerlərdə afişalar asmaq, həmin afişalarda teatrın, tamaşanın, əsər müəllifinin (müəlliflərinin), quruluşçuların və ifaçıların (rol və partiyaları) adlarını və teatrın zəruri hesab etdiyi digərməlumatları göstərmək;
11.1.4. tamaşanın keçirildiyi yer, başlanacağıvə bitəcəyi vaxt, biletlərin qiyməti, alınma və geri qaytarılma şərtləri, müəyyən tamaşaçı kateqoriyaları üçün nəzərdə tutulmuş güzəştlər, tamaşaçıların yaş məhdudiyyətləri haqqında tamaşaçılara ətraflı məlumat vermək;
11.1.5. teatr biletində öz adını, ünvanını, biletin qiymətini, tamaşanın tarixini və saatını, tamaşaçının salondakı yerini göstərmək.
11.2. Alınmış biletin pulu onu alan şəxsin arzusu ilə aşağıdakı hallarda geri qaytarıla bilər:
11.2.2. elan olunmuş baş rol ifaçısı dəyişdirildikdə.
11.2.3.
Madd ə 12. Teatr tamaşasının canlı nümayişi (ifası) ilə bağlı müstəsna hüququn subyektləri
12.1. Teatr tamaşasının canlı nümayişi (ifası) ilə bağlı müstəsna hüququn subyektləri tamaşaya qoyulan əsərin müəllifi, quruluşçusu, ifaçılar və prodüserdir.
12.2. Teatr tamaşasının canlı nümayişi (ifası) ilə bağlı müstəsna hüquq teatr tamaşasının kütləvi nümayişi haqqında qərar qəbul olunan andan yaranır.
12.3. Prodüser teatr tamaşasına hüququnu quruluşçunun və ifaçıların qanunvericilikdə müəyyən edilən hüquqlarına riayət etməklə həyata keçirir.
12.4. Müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, quruluşçu və prodüser teatr tamaşasının kütləvi nümayişi (ifası) barədə birgə qərar qəbul edirlər.
13.1. Müəllif, quruluşçu və teatr tamaşalarında iştirak edən ifaçılar öz adlarının həmin tamaşanın reklam nəşrlərində, proqram və afişalarında, digər informasiya vasitələrində qeyd olunması hüququna malikdirlər.
13.2. Quruluşçunun teatr tamaşasını təhriflərdən qorumaq hüququ vardır. Quruluşçunun icazəsi olmadan rol (partiya) ifaçılarının tərkibinin, səhnə mizanlarının, xoreoqrafiyanın, işıq partiturasının, teatr əlbəsələrinin, ifaçıların istifadə etdikləri aksessuarların, musiqinin dəyişdirilməsi təhrif hesab olunur. Quruluşçu ilə prodüser arasında bağlanan müqaviləyə əsasən teatr tamaşasının digərtəhrif formaları da müəyyən edilə bilər.
13.3. İfaçı tamaşada quruluşçunun rəhbərliyi altında hazırladığı rolu (partiyanı) ifa etmək hüququna malikdir və bu hüquqdan yalnız aşağıdakı hallarda məhrum edilə bilər:
13.3.1. prodüserlə bağladığı müqavilədə nəzərdə tutulan müddətvə ya tamaşa sayı başa çatdıqda;
13.3.2. bu və ya digərsəbəbdən öz rolunu (partiyasını) ilkin quruluşda nəzərdə tutulan şəkildə ifa etmək iqtidarında olmadığı halda, prodüserin və ya quruluşçunun təşəbbüsü əsasında;
13.4. Prodüser, quruluşçu və ifaçılar arasında bağlanan müqavilədə bu Qanunun 13.1‐ci ‐13.3‐cü maddələrində müəyyən edilən hüquqlardan başqa, digər hüquqlar da nəzərdə tutula bilər.
13.5. İfaçının ad hüququ onun teatr tamaşasında iştirak etdiyi bütün müddət ərzində qüvvədə olur.
13.6. Quruluşçunun teatr tamaşası ilə bağlı hüququ bu tamaşanın kütləvi nümayiş edildiyi müddət ərzində qüvvədə olur.
14.0. Prodüserlə quruluşçu arasında bağlanan müqaviləyə əsasən teatr tamaşasının kütləvi nümayiş hüququ prodüserə keçə bilər. Bu halda prodüserin aşağıdakı hüquqları vardır:
14.0.1. teatr tamaşasının kütləvi nümayişini həyata keçirmək, tamaşanın yerini, vaxtını və biletlərin qiymətini müəyyən etmək;
14.0.2. teatr tamaşasının kütləvi nümayişinin sayını müəyyən etmək, onu dayandırmaq və bərpa etmək;
14.0.3. teatr tamaşasından və onun bəzi hissələrindən digər tamaşalarda istifadə olunmasının, teatr tamaşasının texniki vasitələrin (teleradio yayımı, kabel televiziyası və s.) köməyi ilə efirə verilməsinin, istənilən maddi daşıyıcılara yazılışının və həmin yazılışların təkrarən əks etdirilməsinin şərtlərini müəyyənləşdirmək;
14.0.4. bu Qanunun 14.0.1‐ci maddəsində nəzərdə tutulan normalara riayət etməklə hüquqi və fiziki şəxslərə (əgər prodüserlə bu şəxslər arasındakı müqavilədə digər hallar nəzərdə tutulmayıbsa) kütləvi nümayiş hüququ ilə birlikdə teatr tamaşasının yenidənsəhnəyə qoyulması üçün icazə vermək.
Maddə 15. Teatr tamaşasının bədii həllinin qorunması ilə bağlı prodüserin vəzifələri
15.1. Prodüserlə quruluşçu arasında bağlanan müqaviləyə əsasən (digər hallar nəzərdə tutulmayıbsa) prodüser quruluşçunu aşağıdakılar barədə xəbərdar etməlidir:
15.1.1. teatr tamaşasında düzəliş edilməsinin zəruriliyi və bu düzəlişi yerinə yetirmək üçün quruluşçuya təqdim olunan şərtlər haqqında;
15.1.2. teatr tamaşasında quruluşçudan xəbərsiz ediləntəcili düzəlişlərvə bu düzəlişlərin səbəbləri haqqında;
15.1.3. teatr tamaşasının kütləvi nümayişinin müqavilədə nəzərdə tutulmuş vaxtdan əvvəl dayandırılması və ya tamaşaların sayının azaldılması haqqında.
15.2. Quruluşçu teatr tamaşasını təhriflərdən qorumaq hüququndan istifadə edərək, onun ilkin bədii həllinin bərpa edilməsi məqsədilə teatr tamaşasının kütləvi nümayişinin dayandırılmasını tələb edə bilər.
15.3. Prodüser tamaşanın ilkin bədii həllinin bərpası ilə bağlı işləri görməkdən imtina edərsə, quruluşçu öz adını proqramlardan, reklam nəşrlərindən, afişalardan və digər informasiya materiallarından çıxarılmasını tələb edə bilər.
16.1. Teatr tamaşası ilə bağlı müstəsna hüququ olan subyektlər bu hüququ pozanlardan onun ilkin vəziyyətinin bərpa olunmasını tələb edə bilərlər.
16.2. Prodüserlə teatr tamaşasına müstəsna hüquqları olan subyektlər arasında bağlanmış müqavilənin şərtlərinin pozulmasına görə tərəflər qanunvericiliklə və müqavilə ilə müəyyən edilmiş qaydada maddi və ya başqa məsuliyyət daşıyırlar.
Vf ə sil TEATRLARIN İDARƏ EDİLMƏSİ VƏ MALİYYƏLƏŞDİRİLMƏSİ
17.1. Teatrlara ʺakademikʺ statusu ümumbəşəri dəyərlərsəviyyəsində yüksək peşəkarlığa, zəngin tarixi ənənələrə, ʺmilliʺ statusu milli mədəniyyətin təbliği sahəsində müstəsna xidmətlərinə görə, onların uzun illərsəmərəli fəaliyyətinə, ölkə daxilində və xaricdə əldə etdiyi nailiyyətləri nəzərə alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada verilir.
17.2. Müasir teatr sənətində fəal rol oynayan və teatr prosesinin inkişafında xüsusi əhəmiyyətkəsb edən teatrlar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindəntəsdiq olunan aparıcı teatrların siyahısına daxil edilir.
Maddə 18. Teatrların idarə edilməsi, yaradılması, yenidəntəşkili və ləğv olunması
18.1. Teatrların fəaliyyətinə rəhbərlik qanunvericilikdə və təsis sənədlərində nəzərdə tutulan qaydada təsisçinin vəzifəyə təyin etdiyi direktor tərəfindənhəyata keçirilir.
18.2. Teatrlar dövlət, bələdiyyələr, istənilən hüquqi və fiziki şəxslərtərəfindən təsis edilə bilər.
18.3: Təsisçi (mülkiyyətçi) ilə teatr arasında münasibətlər qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada tənzimlənir.
18.4. Təsisçi (mülkiyyətçi) ilə teatr arasında bağlanmış müqavilədə tərəflərin öhdəlikləri, əmlakdan istifadənin şərtləri və qaydaları, teatrın maliyyələşdirilməsi, tərəflərin maddi məsuliyyəti, müqavilənin ləğv edilməsinin əsasları və şərtləri, sosial, əməkvə digərməsələlərin həlli qaydaları müəyyən edilə bilər.
18.5. Teatrların yaradılması, yenidəntəşkili, ləğvi və profilinin dəyişdirilməsi qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirilir.
18.6. Teatrların əmlak hüquqlarının həyata keçirilməsi, onların əmlakının idarə olunmasına nəzarət qanunvericiliklə müəyyən edilir.
19.1. Dövlət teatrları tamaşalardan və qanunvericiliklə qadağan olunmayan başqa mənbələrdən daxilolmalar, eləcə də dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait hesabına maliyyələşdirilir. Dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait işçilərin əməkhaqları və sosial sığorta ayrılmalarının həcmindən, eləcə də yeni tamaşaların quruluşu xərclərindən az olmamalıdır.
19.2. Bələdiyyə və özəl teatrlar qanunvericiliklə qadağan olunmayan istənilənmənbələrdən daxil olan vəsaitlər hesabına maliyyələşdirilir.
19.3. Dövlət orta və peşə ixtisas təhsili müəssisələrində aktyorların, rejissorların, baletmeysterlərin, teatr tənqidçilərinin, teatr sənəti üzrə digər mütəxəssislərin hazırlanması, elmi tədqiqat müəssisələrində teatr sənəti üzrə tədqiqatların aparılması dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir.
VI f ə sil TEATR İŞÇİLƏRİNİN SOSİAL MÜDAFİƏSİ
20.1. Teatrların yaradıcı işçilərinin vəzifələrinin siyahıları və onların teatrda vəzifə tutmaları qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
20.2. Teatrların yaradıcı işçilərinin fəaliyyəti əmək müqaviləsi (kontraktı) əsasında həyata keçirilir. Bu müqavilədə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan məcburi şərtlərdən başqa, teatr tamaşasının canlı ifası ilə bağlı hüquqların həyata keçirilməsinin digər şərtləri də müəyyən edilə bilər.
20.3. Teatrların yaradıcı işçilərinə və bu sahədə mütəxəssis hazırlığı ilə məşğul olan şəxslərə fəxri adlar, fərdi təqaüdlərvə mükafatlar qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada verilir.
20.4. Teatrların rəhbərişçilərinin vəzifə maaşlarına müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən əlavələr oluna bilər.
20.5. Akademik, milli və aparıcı teatrlarda çalışan işçilərin əməkhaqlarına müvafiq olaraq 100, 50 və 25 faiz əlavə müəyyən edilir.
21.1. Teatr işçiləri qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada əmək pensiyası hüququna malikdirlər.
21.2. Dövlət orqanları və bələdiyyələr müvafiq büdcə vəsaitləri və qanunvericiliklə qadağan olunmayan digərmənbələr hesabına teatr işçilərinin maddi təminatını yaxşılaşdırmaq üçün tədbirlərhəyata keçirə bilərlər.
21.3. Teatr işçiləri bədbəxt hadisələrdənvə peşə xəstəliklərindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada icbari şəxsi sığorta olunurlar.
VII f ə sil YEKUN MÜDDƏALAR
22.1. Dövlət teatrların beynəlxalq əlaqələrinin inkişafına, teatrlarda çalışan yaradıcı işçilərin bu əməkdaşlıqda birbaşaiştirakına şərait yaradır.
22.2. Azərbaycan Respublikasının ərazisində xarici ölkələrin teatrlarının filialları (mərkəzləri) yaradıla və fəaliyyət göstərə bilər.
22.3. Dövlət xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılara milli teatrların yaradılmasında maddi və təşkilati yardım göstərə bilər.
Madd ə 23. Qanunun pozulmasına görə məsuliyyət Bu Qanunu pozan hüquqi və fiziki şəxslər Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyində müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar Madd ə 24. Qanunun qüvvəyə minməsi Bu Qanun dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir.
İlham ƏLİYEV, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 29 dekabr 2006‐cı il
№ 222‐IIIQ