I
uv
II
ޖުމްހޫރިްއާޔގެ ިދެވިހާރްއޖޭގެ
ާސސީ އަ ުނ ޤާނޫ
1429 2008
III
ތަރުތީބު މާއްދާތަކުގެ
ނަންބަރު ޞަފްޙާ ސުރުޚީ މާއްދާ
ބާބުފުރަ ތަމަ
ރައްޔިތުން ވެރިކަމާއި، އަމިއްލަ ދައުލަތާއި،
1 ޤާނޫނުއަސާސީ 1.
1 ޖުމްހޫރިއްޔާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ 2.
1 ސަރަޙައްދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ 3.
2 ބާރު ރައްޔިތުންގެ 4.
2 ބާރު ޤާނޫނުހެދުމުގެ 5.
2 ބާރު ހިންގުމުގެ ވެރިކަން 6.
2 ބާރުޢަުދ ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާުފ ލު 7.
2 ސިޔާދަތު ޤާނޫނުއަސާސީގެ 8.
2 ދިވެހިރައްޔިތް 9.
3 ދީން ދައުލަތުގެ 10.
3 ބަސްޤައުމީ 11.
3 ދިދަ ޤައުމީ 12.
IV
3 ފައިސާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ 13.
3 ރަށް ވެރިކަންކުރާ 14.
3 ދުވަސް ޤައުމީ 15.
ބާބު ދެވަނަ
މިނިވަންކަން ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ
4 ކަށަވަރުކޮށްދިނުން ޙައްޤުތައް 16.
6 ތަފާތުނުކުރުން 17.
6 ވާޖިބު ދައުލަތުގެ 18.
7 ނުވާ މިނިވަންކަންމަނާކުރެވިފައި ކުރުމުގެ ކަންކަން 19.
7 ހަމަހަމަކަން 20.
7 ޙައްޤު ދިރިހުރުމުގެ 21.
7 ޙިމާޔަތްކުރުން ތިމާވެށި 22.
8 ޙައްޤުތައް އިޖްތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ 23.
8 ދިރިއުޅުން ޒާތީ 24.
9 މަސައްކަތްނުކުރުވުން ގަދަކަމުން އަޅުވެތިނުކުރުމާއި، 25.
9 ޙައްޤާއި ޙައްޤުވޯޓުދިނުމުގެ ކުރިމަތިލުމުގެ އިންތިޚާބުތަކަށް 26.
V
9 މިނިވަންކަން ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުެގ 27.
10 މިނިވަންކަން ނޫސްވެރިކަމުގެ 28.
10 މިނިވަންކަން ދިނުމުގެ މަޢުލޫމާތު ހޯދުމާއި މަޢުލޫމާތު 29.
10 ޕާޓީތަކާއި މިނިވަންކަން،ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި،ސިޔާސީ ހެދުމުގެ ޖަމާޢަތްތައް 30.
11 ޙައްޤު ހަޅުތާލުކުރުމުގެ 31.
11 މިނިވަންކަން އެއްވެއުޅުމުގެ 32.
11 ޙައްޤު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަބުރު ނަމާއި 33.
11 ޙައްޤު ޤާއިމްކުރުމުގެ ޢާއިލާ ކައިވެނިކުރުމާއި 34.
11
ޚާއްޞަ މީހުންނާއި ދުވަސްވީ ޢުމުރުން ކުދީންނާއި ޅަފުރާގެ ކުޑަކުދީންނާއި
ބޭނުންވާ ރައްކާތެރިކަންއެހީއަށް ޚާއްޞަ ލިބޭ މީހުންނަށް
35.
12 ޙައްޤު އުނގެނުމުގެ 36.
12 ޙައްޤު މަސައްކަތްކުރުމުގެ 37.
13 ޙައްޤު ލިބުމުގެ ޕެންޝަން 38.
13 ޙައްޤު އުޅުމުގެ ބައިވެރިވެ ކަންކަމުގައި ޘަޤާފީ 39.
14 ޙައްޤު ގެންގުޅުމުގެ މުދާ ހޯދުމާއި މުދާ 40.
14 މިނިވަންކަންދަތުރުފަތުރުކުރުމާއި ވަޒަންވެރިވުމުގެ 41.
15 ޝަރީޢަތްކުރުންޢަުދ ހާމަކަމާއެކު ލުވެރިކަމާއި 42.
16 ފިޔަވަޅުތައްއެޅުންޢަުދ އިދާރީ ލުވެރިކަމާއެކު 43.
17 ޒިންމާ ޝަޚްޞީ 44.
17 ބަންދުނުކުރުން ހައްޔަރުނުކުރުމާއި ޚިލާފަށް ޤާނޫނާ 45.
17 ބާރު ބަންދުކުރުމުގެ ހައްޔަރުކުރުމާއި، 46.
17 އަތުލުން މުދާ ފާސްކުރުމާއި ހިފެހެއްޓުމާއި 47.
VI
18 ޙައްޤުތައް މީހުންގެ ބަންދުކުރެވޭ މީހުންނާއި ހައްޔަރުކުރެވޭ 48.
19 މިނިވަންކުރުން މީހުން ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށްކުށަށް 49.
19 ކުރުން ދަޢުވާ ތަޙުޤީޤުކޮށް މައްސަލަތައް އަވަހަށް 50.
19 އުފުލިަފއިވާ ދަޢުވާ ކުރިކަމުގެ ޙައްޤުތައްކުށެއް މީހުންގެ 51.
21 ހެކި ހޯދާ ޚިލާފަށް ޤާނޫނާ އިޢުތިރާފާއި، 52.
21 އެހީތެރިކަން ވަކީލެއްގެ ޤާނޫނީ 53.
21 ނުދިނުން އަދަބު ލާއިންސާނީ 54.
21 ނުކުރުން ބަންދު މައްސަލަތަކުގައި މަދަނީ 55.
21 ޙައްޤު އިސްތިއުނާފުކުރުމުގެ 56.
21 މީހުންނާ މުޢާމަލާތުކުރުންބަންދުކުރެވިފައިވާ އިޙްތިރާމާއެކު 57.
22 ލިބިދިނުން ބަދަލު 58.
22 ހަދާ ފަހުން ކަމަކަށް ނުވާ ނޑައެޅިފައި ކަ ކަމަށް ކުށެއް ޤާނޫނުގައި
އަދަބުނުދިނުން ޤާނޫނަކުން
59.
23 ނުދިނުން އަދަބު ދެފަހަރަށް އެއްކުށަކަށް 60.
23 ޝާއިޢުކުރުން ޢާންމުކޮށް ޤަވާޢިދުތައް ޤާނޫނުތަކާއި 61.
24 ލިބިދިނުން ޙައްޤުތައް އެހެނިހެން 62.
24 ބާޠިލްވުން ޤާނޫނުތައް ތަޢާރުޟްވާ ޙައްޤުތަކާ އަސާސީ 63.
24 ޙައްޤު ތަބާނުވުމުގެ އަމުރުތަކަށް ޤާނޫނީ ޣައިރު 64.
24 ޙައްޤު ދަޢުވާކުރުމުގެ ޙައްލުހޯދުމަށްޓަކައި 65.
25 ބާޠިލްވުން ޤާނޫނުތައް ތަޢާރުޟްވާ މިނިވަންކަމާ ޙައްޤުތަކާއި 66.
25 ވާޖިބުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 67.
26 މާނަކުރުން 68.
VII
26
ގޮތަކަށް ނިގުޅައިގަނެވޭފަދަ މިނިވަންކަމެއް ނުވަތަ ޙައްޤެއް
މާނަނުކުރުން ޤާނޫނުއަސާސީ
69.
ބާބު ވަނަ ތިން
މަޖިލިސް ރައްޔިތުންގެ
27 ބާރު ޤާނޫނުހެދުމުގެ 70.
28 މަޖިލީހުގެ ނޑައެޅުންރައްޔިތުންގެ ކަ ޢަދަދު މެންބަރުންގެ 71.
29 އިންތިޚާބުކުރުން މެންބަރުން 72.
30 ޝަރުޠުތައް ވުމުގެ މެންބަރަކަށް 73.
32 އިޚްތިޞާްޞ ކޯޓުގެ މެންބަރުކަމާމެދު 74.
33 ކަންކަން ރިޢާޔަތްކުރާންވީ މަސައްކަތުގައި މެންބަރުންގެ 75.
33 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 76.
33 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން 77.
33 އިންތިޚާބުކުރުން މެންބަރުން ނޑިއަށް ގޮ ހުސްވާ 78.
34 ޢުމުރު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 79.
34 އިތުރުކުރުން މުއްދަތު ޢުމުރުގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 80.
34 ހުވައިކުރުން މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 81.
35 ނައިބުރައީސްރައްޔިތުންގެ ރައީސާއި މަޖިލީހުގެ 82.
37 ޖަލްާސތައް މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 83.
37 ބަޔާން ރިޔާސީ 84.
38 ހުޅުވައިލުން ޢާންމުންނަށް ޖަލްސާތައް 85.
VIII
38 ޢަދަދު ޤާނޫނީ 86.
38 ވޯޓުދިނުން 87.
39 ނޑައެޅުން ކަ ޤަވާޢިދު ހިންގުމުގެ 88.
40 ހިނގިގޮތުގެ ކަންތައްތައް ޝާއިޢުކުރުްނމަޖިލީހުގެ މަޢުލޫމާތު 89.
41 އިމްތިޔާޒު 90.
41 ފޮނުވުންބިލު އަނބުރާ ވިސްނުމަށް އަލުން ތަޞްދީޤުކުރުމާއި 91.
42 ޝާއިޢުކުރުންބިލު ގެޒެޓްގައި ސަރުކާރުގެ ވުމާއި ޤާނޫނަކަށް 92.
42 މުޢާހަދާތައް 93.
43 ބާރުޤާނޫނީ ނެރުމުގެ އަމުރުތައް ހެދުމާއި ޤަވާޢިދު ލިބިގެންވާ ދިނުންބާރު 94.
43 ލަފާހޯދުްނ ސުޕްރީމްކޯޓުން 95.
44 ބަޖެޓް އަހަރީ 96.
44 ޚަރަދުކުރުން ނެގުމާއި ޓެކްސް 97.
45 ސުވާލުކުރުން މީހުންނާ ތިބޭ މަޤާމްތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ވަޒީރުންނާއި 98.
46 ހާޒިރުކުރުން މީހުން 99.
46 ނައިބު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔގެ ނުވަތަ މަޤާމުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
ވަކިކުރުން
100.
48 ވޯޓު ނެތްކަމުގެ އިތުބާރު މެންބަރެއްގެ މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 101.
49 ޢިނާޔަތްތައްމުސާރަ އާއި 102.
49 ނުނެގުން މަންފާ ނުވަތަ ފައިދާ ނާޖާއިޒް 103.
50 އަމީންޢާންމު 104.
50 ބެލެހެއްޓުން ކަންކަން ސަލާމަތީ 105.
IX
ބާބުހަތަރުވަނަ
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
50 ބާރު ހިންގުމުގެ ވެރިކަން 106.
51 ދައުރު ރިޔާސަތުގެ 107.
51 ގޮތް އިންތިޚާބުކުރާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 108.
52 މީހެއްގައިރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަ އިންތިޚާބުކުރާ ޝަރުޠުތައްކަށް ހުންނާންވީ 109.
52 ބޭއްވުންއިންތިޚާބު 110.
53 އިންތިޚާބު ރިޔާސީ 111.
54 ނައިބުރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 112.
54 ނިންމުން ސުޕްރީމްކޯޓުގެ 113.
55 ހުވައިކުރުން މަޤާމުގެ ނައިބު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔގެ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 114.
55 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ބާރުތަކާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 115.
58 ވުޒާރާތައް ސަރުކާރުގެ 116.
58 ނައިބުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައްރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 117.
59 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 118.
59 ކަންތައްތައް ނުވާނޭ ކޮށްގެން 119.
60 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 120.
60 އިސްތިޢުފާދިނުްނ 121.
60 ހުސްވުން މަޤާމު ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 122.
61 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ވަގުތީގޮތުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަދާކުރުމަށް
ޢުޛުރުވެރިވުން
123.
X
62 މެދުވެރިވުން ވަގުތީގޮތުން ޙާލަތެއް ފަދަ ނުކުރެވޭ އަދާ ވާޖިބުތައް 124.
62 މެދުވެރިވުން ދާއިމީގޮތުން ޙާލަތެއް ފަދަ ނުކުރެވޭ އަދާ ވާޖިބުތައް
63 މީހެއްގެ ޙަވާލުވާ މަޤާމާ ކަމުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔ ޝަރުޠުވަގުތީގޮތުން
63 މަޤާމް ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤާމާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ
ބޭއްވުން އިންތިޚާބެއް ރިޔާސީ އާ ގުޅިެގން ހުސްވުމާ
125.
64
ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވަގުތީގޮތުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއާއި މަޤާމް
ހުވައިކުރުން މީހުން އަދާކުރާ
126.
64 އުފުލުން ޒިންމާ ކުށުގެ 127.
64 ރައްކާތެރިކަމާއި ދޭންޖެހޭ މީހަކަށް ކޮށްފައިވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން
ޢިނާޔަތް
128.
ބާބު ފަސްވަނަ
މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ
65 މަޖިލިްސ ވަޒީރުންގެ 129.
65 ޝަރުޠުތައް ލާޒިމް ހުރުން ވަޒީރުންގައި 130.
66 ހުވައިކުރުން 131.
66 މަސްއޫިލއްޔަތުތައް މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 132.
68 ބަންޑާރަނައިބު 133.
XI
69 ޖަވާބުދާރީވުްނ މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ 134.
70 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 135.
70 ކަންތައްތައް ކޮށްގެންނުވާނޭ މެންބަރަކު މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 136.
71 ވަކިކުރުން މަޤާމުން 137.
71 ބަޔާން ފައިސާގެ ހާމަކުރުންމުދަލާއި 138.
71 ދިނުްނ އިސްތިޢުފާ މަޤާމުން 139.
72 އިދާރާއަ ކޮންމެ ހުރުންސަރުކާރުގެ ވަޒީރަކު މަސްއޫލުވާނޭ ކާ 140.
ބާބު ހަވަނަ
ބާރު ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާފު ޢަދްލު
72 ބާރުޢަުދ ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާުފ ލު 141.
73 ކަންކުރުން އެއްގޮތަށް ޤާނޫނާ 142.
73 އިޚްތިޞާްޞކޯޓުތަކުގެ 143.
74 ބާރު ނިންމުމުގެ މައްސަލަތައް ދުސްތޫރީ 144.
75 ސުޕްރީމްކޯޓް 145.
76 ހައިކޯޓު 146.
76 ޢައްޔަންކުރުން ނޑިޔާރު އުއްތަމަފަ 147.
76 ޢައްޔަންކުރުން ނޑިޔާރުން ފަ 148.
77 ޝަރުޠުތައް ލާޒިމް ހުރުން ނޑިޔާރުންގައި ފަ 149.
78 ހުވައިކުރުން ނޑިޔާރުންގެ ފަ 150.
78 ނޑިޔާރުކަމުގެ ދެމިތިބުންފަ މަސައްކަތުގައި 151.
XII
78 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 152.
79 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 153.
79 ދެމިތިބުމާއި މަޤާމުގައި ނޑިޔާރުން ވަކިކުރުން،ފަ މަޤާމުން 154.
79 ޤާނޫނުތައް ހިންގުމާބެހޭ ކޯޓުތައް ނޑައެޅުމާއި، ކަ އިޚްތިޞާޞް ކޯޓުތަކުގެ
ބާރު ހެދުމުގެ
155.
79 ހިންގްުނ ކޯޓުތައް 156.
ބާބު ހަތްވަނަ
މަޤާމްތައް މުސްތަޤިއްލު ކޮމިޝަންތަކާއި މުސްތަޤިއްލު
ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް
80 ކޮމިޝަްނ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 157.
80 ގޮތް އެކުލެވިގެންވާ ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 158.
81 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 159.
82 އެކުލަވައިލުްނޖުޑީ ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޝަލް 160.
83 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 161.
83 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 162.
83 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 163.
84 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 164.
84 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 165.
XIII
84 ހުވައިކުރުން 166.
ކޮމިޝަން އިލެކްޝަންސް
84 ކޮމިޝަްނ އިލެކްޝަންސް 167.
85 މެންބަރުކަމަށް ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް
ޢައްޔަންކުރުން
168.
86 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 169.
87 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 170.
88 ގުނުން ވޯޓުނެގުމާއި 171.
88 ޝަކުވާ އިންތިޚާބާބެހޭ 172.
89 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 173.
89 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 174.
89 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 175.
89 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 176.
89 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 177.
90 ހުވައިކުރުން 178.
ކޮމިޝަން ސަރވިސް ސިވިލް
90 ކޮމިޝަން ސަރވިސް ސިވިލް 179.
91 މެންބަރުކަމަށް ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް
ޢައްޔަންކުރުން
180.
XIV
91 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 181.
91 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 182.
94 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް 183.
94 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް 184.
95 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 185.
95 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 186.
95 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 187.
95 ހުވައިކުރުން 188.
ކޮމިޝަން ރައިޓްސް ހިއުމަން
96 ކޮމިޝަން ރައިޓްސް ހިއުމަން 189.
96 މެންބަރުކަމަށްހިއުމަން ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް
ޢައްޔަންކުރުން
190.
97 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 191.
97 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 192.
98 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް ހިއުމަން 193.
98 މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް އިސްތިޢުފާދިނުންހިއުމަން 194.
98 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 195.
98 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 196.
98 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 197.
99 ހުވައިކުރުން 198.
XV
ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން
99 ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން 199.
100 ޢަދަދާއި،-އެންޓި މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމަށްކޮރަޕްޝަން
ޢައްޔަންކުރުން
200.
100 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 201.
100 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 202.
101 މުއްދަތު-އެންޓި މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ކޮރަޕްޝަން 203.
102 އިސްތިޢުފާދިނުން-އެންޓި މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ކޮރަޕްޝަން 204.
102 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 205.
102 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 206.
102 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 207.
103 ހުވައިކުރުން 208.
ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ
103 ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 209.
103 ޢައްޔަންކުރްުނ ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 210.
103 ޝަރުޠު ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 211.
104 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 212.
105 ރިޕޯޓުކުރުން 213.
105 އޮޑިޓްކުރުން އޮފީސް ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 214.
105 މުއްދަތު މަޤާމުގެ ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 215.
XVI
106 އިސްތިޢުފާިދނުން ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 216.
106 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 217.
106 ވަކިކުރުން މަޤާމުން ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 218.
106 ހުވައިކުރުން 219.
ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ
106 ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 220.
107 ޢައްޔަންކުރުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 221.
107 ޝަރުޠު ޖެނެރަލްގެ ޕްރޮސިކިއުޓަރ 222.
108 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ޖެނެރަލްގެ ޕްރޮސިކިއުޓަރ 223.
109 ޙަވާލުކުރުން ފަރާތަކާ އެހެން މަސައްކަތް 224.
110 މަޤާމުގެ ޖެނެރަލްގެ މުއްދަތުޕްރޮސިކިއުޓަރ 225.
110 އިސްތިޢުފާދިނުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 226.
110 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 227.
110 ވަކިކުރުން މަޤާމުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 228.
111 ހުވައިކުރުން 229.
ބާބު އަށްވަނަ
ހިންގުން ދާއިރާތައް އިދާރީ އުޞޫލުން ލާމަރުކަޒީ
111 އުޞޫލުން ހިންގުންލާމަރުކަޒީ ދާއިރާތައް އިދާރީ 230.
XVII
111 އިންތިޚާބުކުރުން ކައުންސިލްތައް 231.
112 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް 232.
113 ހެދުން ޤަވާޢިދުތައް އިމުގެތެރޭގައި ޤާނޫނުގެ 233.
113 ކަންކަން މާލީ 234.
113 ބާރު ޒިންމާވުމުގެ ދަރަންޏަށް މިލްކުކުރުމާއި މުދާ 235.
ބާބު ނުވަވަނަ
ޚިދުމަތްތައްސަލާމަތީ
113 ޤާއިމްކުރްުނ ޚިދުމަތްތައް ސަލާމަތީ 236.
114 ވާޖިބުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 237.
114 ތަބާވުން ޤާނޫނަށް 238.
114 ބާރު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ އޮންނަ މައްޗަށް ޚިދުމަތްތަކުގެ ސަލާމަތީ 239.
114 ހިންގުން ގޮތުގައި ޚިދުމަތްތަކެއްގެ ވަކިވަކި 240.
114 ބެހޭސަލާމަތީ ކޮމިޓީ،ޚިދުމަތްތަކާ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 241.
115 ޖަވާބުދާރީވުން ވަޒީރުން 242.
115 ޚިދުމަތް ސިފައިންގެ 243.
115 ޚިދުަމތް ފުލުހުންގެ 244.
116 ތަބާނުވުން އަމުރަށް ޣައިރުޤާނޫނީ ނުކުރުމާއި އަމުރު ޣައިރުޤާނޫނީ 245.
116 ޢަމަލުކުރުން ހަމަހަމަކަމާއެކު 246.
XVIII
ބާބު ދިހަވަނަ
ދަޢުވާތައް ޒިންމާތަކާއި މާލީ މިލްކުވެރިކަމާއި، ދައުލަތުގެ
116 ތަކެތި ހޯދޭ ދައުލަތަށް ތަކެއްޗާއި މިލްކުގައިވާ ދައުލަތުގެ 247.
117 ތަކެތި އަގުހުރި ހުރި އުފެދިފައި ޠަބީޢީގޮތުން އެއްގަމާއި، ނޑާއި، ކަ 248.
117 މުދާ ނުވާ މިލްކުވެރިޔަކު ޤާނޫނީ 249.
117 މުޢާމަލާތްތައް ހިންގާ ގުޅޭގޮތުން މުދަލާ ދައުލަތުގެ 250.
118 ބައެއް އެއްވެސް ސަރަޙައްދުގެ ރާއްޖޭގެ ފަރާތަކަށް އެއްވެސް ބޭރުގެ
ދިނުން ބޭނުންތަކަށް ޢަސްކަރީ މިލްކުކޮށްނުދިނުމާއި،
251.
118 ދަ ނަމުގައި ލިބިގަތުންދައުލަތުގެ ދަޢުވާ ޢުވާކުރުމާއި، 252.
ބާބު އެގާރަވަނަ
ޙާލަތު ނުރައްކަލުގެ ކުއްލި
119 އިޢުލާންކުރުންޙާލަތުނުރައްކަލުގެކުއްލި 253.
119 ކަންތައްތައްހިމަނާންޖެހޭޤަރާރުގައި 254.
119 ޙުދޫދު ޤަރާރުގެ 255.
121 ޝާއިޢުކުރުން ޤަރާރު 256.
121 ހުށަހެޅުންމަޖިލީހަށްރައްޔިތުންގެޤަރާރު 257.
122 ނޑައެޅުންގޮތެއްމައްސަލަތަކުގައިއުފެދޭގުޅިގެންޤާރާރާ ކަ 258.
122 ބާޠިލްކުރުންޤަރާރުނުވަތަހަމަވުްނމުއްދަތުޤަރާރުގެ 259.
XIX
123 އިޢުލާންކުރުން ނިމުނުކަން ޙާލަތު ނުރައްކަލުގެ ކުއްލި 260.
ބާބު ބާރަވަނަ
އިޞްލާޙުކުރުން ޤާނޫނުއަސާސީ
123 އި ލާޙުކުރުންޞްޤާނޫނުއަސާސީ 261.
123 ތަސްދީޤުކުރުން ބިލް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 262.
124 ޝާއިޢުކުރުން ޤާނޫނު ގެޒެޓްގައި ސަރުކާރުގެ 263.
124 ނުފެންނަ ފެންނަ ރައްޔިތުންގެ ބިލަކާމެދު ތަސްދީޤުނުކުރާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
ނެގުން ވޯޓެއް
264.
125 ބާޠިލްވުންބިލު 265.
125 ކަންތައްތައް ހިމަނާންޖެހޭ ބިލުގައި 266.
125 ވަގުތު ނުވާނޭ ގެނެސްގެން އިސްލާޙު އަށް ޤާނޫނުއަސާސީ 267.
ބާބު ތޭރަވަނަ
މާނަކުރުން ޢަމަލުކުރުމާއި ޤާނޫނުއަސާސީއަށް
125 ބާރު ޤާނޫނުއަސާސީގެ 268.
126 ޞައްޙަވުން ޤާނޫނުތައް ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ 269.
126 ކަންކަން ހިނގައިފައިވާ ދަށުން ޤާނޫނުތަކުގެ ބާޠިލްވާ 270.
126 ޤަވާޢިުދ ހަދާ ލިބިގެން ބާރު ޤާނޫނުން 271.
XX
126 ނޑައެޅުްނ ކަ ތާރީޚު މުއްދަތާއި ޢުމުރާއި، 272.
126 ސުރުޚީތައް 273.
126 މާނަކުރުން 274.
ބާބު ސާދަވަނަ ބާބު ކަންތައްތަކާބެހޭ އިންތިޤާލީ
131 ޢަމަލުކުރުން މިބާބަށް 275.
131 ކޮމިޝަން އިލެކްޝަންސް 276.
132 ހުސްވުންއިލެކްޝަންސް މަޤާމް މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ 277.
133 ޝަރުޠުތައް މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 278.
133 މަސްއޫލިއްޔަތުތައްކޮމިޝަނުގެއިލެކްޝަންސް 279.
133 މުއްދަތު ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 280.
133 ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 281.
135 ސުޕްރީމްކޯޓް 282.
136 ޢައްޔަންކުރުންސުޕްރީމްކޯޓަށް ނޑިޔާރުން ފަ 283.
136 މުއްދަތު ސުޕްރީމްކޯޓުގެ 284.
137 ދެމިތިބުން މަޤާމުގައި ނޑިޔާރުން ފަ 285.
138 ކޯޓުތައް އެހެނިހެން 286.
138 އިޚްތިޞާްޞ ކޯޓުތަކުގެ 287.
138 ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 288.
139 ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން 289.
XXI
139 ކޮމިޝަންތައް މުސްތަޤިއްލު 290.
139 ދެމިއޮތުން ޤާނޫނުތައް 291.
139 ނުގެނައުން އިޞްލާޙެއް ޤާނޫނުއަސާސީއަށް 292.
139 ފެށްުނ ޢަމަލުކުރާން 293.
140 ދެމިއޮތުން މަޖިލިސް ރައްޔިތުންގެ 294.
141 މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި މަޖިލީހުގެ ބާރުތައްރައްޔިތުންގެ 295.
142 އިންތިޚާބު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 296.
142 ދެމިއޮތުންއެހެނިހެން މުއައްސަސާތައް މަޤާމުތަކާއި 297.
143 ހިންގުން ދާއިރާތައް އިދާރީ އުޞޫލުން ލާމަރުކަޒީ 298.
143 ކިޔަމަންގަތުން ޤާނޫނުއަސާސީއަށް 299.
145 ދެމިއޮތުން މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ ދެމިހުރުމާއި މަޤާމުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 300.
146 އިންތިޚާބު ރިޔާސީ 301.
1ޖަދުވަލު ހުވައި މަޤާމުގެ އެކިއެކި
148 ހުވައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ -1
148 ހުވައި ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ -2
149 ހުވައި މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ -3
149 ހުވައި މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ -4
149 ނޑިޔާރާއި ނޑިއުއްތަމަފަ ހުވައިފަ ޔާރުންގެ -5
XXII
150 މަޤާމްތަކުގެ މުސްތަޤިއްލު މެންބަރުންނާއި، ކޮމިޝަންތަކުގެ މުސްތަޤިއްލު
ހުވައި
-6
2ޖަދުވަލު
150 ދާއިރާތައް އިދާރީ
3ޖަދުވަލު
ދިދަ ޤައުމީ
151 ދިދަ ޤައުމީ
152 ގޮތް އެކުލެވިގެންވާ ދިދަ ޤައުމީ
152 މިންތައް
152 ކުލަތައް
1
ާބުބ ފުރަތަމަ ރައްިޔތުްނ ވިެރކަމާިއ، އަިމއްލަ ަދއުލަތާިއ،
ޤާނޫނުއާަސީސ“1.ޤާޫނުނއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ޤާނޫނުއާަސީސއީަކ ިމ
ް ނަމުނ ިމ ”ޤާނޫނުއާަސީސ“ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ފަހުނ ީމގެ އެވެ.
ޤާނޫނުއާަސީސ“ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއާޝރާތްކުރެވީެނ
އަށެވެ.
ޖުމްހިޫރއްާޔ 2ެ.ިދވިެހރާއްޖޭގެ އޫުޞލުތަކުގ ިއްސލީާމ ިލިބގެންވާ، ް ިމިނވަންކަނ ފިުރހަމަ ިދވިެހރާއްޖެއީަކ
ޖުމްހީޫރ ީދިމޤްރީާޠ، ވިެރކަންކުރާ، އިަމއްލަ ިބނާކުރިެވފިައވާ، ް މައްޗަށ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ނަމީަކ ެ ދައުލަތުގ ިމ ދައުލަތެކެވެ. ޔިުނޓީަރ އިަދ
ިމ ”ިދވިެހރާއްޖެ“ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ފަހުނ ީމގެ ޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއާޝރާތްކުރެވީެނ ް ނަމުނ
ަސރަޙައުްދ ދަމިައލެވޭ،3.ިދވިެހރާއްޖޭގެ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ަސރަޙައްދީަކ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ޖައްވިާއ، ިބމިާއ، ާ ބްޭސލިައންތަކުގެތެރޭގިައވ ް އިާކޕެލިަޖކ ެ ރާއްޖޭގ
ް ބްޭސލިައންތަކުނ ިމބުނިެވިދޔަ ިބމިާއ، ާ އީަޑގިައވ ެ ކަނޑުގ ކަނޑިާއ،
ެ ކަނޑުގ އެ ކަނޑިާއ، ަސރަޙައީްދ ެ ރާއްޖޭގ ާ ބޭރުގިައވ ް ފިެށގެނ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ޖައްވެވެ. ާ ގިުޅފިައވ ާ ކަނޑ އެ ިބމިާއ، ާ އީަޑގިައވ
ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގެނެވީޭނ ް ބަދަލެއ އެއްވްެސ ް ަސރަޙައްދަށ
ާ ފްާސވ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ް މަދުވެގެނ ެ މެންބަރުންގ
ޤާނޫނަކުންނެވެ.
2
ާބުރ 4ެ.ރައްިޔތުްނގެ ރައިްޔތުންގ އަންނަީނ ް ފިެށގެނ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ދިެމއޮންނީާނ ް ބާރުތައ ިމ އިަދ ިކބިައންނެވެ.
ިކބިައގައެވެ.
ާބުރ ިލިބގެންވީަނ5.ޤާޫނުނހުެދމުގެ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤާނޫނުހެދުމުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
މިަޖީލހަށެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
ާބުރ ިހްނގުމުގެ 6ެ.ވިެރކަްނ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ
ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ާބުރ
.7ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ކޯޓުތަކަށެވެ.
ިސާޔަދތު 8ާ.ޤާޫނުނއާަސީސގެ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ިހންގާންވީާނ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
ިދވިެހރައިްޔތުންނެވެ.9.ިދވިެހރައްިޔތް ީމހުންނަީކ ާ ިމވ ިތީރގިައ (ހ)
ް ިދވިެހރައިްޔތެއ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .1
ީމހެއް. ެ ކޮންމ ާ ކަމުގިައވ
ދިަރއެއް. ެ ކޮންމ ް އުފަނ ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ .2
ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރައިްޔތަކަށްވެއްޖ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ .3
ިބދީޭސއެއް.
ް ިނގުޅައެއ ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ ިކބިައން ެ ިދވިެހރައިްޔތެއްގ (ށ)
ނުގަނެވޭނެއެވެ.
ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ީމހަކަށ ެ ކޮންމ އެދޭ ް ދޫކޮށްލަނ ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ (ނ)
ދޫކޮށްލިެވދާނެއެވެ. ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ ގޮތުގެމީަތން
3
މެނީުވ ް މްުސިލމަކަށ އޮތްނަމަވްެސ ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ނުވެވޭނެއެވެ. ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ
ީދްނ ިއްސލާމީްދނަީކ10.ަދއުލަތުގެ އިަދ ިއްސލާމީްދނެވެ. ީދނަީކ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ހ)
މްަޞދަރެކެވެ. ޤާނޫނުގެމިައގަނޑު ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
އެއްވްެސ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ނުހެދޭނެއެވެ. ް ޤާނޫނެއ
ަބްސ ިދވިެހބަހެވެ.11.ޤައުީމ ބަހީަކ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ިދަދ 12ު.ޤައުީމ ިދގ ފިެހކުލިައގެ އެކުލިެވގެންވީަނ ިދދަ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ު ިދގ ފިެހ ިމ ހަނދުފިަޅއަކިާއ، ު ހުދ ހުންނަ މެދުގިައ ެ އަކައެއްގ
މައްޗަށެވެ. ެ ބޯޑަރެއްގ ރަތްކުލިައގެ ހުންނަ ް ބޭރުނ އަކިައގެ
ިމ ހުންނާންވީާނ ހަނދުފިަޅ ކޯޑިާއ، ކުލަ ިމންތަކިާއ، ިދދިައގެ ޤައީުމ (ށ)
ގޮތަށެވެ. ާ ބަޔާންކޮށްފިައއެވ ގިައ 3 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ފިައާސ އެކުލިެވގެންވީަނ13.ިދވިެހރާއްޖޭގެ ާ ރިުފޔ ިމ އެވެ. ާ ރިުފޔ ޔިުނޓީަކ، ފިައާސގެ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
މައްޗަށެވެ. ލީާރގެ ަސތޭކަ
ރަްށ މާލެއެވެ.14.ވިެރކަްނކުރާ ރަށީަކ ާ ވިެރކަންކުރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ުދވްަސ އެއްވަނ15ަ.ޤައުީމ ެ މަހުގ ް ރަީބޢުލްއައްވަލ ދުވަހީަކ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ދުވަހެވެ.
4
ާބުބ ެދވަަނ ިމިނވްަނކަްނ ޙައްޤުތަކާިއ އާަސީސ
ކަަށވުަރޮކްށިދުންނ 16ް.ޙައްޤުތައް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ެ ކޮންމ ގޮތުގެމީަތން ނުވާނޭ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ
ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ް ިލިބގެންވާކަނ ެ ީމހަކަށްމ
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އެއްވްެސ ިމިއން އިަދ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ިހފެހެއްޓީޭނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ތަޢާރްުޟނުވ
ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޤާނޫނަކުންނެވެ.
ް އެއްވްެސިމންވަރެއ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އިެއން ވްެސ
ިމފަދަ މުޖްތަމަޢެއްގިައ ީދިމޤްރީާޠ ިމިނވަން، ިހފެހެއްޓީޭނ،
ޤަބޫލުކުރެވޭ ް ިހފެހެއިްޓދާނެކަމަށ ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ
ިމންވަރަކަށެވެ.
ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކިައ، ް ރައްކާތިެރކޮށ ް އްަޞލުތައ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ށ)
ިމ ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ެ މާއްދާގ ިމ ް ިހފެހެއްޓުމަކަށ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ (ހ)
5
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ނ)
(ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
އެ ް ކޯޓުނ ކަނޑައެޅުމުގިައ ޯ ގޮތުގެމީަތންތ ާ ގިައވ (ށ) އިާއ
ް ިރޢާޔަތްކުރާނ ް ފިުރހަމައަށ ް ކަންތައްތަކަށ ހިުރހިައ ގުޅޭ ާ ކަމަކ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ވާނެއެވެ.
ބާވަތް. ޒާތިާއ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ އެ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އެ .1
ެ ިހފެހެއްޓުމުގ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .2
މިުހންމުކަން. ބޭނުމިާއ،
ާ ިހފަހައްޓިައފިައވ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .3
ިމންވަރު. ގޮތިާއ
ާ ިހފެހެއްޓުމ ިހފެހެއިްޓ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .4
ހިުރ ާ މިުހންމުކަމ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ
ގުޅުން.
ާ ިހފަހައްޓިައފިައވ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .5
ު މަޤަްޞދ ާ ބޭނުންވ ް ިހފަހައްޓިައގެނ ް ކުޑަކޮށ ިމންވަރަށްވުރެ
ޙިާޞލްކުރިެވދާނެތޯ.
ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .6
ެ ިއްސލާމީްދނުގ ނަމަ، ް ގެދަށުނ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ
ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ ރައްކާތިެރކުރުމަށްޓަކިައ ް އްަޞލުތައ
ިހފަހައްޓާންޖެހޭތޯ. ް ކޮންމެހެނ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ
6
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ރ)
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
ް ިމންވަރަށްކަނ ާ އެކީަށގެންވ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ ނުވަތަ ެ ދައުލަތުގ ާސިބތުކޮށިްދނުމީަކ
އެކެވެ. ާ ިޒންމ ެ ފަރާތެއްގ ިހފެހެއިްޓ ް ިމިނވަންކަމެއ
ބާބުގިައ17.ތަފާތުުނކުުރްނ ިމ ިމިނވަންކަން، ޙައްޤުތަކިާއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ތަފާތުކުރުމެއްނިެތ ް ގޮތަކުނ އެއްވްެސ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ިމ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ނުވަތަ ޤައުމަށް، އުފަނީްވ ނުވަތަ ންަސލަށް، ެ ީމހެއްގ އެ ިލބުމުގިައ،
ިޖްސމީާނ ނުވަތަ ޢުމުރަށް، ނުވަތަ ިޖނަްސށް، ނުވަތަ ކުލަޔަށް،
ެ ީމހެއްގ އެ ނުވަތަ ނުކުޅެދުންތިެރކަމަކަށް، ނަފާްސީނ ނުވަތަ
ފުދުންތިެރ މީާލ ނުވަތަ ިވްސނުމަކަށް، އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ިސޔީާސ
ނުވަތަ އުފަންރަށަށް، ނުވަތަ ް ޢިާއލާއަށ ާ ިންސބަތްވ ނުވަތަ ކަމަށް،
ތަފާތުކޮށްގެނެއްނުވާނެއެވެ. ބަލިައ ް ކަމަކަށ ިމނޫންވްެސ
ާ ިލިބފިައވ ް ިނކަމިެތކަމެއ ެ ޙާލަތަށްވުރ ު ޢާންމ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ށ)
ޚާއަްޞ ް ގޮތުނ ިއޖިްތމީާޢ ނުވަތަ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ީމހަކަށް،
އީެހތިެރވިެދނުމަށްޓަކިައ، ް ބަޔަކަށ ިލިބދޭންޖެހޭ ް ރައްކާތިެރކަމެއ
ކަންތައްތަކީަކ ާ ކުރ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ ް ރައްކާތިެރކަނ ނުވަތަ
ް ތަފާތުކުރުމެއ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ
ނުވާނެއެވެ. ް ކަމުގައެއ
ވާިޖުބ 18ާ.ަދއުލަތުގެ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރުމިާއ، ް އެއްގޮތަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ
ެ ދައުލަތުގ ކިުރއެރުވުމީަކ ިޙމާޔަތްކޮށް، ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ
ވިާޖބެކެވެ.
7
ކަްނކަްނ ުނވާ މާަނކުެރިވފިައ
ިމިނވްަނކަްނ. ކުުރމުގެ
.19ާ މަނާކޮށްފިައނުވ ް ކަނޑައިެޅގެނ ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ިއްސލީާމަޝީރޢަތުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ކަމެއްކުރުމުގ ެ ކޮންމ
އެއްވްެސ ާ ކުރ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިލިބގެންމެނީުވ ހުއްދަ ް ޤާނޫނަކުނ އިަދ
ނުވާނެއެވެ. ް ހުއްޓުވިައގެނެއ ހުރަްސއަޅިައ އެކަކިުވޔްަސ ހަމަ ް ކަމަކަށ
ިހންގުމުގިައ20.ހަމަހަމަކަްނ ޤާނޫނު ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ އެ އިަދ ކިުރމީަތގިައ، ެ ޤާނޫނުގ
ެ ޤާނޫނުގ އިަދ ީމހެކެވެ. ާ ހަމަހަމަވެގެންވ ވްެސ ީމހީަކ ެ ކޮންމ
ިލބުމީަކ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް މަންފާތައ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ރައްކާތިެރކަމިާއ،
ޙައްޤެކެވެ. ވްެސ ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ ހަމަ
ޙައްޤު ނަފުްސ21.ިދިރހުުރމުގެ ިމިނވަންކަމިާއ، އިަމއްލަ ޙައްޤިާއ، ެ ިދިރހުރުމުގ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ
16 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ފަހެ، ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ރައްކާތިެރކުރުމުގ
ާ ޤާނޫނަކ ާ ހަދިައފިައވ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މާއްދާގިައ ވަނަ
ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ިމިއން ިކބިައން، ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ ް އެއްގޮތަށ
ނުވާނެއެވެ. ް ިނގުޅިައގަނިެވގެނެއ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ
ިޙމާަޔތްކުުރްނ މުއަްސނިދކަމިާއ،22.ިތމާވިެށ ިދރޭތަކީެތގެ ިތމާވެށްޓިާއ، ޤުދްރަީތ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ް އޮތ ް އަންނާނ ީޖލުތަކަށިާއ ެ ިމހާރުގ ް ީރިތކަނ ވީަސލަތްތަކިާއ ޤުދްރަީތ
ެ ދައުލަތުގ ދެމެހެއްޓުމީަކ ް ރައްކާތިެރކޮށ މަންފާއަށްޓަކިައ ެ ީޖލުތަކުގ
ް ހޯދުމަށ ް ކިުރއެރުނ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ ވިާޖބެކެވެ. އާަސީސ
ދެމެހެއްޓިެނިވ ިޙމާޔަތްކުރެވޭ، ިތމާވިެށ މަަސއްކަތްތަކީަކ ކުރެވޭ
ހެދުމަށިާއ، ް ކަމަށ ް ކަންތައްތައ ކުރެވޭ މީަތން ެ އޫުޞލުތަކުގ ތަރައީްޤގެ
ނިުދނުމަށިާއ، ތަޣައްޔަރިުވޔަ ިތމާވިެށ ް ަސބަބުނ ެ ޙަރަކާތްތަކުގ ިމފަދަ
ހަލާކިުވޔަ ިތމާވިެށ ނިުދނުމަށިާއ، ިދޔަ ް ނިެތގެނ ް ނަްސލެއ ިދރޭތަކީެތގެ
ް ދައުލަތުނ ް ނިުދނުމަށ ބޭކާރިުވޔަ ް ވީަސލަތްތައ ޤުދްރަީތ ނިުދނުމަށިާއ،
ބާރުއަޅާންވާނެއެވެ.
8
ިއޖިްތމާީޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ
ޙައްޤުތައް
.23ް ޙައްޤުތަކެއ ާ ިލިބގެންވ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ތަކީަކ ު ޙައްޤ އަންނަިނިވ
ތަނަވްަސކަމިާއ، ެ ދައުލަތުގ ިހނދު، ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ކަމަށ
ު މަގ ހޯދޭނޭ ް ރައިްޔތުންނަށ ް ޙައްޤުތައ އެ ް ިމންވަރަކަށ ހިުރ ް ކުޅަދާނަކަނ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދައުލަތުން ް ތަނަވްަސކޮށިްދނުމަށ
ިލބުން. ް ިމންވަރަށ ފުދޭ ް ފެނ ު ާސފ ކާނާއިާއ، ު ރަނގަޅ (ހ)
ިލބުން. ް ިހޔާވިަހކަނ ފޭރާމިާއ (ށ)
ިލބުން. ް ިޚދުމަތްތައ ިޞއީްޙ ެ ފެންވަރުގ ު ރަނގަޅ (ނ)
ިލބުން. ް މާޙައުލެއ ު ރަނގަޅ ް ިޞއްޙަތަށ އިަދ ު ާސފ ިދިރއުޅޭނޭ (ރ)
ެ ކުރުމުގ ު ދަތުރުފަތުރ މުއަްސނިދކަމިާއ، ޠީަބީޢ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ބ)
ހިުރހިައ ވީަސލަތްތަކިާއ، ާ ފަތުރ ު ޚަބަރ ެ ދައުލަތުގ ވީަސލަތްތަކިާއ،
ެ ބޭނުންކުރުމުގ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިޚދުމަތްތައ މުއަާޞލީާތ ެ ބާވަތެއްގ
ިލބުން. ު ފުރަުޞތ
ާ އެކީަށގެންވ ާ ރަށަކ އެ ރަށެއްގިައވްެސ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ (ޅ)
ޤިާއމްވެފިައއޮތުން. ް ިނޒާމެއ ާ ނަރުދަމ ެ ިމންވަރުގ
ާ އެކީަށގެންވ ާ ރަށަކ އެ ރަށެއްގިައވްެސ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ (ކ)
ޤިާއމްވެފިައއޮތުން. ް ިޚދުމަތ ެ ކަރަންޓުގ ް ިމންވަރަށ
ިދިރއުޅްުނ ގެދޮރިާއ،24.ޒާީތ ގޮވިަތ ިދިރއުޅުމިާއ، ޢިާއީލ އިަދ ޒީާތ ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ
ކަންކަމިާއ ާ ޙުރުމަތްތިެރވެގެންވ މުއަާޞލާތުތަކީަކ ޒީާތ ާ ކުރ އަނެކުންނާ
ް ޙައްޤުތަކަށ ބުނެވުނު ިމ ެ އަނެކުންގ ކޮންމީެމހަކުމެ، ހަމަ ތަންތަނެވެ.
ިހތާންވާނެއެވެ. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ
9
ގަަދކަމްުނ އަޅުވިެތުނކުުރމާިއ،
މަަސއްކަތްުނކުުރވްުނ
އެއްވްެސ25. އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް އަޅުވިެތކޮށްގެނެއ ު ީމހަކ އެއްވްެސ (ހ)
ނުވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތްކުރުވިައގެނެއ މަޖުބޫރުން ލައްވިައ ު ީމހަކ
ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ގޮވިައލުމިާއ، ް ިޚދުމަތަށ ިއލްޒީާމ ެ ިސފިައންގ (ށ)
ެ މުޖްތަމަޢުގ ފުރާނައިާއ ެ ފަރުދުންގ ޙާލަތްތަކުގައްޔިާއ
ޙާލަތްތަކުގިައ ެ ިދމާވެއްޖ ް މީުސބާތެއ ގެއިްލދާނެފަދަ ް ރައްކާތިެރކަނ
ެ ތަނީްފޛުކުރުމުގ ް ޙުކުމެއ ެ ކޯޓުގ ގޮވިައލުމިާއ، ް ޢާންމިުޚދުމަތަށ
ާ ތަޢާރްުޟވ ާ އ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ މަަސއްކަތްކުރާންޖެހުމީަކ ގޮތުން
ނޫނެވެ. ް ކަމެއ
ޙައްޤާިއ ވޯޓުިދުނމުގެ
ކުިރމިަތލުމުގެ ިއްނިތޚާުބތަކަްށ
ޙައްޤު
.26ު ިހނދަކ ނުވާހިައ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ގިައ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އަންނަިނިވ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ މީަތގެ ް އަހަރުނ އަށާރަ ް ޢުމުރުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ޙައްޤުތައ
ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކުގައްޔިާއ (ހ)
ު ިސއްރ ވޯޓުތަކީަކ ިމފަދަ ޙައްޤު. ެ ވޯޓިުދނުމުގ ވޯޓުތަކުގިައ
ވާންވާނެއެވެ. ް ވޯޓުތަކަކަށ
ޙައްޤު. ެ ކިުރމިަތލުމުގ ް މަޤާމުތަކަށ އިެކއިެކ ިއނިްތޚާބުތަކުގިައ (ށ)
ު ިމިނވަންކަމާއެކ ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ އިަމއްލައަށް، ު ީމހަކ އެ (ނ)
ް ކަންތައްތައ ެ ރައިްޔތުންގ ް މެދުވިެރކޮށ ް މަންދޫބުނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ޙައްޤު. ެ ބިައވިެރވުމުގ ިހންގުމުގިައ
ިމިނވްަނކަްނ 27ާ.ިޚާޔލުފާޅުކުުރމުގެ ިޚލާފުނުވ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ ިފކުރުކުރުމިާއ، ު ިމިނވަންކަމާއެކ
ދުލިާއ ް ިޚޔާލުތައ ގޮތްތަކިާއ، ފެންނަ ް ބުއިްދއަށ ެ އީެމހެއްގ ގޮތެއްގެމީަތން
ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ފާޅުކުރުމުގ ް ގޮތްގޮތަށ ިމނޫންވްެސ އިަދ ް ޤަލަމުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ިމިނވްަނކަްނ 28ެ.ޫންސވިެރކަމުގެ ބޭނުންކުރުމުގ ް ވީަސލަތްތައ މުއަާޞލީާތ ކުރުމިާއ، ް ންޫސވިެރކަނ
ޚަބަރިާއ، ީމގެތެރޭގިައ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ
ާޝިއޢުކުރުމިާއ، ފާޅުކުރުމިާއ، ް ިޚޔާލުތައ ގޮތްތަކިާއ، ފެންނަ މަޢުލޫމާތިާއ،
ާ ފަތުރ ނުވަތަ ާ ާޝިއޢުކުރ ް ިމގޮތުނ ިހމެނެއެވެ. ް ިމިނވަންކަނ ެ ފެތުރުމުގ
ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ް ހާމަކުރުމަށ ު މްަޞދަރ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ ާ ފާޅުކުރ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް މަޖުބޫރުކޮށްގެނެއ
މަޢުލޫމާތު ހުޯދމާިއ މަޢުލޫމާތު
ިމިނވްަނކަްނ ިދުނމުގެ
.29ު މަޢުލޫމާތ ހޯދުމިާއ، ު މަޢުލޫމާތ އުނގަންނަިއިދނުމިާއ، އުނގެނުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ިދނުމުގ
ޕާީޓތަކާިއ، ިސާޔީސ
ޖަމާޢަތްތައް ޖަމިްޢއްާޔތަކާިއ،
ިމިނވްަނކަްނ ހުެދމުގެ
ޙަރަކާތްތަކުގިައ30. ެ ޕީާޓތަކުގ ިހންގިައ، އުފައްދިައ، ޕީާޓ ިސޔީާސ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ބިައވިެރވުމުގ
ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ހެދުމުގ ް ޖަމާޢަތްތައ ޖަމިްޢއްޔާތަކިާއ (ށ)
ް ޙައްޤުތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ީމގެ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ިހމެނެއެވެ.
ޘަޤީާފ ތަޢީުލީމ، ިއޖިްތމީާޢ، ިއޤިްތާޞީދ، .1
ް ޖަމާޢަތ ނުވަތަ ާ ޖަމިްޢއްޔ މަޤަްޞދުތަކަށްޓަކިައ،
ޖަމާޢަތްތަކުގިައ ޖަމިްޢއްޔާތަކިާއ އެފަދަ އުފައްދިައ،
ޙައްޤު. ެ ބިައވިެރވުމުގ
އެފަދަ އުފެއްދުމިާއ، ް ޖަމިްޢއްޔާތައ ެ މަަސއްކަތްތީެރންގ .2
ބިައވިެރވުމިާއ ޙަރަކާތްތަކުގިައ ާ ިހންގ ް ޖަމިްޢއްޔާތަކުނ
ޙައްޤު. ެ ނުވުމުގ
11
ޙައްޤު 31ް.ހަޅުތާލުކުުރމުގެ ހުއްޓިައލިައގެނ ް މަަސއްކަތ ހަޅުތާލުކުރުމުގެގޮތުން ިއޙިްތޖާޖުކުރުމަށްޓަކިައ
އެނޫންވްެސ ީމހުންނިާއ ާ އަދާކުރ ާ ވީަޒފ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ު ޙައްޤ ެ ިތބުމުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މަަސއްކަތްތީެރންނަށ
ިމިނވްަނކަްނ 32ު.އެއްވެއުޅުމުގެ ުސލްޙަވިެރކަމާއެކ ހޯދުމަކާނުލިައ ކީުރން ް ހުއްދައެއ ެ ދައުލަތުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ އެއްވެއުޅުމުގ
ރައްކާތިެރކުުރމުގެ އުަބުރ ަނމާިއ
ޙައްޤު
.33ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ އޮތުމުގ ރައްކާތިެރކުރިެވފިައ ު އަބުރ ނަމިާއ ެ އީެމހެއްގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ޢާިއލާ ކަިއވިެނކުުރމާިއ
ޙައްޤު ޤާިއމްކުުރމުގެ
.34ެ ޢުމުރުގ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޢުމުރުކަމުގިައ ކިައވިެނކުރެވޭ ޤާނޫނުގިައ (ހ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ާ ޢިާއލ ކިައވިެނކުރުމިާއ،
ް ިބންގާކަމަށ އާަސީސ އިަދ ޠީަބީޢ ެ މުޖްތަމަޢުގ ޢިާއލާއީަކ އިަދ
ޚާއަްޞ ެ ދައުލަތުގ މުޖްތަމަޢިާއ ެ ޢިާއލާއަކަށްމ ެ ކޮންމ ީވިހނދު،
ިލިބދޭންވާނެއެވެ. ް ރައްކާތިެރކަނ
އެ ިތިބނަމަ، ދީަރން ޙާލަތެއްގިައ ެ ރިޫޅއްޖ ް ކިައވެންޏެއ (ށ)
ް ރައްކާތިެރކަނ ޚާއަްޞ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ދީަރންނަށ
ިލިބދޭންވާނެއެވެ.
ކުީދްނާނިއ ޅަފުރާގެ ކުޑަކުީދްނާނިއ
ީމހްުނާނިއ ުދވްަސީވ ޢުމުުރްނ
ބޭުންނވާ އެީހއަްށ ޚާއަްޞ
ޚާއަްޞ ިލބޭ ީމހްުނަންށ
ރައްކާތިެރކަްނ
.35ެ ދައުލަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޖަމާޢަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޢިާއލާގ (ހ)
ިލބުމީަކ ް ރައްކާތިެރކަނ ޚާއަްޞ އީެހތިެރކަމިާއ ޚާއަްޞ ް ފަރާތުނ
ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ ް ކީުދންނަށ ޅަފުރަިއގެ ކުޑަކީުދންނިާއ
ް އެއްވްެސގޮތަކުނ ް ކީުދންނަށ ޅަފުރަިއގެ ކުޑަކީުދންނިާއ އިަދ
ް އެއްވްެސގޮތަކުނ ް އިަނޔާކޮށ ް ިޖނީްސގޮތުނ ހީާނއްކަކޮށް،
ކަންތައްތަކުގިައ ިއޖިްތމީާޢ ިއޤިްތާޞީދ، ާ އެކީަށގެންނުވ ް ތަފާތުކޮށ
ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަންފާތައ ް ނާޖިާއޒ ފުށުން ެ ީމހުންގ އެ ް ބިައވިެރކޮށ
ނުވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތްކޮށްގެނެއ އެކަކުވްެސ ހަމަ
ް ފަރާތުނ ެ ދައުލަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޖަމާޢަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޢިާއލާގ (ށ)
ދުވްަސީވ ް ޢުމުރުނ ިލބުމީަކ ް ރައްކާތިެރކަނ އީެހތިެރކަމިާއ ޚާއަްޞ
ާ ިލިބގެންވ ް ީމހުންނަށ ާ ބޭނުންވ ް ޚާއަްޞއީެހއަށ ީމހުންނިާއ،
ޙައްޤެކެވެ.
ޙައްޤު 36ު.އުނގުެނމުގެ ޙައްޤ ެ އުނގެނުމުގ ނިެތ ް ތަފާތުކުރުމެއ ެ ބާވަތެއްގ އެއްވްެސ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ިހލޭ ް ދައުލަތުނ ު ތަޢީުލމ މެދުމަދުރަީސ ތަޢީުލމިާއ ާ ފަށ (ށ)
މެދުމަދުރަީސ ތަޢީުލމިާއ ާ ފަށ ް ކީުދންނަށ ވާނެއެވެ. ް ފޯރުކޮށްދޭނ
ެ ދައުލަތުގ މިައންބަފިައންނިާއ ެ ކީުދންގ އެ ިދނުމީަކ ު ތަޢީުލމ
ެ އުނގެނުމުގ ތަޢީުލމު މީަތ އިަދ ކަމެކެވެ. ް ލިާޒމ ް މައްޗަށ
ހުޅުވިައލިެވފިައ ް ޢާންމުކޮށ ް ރައިްޔތުންނަށ އެންމެހިައ ު ފުރަުޞތ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ް ިކޔަމަންގަތުމަށ ބޯލަނބިައ ް ިއްސލާމީްދނަށ ތެރިެއން ެ ިނޒާމުގ ތަޢީުލީމ (ނ)
ިއނާްސީނ ލިޯބޖެއުްސމަށިާއ، ް ިއްސލާމީްދނަށ ބާރުއެޅުމަށިާއ،
ެ އެންމެންގ ް ޢާންމުކޮށ ކުރުމަށިާއ، ް ިއޙިްތރާމ ް ޙައްޤުތަކަށ
ް ބާއްވިައގެނ ް ރަހުމަތްތިެރކަނ ކަމިާއ ުޞލްޙަމަަސލްަސ މެދުގިައ
ް ކިުރއެރުވުމަށ ް ިމކަންކަނ އުނގަންނަިއީދ، މިުހންމުކަން ެ އުޅުމުގ
ބާރުއަޅާންވާނެއެވެ.
ޙައްޤު 37ެ.މަަސއްކަތްކުުރމުގެ އަދާކުރުމުގ ް ވީަޒފާއެއ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ ު ީމހަކ އެ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ކުރުމުގ ް މަަސއްކަތެއ ނުވަތަ
13
މާޙައުލެއްގިައ ރައްކާތިެރ މުޢާމަލާތުކުރެވޭ، ު ހަމަހަމަކަމާއެކ (ށ)
ް އުޖޫރައެއ ާ އެކީަށގެންވ ާ މަަސއްކަތ ާ ކުރ މަަސއްކަތްކުރުމިާއ،
ވަޒަންކުރިެވ ް ިމންގަނޑަކުނ ް އެއ ް މަަސއްކަތ ާ ކުރ ިލބުމިާއ،
ް އެއ ިލބުމިާއ، އުޖޫރަ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިންސބަތަކުނ ް އެއ
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ް ކިުރއެރުނ ެ ވީަޒފާގ ް ހަމައަކުނ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ވަގުތ މަަސއްކަތްކުރާންޖެހޭ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ (ނ)
ު ވަގުތ ް މިުނފިޫހިފލުވުމަށ އަރާމުކުރުމިާއ ކަނޑައިެޅފިައވުމިާއ،
ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ އޭގެތެރޭގިައ ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ
ިހމެނެއެވެ. ޙައްޤުވްެސ ެ ިލބުމުގ ޗުއީްޓ ު މާުސރައާއެކ
ު ވަގުތ ް މިުނފިޫހިފލުވުމަށ އަރާމުކުރުމިާއ ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ (ރ)
ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ހޭދަކުރުމުގ
މަަސއްކަތްކުރާންޖެހޭ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ، ު ޙައްޤ ިމ ެ ީމހަކަށްމ
އިަދ އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ވަގުތެއ ިގނަ ެ އެންމ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައިެޅފިައ ޗުއީްޓ ިލބޭ ު އުޖޫރައާއެކ
ޙައްޤު ިލުބމުގެ ޤާނޫނުގިައ38.ޕްެނަޝްނ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ެ ދައުލަތުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ޕެނަްޝން ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ަބިއވިެރވެ ކަްނކަމުގިައ ޘަޤާީފ
ޙައްޤު އުޅުމުގެ
އިަދ39. ފަނީްނ ބިައވިެރވުމިާއ، ޙަރަކާތްތަކުގިައ ޘަޤީާފ ެ ޤައުމުގ (ހ)
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ ާ މަންފ ް ކަންކަމުނ އަދީަބ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ިމންވަރަކުން، ހިުރ ް ފޯރުންތިެރކަނ ތަނަވްަސކަމިާއ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ް ކިުރއެރުވުމަށ ް ފަންނުތައ އަދިަބއްޔާތިާއ، ޘަޤާފަތިާއ، ތަޢީުލމިާއ،
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދައުލަތުން
ގްެނގުޅުމުގެ މާުދ ހުޯދމާިއ މާުދ
ޙައްޤު
.40ް މުދަލުނ ިދނުމިާއ، ވާރުތަކުރުމިާއ، ިމލްކުކުރުމިާއ، ހޯދުމިާއ، ާ މުދ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ މުޢާމަލާތުކުރުމުގ
ނޫނެވެ. ް ތަކެއްޗެއ ިނގުޅިައގަނެގެންވާނޭ މުދަލީަކ ެ ީމްސީމހުންގ (ށ)
ކަނޑައިެޅ ޤާނޫނުގިައ މަންފާއަކަށްޓަކިައ، ާ ޢާންމުވެގެންވ ފަހެ،
ް ކޯޓަކުނ އެކަމަށްޓަކިައ އިަދ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ެ އީެމހެއްގ ް މުދަލެއ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ ް ޙުކުމަކުނ ާ ކުރ
ެ ީމހެއްގ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ނަގިައގެނެއ ް ދައުލަތަށ ރުހުންނިެތ
ޢަދުލުވިެރ ާ ކަނޑައަޅ ް ކޯޓުނ ނަގާންވީާނ ް ދައުލަތަށ ް މުދަލެއ
ިދނުމަށްފަހުގައެވެ. ް ވިެރފަރާތަށ ެ މުދަލެއްގ އެ ް ބަދަލެއ
މުދާ، ެ ދްުޝމަނުންގ މުދަލިާއ، ާ ހޯދިައފިައވ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ (ނ)
ު ބާރ ެ ޙުކުމްކުރުމުގ ް ނެގުމަށ ް ދައުލަތަށ ނުލިައ ާ ިދނުމަކ ު ބަދަލ
އެއްވްެސ ެ މާއްދާގ ިމ ް ހެދުމަކަށ ް ޤާނޫނެއ ިލިބދޭފަދަ ް ކޯޓުތަކަށ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ް ބައެއ
ް ދައުލަތަށ ާ މުދ ެ ީމހެއްގ އެ ބަދަލުގިައ ެ ކުށެއްގ ކިުރ ު ީމހަކ (ރ)
ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ
ވަޒަްނވިެރވުމުގެ ަދތުުރފަތުުރކުުރމާިއ
ިމިނވްަނކަްނ
އައުމިާއ،41. އެނބިުރ ް ރާއްޖެއަށ ިދއުމިާއ، ް ފުރަިއގެނ ރާއްޖިެއން (ހ)
ް ދަތުރުފަތުރުކޮށ ް ތަންތަނަށ އިެކ ެ ރާއްޖޭގ ހުރުމިާއ ރާއްޖޭގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ އުޅުމުގ
ވަޒަންވިެރވުމިާއ، ރަށެއްގިައ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިހޖުރަކުރުމުގ ް ރަށަށ ް އަނެއ ް އެއްރަށުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ
15
ިޚދުމަތްތަކިާއ، އެންމެހިައ ިލބޭ ް ީމހުންނަށ ިދިރއުޅޭ ރަށެއްގިައ އެ (ނ)
ރަށެއްގިައ އެ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިއމިްތޔާޒުތައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ާ ވަޒަންވިެރވ
ހާމަކަމާއެކު ޢުަދލުވިެރކަމާިއ
ަޝީރޢަތްކުުރްނ
ކަނޑައެޅުމުގިައ42. ް ވިާޖބުތައ ޙައްޤުތަކިާއ މަދީަނ ެ ީމހެއްގެމ ެ ކޮންމ (ހ)
އުފުލުމުގިައ، ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ ނުވަތަ
ކޯޓެއްގިައ ު މްުސތިަޤއްލ އިަދ ް ިމިނވަނ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ް ޤާނޫނަކުނ
ތެރޭގިައ، ެ މުއްދަތެއްގ ާ އެކީަށގެންވ ޓްރަިއިބއުނަލެއްގިައ ނުވަތަ
ިއނާްޞފުން އަޑުއެހުމެއްގިައ ބާއްވާ، ް ހުޅުވިައލިެވގެނ ް ޢާންމުކޮށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ަޝީރޢަތްކުރެވުމުގ
ިހންގާންވީާނ ް ަޝީރޢަތްތައ އެންމެހިައ ާ ިހންގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ހާމަކަމާއެކުގައެވެ. ނުޖިެހ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ޢަދުލުވިެރކަމާއެކު،
ކަމުގިައީވ ް ހުޅުވިައލިައގެނ ް ޢާންމުކޮށ ިހންގާންޖެހީެނ ް ަޝީރޢަތްތައ (ނ)
ަސބަބަކަށްޓަކިައ، ަސބަބުތަކުންކުރެ ާ ވ ިތީރގިައ ނަމަވްެސ
ް ަޝީރޢަތެއ ގޮތެއްގެމީަތން، ިޚލާފުނުވާނޭ ާ އޫުޞލުތަކ ީދިމޤްރީާޠ
ހުޅުވިައނުލިައ ް ޢާންމުކޮށ ބައެއް، ް ަޝީރޢަތަކުނ ނުވަތަ އެކުގިައ،
ް ފަނިޑޔާރަކަށ ާ ކުރ ް ަޝީރޢަތެއ އެ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ގެނިްދއުމުގ ް ކިުރއަށ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ނުވަތަ ިހފެހެއްޓުން، ް އޫުޞލުތައ އަޚްލީާޤ ެ މުޖްތަމަޢުގ .1
ނުވަތަ ޤިާއމްކުރުން، ް އަމަންއަމާންކަނ ެ މުޖްތަމަޢުގ
ނިުދނުން. ބުރޫއިެރޔަ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ު މްަޞލަޙަތ ެ ކުޑަކީުދންގ މައަްސލައެއްގިައ ާ ހުށަހިެޅފިައވ .2
ާ އިަނޔ ް ަސބަބުނ ެ ކުށެއްގ ކިުރ ު ީމހަކ ނުވަތަ ިޙމާޔަތްކުރުން،
ރައްކާތިެރކުރުން. ު މްަޞލަޙަތ ެ ފަރާތެއްގ ާ ިލިބފިައވ
ިހންގިައިފނަމަ، ް ަޝީރޢަތ ް ހުޅުވިައލިައގެނ ް ޢާންމުކޮށ .3
ް ހުރަހަކުނ އިެޅދާނެ ް ޤިާއމްކުރުމަށ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ިމންޖުވުން.
ެ ކުރ ް ަސބަބުތަކުނ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ކަނޑައަޅިައފިައ ކޯޓުން ް އެހެންގޮތަކަށ ަސބަބަކަށްޓަކިައ
ް ޙުކުމްތައ އަމުރުތަކިާއ ހިުރހިައ ނެރޭ ކޯޓުތަކުން ނުވާނަމަ،
އިަދ މިަޖީލހެއްގައެވެ. ާ ހުޅުވިައލިެވފިައވ ް ޢާންމުކޮށ ިއއްވާންވީާނ
ެ ކޯޓުގ ނެރޭ މިަޖިލްސތަކުން ެ ަޝީރޢަތުގ ބޭއްވޭ ް ހުޅުވިައލިެވގެނ
ް ފެންނާނ ް ފަރާތްތަކަށ ާ ބޭނުންވ ް ޙުކުމްތައ ާ ކުރ އަމުރުތަކިާއ
ވާނެއެވެ. ް ހުންނާނ
ިއާދީރ ޢުަދލުވިެރކަމާއެކު
ިފަޔވަޅުތައްއެޅްުނ
ޤާނޫނ43ާ. ީމހަކާމެދުވްެސ ެ ކޮންމ ދިާއރިާއން ެ ިހންގުމުގ ިއދީާރ (ހ)
ް އެއްގޮތަށ ާ ހަމަތަކ ެ ިއނާްޞފުގ ު ޢަދުލ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ
ް އީެމހަކަށ ކަންކުރެވުމީަކ ިމނެއްގިައ އަވްަސ ާ އެކީަށގެންވ
ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ
ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ ެ ިފޔަވަޅެއްގ ާ އަޅ ް ގޮތުނ ިއދީާރ (ށ)
އެ ފިެނއްޖެނަމަ، ް ކަމަށ ެ ިލިބއްޖ ް އިުނކަމެއ ް ޙައްޤަކަށ
ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ް ިލޔުމުނ ު ަސބަބ އިެޅ ް ިފޔަވަޅެއ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ ެ ިފޔަވަޅެއްގ ާ އަޅ ް ގޮތުނ ިއދީާރ (ނ)
ނުވަތަ ޙައްޤަކަށް، ެ ބައެއްގ އެއްވްެސ ނުވަތަ ް ޙައްޤަކަށ
ފިެނއްޖެނަމަ، ް ިލިބއްޖެކަމަށ ް އިުނކަމެއ ް ޙައްޤަކަށ ެ މުޖްތަމަޢުގ
އެ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ކޯޓަށ ް ކަމެއ އެ
ފޯރަިއފާނޭ އަަސރު ީސދާގޮތެއްގިައ ް ކަމުނ އެ ނުވަތަ ް ބަޔަކަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
17
ިޒްނމާ ގޮތުގެމީަތނ44ް.ަޝޚީްޞ ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ީމހުންގެމައްޗަށ ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށްކުށުގިައ
ް ާސިބތުވެގެނ ް ކުށ ކުރުމުގައްޔިާއ، ް ަޝީރޢަތ ިހންގުމުގައްޔިާއ، ު ތަޙީުޤޤ
ނުވަތަ ް ޙައްޤަކަށ ޤާނީޫނ ެ ީމހެއްގ ް އެނޫނ ތަނީްފޛުކުރުމުގިައ ް ޙުކުމ
ނުވާނެއެވެ. ް އަޅިައގެނެއ ހުރަްސ ް ވިާޖބަކަށ ޤާނީޫނ
ހައްަޔުރުނކުުރމާިއ ިޚލާފްަށ ޤާޫނާނ
ަބްނުދުނކުުރްނ
ގޮތުގެމީަތނ45ް. ާ ކަނޑައިެޅފިައވ މާއްދާގިައ ވަނަ 16 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ާ ޤާނޫނަކ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އިަދ ހައްޔަރުކޮށް، ިހފިައ، އަތްލިައ، ް ގަޔަށ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ،
ނުވާނެއެވެ. ް ބަންދުކޮށްގެނެއ
ަބްނުދކުުރމުގެ ހައްަޔުރކުުރމާިއ،
ާބުރ
ިހނދެއްގިައ،46. ފެންނަ ް ކުރަިނކޮށ ް ކުށެއ ު ީމހަކ ް ީމހާއަށ ާ ކުރ ު ހައްޔަރ
ް ކުށެއ އެއުޅީެނ ު އެވަގުތަކ ނުވަތަ ކޮށިްފކަމަށް، ް ކުށެއ ު ީމހަކ ނުވަތަ
ް ަސބަބުތަކެއ ާ އެކީަށގެންވ ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ ް ބުއިްދއަށ ް ކަމަށ ް ކުރާނ
ް ހުއްދިަލިބގެނ ް އަމުރަކުނ ެ ކޯޓުގ ނުވަތަ ހުރެގެން، ް ހިެކތަކެއ ނުވަތަ
ް ބަންދުކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށް، ިހފިައ ު ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ،
ނުވާނެއެވެ.
މާުދ ފާްސކުުރމާިއ ިހފެހެއްޓުމާިއ
އަތުލުްނ
އަތްލިައ،47. ް ގަޔަށ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ަސބަބެއްނިެތ ާ އެކީަށގެންވ (ހ)
ް އަތުލިައގެނެއ ް ގަދަކަމުނ ް އެއްޗެއ ެ ީމހެއްގ ފްާސކޮށް،
ނުވާނެއެވެ.
ާ ޙުރުމަތްތިެރވެގެންވ ތަންތަނަީކ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ ގެދޮރިާއ ގޮވިަތ (ށ)
ް މުދަލަކަށ ެ ީމހެއްގ ނާޅިައިފނަމަ ް ިފޔަވަޅެއ ް ވަގުތުނ ތަންތަނެވެ.
ް މުދަލެއ އެ ް ގެއްލުމަކުނ ނުރައްކާތިެރ ިލިބދާނެ ް ީމހަކަށ ނުވަތަ
އަމުރަކުން ެ ކޯޓުގ ނުވަތަ ަސލާމަތްކުރުމަށްޓަކިައ، ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ
އެ ް ތަނަކަށ ިދިރއުޅޭ ު ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ ް ިލިބގެނ ހުއްދަ
ނުވާނެއެވެ. ް ވަދެގެނެއ ނުރުހުމުގިައ ެ ީމހެއްގ
ީމހްުނާނިއ ހައްަޔުރކުެރވޭ
ޙައްޤުތައް ީމހްުނގެ ަބްނުދކުެރވޭ
.48ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ ިހނދު، ބަންދުކުރެވޭ ނުވަތަ ިހނދު ހައްޔަރުކުރެވޭ
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ޢަމަލުކުރެވުމުގ ު ީމހަކާމެދ އެ ގޮތުގެމީަތން
ިލިބގެންވެއެވެ.
ް ީމހަކަށ އެ ް ވަގުތުނ ު ަސބަބ ހައްޔަރުކުރެވުނު ު ީމހަކ އެ (ހ)
ގިަޑިއރުގެތެރޭގިައ ަސއީުވްސ ް ިގނަވެގެނ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ.
ދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ް ިލޔުމުނ ު ަސބަބ ހައްޔަރުކުރެވުނު
ް ިލިބގެންވާކަނ ު ޙައްޤ ެ ހޯދުމުގ ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ (ށ)
ޤާނީޫނ ނިެތ ް ލްަސކުރުމެއ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ
ކުރެވުނު ު ހައްޔަރ އެ ު ީމހަކ އެ ހޯދިައ، ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ
ެ ވީަކލުގ ޤާނީޫނ ް ިނމޭންދެނ ް މައަްސލައެއ ބަންދުކުރެވުނު ނުވަތަ
ފިަހކޮށްދޭން ް ީމހަކަށ އެ ު ފުރަުޞތ ެ ދެމެހެއްޓުމުގ ް އީެހތިެރކަނ
ވާނެއެވެ.
އެއްވްެސ ް އެހެނ ު ިއތުރ ިފޔަވިައ ް އަންގިައިދނުނ ް ކާކުކަނ ިތމާއީަކ (ނ)
ް ޙައްޤެއްކަނ ާ ިލިބގެންވ ް ީމހަކަށ އެ ހަނުހުރުމީަކ ނީުދ ް މަޢުލޫމާތެއ
އެ ު ފުރަުޞތ ެ ިލިބގަތުމުގ ު ޙައްޤ އެ އަންގިައ، ް ީމހަކަށ އެ
ދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ
ބަންދުކޮށްފިައ ާ ީމހ ާ ބަންދުކޮށްފިައވ ތުހުމަތުގިައ ެ ކުށެއްގ (ރ)
ު ީމހަކ އެ ކަނޑައެޅުމަށް، ޯ މީަތންތ ެ ހަމަތަކުގ ޤާނީޫނ ވީަނ
ތެރޭގިައ، ެ ގިަޑިއރުގ ަސއީުވްސ ް ިގނަވެގެނ ާ ހައްޔަރުކުރެވުނުތ
އިަދ ވާނެއެވެ. ް ހިާޒރުކުރާނ ް ކިުރމައްޗަށ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ
ދޫކޮށްލުމަށް، ު ީމހަކ އެ ނުލިައ ާ ަޝރުޠަކ ނުވަތަ ު ަޝރުޠަކާއެކ
އެ ު ބާރ ެ ނެރުމުގ ް އަމުރެއ ް ބެހެއްޓުމަށ ބަންދުގިައ ނުވަތަ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ފަނިޑޔާރަކަށ
19
ީމހްުނ ތުހުމަތުކުެރވޭ ކުްށކުަށްށ
ިމިނވްަނކުުރްނ
ނުވަތ49ަ. ް ފޮރުވުމަށ ހިެކ ެ މައަްސލައެއްގ ާ ތުހުމަތުކުރިެވފިައވ ު މެދ ާ ީމހަކ އެ
މަަސއްކަތްކޮށްފާނެ ް ފޯރުވުމަށ ް ނުފޫޒެއ ް ހިުރީމހަކަށ ް ދޭނ ހިެކބްަސ
ިފލިައފާނެ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ، ހިާޒރުނުވެދާނެ ް ކޯޓަށ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ،
ް ަސލާމަތަށ ެ މުޖްތަމަޢުގ ދޫކޮށްލިައިފނަމަ ް ބަންދުނ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ،
ު މެދ ާ ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ، ކަމަށްޓަކިައ ކިުރމިަތވެދާނެ ް ނުރައްކަލެއ
ް ބަހައްޓިައގެނެއ ބަންދުގިައ ު ީމހަކ އެ ކީުރން ެ ޙުކުމްކުރުމުގ ް ަޝީރޢަތުނ
ނުވަތަ އޫުޞލުން ެ ކަފާލާތުގ ު ިހނދ ާ ދޫކޮށްލ ް ބަންދުނ އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ް ކަށަވަރުކުރުމަށ ް ހިާޒރުވާނޭކަނ ް ކޯޓަށ މީަތން ެ ގޮތެއްގ ާ ބޭނުންވ ް ކޯޓުނ
ކަނޑައިެޅދާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތަކެއ އެހެން ާ ކަނޑައަޅ
ތަޙީުޤޤޮުކްށ މައަްސލަތައް އަވަހްަށ
ކުުރްނ ަދޢުވާ
.50ް މައަްސލައެއ ް ފަރާތަކަށ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ ް ތުހުމަތުކޮށ ް ކުށެއްކޮށިްފކަމަށ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ތަޙީުޤޤުކޮށ މައަްސލަ އެ ް ލްަސނުކޮށ ހުށަހެޅުމުން
ދަޢުވާކުރާންޖެހޭ ު މެދ ާ ީމހާއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކިުރކަމަށ ް ކުށެއ އެ އިަދ
ް އަވަހަކަށ ެ އެންމ ީވ ފިެނއްޖެނަމަ، ް ޖެނެރަލަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ކަމަށ
އުފުލާންވާނެއެވެ. ާ ދަޢުވ
ަދޢުވާ ކުިރކަމުގެ ކުެށއް
ޙައްޤުތައް ީމހްުނގެ އުފިުލފިައވާ
ީމހަކަށްމެ:51. ެ ކޮންމ ާ އުފިުލފިައވ ާ ދަޢުވ ެ ކިުރކަމުގ ް ކުށެއ
ކޮބިައކަން، ކުށީަކ ާ ތުހުމަތުކުރިެވފިައވ ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ އެ (ހ)
ް ލްަސނުކޮށ ބަހަކުން، ދޭހަވާނޭ ް ރަނގަޅަށ ް ީމހަކަށ އެ
އަންގާންވާނެއެވެ.
ް ަޝީރޢަތްކޮށ ު ީމހަކާމެދ އެ މުއްދަތެއްގެތެރޭގިައ ާ އެކީަށގެންވ (ށ)
ޙައްޤިުލިބގެންވެއެވެ. ެ ިނންމުމުގ
ު ޙައްޤ ެ ނިުދނުމުގ ް ބަޔާނެއ ަޝީރޢަތުގިައ ް ދެކޮޅަށ ާ ިތމާއ (ނ)
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ީބރ ނުވަތަ ނަމަ، ު ީމހަކ ނޭނގޭ ބްަސ ަޝީރޢަތްކުރެވޭ ީމހީަކ އެ (ރ)
ެ ދައުލަތުގ ް ީމހަކަށ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ މަންމަނު ނުވަތަ ނަމަ، ު ީމހަކ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ހޯދުމުގ ު ތަރުޖަމާނަކ ް ފަރާތުނ
ވަގުތިާއ، ާ އެކީަށގެންވ މަަސއްކަތްކުރުމަށްޓަކިައ ް ބީަރއަވުމަށ ް ކުށުނ (ބ)
ު ީމހަކ އެ އިަދ ިލބޭންވާނެއެވެ. ް ވީަސލަތްތައ ާ އެކީަށގެންވ
ު ފުރަުޞތ ް މްަޝވަރާކުރުމަށ ާ ވީަކލަކ ޤާނީޫނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ދޭންވާނެއެވެ.
ު ީމހަކ އެ ކުރެވުމިާއ، ް ަޝީރޢަތ ހިާޒރުގިައ ެ ީމހެއްގ އެ (ޅ)
ް ބީަރއަވުމަށ ް ކުށުނ އީެހގިައ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ
ހީެކންނާ ާ ހިާޒރުކުރ ް ަޝީރޢަތަށ ް ފަރާތުނ ާ ހުށަހަޅ ާ ދަޢުވ (ކ)
ް ަޝީރޢަތަށ ހީެކން ް ބޭނުނ ު ީމހަކ އެ ުސވާލުކުރުމިާއ،
ެ ަޝީރޢަތުގ ހީެކންނާ އެ އެދުމިާއ، ކޯޓުގިައ ް ހިާޒރުކޮށިްދނުމަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ކުރުމުގ ު ުސވާލ މިަޖީލހުގިައ
ަޝއްކެއްނިެތ، ެ ިމންވަރެއްގ ާ އެކީަށގެންވ ކުށެއްކޮށިްފކަން، ު ީމހަކ އެ (އ)
ކަމުގިައ ު ީމހަކ ް ނެތ ް ކުށެއ ީމހީަކ އެ ނަމަ ާސިބތުނުކުރެވޭ ަޝީރޢަތުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ބެލުމުގ
21
ިޚލާފްަށ ޤާޫނާނ ިއޢިުތރާފާިއ،
ހިެކ ހާޯދ
މިަޖީލހުގިައ52. ެ ަޝީރޢަތުގ ހުރެ ް ަސލާމަތުނ ބުއިްދ ާ ީމހ ތުހުމަތުކުރެވޭ
ް ހެއްކެއްކަމުގައެއ ިއޢިުތރާފުތަކީަކ ް އެހެނ ިފޔަވިައ، ު ިއޢިުތރާފ ާ ވ
ޤާނޫނާ ހޯދުމިާއ، ް ބަޔާނ ް މަޖުބޫރުކޮށްގެނ ް ީމހަކަށ ނުބެލެވޭނެއެވެ.
ް ކަންކަމެއ ވާނޭ ް ކޮށްގެނ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ހޯދުމީަކ ހިެކ ް ިޚލާފަށ
ް ޤަބޫލުކޮށްގެނެއ ް ަޝީރޢަތަށ ް ހިެކތައ ބަޔާންތަކިާއ ާ ހޯދ ް އެގޮތަށ ނޫނެވެ.
ނުވާނެއެވެ.
އެީހތިެރކަްނ ވީަކެލއްގެ ިހނދެއްގިައ53.ޤާޫނީނ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ ް އީެހއަކަށ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ (ހ)
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ ހޯދިައ އީެހ އެފަދަ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ޤާނީޫނ ީމހާއީަކ ތުހުމަތުކުރެވޭ މައަްސލަތަކުގިައ، ބޮޑިެތ ިޖނީާއ (ށ)
ް ނެތ ް ތަނަވްަސކަމެއ މީާލ ފަދަ ހޯދޭ ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ
ް ޢައްޔަނ ު ވީަކލަކ ޤާނީޫނ ް ދައުލަތުނ ް އޭނާއަށ ނަމަ، ު ީމހަކ
ވާނެއެވެ. ް ކޮށްދޭނ
ުނިދުންނ އަަދުބ 54ް.ލާިއްނާސީނ ކޮށްގެނެއ ް ިއހާނިެތކަމެއ ލިާއނާްސީނ، ރަހުމުކުޑަ، ީމހަކަށް، އެއްވްެސ
އެއްވްެސ ް އަދަބެއ ގެއްލޭފަދަ ް ކަރާމާތ ިއނާްސީނ އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ް އިަނޔާކޮށްގެނެއ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ް ީމހަކަށ
ނުވާނެއެވެ.
ަބްނުދ މައަްސލަތަކުގިައ މަަދީނ
ުނކުުރްނ
.55ެ އަދާނުކުރުމުގ ް ިޒންމާއެއ އަދާކުރާންޖެހޭ ް ދަށުނ ެ އެއްބްަސވުމެއްގ މަދީަނ
ް ބަންދުކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ް ހައްޔަރުކޮށ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ
ނުވާނެއެވެ.
ޙައްޤު ޙުކުމްތަކިާއ56.ިއްސިތއުާނފުކުުރމުގެ ާ ިއއްވ މައަްސލަތަކުގިައ މަދީަނ މައަްސލަތަކުގައްޔިާއ ިޖނީާއ
ާ މައަްސލައ ޙައްޤު، ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ިއްސިތއުނާފަށ ް އަމުރުތައ ެ ކޯޓުގ ނެރޭ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ގުޅުންހިުރ
ީމހްުނާނ ަބްނުދކުެރިވފިައވާ
މުޢާމަލާތުކުުރްނ ިއޙިްތރާމާއެކު
ގޮތުގެމީަތނ57ް. ާ ޤާނޫނުގިައވ ނުވަތަ ގިުޅގެން، ާ ޙުކުމަކ ެ ކޯޓެއްގ
ިއޖިްތމީާޢ ީމހުންނިާއ ާ ބަންދުކުރިެވފިައވ ނުވަތަ ާ ހައްޔަރުކުރިެވފިައވ
ު ީމހުންނާމެދ ާ ގެންދ ް ބަލަހައްޓަމުނ ް ދައުލަތުނ ަސބަބުތަކަށްޓަކިައ އިެކއިެކ
ް މުޢާމަލާތުކުރުމަށ ިއނާްސނުންނާ ު ިއޙިްތރާމާއެކ ޢަމަލުކުރާންވީާނ
ނުވަތަ ގިުޅގެން، ާ ޙުކުމަކ ެ ކޯޓެއްގ ފަހެ، ގޮތަކަށެވެ. ާ އެކީަށގެންވ
ާ ބަންދުކުރިެވފިައވ ނުވަތަ ާ ހައްޔަރުކުރިެވފިައވ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ް ބަލަހައްޓަމުނ ް ދައުލަތުނ ަސބަބުތަކަށްޓަކިައ އިެކއިެކ ިއޖިްތމީާޢ ީމހުންނިާއ،
ނުވަތަ ޙައްޤަކުން އެއްވްެސ ާ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ ީމހުން، ާ ގެންދ
ާ ބޭނުންވ ް ކޮންމެހެނ ް ކަމަކަށ އެ މަޙްރޫމްކުރެވީޭނ، ް ިމިނވަންކަމަކުނ
ިމންވަރަށެވެ.
ިލިބިދުންނ ހައްޔަރުކޮށިްފނަމ58ަ.ަބަދލު ު ީމހަކ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ ނުވަތަ ނިެތ ް ބާރެއ ޤާނީޫނ
ިލިބދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ު ބަދަލ ެ އެކަމުގ ބަންދުކޮށިްފނަމަ ނުވަތަ
ކަމްަށ ކުެށއް ޤާޫނުނގިައ
ކަމަކަްށ ުނވާ ކަނޑައެިޅފިައ
ޤާޫނަނކުްނ ހާަދ ފަހްުނ
އަަދުބުނިދުންނ
.59ް ދޫކޮށްލުނ ް ނުކޮށ ް ކަމެއ ވިަކ ނުވަތަ ކުރުން، ް ކަމެއ ވިަކ (ހ)
ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ަޝީރޢަތުގިައ ިއްސލީާމ ކަމުގިައ ް ކުށެއ އީެއ
ް ކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ކިުރ ް ކަމެއ އެ ނީެތްސ ބަޔާންކޮށްފިައ
ދޫކޮށިްލ ް ނުކޮށ ނުވަތަ ާ ކަމަކ ކިުރ އެ ީމހަކަށް، ދޫކޮށިްލ ް ނުކޮށ
ް ކުށެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ު އަދަބ ް ގުޅުވިައގެނ ާ ކަމަކ
ް އަދަބެއ ު ބޮޑ ވުރެ ް އަދަބަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް ކުށަށ އެ ކިުރިއރު
އެ ކުށެއްކުރުމާ، ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ް ީމހަކަށ ކިުރ ް ކުށ އެ
ެ ކުށެއްގ ކިުރ އެ ދެމެދު، ާ ޙުކުމްކުރުމ ް ީމހާއަށ ކިުރ ް ކުށެއ
އެ ީދފިައވާނަމަ، ް ލުޔެއ ް ބަދަލަކުނ ގެންނަ ް ޤާނޫނަށ ް އަދަބަށ
އަދަބެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ ހެދުނު ް ފަހުނ ދޭންވީާނ ް ީމހަކަށ
23
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ކުށެއްކަމަށ ިޖނީާއ ޤާނޫނުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ (ށ)
ިމ ް އަދަބިުދނުމަކަށ ަޝީރޢަތްކުރުމިާއ ު ީމހަކާމެދ ާ ކުރ ް ކަމެއ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ާ މާއްދ
އަަދުބ ެދފަހަރަްށ އެއްކުަށކަްށ
ުނިދުންނ
.60ް ާސިބތުނުވާކަމަށ ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ (ހ)
ނުވަތަ ެ ކުށުގ އެ ހަމަ ް ފަހަރަށ ދެވަނަ ޙުކުމްކޮށިްފނަމަ، ް ކޯޓަކުނ
ެ ީމހެއްގ އެ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ް އެހެނ ާ ފިުރހަމަވ ް ޢަމަލުނ ެ ކުށުގ އެ
ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ އިަދ ނުއުފުލޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ
ެ ކުށުގ އެ ހަމަ ް ފަހަރަށ ދެވަނަ ާސިބތުވެއްޖެނަމަ، ް މައްޗަށ
ެ ީމހެއްގ އެ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ް އެހެނ ާ ފިުރހަމަވ ް ޢަމަލުނ ެ ކުށުގ އެ ނުވަތަ
ނުއުފުލޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ
ތެރޭގިައ ެ އޫުޞލުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ނިުހމެނެއެވެ. ް ިއްސިތއުނާފުކުރުމެއ މައަްސލަ
ޤަވާިޢުދތައް ޤާޫނުނތަކާިއ
ާޝިއޢުކުުރްނ ޢާްނމޮުކްށ
.61ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް އެމައްޗަށ ް ރައިްޔތުނ ޤަވިާޢދުތަކިާއ، ޤާނޫނުތަކިާއ، (ހ)
ް ިސޔަާސތުތައ ެ ަސރުކާރުގ އެންގުންތަކިާއ، ާ އަންގ ް ަސރުކާރުނ
ް ޢާންމުކޮށ ިއނިްތޒާމުކޮށް، ް ގޮތަކަށ ިލބޭންހުންނާނޭ ް ޢާންމުންނަށ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ.
ް ދަށުނ ެ ޤަވިާޢދެއްގ ާ ހަދ ް ިލިބގެނ ު ބާރ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ (ށ)
ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެ ދޭންވީާނ، ް އަދަބެއ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިވޔްަސ
ވާނަމައެވެ. ް އެއްޗަކަށ ާ ާޝިއޢުކޮށްފިައވ ް ޢާންމުކޮށ އެޤަވިާޢދީަކ
ް ީމހަކަށ ކޮށިްފ ް ކަމެއ އިެއން ކަންތަކިާއ، ކުރެވޭ މަނާ އިަދ
އޮވެގެންނެވެ. ކޮށްފިައ ް ބަޔާނ ް ާސފުކޮށ ު އަދަބ ދެވޭނޭ
ު ިސއްރ ެ ދައުލަތުގ ޤާނޫނެއްގިައ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ާ ިނންމ ް ަސރުކާރުނ ިފޔަވިައ ު މަޢުލޫމާތ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ކަމުގިައ
ު މަޢުލޫމާތ އެންމެހިައ ބެހޭ ާ ކަންތައްތަކ ާ ކުރ ތަކިާއ ް ިނންމުނ
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ިލބޭނ ް ޢާންމުކޮށ
ެ ަސރުކާރުގ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ީމހަކ އެ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ (ރ)
ހޯދިައ ު މަޢުލޫމާތ އެންމެހިައ ާ ރައްކާކުރިެވފިައވ ިއދާރާތަކުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ
ިލިބިދުންނ ޙައްޤުތައް ޙައްޤުތަކިާއ62.އެހިެނހްެނ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކުރިެވފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިފިރހެނުންނަށ އަންހެނުންނަށިާއ ް ިމިނވަންކަނ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ކަނޑައިެޅ، ިމިނވަންކަން ޙައްޤުތަކިާއ ވިަކވީަކން ބާބުގިައ ިމ (ށ)
ޙައްޤުތަކިާއ ް އެހިެނހެނ ނިުހމެނޭ ބާބުގިައ ިމ ބަޔާންކުރިެވފިައވުމީަކ
ް ކަމެއ ާ ހުރަްސއަޅ ް ިލިބގަތުމަށ ނުވަތަ ް ހޯދުމަށ ް ިމިނވަންކަނ
ނޫނެވެ.
ތަޢާުރްޟވާ ޙައްޤުތަކާ އާަސީސ
ާބިޠލްވްުނ ޤާޫނުނތައް
ބާބުގިައ63. ިމ ިވޔްަސ ް ބައެއ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެއްވްެސ
ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމަކ ނުވަތަ ާ ޙައްޤަކ އާަސީސ ާ ބަޔާންވެގެންވ
އެ ނުވަތަ ާ ޙައްޤަކ އެ ް ޤާނޫނަކުނ އެ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެ ނަމަ،
އެއްޗަކަށެވެ. ް ބިާޠލ ވީާނ ް ިމންވަރެއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމަކ
އަމުުރތަކަްށ ޤާޫނީނ ޣިައުރ
ޙައްޤު ތާަބުނވުމުގެ
އެއްވްެސ64. މުވައްޒަފަކު، އެއްވްެސ ެ ދައުލަތުގ މެނީުވ ް ބާރިުލިބގެނ ް ޤާނޫނަކުނ
އެއްވްެސ ޤާނީޫނ ޣިައރު އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ް އަމުރެއ ް ީމހަކަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ތަބާނުވުމުގ ް އަމުރަކަށ
ަދޢުވާކުުރމުގެ ޙައްލުހުޯދމްަށޓަކަިއ
ޙައްޤު
.65ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެއްވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ިހފަހައްޓިައިފނަމަ، ނުވަތަ ިނގުޅިައގެނިްފނަމަ، ިކބިައން ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ
ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ކޯޓަށ މައަްސލަ އެ ހޯދުމަށްޓަކިައ ް ޙައްލެއ ިއނާްޞފުވިެރ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ
25
ިމިނވްަނކަމާ ޙައްޤުތަކާިއ
ާބިޠލްވްުނ ޤާޫނުނތައް ތަޢާުރްޟވާ
.66ް ިހނގަމުނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ިއޢުލާންތަކުގިައ ޤަރާރުތަކިާއ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ޤާނޫނުތަކިާއ އެންމެހިައ އަންނަ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ތެރިެއން، ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންވެފިައވ
ިމ ކަންތައްތައް، އެންމެހިައ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމ ޙައްޤުތަކިާއ
ބިާޠލީްވއެވެ. ު ފެށުމާއެކ ް ޢަމަލުކުރާނ ް އަށ ޤާނޫނުއާަސީސ
ވާިޖުބތައް 67ު.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ީމހަކ އެ ިމިނވަންކަމިާއ، ޙައްޤުތަކިާއ ިލބޭ ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ދެ ވިަކނުކުރެވޭނޭ ވިާޖބުތަކީަކ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ
ެ ކޮންމ ކުރުމީަކ ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ިހނދު، އާަސްސކަމުގިައީވ
އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ު ވަގުތަކ އެ އިަދ މްަސއިޫލއްޔަތެކެވެ. ެ ރައިްޔތެއްގ
ިއޙިްތރާމްކުރާންވާނެއެވެ. ް ކަންތައްތަކަށ އެ ެ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ
ޙައްޤުތަކަށިާއ އެ ރައްކާތިެރވެ ް ިމިނވަންކަމަށ ޙައްޤުތަކިާއ ެ އަނެކުންގ (ހ)
ިއޙިްތރާމްކުރުން. ް ިމިނވަންކަމަށ
މެދުގިައ ެ ޖަމާޢަތްތަކުގ މެދުގައްޔިާއ ެ ީމްސތަކުންގ އެންމެހިައ (ށ)
ެ ިއޙިްތރާމްކުރުމުގ ް އަނެއްބަޔަކަށ ު އެއްބަޔަކ އެކުވިެރކަމިާއ،
ް ތަފާތުތައ ހުންނަ ު ިތމާއާދެމެދ އަނެކުންނާ އާލާކުރުމިާއ، ު ރޫޙ
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ދެމެހެއްޓުމަށ ު އޫުޞލ ެ ބަލިައގަތުމުގ
މަަސއްކަތްކުރުން. ތަރައީްޤއަށްޓަކިައ ދުޅަހެޔޮކަމަށިާއ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ނ)
އެއްބިައވަންތަކަމިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ިސޔާދަތިާއ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ް ަޝރަފ ެ ޤައުމުގ ރައްކާތިެރކަމިާއ އަމަންއަމާންކަމިާއ،
މަަސއްކަތްކުރުން. ިހފެހެއްޓުމަށްޓަކިައ
ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ ިހތުމިާއ، ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ބ)
ިހތުން. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް އޫުޞލަށ ެ ިހންގުމުގ
ީދިމޤްރީާޠ ގޮތުގެމީަތން، ާ ނުވ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ޅ)
ކިުރއެރުވުން. ް ގޮތްތައ އޫުޞލުތަކިާއ
ެ ރާއްޖޭގ ިއްސލާމީްދނިާއ، ާ ކަމުގިައވ ީދން ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ކ)
ް ރައްކާތިެރކޮށ ތިަރކަ ޤައީުމ ބަހިާއ، މާދީަރ ޘަޤާފަތިާއ،
ދެމެހެއްޓުން.
ޤުދްރަީތ ނަްސލުތަކިާއ، ިދރޭތަކީެތގެ ިތމާވެށްޓިާއ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (އ)
ިތމާވިެށ ދެމެހެއްޓުމާއެކު، ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ވީަސލަތްތައ ީރިތކަމިާއ،
ފަދަ ާ ހަލާކުވެގެންދ ވިެށ ޤުދްރަީތ ޢަމަލުތަކިާއ ފަދަ ާ ނާުސފުވ
ދުރުހިެލވުން. ް ޢަމަލުތަކުނ
ް ޤައީުމަސލާމަށ ިނާޝނަށިާއ، ެ ދައުލަތުގ އަށިާއ، ިދދަ ޤައީުމ (ވ)
ިހތުން. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ
68ާ.މާަނކުުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޓްރަިއިބއުނަލްތަކުނ ކޯޓުތަކުންނިާއ
ިއނާްސީނ ިލިބިދނުމުގިައ، މާނަކުރުމުގައްޔިާއ ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ
ާ ހުޅިުވގެންވ އުފިެދފިައވާ، ް ިބނާކޮށ ް ިމިނވަންކަމަށ ހަމަހަމަކަމިާއ ަޝރަފިާއ
އެ ް ިރޢާޔަތްކޮށ ް އޫުޞލުތަކަށ ާ ޤަބޫލުކުރ ް މުޖްތަމަޢުތަކުނ ީދިމޤްރީާޠ
ާ ބިައވިެރވެފިައވ ެ ިދވިެހރާއްޖ އިަދ ނަގަހައްޓާންވާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތައ
ިރޢާޔަތްކުރާންވާނެއެވެ. ް މުޢާހަދާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ
ިމިނވްަނކަމެއް ުނވަތަ ޙައްޤެއް
ގޮތަކަްށ ިނގުޅިައގެަނވޭފަަދ
މާަނުނކުުރްނ ޤާޫނުނއާަސީސ
ނުވަތ69ަ. ް ޙައްޤަކަށ އެއްވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
އެފަދަ ނުވަތަ ކުރުމުގެ، ް ޢަމަލެއ ިލބޭނޭފަދަ ް އިުނކަމެއ ް ިމިނވަންކަމަކަށ
ް ޖަމާޢަތަކަށ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ު ޙައްޤ ެ ބިައވިެރވުމުގ ޢަމަލެއްގިައ
ިހމެނޭ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ގޮތަކަށ ިލބޭނޭފަދަ ް ދައުލަތަށ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް ތަރުޖަމާކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ް މާނަކޮށ ް މާއްދާއެއ އެއްވްެސ
27
ާބުބ ވަަނ ިތްނ މިަޖިލްސ ރައްިޔތުްނގެ
ާބުރ ިލިބގެންވީަނ70.ޤާޫނުނހުެދމުގެ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤާނޫނުހެދުމުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
މިަޖީލހަށެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
ާ ިލިބގެންވ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ދަށުން، ގެ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ވިާޖބުތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ ބާރުތަކުގ ު ޢާންމ ެ ހެދުމުގ ޤާނޫނު
ް މިަޖީލހަށ އެ ބާރުވްެސ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ އަދާކުރުމިާއ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކުރ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ .1
ިއްޞލާޙުގެނައުން. ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ެ ިއްސލާމީްދނުގ ބެހޭގޮތުން، ާ ކަމަކ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ .2
ހެދުމިާއ، ޤާނޫނު ގޮތުގެމީަތން ާ ިޚލާފުނުވ ާ އްަޞލަކ
ބިާޠލްކުރުން. ޤާނޫނު ބަދަލުގެނައުމިާއ، ް ޤާނޫނަށ
ް ކަންތައްތައ ާ ކުރ ް ފަރާތުނ ެ ބާރުގ ެ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ .3
ު ބާރ ެ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ބެލުމިާއ ް ގޮތ ާ ިހނގާނިުހނގ
ކުރުމަށްޓަކިައ ް ިމކަންކަނ އިަދ ޖަވާބުދީާރކުރުވުން.
ް ިފޔަވަޅުތައ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
އެޅުން.
ް ބަޖެޓ ަސޕިްލމެންޓީަރ ބަޖެޓިާއ އަހީަރ ެ ދައުލަތުގ .4
ފްާސކުރުން.
ާ މަޤާމުތަކ ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު މްުސތިަޤއްލ .5
ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ކަންތައްތައ ިނންމާންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ
ިނންމުން. ގޮތުގެމީަތން
ެ ރައިްޔތުންގ ކަންތައްތަކުގިައ ު މިުހންމ ގުޅޭ ރައިްޔތުންނާ .6
ނެގުން. ު ވޯޓ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ
ިމ ް ޖެހޭނެކަމަށ ް އަދާކުރާނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ .7
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
އަދާކުރުން. ް ވިާޖބުތައ ވްެސ ިމނޫން
ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ އެއްވްެސ ާ ިޚލާފުވ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ނ)
ނުވާނެއެވެ. ް ފްާސކޮށްގެނެއ ް މިަޖީލހުނ
ް ހުށަހެޅުމެއ ެ ކޮންމ ާ ހުށަހަޅ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ފޮނުވިައލުމިާއ، ާ އަނބުރ ް ފްާސނުކޮށ ޤަބޫލުކުރުމިާއ،
ު ބަދަލ ް ހުށަހެޅުމަކަށ ެ ކޮންމ ިމފަދަ އިަދ ބިާޠލްކުރުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ު ބާރ ެ ގެނައުމުގ
ް މަޤާމަކުނ ނުވަތަ ިއްސކުރުމަށްޓަކިައ ް މަޤާމަކަށ ު ީމހަކ (ބ)
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފްާސކުރުމަށ ް އެކަނ ވިަކކުރުމަށްޓަކިައ
ް ފްާސނުކޮށ ފްާސކުރުމިާއ ް ހުށަހެޅުމެއ އެ ނަމަ، ހުށަހަޅިައިފ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ދޫކޮށްލުމުގ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ކަނޑައެޅްުނ ޢަަދުދ މްެނަބުރްނގެ
ކަނޑައަޅީާނ71. ު ޢަދަދ ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
އޫުޞލުންނެވެ. އަންނަިނިވ
29
ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ .1
ފްަސހްާސ ފުރަތަމަ އާބީާދގެ ާ ރަިޖްސޓީަރކުރިެވފިައވ
ެ ކޮންމ ާ ހަމަނުވ ް ީމހުނ ފްަސހްާސ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ
ދެމެންބަރުން. ް ދިާއރާއަކަށ ިއދީާރ
ާ ރަިޖްސޓީަރކުރިެވފިައވ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ .2
ފުރަތަމަ އާބީާދގެ ިއތުރުވާނަމަ، ެ ފްަސހާހަށްވުރ އާބީާދ
ފްަސހްާސ ެ ކޮންމ ާ ިއތުރުވ ެ ީމހުންނަށްވުރ ފްަސހްާސ
މެންބަރެއް. ް ީމހަކަށ
އެވީަނ، ބުނެފިައ ދިާއރާކަމުގިައ ިއދީާރ ބޭނުމަށްޓަކިައ ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ އަތޮޅުތަކުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ތްަޞީދޤުކުރިާއރު، ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އެކީާވްސ ޖުމްލަ ު މާލެއާއެކ އަތޮޅިާއ ިވިހ ާ ބަލ ގޮތުގިައ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ް ތަފީްޞލ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއދީާރ ދިާއރާއަށެވެ.
އެވީަނއެވެ. ގިައ 2 ު ޖަދުވަލ
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ 72ާ.މްެނަބުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 71 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ވިަކ ް ދިާއރާއަކުނ ިއދީާރ ެ ކޮންމ ިޚލާފުނުވާނޭހެން، ާ އޫުޞލ
ެ ކޮންމ ިމިއން ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ް ދިާއރާތަކެއ ިއނިްތޚީާބ
މެންބަރެވެ. ް އެއ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ ް ދިާއރާއަކުނ ިއނިްތޚީާބ
ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ާ ވާދަކުރ ދިާއރާއެއްގިައ ިއނިްތޚީާބ ެ ކޮންމ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ވޯޓުދޭ ދިާއރާއެއްގިައ އެ ިއނިްތޚާބުވީާނ،
ީމހެކެވެ. ިލބޭ ު ވޯޓ ިގނަ ެ އެންމ ް ިސއްރުވޯޓަކުނ
ް ދިާއރާތައ ިއނިްތޚީާބ ިހމެނޭ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ކޮންމ (ނ)
ު ަސރަޙައްދ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ އެ ގޮތިާއ، ކަނޑައަޅާނޭ
ިއދީާރ އިަދ ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ޤާނޫނަކުނ ް ގޮތ ކަނޑައަޅާނޭ
އެ ބެހުމުގިައ ް ދިާއރާތަކަކަށ ިއނިްތޚީާބ އާބީާދ ެ ދިާއރާތަކުގ
އާބީާދ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ ިހމެނޭ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ
ޤާނޫނުގިައ އެ ް އޫުޞލެއ ހަމަހަމަކުރެވޭނޭ ް ބޮޑަކަށ ެ ީވއެންމ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ.
ަޝުރޠުތައް ވުމުގެ ީމހެއްގިައ73.މްެނަބރަކަްށ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ
ިދވިެހރައިްޔތަކަށްވުން. .1
ނުވުން. ް ރައިްޔތަކަށ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ .2
ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .3
ީމހަކުކަމުގިައވުން.
ފިުރފިައވުން. ު އަހަރ އަށާރަ ް ޢުމުރުނ .4
ީމހަކުކަމުގިައވުން. ހިުރ ް ހަމައަށ ބުއިްދ .5
އެ ނަމަ، ާ ވެފިައވ ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ ު ރައިްޔތަކ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ (ށ)
ކިުރމިަތލެވީޭނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ީމހަކަށ
ފުރުމަށްފަހުއެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ާ ިދވިެހރައިްޔތަކަށީްވތ ު ީމހަކ އެ
ކަމުގިައ ު ީމހަކ ާ ިދިރއުޅެމުންދ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ީމހީަކ އެ އިަދ
ވާންވާނެއެވެ.
31
ެ ރައިްޔތުންގ ް ީމހަކަށ ާ ޙާލަތެއްގިައވ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ނ)
އިަދ ނުވެވޭނެއެވެ. ް ބިައވިެރއެއ ިއނިްތޚާބުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
އެފަދަ ް މެންބަރަކަށ ާ ހިޮވފިައވ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ އެ މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ޙާލަތެއ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ އަދާކުރާންޖެހޭ .1
ު ީމހަކ ާ ނުދ ް އަދާކުރަމުނ ދަރަިނ އެ ް އެއްގޮތަށ ާ ޙުކުމ
ކަމުގިައވުން.
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ެ ާސިބތުވ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .2
ު ީމހަކ ާ ތަނީްފޛުކުރަމުންދ ް ޙުކުމެއ ެ ިދގުމުއްދަތެއްގ
ކަމުގިައވުން.
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ެ ާސިބތުވ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .3
އެ ނަމަ ު ީމހަކ ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ް ޙުކުމުނ އެ ނުވަތަ ިނމުނުތާ، ް ތަނީްފޛުކޮށ ް ޙުކުމެއ
ާ ނުވ ު އަހަރ ިތން ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ
ކަމުގިައވުން. ު ފަނިޑޔާރަކ .4
ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ކަނޑައަޅިައ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ރ)
މަޤާމުގިައ އެ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވާނަމަ
ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ ކުރެ ް ވީަޒފާތަކުނ އަންނަިނިވ ހުރެ
ނުވާނެއެވެ.
މެންބަރުކަން. ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ .1
ނަިއބުކަމިާއ، ެ ވީަޒރުންގ ިމިންސޓަރުކަމިާއ، ް ްސޓޭޓ .2
ވީަޒފާއެއް. އެއްވްެސ ެ އެފެންވަރުގ ެ ދައުލަތުގ
ނުވަތަ މެންބަރުކަން ެ ކިޮމަޝނެއްގ ު މްުސތިަޤއްލ .3
މަޤާމެއް. ު މްުސތިަޤއްލ
ވީަޒފާއެއް. ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .4
ނުވަތަ ބިައވިެރވާ، ު ަސރުކާރ ނުވަތަ ެ ަސރުކާރުގ .5
ވީަޒފާއެއް. ެ ކުންފުންޏެއްގ ިހންގާ، ް ަސރުކާރުނ
ވީަޒފާއެއް. ެ ިސފިައންގ .6
ވީަޒފާއެއް. ެ ފުލުހުންގ .7
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .8
ް އެހެނ ެ ދައުލަތުގ ިފޔަވިައ ް ވީަޒފާއެއ އަދާކުރާންޖެހޭ
ވީަޒފާއެއް.
ކޯޓުގެ މްެނަބުރކަމާމުެދ
ިއޚިްތާޞްޞ
ނުވަތ74ަ. ޯ ހަމަވޭތ ީމހެއްގިައ ު ަޝރުޠ ެ ކިުރމިަތލުމުގ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މެންބަރުކަމުގ ނުވަތަ ބެލުމުގިައ ޯ ވިަކކުރާންޖިެހއްޖެތ ް މަޤާމުނ ު މެންބަރަކ
ް މައަްސލައެއ އެ އުފިެދއްޖެނަމަ، ް ިޚލާފެއ ު ހްުސވެއްޖެކަމާމެދ ް ގޮނިޑއެއ
ުސޕީްރމްކޯޓުންނެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ް ގޮތެއ ބަލިައ
33
މަަސއްކަތުގިައ މްެނަބުރްނގެ
ކަްނކަްނ ިރޢާަޔތްކުރާްނީވ
މްަޞލަޙަތިާއ75. ޤައީުމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
އެއްވްެސ އިަދ ިއްސކަނީްދގެންނެވެ. ް މަންފާއަށ ލާބަޔިާއ ެ ރައިްޔތުންގ
ް އެހެނ ް އޮތ ް ގުޅުމެއ ޚާއަްޞ ާ ީމހަކ އެ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެ ު މެންބަރަކ
ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ެ މަޤާމުގ ް ކިުރއެރުވުމަށ ް މްަޞލަޙަތެއ ޒީާތ ވްެސ ެ ީމހެއްގ
ް ދިާއރާތައ ިއނިްތޚާބީުވ ް އެބިައީމހުނ އެބިައީމހުން، އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ލާބަޔިާއ ެ ރައިްޔތުންގ ހިުރހިައ ޤައުމިާއ މިުޅ ތަމީްސލުކުރުމުގިައ،
ިރޢާޔަތްކުރާންވާނެއެވެ. ް މަންފާއަށ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.76ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ ީމހެއްގ އެ ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ
މްަޞލަޙަތުތަކިާއ، ިވޔަފީާރގެ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ
މަޢުލޫމާތުގިައ ދޭ ް ިމގޮތުނ އިަދ ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް އީަމންޢާންމަށ
ް ިޒންމާތައ ެ ވީަޒފާތަކުގ އެ ވީަޒފާތަކިާއ ް އެހެނ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އެ
ިހމަނާންވާނެއެވެ.
ިއްސިތޢުފާިދުންނ 77ް.މްެނަބުރކަމްުނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ މެންބަރަކު، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ބަޔާންކޮށް، ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ
މްެނަބުރްނ ގޮނިޑއަްށ ހްުސވާ
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ
.78ް ަސބަބުނ ެ ވިަކވުމުގ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ފްަސދޮޅްަސ ފިެށގެން ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ގޮނިޑ އެ ް ގޮނިޑއަށ ާ ހްުސވ
ނަމަވްެސ ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ގޮނިޑ ެ މެންބަރުކަމުގ
ނުވަތަ ހަމްަސދުވްަސ އީޮތ ު ދެމެދ ާ ިއނިްތޚާބ ު ޢާންމ ް ކިުރއަށްއޮތ
ް ގޮނިޑއަކަށ ހްުސިވ އެ ވާނަމަ މުއްދަތެއްކަމުގިައ ު ކުރ އެއަށްވުރެ
ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ
ޢުމުުރ މިަޖީލހުގެ ކުރުމަށްފަހު،79.ރައްިޔތުްނގެ ު ިއނިްތޚާބ މިަޖިލްސ ޢުމުރަީކ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ދުވަހެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ކުރ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ
ް ހަމަވެގެނ ު ޢުމުރ އުވީުނއެވެ. މިަޖިލްސ ް ހަމަވުމުނ ު މުއްދަތ ިމ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އަލަށ ު އުވުމާއެކ މިަޖިލްސ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ޖަލާްސ ފުރަތަމަ
ިތީރްސ ެ ހަމަވުމުގ ު ޢުމުރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިހނގަމުންދ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އަލަށ ކީުރން ދުވްަސ
ކުރާންޖެހޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ އެކަމ ިއނިްތޚާބުކުރުމިާއ، ް މެންބަރުނ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ކޮށ ް ކަންތައްތައ ް އެހިެނހެނ
ޢުމުުރގެ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ިއތުުރކުުރްނ މުއަްދތު
ދަނިޑވަޅެއްގިައ،80. ާ ިއޢުލާންކޮށްފިައވ ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ު ޢުމުރ ެ މިަޖީލހުގ ދިަތވެއްޖެނަމަ، ް ބޭއްވުމަށ ް ިއނިްތޚާބެއ ު ޢާންމ
އެ ް ޤަރާރެއ ެ ިއތުރުކުރުމުގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ އަހަރަށްވުރ ް އެއ
ެ މިަޖީލހުގ ފްާސވީާނ ް ޤަރާރެއ ިމފަދަ ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން
ް ިމގޮތަށ އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ ިއތުރުކޮށްފިައވިަނކޮށް، ު މުއްދަތ ެ މިަޖީލހުގ
ެ ޤަރާރުގ އެ ނުވަތަ ު އުވިައލުމަށްފަހ ު ޤަރާރ ނެރުނު ް ިއޢުލާންކުރުމަށ
ެ ދުވަހަށްވުރ ފްަސދޮޅްަސ މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ު ހަމަވުމަށްފަހ ު މުއްދަތ
ފްަސދޮޅްަސ އެ ނުވާނެއެވެ. ް ގެންގްޮސގެނެއ ް ކިުރއަށ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ
ހިުރހިައ ެ ހޮވުމުގ ް މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަކަށ ާ އ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ކަމެއްކޮށ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ހުވިައކުުރްނ މްެނަބުރްނގެ
.81ެ މިަޖީލހުގ އެ ީމހަކު، ާ ިއނިްތޚާބުވ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ކީުރން ެ ފެށުމުގ ް ފުރާނ ް މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ް އެހެނ ާ ކަނޑައަޅ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ކިުރމީަތގިައ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ. ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މެންބަރުންގ
35
ރަީއާސިއ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ަނިއުބރަީއްސ
ފުރަތަމ82ަ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ބާއްވ ު ިއނިްތޚާބަށްފަހ ު ޢާންމ (ހ)
ެ މިަޖީލހުގ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސގިައ
ް ވޯޓަކުނ ު ިސއްރ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނަިއބުރަީއެސއް، ރަީއަސކިާއ
ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ ެ މިަޖީލހުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ު ިއނިްތޚާބ
އެ ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ
ެ މިަޖީލހުގ މެންބަރުންގެތެރިެއން ހިާޒރުވިެތިބ ް ޖަލާްސއަށ
މެންބަރެކެވެ. ިގނަދުވްަސީވ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ
ިގނަ ިގނަދުވްަސީވ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ
ް ޢުމުރުނ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ އެ ނަމަ ިތިބ ް މެންބަރުންތަކެއ
މެންބަރެކެވެ. ދީޮށ ެ އެންމ
ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ނުވާނަމަ ހިާޒރު ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ އެ
ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ ނަިއބުރަީއެސވެ. ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ
އެ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤަވިާޢދުގިައވ ެ މިަޖީލހުގ ނުވާނަމަ ހިާޒރު
އެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ު ީމހަކ ބަލަހައްޓާނޭ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ
ް ދޭނ ާ ިއްސިތޢުފ ް މަޤާމުނ އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ް ނަިއބުރަީއަސށ
އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ިލބުމުނ ް ނަިއބުރަީއަސށ
އެ ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ދޭނ ާ ިއްސިތޢުފ ް މަޤާމުނ
ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ ނަިއބުރަީއްސ
ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ޙާލަތްތަކުގިައ، އަންނަިނިވ (ރ)
ވިަކވާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ ނަިއބުރަީއްސ
ް މެންބަރުކަމުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ އެ .1
ވިަކވުން.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ އެ .2
ފްާސވުން.
މަޤާމުން ނަިއބުރަީއްސ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ބ)
ާސދަ ެ ހުށަހެޅުމުގ ް މިަޖީލހަށ ް ޤަރާރެއ ާ ހުށަހަޅ ް ވިަކކުރުމަށ
ވާނެއެވެ. ް އަންގާނ ް މިަޖީލހަށ އެ ް އެކަނ ކީުރން ދުވްަސ
37
ޭ ވިަކކުރުމާބެހ ް މަޤާމުނ އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ޅ)
ެ މިަޖީލހުގ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ިހނގާ، ް ބަޙުޘެއ
ެ ރައިްޔތުންގ ހަމައެހެންމެ، ނުވާނެއެވެ. ް ބަލަހައްޓިައގެނެއ ރަީއްސ
ާ ިހނގ ް ބަޙުޘެއ ވިަކކުރުމާބެހޭ ް މަޤާމުނ ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ
ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބަލަހައްޓިައގެނެއ
ް މަޤާމުނ ނަިއބުރަީއްސ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ކ)
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ިހނގާ، ް ބަޙުޘެއ ވިަކކުރުމާބެހޭ
ބިައވިެރވެ ބަޙުޘްގިައ ިދފާޢުގިައ ެ އީެމހެއްގ ބިައވިެރވުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ އިެއން ު ޙައްޤ ެ ވާހަކަދެއްކުމުގ
ާ ނަގ ް ގޮތުނ ވިަކކުރުމާބެހޭ ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ އެ ނަމަވްެސ
ނުދެވޭނެއެވެ. ް ވޯޓެއ ް ީމހަކަށ އެ ވޯޓެއްގިައ
ޖަލްާސތައް މިަޖީލހުގެ އޮންނާންވާނެއެވެ.83.ރައްިޔތުްނގެ ު ދައުރ ިތން ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ެ އަހަރަކުމ ެ ކޮންމ
ެ ރައިްޔތުންގ ދުވްަސ ާ ިނންމ ދުވަހިާއ ާ ފަށ ެ ދައުރެއްމ ެ ކޮންމ ިމިއން
ެ ރައިްޔތުންގ އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ޤަވިާޢދުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ާ މިަޖިލްސކުރ ެ ރައިްޔތުންގ ބާއްވާންވީާނ ް ޢާންމުކޮށ ް ޖަލާްސތައ ެ މިަޖީލހުގ
ގޭގައެވެ.
ަބާޔްނ ފުރަތަމ84ަ.ިރާޔީސ ެ ދައުރުގ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އަހަރަކުމެ، ެ ކޮންމ
ް ިއތުރަށ ު ޙާލަތ ެ ޤައުމުގ އިަދ ބަޔާންކޮށީްދ ު ޙާލަތ ެ ޤައުމުގ ޖަލާްސގިައ
ފެންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ކުރާންޖެހޭކަމަށ ކުރުމަށްޓަކިައ ު ރަނގަޅ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ބަޔާނެއ ިރޔީާސ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ކަންތައްތަކުގ
ިއއްވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ޢާްނމްުނަންށ ޖަލްާސތައް
ހުޅުވިައލުްނ
މެނީުވ85. ޙާލަތުގިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ހ)
ެ ކިޮމީޓތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސތަކިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުޅުވިައލިެވފައެވެ. ް ޢާންމުންނަށ އޮންނާންވީާނ ް ޖަލާްސތައ
ުރައްކާތިެރކުރުމަށްޓަކިައ އަމަންޢާންމ ނުވަތަ، ަސލާމަތަށްޓަކިައ ޤައީުމ (ށ)
ް ބައެއ ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކޮމީެޓއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ
ިމފަދަ ބޭއިްވދާނެއެވެ. ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ ު ިސއްރ ް ބައެއ
އެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ބާއްވާންވީާނ ް ޖަލާްސއެއ ު ިސއްރ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަކަށ އެ ކޮމީެޓގެ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއަކަށ
ު ިސއްރ ް ޖަލާްސއެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ފްާސކޮށްގެންނެވެ. ް ބާއްވާނ ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އޮތުމަކުނ ް އެހެނ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ު ިސއްރ ް ބައެއ ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކޮމީެޓއެއްގ
ް ަސބަބުތައ ު ިއތުރ ބެހޭ ާ ބޭއްވުމ ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ް ކަނޑައެޅުމަކަށ ޤަވިާޢދުގިައ
ޢަަދުދ 86ެ.ޤާޫނީނ މިަޖީލހުގ ޢަދަދީަކ ޤާނީޫނ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއނަްސއްތައެވެ. ފަނަްސީވްސ ެ މެންބަރުންގ
ނުވާނަމ87ަ.ވޯޓުިދުންނ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ހ)
ް ޖަލާްސއަކަށ އެ ިނންމީޭނ ް ިނންމުމެއ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
39
ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ ާ މާއްދ ވަނަ 86 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ް ކަމެއ އެއްވްެސ ާ ލިާޒމްކުރ ް ޢަމަލުކުރުނ ް އެމައްޗަށ ް ރައިްޔތުނ
އަހާންވީާނ ް ވޯޓަށ ފްާސކުރުމަށްޓަކިައ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރެ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ އެ
ހިާޒރުވިެތބޭ ޖަލާްސގިައ ާ ވޯޓެއްނަގ އެ ް މެންބަރުނ ިގނަ
ވަގުތެއްގައެވެ.
ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ިނންމުންތަކުގިައ ާ ިނންމ ް ީމހަކުމިަޖީލހުނ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ
ާ ނަގ ު ކަމަކާމެދ އެހެންނަމަވްެސ، ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ު ވޯޓ
ޙާލަތެއްގިައ ެ ހަމަހަމަވެއްޖ ު ޢަދަދ ނުފެންނަ ފެންނަ ެ ވޯޓުގ
ް އޭނާއަށ ު ީމހަކ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ވޯޓ ް ކޮޅަކަށ ފެންނަ
ނުވަތަ ވޯޓުން ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ިނންމުމުގިައ، ް ކަމެއ ިނންމާންޖެހޭ ް ވޯޓުނ ހަތަރުބިައކުޅިަތންބިައގެ
ު ވޯޓ ް ީމހަކަށ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ ނުވަތަ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ދިެވދާނެއެވެ.
ކަނޑައެޅްުނ ޤަވާިޢުދ މީަތން:88.ިހްނގުމުގެ ެ ގޮތުގ ިޚލާފުނުވާނޭ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ (ހ)
ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ިއދީާރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .1
ވިަކކުރުމިާއ ލެއްވުމިާއ، ް މުވައްޒަފުނ ިހންގުމިާއ،
ެ މިަޖީލހުގ މާުސރަކަނޑައެޅުމިާއ، ެ މުވައްޒަފުންގ
ބަލަހައްޓީާނ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ބެހޭ ާ ޖަލާްސތަކ
ގުޅޭ ާ ކަންތައްތަކ ިމ އިަދ މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
މިަޖީލހުންނެވެ. އެ ވްެސ ހަދީާނ ް ޤަވިާޢދުތައ
ެ އެބިައީމހުންގ އިަދ ތަމީްސލުވާނޭ، ް ފިުރހަމައަށ ް ރައިްޔތުނ .2
ް އޫުޞލުތައ ީދިމޤްރީާޠ ިލބޭނޭ ް ބިައވިެރވުނ ފިުރހަމަ
ެ ްރައިްޔތުންގ ގޮތަކަށ ު ހާމަކަންބޮޑ ޖަވާބުދީާރވާ، އެކުލެވޭނޭ،
ް އޫުޞލުތައ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ބޭނުންވާނޭ ް ިހންގުމަށ މިަޖިލްސ
ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ އެ ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން އެ
ުސލީޫކ ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ
ިހމިެނދާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތައ ގުޅޭ ާ ހިާޒީރއ ިމންގަނޑުތަކިާއ،
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މިަޖީލހުގ އިަދ
ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ މެންބަރެއްގ ނަމަ ެ ފްާސވެއްޖ
ކަނޑައިެޅދާނެއެވެ. ގޮތްތައްވްެސ ކެނޑޭނެ
ނުވާހިައ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ށ)
ެ ިހނިގގޮތުގ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިހނދަކ
ް މައަްސލައެއ ް ކޯޓަކަށ އެއްވްެސ ބެލުމަށްޓަކިައ ް ަޞއްޙަކަނ
ނޭޅޭނެއެވެ. ް ހުށައެއ
ިހނިގގޮތުގެ ކަްނތައްތައް މިަޖީލހުގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ މަޢުލޫމާތު
.89ު މަޢުލޫމާތ ެ ިހނިގގޮތުގ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ޢާންމުކޮށ ާޝިއޢުކޮށް، ިލޔެ، ދަފްތަރުގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ިލބޭނ
41
90ެ.ިއމިްތާޔޒު އެމިަޖީލހުގ ނުވަތަ ޖަލާްސއެއްގިައ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ު ީމހަކ އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ކިޮމީޓއެއްގިައ
ދެއިްކ ނުވާގޮތުގެމީަތން ް ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ
ް ވޯޓ ނުވަތަ ަސބަބުން ެ ހުށަހެޅުމެއްގ ހުށަހިެޅ ނުވަތަ ް ވާހަކައެއ
ު އީެމހަކ ް ކޯޓަކަށ ަސބަބުން، ެ ގޮތެއްގ ޢަމަލުކިުރ ިދނުމުގިައ
ިހންގިައ ް ތަޙީުޤޤެއ އެއްވްެސ ު އީެމހަކާމެދ ނުވަތަ ް ހިާޒރުކޮށ
ު އީެމހަކާމެދ ނުވަތަ ް ބަންދެއްކޮށ ނުވަތަ ް ހައްޔަރުކޮށ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް ހަދިައގެނެއ ް ދަޢުވާއެއްކޮށ
އެއްގޮތަށް، ާ އޫުޞލުތަކ ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ެ ކިޮމީޓތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ ޖަލާްސތަކިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ގޮތުގ ކަނިްހނިގ ް ތެދުބަހުނ ް ވާހަކަތައ ބައްދަލަވުންތަކާބެހޭ
ް ދެކޮޅަށ ާ ީމހަކ ާ ހާމަކުރ ނުވަތަ ާ ާޝިއޢުކުރ ް ނުގެއްލޭގޮތަށ ް ހީަޤޤަތ
ް ވާހަކައެއ އެފަދަ އިަދ ު ީމހަކާމެދ ދެއިްކ ް ވާހަކައެއ އެފަދަ ނުވަތަ
އިަދ ް ދަޢުވާއެއްކޮށ އެއްވްެސ ު މަޖައްލާއަކާމެދ ންޫސ ާޝިއޢުކިުރ
ނުވާނެއެވެ. ް އަޅިައގެނެއ ް ިފޔަވަޅެއ
އަލުްނ ތްަޞީދޤުކުުރމާިއ ިބލު
ފޮުނވްުނ އަނުބރާ ިވްސުނމްަށ
.91ެ ްދުވަހުގ ހަތ ާ ފްާސވާތ ެ ިބލެއްމ ެ ކޮންމ ާ ފްާސވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ކުރުމަށްޓަކިައ ު ތްަޞީދޤ ު ިބލ އެ ތެރޭގިައ
ާ ިލބޭތ ު ިބލ އެ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ އިަދ ވާނެއެވެ. ް ފޮނުވާނ
ނުވަތަ ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ތްަޞީދޤ ު ިބލ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފަނަރަ
ް ގެންނާނ ް ިބލަށ އެ ނުވަތަ ް ިވްސނުމަށ ް އަލުނ ު ިބލާމެދ އެ
އެ ް ިވްސނުމަށ ު ިއްޞލާޙަކާމެދ ފެންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ާ އަނބުރ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލ އެ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތުގ
ފޮނުވާންވާނެއެވެ.
ާ ފޮނުވ ާ އަނބުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް ބަދަލެއ އެއްވްެސ ް ިބލަށ އެ ިވްސނުމަށްފަހު، ް އަލުނ ު މެދ ާ ިބލަކ
ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލ އެ ނުގެންެސ،
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ އެ ފްާސވެއްޖެނަމަ، ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ކޮށް، ު ތްަޞީދޤ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ފްާސވެގެނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ މުއްދަތުގ އޮންނަ ް ތްަޞީދޤުކުރާނ ް ފޮނުވިާބލެއ ް ތްަޞީދޤުކުރުމަށ
ް ިއްޞލާޙެއ ނުވަތަ ް ިވްސނުމަށ ް އަލުނ ު ިބލަކާމެދ އެ ތެރޭގިައ
ނުފޮނުވިައިފނަމަ، ާ އަނބުރ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ
ބަލިައ، ް ކަމަށ ތްަޞީދޤުކީުރ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ
ވުމާިއ ޤާޫނަނކަްށ ިބލު
ގެޒެޓްގިައ ަސުރކާުރގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ
.92ް ިބލެއ އެ ޤާނޫނަކަށްވީާނ، ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ތްަޞީދޤުކުރުމުންނެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ެ ަސރުކާރުގ ު ދުވަހ ާ ތްަޞީދޤުކުރ ް ިބލެއ އެ ިބލެއް، ެ ކޮންމ ާ ތްަޞީދޤުކުރ
ފަށީާނ، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނަކަށ އެ ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ
ާ ޤާނޫނެއްގިައވ އެ ާޝިއޢުކުރުމަށްފަހު، ގެޒެޓްގިައ ް ޤާނޫނެއ އެ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
93ާ.މުޢާހާަދތައް ބިައވިެރވ ް ފަރާތުނ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ ނަމުގިައ، ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ ޢަމަލުކުރާންވީާނ ް މުޢާހަދާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ
އެ ފްާސކުރުމަށްފަހު، ް މިަޖީލހުނ އެ ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ
މީަތންނެވެ. ެ ިނންމާގޮތުގ ް މިަޖީލހުނ
43
ް ިދވިެހދައުލަތުނ އޮތްކަމުގިައިވޔްަސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް މައްޗަށ ެ މުޢާހަދާތަކުގ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ބިައވިެރވާ،
ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ލިާޒމުވީާނ، ް ރައިްޔތުންނަށ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ
ޤަވާިޢުދ ިލިބގްެނވާ ާބުރ ޤާޫނީނ
ާބުރ ެނުރމުގެ އަމުުރތައް ހުެދމާިއ
ިދުންނ
ނެރުމިާއ94. ް އަމުރުތައ އިެކއިެކ ކުރުމަށްޓަކިައ، ް ކަމެއ ވިަކ ކަނޑައެޅޭ
ް އަމުރުތައ ާ އެކުލިެވގެންވ ު ބާރ ޤާނީޫނ އެނޫންވްެސ ހެދުމިާއ ު ޤަވިާޢދ
ެ ޤާނޫނެއްގ ް މުއައަްސާސއަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ވިަކ ު ބާރ ެ ނެރުމުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ިދނުމުގ ް ދަށުނ
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ،
ހުއްޓިައލާނޭ ް ޢަމަލުކުރުނ ނުވަތަ ފަށާނޭ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނަކަށ (ހ)
ކަނޑައެޅުން. ް ތީާރޚެއ
ެ ވިަކބައެއްގ ިހންގީޭނ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ވިަކ (ށ)
ކަނޑައެޅުން. ަސރަޙައްދަކަށްކަން ވިަކ ނުވަތަ މައްޗަށްކަން
ލަފާހުޯދްނ 95ު.ުސޕީްރމްކޯޓުްނ މެދ ާ ުސވާލުތަކ ު މިުހންމ އުފެދޭ ު މެދ ާ އޮތްގޮތ ް ކަނ ޤާނޫނުގިައ
ް ލަފައަކަށ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ު އޮތްގޮތާމެދ ް ކަމެއ ް ޤާނީޫނގޮތުނ ނުވަތަ
ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިެދ
ޤާނޫނުއާަސީސ ތެރޭގިައ ެ ކަންތައްތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް ިމގޮތުނ ހުށަހިެޅދާނެއެވެ.
އުފެދޭ ު މެދ ާ ަޞއްޙަކަމ ެ ޤާނޫނެއްގ ވިަކ މައަްސލަތަކިާއ ެ މާނަކުރުމުގ
ާ ލަފ ދޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ް ކަންކަމަށ ިމފަދަ ިހމެނެއެވެ. ް ުސވާލުތައ
ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ާ ލަފ އެ ު ބަޔާންކުރުމާއެކ ް ަސބަބުތައ ާ ިބނާކޮށްފިައވ
އޮންނާންވީާނ ާ ލަފ އެ ފޮނުވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
އެ މައަްސލަތަކުގިައ ހުށަހެޅޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ކުރުމަށ ު ިއްސިތއުނާފ
އެއްފަދިައންނެވެ. ާ ޙުކުމްތަކ ނެރޭ ކޯޓުން
ަބޖެޓް 96ް.އަހީަރ ދައުލަތުނ ް އަހަރަކަށ އެ ފެށުމުގެކީުރން ް އަހަރެއ މީާލ ެ ކޮންމ (ހ)
ާ ލަފާކުރ ް ިލބޭނޭކަމަށ ް ދައުލަތަށ ޚަރަދިާއ، ާ ލަފާކުރ ް ިހނގާނޭކަމަށ
ު މީާލއަހަރ ވޭތުވިެދޔަ އިަދ ބަޖެޓެއް، ިހމެނޭ ު ިހާސބ އާމްދީަނގެ
އާމްދީަނގެ ިލބުނު ް ދައުލަތަށ ޚަރަދިާއ، ިހނިގ ް ދައުލަތުނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ިފނޭންްސ ް އޮފ ިމިންސޓަރ ު ިހާސބ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
ާ ހުށަހަޅ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ިފނޭންްސ ް އޮފ ިމިންސޓަރ (ށ)
ް އިުނިއތުރެއ ފެންނަ ް ގެންނާނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ބަޖެޓަށް،
ފްާސ ނުގެންެސ ް އިުނިއތުރެއ ނުވަތަ ގެނިެވދާނެއެވެ.
ކުރިެވދާނެއެވެ.
ެ ރައިްޔތުންގ މެނީުވ ް ހުއްދިަލިބގެނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ު ޚަރަދ ިމންވަރަށްވުރެ ާ ބަޖެޓުގިައވ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ
ް ކަމަކަށ ވިަކ ބަޖެޓުގިައ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިއތުރުކޮށްގެނެއ
ކުރާންވީާނ ް ޚަރަދެއ އެ ކަނޑައަޅިައފިައވާނަމަ ް ޚަރަދެއްކުރުމަށ
އެކަންޏެވެ. ް އެކަމަކަށ
ޚަރަުދކުުރްނ ެނގުމާިއ ގޮތުގެމީަތނ97ް.ޓެކްްސ ާ ޤާނޫނެއްގިައވ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ކަމެއ ކަންތައްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ ް ފަރާތުނ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ މެނީުވ
ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ
ހޭދަކުރުން. ޚަރަދުކުރުމިާއ ފިައާސ މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ (ހ)
ނުވަތަ ް ޓެކުހެއ އެއްވްެސ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ް ދައުލަތަށ (ށ)
ނެގުން. ް އެއްޗެއ އެނޫންވްެސ
ފިައާސ މުދަލިާއ ް ގޮތަކުނ އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ގޮތުގިައ ެ ލޯނުގ (ނ)
ޤަބޫލުކުރުން. ހޯދުމިާއ
45
ނަމުގިައ ެ ދައުލަތުގ ް ޔީަޤންކަނ ެ ކަމުގ އަދާކުރާނެ ދަރަިނ (ރ)
ިދނުން.
ަސުރކާުރގެ ވީަޒުރްނާނިއ
ީމހްުނާނ ިތބޭ މަޤާމްތަކުގިައ
ުސވާލުކުުރްނ
އެހެންވްެސ98. ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ހިާޒރުވުމަށިާއ، ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމެއްގިައ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތ ިޒންމާއިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ އެ
އެ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އެ ިދނުމަށިާއ، ު ޖަވާބ ް ތެދުބަހުނ ް ުސވާލުތަކަށ ީމހަކާކުރެވޭ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކ ިޒންމާތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ
ް ހުށަހެޅުމަށ ް ިލޔުމެއ ެ ކޮންމ ާ ބޭނުންވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އެނިްގދާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ އީޮފހެއްގ ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ވިާޖބުތަކާބެހޭގޮތުން، ާ އަދާކުރ ު ވިެރޔަކ
ނުވަތަ ިލޔުމުން ާ ީމހަކ އެ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ކަނޑައަޅ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ޙައްޤ ެ ުސވާލުކުރުމުގ ް އަނގަބަހުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ މެންބަރަކަށްމ ެ ކޮންމ
ެ ވީަޒރުންގ ފަދިައން ާ ބަޔާންވެގެންވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ާ މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގިުޅގެނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އެ
ް ީމހަކަށ އެ ް ުސވާލަކަށ ެ ކޮންމ ާ ކުރ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ޖަވާބ ް ތެދުބަހުނ ް ރަނގަޅަކަށ ެ އެންމ އެނިގހިުރ
އެ ުސވާލުތަކިާއ ާ ކުރ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ިމ (ރ)
ް އެހިެނހެނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޖަވާބުތައ ދޭ ް ުސވާލުތަކަށ
ް ާޝިއޢުކުރާނ ް ޢާންމުކޮށ ފަދިައން ާ ާޝިއޢުކުރ ވްެސ ް ކަންތައްތައ
ވާނެއެވެ.
ހާިޒުރކުުރްނ އަންނަިނިވ99.ީމހްުނ ް ކިޮމީޓއަކުނ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ (ހ)
ގޮތެއްގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ އެ ހިާޒރުވެ، ް ކިޮމީޓއަކަށ
ެ ކޮންމ ާ ބޭނުންވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ިދނުމަށިާއ ހިެކބްަސ
ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ިމ އެންގުން. ް ހުށަހެޅުމަށ ް ިލޔުމެއ
ެ ކޮންމ ާ ީމހަކާކުރ ެ ކޮންމ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ފަދިައން
ް ރަނގަޅަކަށ ެ އެންމ އެނިގހިުރ ް ީމހަކަށ އެ ެ ުސވާލަކަށްމ
ޖަވާބުދޭންވާނެއެވެ. ް ތެދުބަހުނ
ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް މުއައަްސާސއަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ވިަކ ް ހިާޒރުވުމަށ
އެންގުން.
ަޝކުވާތަކިާއ ާ ހުށަހަޅ ް ީމްސީމހުނ މުއައަްސާސތަކުންނިާއ (ނ)
ބަލިައގަތުން. ް ހުށަހެޅުންތައ ް އެހިެނހެނ ިއލިްތމްާސތަކިާއ
ުނވަތަ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ަނިއުބ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ވިަކކުުރްނ މަޤާމްުނ
.100ެ ރައިްޔތުންގ ނަމަ ެ ްމެދުވިެރވެއްޖ ޙާލަތެއ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ހ)
ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ވިަކކުރިެވދާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވަތަ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ .1
ިޚލާފުވުން. ް ކަނޑައިެޅގެނ ާ ޤާނޫނަކ
ނުވަތަ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ .2
ް ކުރުނ ހުރެ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ކަމެއްކުރުން. ފަދަ ާ އެކީަށގެންނުވ
47
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ .3
ނާޤިާބލްވުން. އަދާކުރުމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ނަިއބުގ
ް ޤަރާރެއ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ހުށަހެޅީޭނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބަޔާންކޮށް، ު ަސބަބ ް މެންބަރުނ އެއްބިައ ިތންބިައކުޅަ ް މަދުވެގެނ
ިލޔުމަކުންނެވެ. ާ ޮސިއކޮށްފިައވ
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ނ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤަރާރުގިައ ާ ހުށަހަޅ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ާ ކިޮމީޓއަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ ް ތަޙީުޤޤްކޮށ މައަްސލަ
ޙަވާލުކުރިެވދާނެއެވެ. ް މިަޖީލހުނ އެ
ާ މައަްސލައަކ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ދުވްަސ ާސދަ ް މަދުވެގެނ ެ ފެށުމުގ ް ބަޙުޘ މިަޖީލހުގިައ ު މެދ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ކީުރން
ބަޙުޘްގިައ އެ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ. ް އެކަނ ް ނަިއބަށ
ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ ިދފާޢުގިައ ެ އޭނާގ ް ިލޔުމުނ އަނގަބަހުންނިާއ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ޙައްޤ
ެ ބޭނުންކުރުމުގ ް ވީަކލުނ ޤާނީޫނ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ނަިއބަށ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް އަށ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ޙައްޤ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ނަިއބަށ
ަ ނުވަތ މަޤާމުގިައ ެ ކަމުގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ބ)
އެ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
މީަތން ެ ގިައވާގޮތުގ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ފްާސވީާނ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ޤަރާރެއް، ާ ހުށަހަޅ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ނުވަތަ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
އެ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
އެ ފްާސކޮށިްފނަމަ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ (ޅ)
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ް އޫުޞލުތައ ގޮތްތަކިާއ ޢަމަލުކުރާނީްވ ވިަކކުރުމުގިައ ް މަޤާމުނ
ެ ިހންގުމުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެނގޭނޭގޮތަށ ް ތަފީްޞލްކޮށ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ޤަވިާޢދުގިައ
މްެނަބެރއްގެ މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
ވޯޓު ެނތްކަމުގެ ިއތުާބުރ
.101ު ަސބަބ މެންބަރުން، ިދހަ ް މަދުވެގެނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ެ ވީަޒރުންގ ް ހުށަހެޅުމަކުނ ާ ހުށަހަޅ ް ޮސިއކޮށ ބަޔާންކޮށް،
ް ނެގުމަށ ް ވޯޓެއ ެ ކަމުގ ް ނެތ ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ
ހުށަހިެޅދާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ު މެދ ާ ހުށަހެޅުމަކ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ކީުރން ދުވްަސ ާސދަ ެ ފެށުމުގ ް ބަޙުޘ މިަޖީލހުގިައ ެ ރައިްޔތުންގ
އަންގާންވާނެއެވެ. ް ކަނ އެ ް މެންބަރަކަށ އެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ިދފާޢުގިައ ެ އޭނާގ ް ިލޔުމުނ އަނގަބަހުންނިާއ ބަޙުޘްގިައ އެ އިަދ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ
49
ް ނެތްކަމަށ ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ބެލީޭނ، ް ފްާސވެއްޖެކަމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ އެ އަޣުލިަބއްޔަތު، ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ިލިބއްޖެނަމައެވެ. ް ހުށަހެޅުމަށ ެ ނެތްކަމުގ
ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ެ އޭނާގ ު މެންބަރަކ އެ ފްާސކޮށިްފނަމަ ް ނެތްކަމަށ ު ިއތުބާރ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ިޢާނަޔތްތައް 102ެ.މާުސރައާިއ ވީަޒރުންގ ނަިއބަށިާއ، ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ
މެންބަރުންނަށިާއ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ މެންބަރުންނަށިާއ، ެ މިަޖީލހުގ
ު ނަިއބ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއަސށިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ކިޮމަޝންތަކުގ ު މްުސތިަޤއްލ ފަނިޑޔާރުންނަށިާއ، ރަީއަސށިާއ
ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މަޤާމްތަކަށ ު މްުސތިަޤއްލ މެންބަރުންނަށިާއ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
މްަނފާ ުނވަތަ ފިައާދ ާނޖާިއޒް
ުނެނގްުނ
.103ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނުވަތަ މެންބަރަކު، އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
އެއްވްެސ އީެހތިެރވެދޭ އަދާކުރުމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މެންބަރުކަމުގ
ާ ިލިބފިައވ ް ީމހަކަށ އިެއން ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ މުވައްޒަފަކު،
ް އިަމއްލައަށ ް ބޭނުނ ެ ވީަޒފާގ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އިެއން ނުވަތަ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ
ނުވަތަ ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަންފާއެއ ް ނާޖިާއޒ ނުވަތަ ް ފިައދާއެއ ް ނާޖިާއޒ
ް ހޯދިައިދނުމަށ ް މަންފާއެއ ނުވަތަ ް ފިައދާއެއ އެފަދަ ް ީމހަކަށ ް އެހެނ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ
ހަމަޖައަްސިއ،104.އަީމްނޢާްނމު ް ކަންތައްތައ ޖަލާްސތަކާބެހޭ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިހންގުމަށިާއ، ރާވިައ ް މަަސއްކަތްތައ ިއދީާރ ބަލަހައްޓިައ، ް ިލޔިެކޔުންތައ
މަަސއްކަތުގިައ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުންނަށ ރަީއަސށިާއ ެ މިަޖީލހުގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤަވިާޢދުގިައވ ެ މިަޖީލހުގ ް އީެހތިެރވުމަށ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ އީަމންޢާންމުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ
ެބެލހެއްޓުްނ ކަްނކަްނ ތެރެއިާއ،105.ަސލާމީަތ ގިޯތ ެ ގޭގ އެ ގެއިާއ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ެ ތަންތަނުގ އެންމެހިައ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ަސލާމީަތ ެ ދައުލަތުގ ބަލަހައްޓާންވީާނ ް ކަންކަނ ަސލާމީަތ
ިޚދުމަތްތަކުންނެވެ.
ް ރައްކާތިެރކަނ ިޙމާޔަތިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް މަަސއްކަތ ިޚދުމަތްތަކުން ަސލާމީަތ ެ ދައުލަތުގ ް ިދނުމަށ
ކުރާންވާނެއެވެ.
ާބުބ ހަތުަރވަަނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ާބުރ ިހްނގުމުގެ 106ެ.ވިެރކަްނ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (ހ)
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ިލިބގެންވީަނ ް ބާރުތައ
އެންމެމީަތ ެ ަސރުކާރުގ އިަދ ވިެރޔީަކ، އެންމެމީަތ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ވިެރޔީަކ މީަތ ެ އެންމ ެ ިސފިައންގ އިަދ ވިެރޔީަކ،
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
51
ިމ ކަނޑައަޅީާނ ް އޫުޞލުތައ އެންމެހިައ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ (ނ)
ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ީވިހނދު، ް ކަމަށ ޤާނޫނުއާަސީސން
މީަތ ް ިހތުނ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިދފާޢުކޮށް،
ެ ދައުލަތުގ އިަދ ދިެމހުންނާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދަމަހައްޓާން ް އެއްބިައވަންތަކަނ
އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިހންގާންވީާނ ް ވިެރކަނ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ރ)
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ
ަދއުުރ އިަދ،107.ިރާޔަސތުގެ ދުވަހެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ދައުރަީކ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ (ހ)
ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ް އެނޫނ ނުވަތަ ިވިދިވިދގެން ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ދުވަހ ިގނަ ެ ދައުރަށްވުރ ދެ ގޮތަކަށްވްެސ
ނުފުރޭނެއެވެ. ް މަޤާމެއ ެ ކަމުގ
ހުރެ ާ ަސބަބަކ އެއްވްެސ ދައުރެއްގިައ ިރޔީާސ ާ ިހނގަމުންދ (ށ)
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ހްުސވެގެނ ް މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ެ ވެއްޖ ު ޙަވާލ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ާ މަޤާމ ެ ކަމުގ
ު ދައުރ އެ ބޭނުމަށް، ގެ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ިހނދެއްގިައ،
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ގުނީާނ، ގޮތުގިައ ެ ދައުރެއްގ ިރޔީާސ
ިރޔީާސ އެ ޙަވާލީުވިއރު، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ާ މަޤާމ
އޮތްނަމައެވެ. ބީާކ ދުވްަސ ު އަހަރ ދެ ް މަދުވެގެނ ދައުރުގިައ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ގޮތް ިއްނިތޚާުބކުރާ
.108ު ިސއްރ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ީސދ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ވޯޓަކުންނެވެ.
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔއަކަްށ
ީމހެއްގިައ ިއްނިތޚާުބކުރާ
ަޝުރޠުތައް ހްުނާންނީވ
އަންނަިނިވ109. ީމހެއްގިައ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ
ު ރައިްޔތަކ ިދވިެހ ް އުފަނ ް ބައްޕައަކަށ ިދވިެހ މަންމައަކިާއ ިދވިެހ (ހ)
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ރައިްޔތަކ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ އިަދ ް ކަމުގިައވުނ
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ވުމިާއ، ކަމުގިައ ު މްުސިލމަކ (ށ)
ކަމުގިައވުން.
ީމހަކުކަމުގިައވުން. ާ އަހަރުވެފިައވ ިތީރްސފްަސ ް ޢުމުރުނ (ނ)
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ހަމައަށްހިުރ ބުއިްދ (ރ)
ދަރަިނ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ އަދާކުރާންޖެހޭ (ބ)
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ީމހަކ ހިުރ ް ޚަލްާޞނުކޮށ
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ް ާސިބތުވެގެނ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ޅ)
ް ޙުކުމ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު ޙުކުމުން އެ ނުވަތަ ާ ިނމުނުތ ް ތަނީްފޛުކޮށ
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ާ ވެފިައވ ު ިތންއަހަރ ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ
އެ ނަމަވްެސ އޮތްކަމުގިައީވ ް އެހެނ ގިައ (ޅ) ެ މާއްދާގ ިމ (ކ)
ނުވަތަ ް ކުށެއ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ު ޙައްދ ިއްސލާމީްދނުގިައ ީމހީަކ
ް ަޝީރޢަތަށ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ެ ިޚޔާނާތުގ ޓެކުން، ީޙލަތް، ާ މަކަރ
ނުވުން. ީމހެއްކަމުގިައ ާ ާސިބތުވެފިައވ
ބޭއްވްުނ ބާއްވީާނ110.ިއްނިތޚާުބ ު ިއނިްތޚާބ ް ހޮވުމަށ ު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކ
ު ދައުރ ެ މަޤާމުގ ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
އެވެ. ދެމެދުގަ ާ ދުވަހ ިތީރްސ ދުވަހިާއ ިވިހ ަސތޭކަ ެ ހަމަވުމުގ
53
ިއްނިތޚާުބ ނ111ް.ިރާޔީސ ިުދ ވޯޓ ީާނ ުވ ިއންިތޚާބ ު ހަކ ީމ ް ާކަމަށ އްޔ ިޫރ ްހ ުމ ީއުސލްޖ ރަ (ހ)
އެ ު ޯޓ ވ ނަ ިގ ުރެ ވ ް ށ އަ ްތަ އ ންަސ ިއ ްސ ންާސ ފަ ްގެ ުނ ހ ީމ
ެ ީމހުންގ ާ ކިުރމިަތލ ް ިއނިްތޚާބަށ ިރޔީާސ ިލިބގެންނެވެ. ް ީމހަކަށ
ް ިއނަްސއްތައަށ ފަނާްސްސ ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ އެއްވްެސ ތެރިެއން
ާ ބޭއްވުނުތ ު ިއނިްތޚާބ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ ު ވޯޓ ިގނަ ެ ވުރ
ް ބާއްވާނ ް ބުރެއ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ އެކީާވްސ
ެ ިއނިްތޚާބުގ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ވާނެއެވެ.
ކެނިްޑޑޭޓުންނެވެ. ދެ ިލބުނު ު ވޯޓ ިގނަ ެ އެންމ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ
ދެ ވޯޓިުލބުނު އެންމިެގނަ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
ކަމުގިައވާނަމަ، ް ޢަދަދަކަށ ް އެއ ިލބީުނ ު ވޯޓ ް ކެނިްޑޑޭޓުންނަށ
ް ކެނިްޑޑޭޓުނ ެ އެދ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
އެންމިެގނަ ް ދެވަނައަށ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ އެކަންޏެވެ.
ކަމުގިައވާނަމަ، ް އަދަދަކަށ ް އެއ ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ ދެ ިލބީުނ ު ވޯޓ
ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
އެންމިެގނަ ް ދެވަނައަށ ކެނިްޑޑޭޓިާއ ިލބުނު ު ިގނަވޯޓ ެ އެންމ
ކެނިްޑޑޭޓުންނެވެ. ދެ ވޯޓިުލބުނު
ތެރިެއން ެ ކެނިްޑޑޭޓުންގ ދެ ާ ވާދަކުރ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ (ށ)
ެ ވިަކވެއްޖ ް ިއނިްތޚާބުނ ެ ަސބަބަކާހުރ އެއްވްެސ ކެނިްޑޑޭޓަކު، ް އެއ
ިގނަ ެ އެންމ ް ިތންވަނައަށ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ނަމަ
ވާދަ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ް ކެނިްޑޑޭޓަށ ިލބުނު ު ވޯޓ
ކުރެވޭނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ބެހޭ ާ ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ (ނ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ަނިއުބ 112ް.ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ހ)
ު ނަިއބަކ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް އީެހތިެރވިެދނުމަށ ް އަދާކުރުމަށ
ހުންނާންވާނެއެވެ.
ީމހަކުމެ، ެ ކޮންމ ާ ކިުރމިަތލ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ (ށ)
ހުންނާނޭ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެކުގިައ ާ އޭނާއ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ޢާންމުކޮށ ނަން ެ ީމހެއްގ
ަޝރުޠުތަކީަކ ހުންނާންޖެހޭ ނަިއބުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ނ)
ަޝރުޠުތަކެވެ. ހުންނާންޖެހޭ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގިައ
ް މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ (ރ)
ޙަވާލުވީާނ ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ހްުސވެއްޖެނަމަ،
ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ިންނމްުނ ނުވަތ113ަ.ުސޕީްރމްކޯޓުގެ ީމހެއްގިައ ާ ކިުރމިަތލ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ިއޢުލާންކުރެވޭ ް ހުންނާނޭކަމަށ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވަތަ މެދު، ާ ފިުރހަމަވާކަމ ް ަޝރުޠުތައ ހުންނާންޖެހޭ ީމހެއްގިައ
ކަމަކާމެދު، ާ ިދމާވ ކުރުމުގިައ ު ިއނިްތޚާބ ު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ދުރުކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ނުވަތަ
އުފިެދއްޖެނަމަ، ް ިޚލާފެއ އެއްވްެސ ު ިނންމުމަކާމެދ ާ ިނންމ ް މިަޖީލހުނ
ހަމައެކިަނ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ިނންމުމުގ ް ގޮތަކަށ ވިަކ ް ކަމެއ އެ
އެ ިނންމާންވީާނ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ް ިނންމުމެއ ިމފަދަ ުސޕީްރމްކޯޓަށެވެ.
އެ ް ގޮތުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ. ް ފަނިޑޔާރުނ ހިުރހިައ ިހމެނޭ ކޯޓުގިައ
ިނންމުމެވެ. ެ ފަހުގ ެ އެންމ ިނންމުމީަކ ާ ިނންމ ް ކޯޓުނ
55
އާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ަނިއުބ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ހުވިައކުުރްނ މަޤާމުގެ
އިަދ114. ީމހަކު، ާ ިއނިްތޚާބުވ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ީމހަކު، ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ކީުރން، ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ީމހެއްގ އެ
ކިުރމީަތގިައ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޖަލާްސއެއްގިައ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމުގ ެ ީމހެއްގ އެ ާ ގިައވ 1
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ.
ާބުރތަކާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ިމ115. ކަމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ބާރުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ކަނޑައަޅިައ ޤާނޫނުގިައ މާއްދާތަކުގައްޔިާއ ް އެހިެނހެނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ް ކަންތައްތައްކުރުނ ާ ިމވ ިތީރގިައ ް ިއތުރުނ ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ކަންތައްތައ އެ ޙަވާލުކޮށް، ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއ
ދެއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުން އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ހ)
ެ ދައުލަތުގ ތަނީްފޛުކޮށް، ު ިއޚްލްާސތިެރކަމާއެކ ް ކަންތައްތައ
ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ރައިްޔތުނ މުއައަްސާސތަކުންނިާއ
ބާރުއެޅުން. ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް އެއްގޮތަށ
ު ިހންގުންތިެރކަމާއެކ ް ގިުޅގެނ ް ިއދާރާތައ އެންމެހިައ ެ ަސރުކާރުގ (ށ)
މަަސއްކަތްކުރޭތޯބެލުން.
ޙައްޤުތަކިާއ ެ އެންމެންގ ކިުރއަރުވިައ، ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ނ)
ރައްކާތިެރކުރުން. ް ިމިނވަންކަނ
ް ރައްކާތިެރކަނ ެ ަސރަޙައްދުގ ިމިނވަންކަމިާއ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މުޖްތަމަޢުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ު ދެމެހެއްޓުމާއެކ
ިއތުރުކުރުވުން. ް ިއޙިްތރާމްކުރުނ ް ިސޔާދަތަށ ޤައީުމ
ް ިސޔަާސތުތައ އެ ކަނޑައަޅިައ ް ިސޔަާސތުތައ ު މިައގަނޑ ެ ދައުލަތުގ (ބ)
އަންގިައ، ް މުއައަްސާސތަކަށ ިއދާރާތަކަށިާއ ކަމާގުޅޭ ެ ަސރުކާރުގ
ިދނުން. ު ިއރާުޝދ ާ ބޭނުންވ ް ތަންތަނަށ އެ
ު ވިާޖބ ެ މަޤާމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މިަޖީލހަށިާއ، ެ ވީަޒރުންގ (ޅ)
ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ް ީމހުނ މަޤާމުތަކަށް، ާ ބޭނުންވ އަދާކުރުމަށްޓަކިައ
ާ ިއްސިތޢުފ ެ ީމހުންގ އެ ވިަކކުރުމިާއ، ް ީމހުނ ް މަޤާމުތަކުނ އެ
ޤަބޫލުކުރުން.
ބެލެހެއްޓުން. ު ިރޔަާސތ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ކ)
ނެރުމިާއ ު ޤަރާރ ެ ިއޢުލާންކުރުމުގ ުޞލްޙަ ނުވަތަ ހަނގުރާމަ (އ)
ފްާސކުރުމަށްޓަކިައ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤަރާރުތައ އެފަދަ
ހުށަހެޅުން. ް މިަޖީލހަށ އެ ް ވަގުތުނ
ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ (ވ)
ިއޢުލާންކުރުން. ު ޙާލަތ
ު ިސޔަާސތ އެ ިހންގިައ، ކަނޑައަޅިައ، ު ިސޔަާސތ ޚިާރީޖ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (މ) ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ ބަލިައ، ް ގޮތ ާ ިހނގާނިުހނގ
ދެމެހެއްޓުން. ް ޤިާއމްކޮށ ް ގުޅުނ ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ
ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ .1 (ފ)
ތެރިެއން ެ އެއްބްަސވުންތަކުގ މުޢާހަދާތަކިާއ ާ ވ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ު ޢާންމ ެ ނުޖެހޭބާވަތުގ އުފުލާން ް ިއލިްތޒާމެއ އެއްވްެސ ް ރައިްޔތުނ
ޮސިއކުރުން. އެއްބްަސވުންތަކުގިައ
57
ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ .2
ތެރިެއން ެ އެއްބްަސވުންތަކުގ މުޢާހަދާތަކިާއ ާ ވ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ެ ޖެހޭބާވަތުގ ް އުފުލާނ ް ިއލިްތޒާމެއ އެއްވްެސ ް ރައިްޔތުނ
ެ ރައިްޔތުންގ އެއްބްަސވުންތަކުގިައ އެނޫންވްެސ މުޢާހަދާތަކިާއ
ތްަޞީދޤްކުރުން. ޮސިއކޮށް، ު ރުހުމާއެކ ެ މިަޖީލހުގ
ރާއްޖިެއން ް ޖަމިްޢއްޔާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ބޭރުޤައުމުތަކަށިާއ (ދ)
މްަޝވަރާގެމީަތން ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ަސީފރުނ ާ ކަނޑައަޅ
ޢައްޔަންކުރުން.
ރާއްޖިެއން ް ޖަމިްޢއްޔާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކަށިާއ ު ބޭރ (ތ)
ް މަޤާމުނ ގެނައުމިާއ ާ އަނބުރ ަސީފރުން ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ
ވިަކކުރުން.
ާ ކަނޑައަޅ ް ރާއްޖެއަށ ް ފަރާތްތަކުނ އެނޫންވްެސ ބޭރުޤައުމުތަކިާއ (ލ)
ާ އަނބުރ ަސީފރުން އެ ބަލިައގަތުމިާއ ު ފަތްކޮޅ ެ ަސީފރުންގ
ބަލިައގަތުން. ް ިލޔުނ ެ ގެނިްދއުމުގ
މައަްސލަތަކުގިައ ޤައީުމ ނުވަތަ ް ކުރުމަށ ް ތަޙީުޤޤުތައ އިެކއިެކ (ގ) ވަގީުތ އުފައްދާންޖެހޭ ް ލަފިާދނުމަށ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އުފެއްދުން. ް ކިޮމަޝންތައ
ް ފެންނަގޮތ ް ރައިްޔތުންނަށ މައަްސލަތަކުގިައ ު މިުހންމ ޤައީުމ (ޏ) ވޯޓުނެގުން. ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ
ް ދުވްަސތައ ު ބަންދ ު ަސރުކާރ ދުވްަސތަކިާއ ު ބަންދ ޤައީުމ (ސ) ކަނޑައެޅުން.
ލަޤަބިާއ، ިއނާމިާއ، ގޮތުގެމީަތން، ާ ޤާނޫނުގިައވ އިެކފަރާތްތަކަށް، (ޑ) ިދނުން. ް މެޑެލ ިނާޝނިާއ، ަޝރަފިާއ،
ެ ިއްސިތއުނާފްކުރުމުގ ޙުކުމްކޮށްފިައވާ، ިޖނީާއކުށްތަކުގިައ (ޒ) ެ ވިަކވިަކފަރުދުންގ ީމހުންގެތެރިެއން، ް ނެތ ް ފުރަުޞތެއ ު ިއތުރ ު އަދަބ ިދނުމިާއ، ް މަޢާފ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ކުށަށ
ލިުއކޮށިްދނުން.
ް ޢަމަލުކުރުނ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ިޚދުމަތްތަކަށ ަސލާމީަތ (ޓ) ް ތަބާވާކަނ ް ިޚދުމަތްތަކުނ ަސލާމީަތ ް އޫުޞލުތަކަށ ާ ލިާޒމުކުރ
ކަށަވަރުކުރުން.
ް ކަމަށ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ (ޔ) ިމނޫންވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އަދާކުރުން. ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ވުޒާރާތައް އ116ެ.ަސުރކާުރގެ ވުޒާރާތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ބޭނުންވ ް އުފައްދާނ ް ަސރުކާރުނ (ހ) ު ިއޚިްތޔާރ ެ ކަނޑައެޅުމުގ ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ ް ަސރުކާރުނ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ އެ ވުޒާރާތަކިާއ ާ އުފައްދ އެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާ، ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ް ަސރުކާރުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ އެ ވުޒާރާތަކިާއ ާ އުފައްދ
ފެންނަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ގޮތާމެދ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ދިެވދާނެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ާ މްަޝވަރ ިޚޔާލިާއ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ތެރިެއނ117ް. ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ހ)
ާ ޙަވާލުކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ކަންކަނ
59
ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ (ށ)
ޢުޛުރުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ވަގީުތގޮތުނ ް އަދާކުރުމަށ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އަދާކުރީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ިޢާނަޔތްތައް މާުސރައިާއ118.މާުސރައާިއ ް ނަިއބަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ިޢނާޔަތްތައ ް އެހިެނހެނ
ކަްނތައްތައް ުނވާޭނ އިަދ119.ކޮްށގްެނ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ (ހ)
ެ ަސރުކާރުގ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ް މަޤާމެއ އެނޫންވްެސ ިލބޭފަދަ ް ފިައދާއެއ އިަދ މަޤާމެއް، ް އެހެނ
ިހންގުމުގިައ ް ިވޔަފިާރއެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ފުރަިއގެނެއ
ފަނީްނ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ބިައވިެރވެ، ް ޢަމީަލގޮތުނ
ް އެހެނ ިލބޭފަދަ ް އާމްދީާނއެއ ާޝިމލުވެ، މަަސއްކަތްތަކެއްގިައ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ް އެހެނ މަަސއްކަތެއްކޮށް، އެއްވްެސ
ިބން މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ ނުވާނެއެވެ. ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ
ދައުލަތިާއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ގަނެ
މުޢާމަލާތެއްގިައ ކުރެވޭ ު ދެމެދ ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ް އެހެނ
ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ
އެއްވްެސ މީާލ ެ ީމހެއްގ ހުންނަ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބާއްވިައގެނެއ ް މްަޞލަޙަތެއ
ނުވަތަ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ށ)
ާ ވީަޒފީާދފިައވ ނުވަތަ ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ިލބޭ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ ނުވަތަ މަޤާމް، ެ ީމހެއްގ އެ ު ީމހަކ
ް އެހެނ ނުވަތަ ް ފިައދާއަށ އިަމއްލަ ގޮތެއްގިައ ު ނާޖިާއޒ މަޢުލޫމާތު،
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ިވޔްަސ ް ފިައދާއަށ ެ ީމހެއްގ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.120ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ އޭނާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާ، އަހަރަކުމެ، ެ ކޮންމ
މްަޞލަޙަތުތަކިާއ، ިވޔަފީާރގެ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ
ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
121ް.ިއްސިތޢުފާިދުންނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ެ ރައިްޔތުންގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމުނ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ވިަކީވއެވެ.
ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ށ)
ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ހްުސވްުނ މަޤާމު
.122ް ިއްސިތޢުފީާދގެނ ނުވަތަ މަރުވެގެން، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ނުވަތަ ދުރުކޮށްގެން ް މަޤާމުނ ނުވަތަ
ނުވަތަ މެދުވިެރވެގެން، ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ ފަދަ އަދާނުކުރެވޭ ް އޭނާއަށ
ަސބަބުން، ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ކަމުގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ނަމަ، ެ ހްުސވެއްޖ ް މަޤާމ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ދުވްަސތަކުގިައ ް އޮތ ބީާކ ެ މުއްދަތުގ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ީމހަކ ފުރާނޭ ް މަޤާމ އެ
ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ނަިއބުކަމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ެ ީމހެއްގ
61
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާަދކުުރމްަށ މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ޢުުޛުރވިެރވްުނ ވަގީުތގޮތުްނ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ123. ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ (ހ)
ް ޢުޛުރުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ވަގީުތގޮތުނ ް އަދާކުރުމަށ ް ވިާޖބުތައ
ް އެކަނ ް ބަޔާންކޮށ ު ަސބަބ ޤަބޫލުކުރިެވއްޖެނަމަ،
ު އެންގުމަށްފަހ ް ިލޔުމަކުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ޙަވާލުކުރާންވާނެއެވެ. ާ ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް އަދާކުރުމަށ
ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ އިަދ،
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ޙަވާލުވާންވީާނ ް އަލުނ ް އަދާކުރުމަށ
އެންގުމަށްފަހުގައެވެ. ް ިލޔުމަކުނ ް ރަީއަސށ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ (ށ)
ު ވަގުތ ާ ިދމާވ ް ޢުޛުރެއ ނުކުރެވޭފަދަ ާ އަދ ް ވަގީުތގޮތުނ ް ވިާޖބުތައ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ް ބާވަތުނ ެ ޢުޛުރުގ އެ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ިހނދެއްގިައ، ް ނެތ ް އެންގެނ
ެ އަޣުލިަބއްޔަތުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ އަންގީާނ ް ރަީއަސށ
ް ޙާލަތެއ ިމފަދަ ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ތީާއދާއެކު،
ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިހނދެއްގިައ، ެ މެދުވިެރވެއްޖ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ މަޤާމުގ އެ ޙަވާލުވެވެންދެން، ް އަލުނ ާ މަޤާމ
އިަދ، ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އަދާކުރީާނ ް ވަގީުތގޮތުނ
ް އަދާކުރުމަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ޙަވާލުވާންވީާނ ް އަލުނ
އެންގުމަށްފަހުގައެވެ. ް ިލޔުމަކުނ
ފަަދ ުނކުެރވޭ އާަދ ވާިޖުބތައް
މުެދވިެރވްުނ ވަގީުތގޮތުްނ ޙާލަތެއް
.124ް ނަިއބަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ، ް ވަގީުތގޮތުނ ް ޙާލަތެއ ފަދަ އަދާނުކުރެވޭ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ް ވަގީުތގޮތުނ ް ޙަވާލުވެވެންދެނ ް އަލުނ ާ މަަސއްކަތ ް ނަިއބަށ
ޙަވާލުވީާނ، ް އަދާކުރުމަށ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ އެ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން ާ އެކަމ ް ރަީއަސށ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނަިއބުރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން ާ އެކަމ ް ނަިއބުރަީއަސށ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ާ ހޮވ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
މެންބަރެކެވެ.
ފަަދ ުނކުެރވޭ އާަދ ވާިޖުބތައް
މުެދވިެރވްުނ ާދިއީމގޮތުްނ ޙާލަތެއް
ނަިއބަށް، ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ށ)
ހުރަްސއެޅޭފަދަ ް އަދާކުރާނ ް ވިާޖބުތައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ް ިއްސިތޢުފީާދގެނ ް މަޤާމުނ ނުވަތަ ކިުރމިަތވެގެން ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ
އެ ް މަރުވެގެނ ނުވަތަ ަސބަބުން ެ ދުރުކުރުމުގ ް މަޤާމުނ ނުވަތަ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ހްުސވެއްޖެނަމަ، ާ އެއްފަހަރ ް ދެމަޤާމ
ް އަލުނ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމަށިާއ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ދެމަޤާމުގ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ް ީމހުނ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އަދާކުރީާނ ް ވަގީުތގޮތުނ ް ވިާޖބުތައ
ާ އެކަމ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއެސވެ.
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން
ާ އެކަމ ް ނަިއބުރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނަިއބުރަީއެސވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން
މެންބަރެކެވެ. ެ މިަޖީލހުގ އެ ާ ހޮވ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ
63
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ ވަގީުތގޮތުްނ
ީމހެއްގެ ޙަވާލުވާ މަޤާމާ ކަމުގެ
ަޝުރޠު
ޙަވާލުވެވީޭނ، ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ވަގީުތގޮތުނިްވޔްަސ (ނ)
ީމހެއްގިައ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ހުންނާންވާނޭކަމަށ
ީމހަކަށެވެ. ާ ފިުރހަމަވ ް ަޝރުޠުތައ
މަޤާމާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާ ގިުޅގްެނ ހްުސވުމާ މަޤާމް
ބޭއްވްުނ ިއްނިތޚާެބއް ިރާޔީސ
ފަދ125ަ. ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 124 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް މެދުވިެރވެގެނ ް ޙާލަތެއ އެއްވްެސ
ާ އެއްފަހަރ ް މަޤާމ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމިާއ
ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ް ދެމަޤާމ އެ ހްުސވެއްޖެނަމަ،
އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ
ހަމަޖައާްސންވާނެއެވެ. ް ީމހުނ ް ދެމަޤާމަށ
މަޤާމަށިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ިއނިްތޚާބުގިައ ިރޔީާސ (ށ)
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ފަދަ ޙަވާލުނުވެވޭ ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ދީެމހުންނަށްމ
މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ، ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ
ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ ފިެށގެން ް ދުވަހުނ ާ މެދުވިެރވ ު ޙާލަތ އެ
ް ީމހުނ ް ދެމަޤާމަށ އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ތެރޭގިައ
ވާނެއެވެ. ހަމަޖައާްސން
ިރޔީާސ ާ ިހނގަމުންދ ް މެދުވިެރވެގެނ ް ަސބަބެއ އެއްވްެސ (ނ)
ް ބާއްވާންޖިެހގެނ ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ް އަލުނ ތެރޭގިައ ެ ދައުރެއްގ
މަޤާމަށިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ބާއްވިައ ް ިއނިްތޚާބެއ
ިއނިްތޚާބިުވ ް އަލުނ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ބީާކ ެ ދައުރުގ ިރޔީާސ ބުނިެވިދޔަ ދިެމިތބީޭނ މަޤާމުގިައ ް ީމހުނ
ވަނަ 107 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އިަދ މުއްދަތަށެވެ. އޮންނަ
(ށ) ެ މާއްދާގ އެ ކުރީާނ ު ޢަމަލ ު އީެމހުންނާމެދ ް ބޭނުމަށ ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ގިައވ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔއާިއ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާަދކުރާ ވަގީުތގޮތުްނ ަނިއުބގެމަޤާމް
ހުވިައކުުރްނ ީމހްުނ
.126ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ީމހަކުމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވަގީުތގޮތުނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ މަޤާމުގ
ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ޙަވާލުވުމުގެކީުރން ާ މަޤާމ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމުގ ެ އީެމހެއްގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ.
އުފުލުްނ ިޒްނމާ މަޤާމުގިައ127.ކުުށގެ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ތުހުމަތ ެ ކިުރކަމުގ ް ކުށެއ ިޖނީާއ ނަމަވްެސ ކީުރން ެ އޭގ ނުވަތަ ހުރެގެން
ވާނެއެވެ. ް ޖަވާބުދީާރވާނ އޭނާ ް އެކަމަކަށ ކުރިެވއްޖެނަމަ، ު މެދ ާ އޭނާއ
ް ދަޢުވާއެއ އެފަދަ ު މެދ ާ އ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ އެހެންނަމަވްެސ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ާ ިހނގަމުންދ ޙާލަތެއްގިައ، ެ ޖިެހއްޖ ް ކުރާނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފްަސކުރުމަށ ް އެދަޢުވާއެއ ް ހަމަވާންދެނ ު ދައުރ
އެ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް އެމިަޖީލހުނ ް އެކަންބަޔާންކޮށ ފެންނަނަމަ،
ފްަސކުރިެވދާނެއެވެ. ކުރުން ް ދަޢުވާއެއ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔކަްނ
ދޭްނޖެހޭ ީމހަކަްށ ކޮްށފިައވާ
ިޢާނަޔތް ރައްކާތިެރކަމާިއ
ޤާނީޫނ128. ެ ކުށްވިެރނުވ ީމހަކު، ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
މީަތ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ވިަކވެއްޖެނަމަ، ް މަޤާމުނ އެ މީަތން ެ ހަމަތަކުގ
ާ އެކީަށގެންވ ޤަދަރިާއ ިޢއްޒަތިާއ ދޭންޖެހޭ ް ީމހަކަށ ާ ކޮށްފިައވ ް ވިެރކަނ
ް ީމހަކަށ އެ ް ިޢނާޔަތްތައ ް އެހިެނހެނ ިޢނާޔަތިާއ މީާލ ރައްކާތިެރކަމިާއ ފަދަ
ޤާނޫނުގިައ ް ިޢނާޔަތްތައ ރައްކާތިެރކަމިާއ ދެވޭ ް ިމގޮތުނ ޙައްޤުވާނެއެވެ.
ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ.
65
ާބުބ ފްަސވަަނ މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ
މިަޖިލްސ ިމ129.ވީަޒުރްނގެ ކަންތައްތަކިާއ ާ ޙަވާލުކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ް ކަންތައްތައ ޙަވާލުކުރެވޭ ް ޤާނޫނުނ ޤާނޫނުއާަސީސންނިާއ
ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ކުރުމަށްޓަކިައ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހެއ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެކުލިެވގެންވީަނ، މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ ިހންގުމ ް ވުޒާރާތައ އިެކއިެކ ނަިއބިާއ،
މައްޗަށެވެ. ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ ވީަޒރުންނިާއ، ާ ޙަވާލުކުރ
ް މިަޖީލހަށ ެ ވީަޒރުންގ ިފޔަވިައ، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ނ)
ު ޢައްޔަންކުރުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ އެ ް މެންބަރުނ ް އެހެނ ާ ޢައްޔަންކުރ
ހޯދާންވާނެއެވެ. ް ރުހުނ ެ ރައިްޔތުންގެމިަޖީލހުގ
ެ ީމހުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ވީަޒރުންގެމިަޖީލހަށ (ރ)
ް ހަތ ް ފިެށގެނ ް ދުވަހުނ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް އީެމހުނ ނަންތައް،
ހޯދުމަށްޓަކިައ ް ރުހުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ،
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ އެ
ލާިޒމް ހުުރްނ ވީަޒުރްނގިައ
ަޝުރޠުތައް
.130ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ މެންބަރުންގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ.
ރައިްޔތަކަށްވުން. ިދވިެހ .1
ރައިްޔތަކަށްނުވުން. ެ ޤައުމެއްގ ު ބޭރ .2
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .3
ކަމުގިައވުން.
ު ީމހަކ ާ ފިުރފިައވ ު އަހަރ ފަނަްސީވްސ ް ޢުމުރުނ .4
ކަމުގިައވުން.
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ބުއިްދހަމައަށްހިުރ .5
ެ ވީަޒރުންގ ް ީމހަކަށ ާ ޙާލަތެއްގިައވ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ އިަދ ނުވެވޭނެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ ެ މިަޖީލހުގ
ު ީމހަކ އެ މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ޙާލަތެއ އެފަދަ ް މެންބަރަކަށ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ް އެއްގޮތަށ ާ ޙުކުމ ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ .1
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ާ އަދާކުރަމުންނުދ ދަރަިނ އެ
ެ މްަސދުވަހަށްވުރ ބާރަ ް ާސިބތުވެގެނ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .2
އެ ީމހަކުނަމަ، ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ް ޙުކުމުނ އެ ނުވަތަ ިނމުނުތާ، ް ތަނީްފޛުކޮށ ް ޙުކުމެއ
ާ އަހަރުނުވ ިތން ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ
ޙަވާލުވާންވީާނ131.ހުވިައކުުރްނ ާ މަޤާމ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ، ެ ފަނިޑޔާރެއްގ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ޮސިއކުރުމަށްފަހުގައެވެ.
މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
އިާއ132. ޤާނޫނުއާަސީސ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
އެންމެހިައ ާ ޙަވާލުކުރ ާ ީމހަކ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ތަބާވެ، ް ޤާނޫނަށ
އަދާކުރާންވާނެއެވެ. ު ތެދުވިެރކަމާއެކ ިއޚްލްާޞތިެރކަމިާއ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ
67
ކަނޑައެޅުމުގިައ ް ިސޔަާސތުތައ ު ޢާންމ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ (ހ)
އީެހތިެރވިެދނުމިާއ، މްަޝވަރިާދނުމިާއ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ު ަސރުކާރ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ް ިސޔަާސތުތައ އެ ވްެސ ދިާއރާތަކެއްގިައ ހިުރހިައ ެ ިހންގުމުގ
ބެލުން. ް ިހނގާނިުހނގާގޮތ ތަނީްފޛުކޮށް،
ހުށަހަޅާނީްވ ް ަސރުކާރުނ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ތައްޔާރުކުރުމުގިައ ް ހުށަހެޅުންތައ އެނޫންވްެސ ިބލުތަކިާއ
މްަޝވަރިާދނުން. ލަފަޔިާއ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ް މަަސއްކަތްތައ އެ ިހންގުމިާއ، ް މަަސއްކަތްތައ ެ ަސރުކާރުގ (ނ)
ިވލަރްެސކުރުން. މުރާޖަޢާކުރުމިާއ،
ު އޮމާންކަމާއެކ ގޮތުން، ގުޅޭ ާ ދިާއރާއ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުގ ެ ީމހެއްގ އެ (ރ)
ު މެދ ާ ބާރުތަކ ް އެހެނ ެ ދައުލަތުގ ަސރުކާރިާއ ް ިހންގުމަށ ް ކަންތައްތައ
ދެމެހެއްޓުން. ް ގުޅުންތައ އެ ބާއްވިައ ް ގުޅުންތައ ބާއްވާންޖެހޭ
އެންމެހިައ ެ ދައުލަތުގ ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުގ ެ ީމހެއްގ އެ (ބ)
ބެލެހެއްޓުން. ު ފަރުވާތިެރކަމާއެކ ހެޔޮގޮތުގިައ ފިައާސ މުދަލިާއ
ު ިސޔަާސތ ެ ަސރުކާރުގ ކަންތައްތަކުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ އިަދ ޤައީުމ (ޅ)
ިސޔީާސ، ލަފިާދނުމިާއ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ އެކަށައެޅުމުގިައ
ކުރުމަށްޓަކިައ ތަރައީްޤ ެ ރާއްޖ ް ގޮތުނ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ
ިވލަރްެސކުރުން. ް މުރާޖަޢާކޮށ ް ކަންކަނ ކުރާންޖެހޭ
ެ ރައިްޔތުންގ ކިުރއެރުވުމިާއ، ް ިޙމާޔަތްކޮށ ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ކ)
ާ ފިައދ ު ޢާންމ ެ ރައިްޔތުންގ ދަމަހައްޓިައ ް ަސލާމަތްތިެރކަނ
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ރައްކާތިެރކުރުމަށ
ް އެހިެނހެނ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (އ)
އަދާކުރުން. ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ހުންނާންވާނެއެވެ.133.ަބްނޑާރަަނިއުބ ު ބަންޑާރަނަިއބަކ ާ ިއްސކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ީމހީަކ ާ ިއްސކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މަޤާމަށ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ
ތަޖިްރބާހިުރ، ތަޢީުލމިާއ ފާހަގަކޮށްލެވޭފަދަ ދިާއރިާއން ެ ޤާނޫނުގ
ާ ހަމަވ ު ަޝރުޠ ެ ޢައްޔަންކުރުމުގ ް މިަޖީލހަށ ެ ވީަޒރުންގ
ޤާނީޫނ ް ަސރުކާރަށ ބަންޑާރަނަިއބީަކ ވާންވާނެއެވެ. ީމހަކުކަމުގިައ
ީމހާއެވެ. މްަޝވަރާދޭ ލަފަޔިާއ
ް ަސރުކާރަށ ކަންކަމުގިައ އެންމެހިައ ޤާނީޫނ ގުޅުންހިުރ ާ ދައުލަތ (ށ)
ާ ހަމަޖިެހފިައވ ް ކުރުމަށ ާ އަދ ް އީޮފހުނ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ ލަފިާދނުމިާއ،
ް ޤާނޫނުނ ޤާނޫނުއާަސީސންނިާއ ވިާޖބުތަކިާއ އެންމެހިައ ޤާނީޫނ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އެންމެހިައ ާ ކަނޑައަޅ ް އަދާކުރުމަށ އޭނާ
ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ވިާޖބުތަކުގ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ އަދާކުރުމީަކ
ކަންކަމެވެ.
ު ޙައްޤ ެ ވާހަކަދެއްކުމުގ ެ ހިާޒރުވ ް ކޯޓުތަކަށ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ނ)
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ބަންޑާރަނަިއބަށ
ކަމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ގެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ކަންކަމުގިައ ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ކަންކަނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ނުވަތަ ބަންޑާރަނަިއބު، ތަމީްސލުކުރީާނ ް ދައުލަތ ކޯޓުތަކުގިައ
ީމހެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ އޭނާ
69
ާ ާޝިމލްނުވ ު ަސރުކާރ ތެރިެއން ެ މައަްސލަތަކުގ މަދީަނ (ރ)
ު ޢާންމ ނުވަތަ ް މްަޞލަޙަތެއ ެ ދައުލަތުގ ވްެސ، މައަްސލަތަކުގިައ
ެ ކޮންމ ެ ފިެނއްޖ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ް ިހމެނޭކަމަށ ް މްަޞލަޙަތެއ
ިހނގިާއރު ް މައަްސލައެއ އެ ހުއްދައާއެކު، ެ ކޯޓުގ މައަްސލައެއްގިައ
ވާހަކަދެއިްކދާނެއެވެ. ެ ހިާޒރުވ ް ކޯޓަށ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ
ކިުރއެރުވުމަށިާއ ް ިޙމާޔަތްކޮށ ނަގަހައްޓިައ، ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ބ)
ު ޢާންމ މަންފާއިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ަސލާމަތިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ
ް މަަސއްކަތްކުރާނ ު ބަންޑާރާނަިއބ ް ިދފާޢުކުރުމަށ ް ިމިނވަންކަނ
ވާނެއެވެ.
ކުރުމުގިައ ާ އަދ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ (ޅ)
ޤާނޫނަށެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސއަށިާއ ހަމައެކިަނ ތަބާވީާނ އޭނާ
ެ ިއދާރާއެއްގ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ު ިއތުރ އިެއންކަމެއްގިައ
ނިުހންގޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ ެ އޭނާގ ް ނުފޫޒެއ ނުވަތަ ް ބާރެއ
ް ިސޔަާސތުތައ ު މިައގަނޑ ޢަމަލުކުރާނޭ މައަްސލަތަކުގިައ ިޖނީާއ (ކ)
ް ޖެނެރަލަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިސޔަާސތުތައ އެ ކަނޑައަޅިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ު ބާރ ެ އެންގުމުގ
މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ
ޖަވާުބާދީރވްުނ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ134. ޙަވާލުކުރެވޭ މެންބަރުންނާ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
މިުޅ މެންބަރުންނިާއ ވިަކވިަކ އަދާކުރުމުގިައ ހެޔޮގޮތުގިައ ް ވިާޖބުތައ
ެ ޖަވާބުދީާރވުމުގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގޮތަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިއތުރަށް،
ޖަވާބުދީާރވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ެ ީމހެއްގ އެ މެންބަރަކުމެ، ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ގުޅޭގޮތުން، ާ ކަންތައްތަކ އެންމެހިައ ާ ިއޚިްތާޞްޞގިައވ
ް ހުށަހަޅަމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ މަޢުލޫމާތު، ަޞއްޙަ
ާ ިއޚިްތާޞްޞގިައވ ެ މެންބަރެއްގ އެ އިަދ ގެންދާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ކަންތައްތަކ އެންމެހިައ
ދޭންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ް މަޢުލޫމާތެއ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ
ިޢާނަޔތްތައް 135ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
މްެނަބރަކު މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
ކަްނތައްތައް ޮކްށގްެނުނވާޭނ
.136ް އެހެނ ެ ަސރުކާރުގ ު މެންބަރަކ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ް މަޤާމެއ އެނޫންވްެސ ިލބޭފަދަ ް ފިައދާއެއ އިަދ މަޤާމެއް،
ިހންގުމުގިައ ް ިވޔަފިާރއެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ފުރަިއގެނެއ
ފަނީްނ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ބިައވިެރވެ، ް ޢަމީަލގޮތުނ
ް އެހެނ ިލބޭފަދަ ް އާމްދީަނއެއ ާޝިމލުވެ، މަަސއްކަތެއްގިައ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ް އެހެނ މަަސއްކަތެއްކޮށް، އެއްވްެސ
ިބން މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ ނުވާނެއެވެ. ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ
ދައުލަތިާއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ގަނެ
މުޢާމަލާތެއްގިައ ކުރެވޭ ު ދެމެދ ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ް އެހެނ
މީާލ ެ މެންބަރެއްގ އެ ު މެންބަރަކ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބާއްވިައގެނެއ ް މްަޞލަޙަތެއ އެއްވްެސ
71
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ މެންބަރަކު، އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ ާ ިލިބފިައވ ް ީމހަކަށ އިެއން
ް މަންފާއެއ ް ނާޖިާއޒ ް އިަމއްލައަށ ް ބޭނުނ ެ ވީަޒފާގ ާ އަދާކުރ
ް މަންފާއެއ އެފަދަ ް ީމހަކަށ ް އެހެނ ނުވަތަ ް ޙިާޞލްކުރުމަށ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ް ހޯދިައިދނުމަށ
ވިަކކުުރްނ 137ް.މަޤާމްުނ ވިަކކުރާނ ް މަޤާމުނ މެންބަރަކު، ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ިހނދެއްގިައ، ެ ފިެނއްޖ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އެ ިލއުމަކުން، ާ ފޮނުވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މެންބަރަކަށ އެ
ވިަކކުރިެވދާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ު މެންބަރަކ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ވިަކކުރުމުގ ް މަޤާމުނ ު ނަިއބ
ނުވެއެވެ. ް ިލިބގެނެއ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.138ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ މެންބަރަކުމެ، ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ މެންބަރެއްގ އެ
ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ މްަޞލަޙަތުތަކިާއ ިވޔަފީާރގެ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ް ބަޔާނެއ
ިދުންނ ިއްސިތޢުފާ 139ް.މަޤާމްުނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ިއާދރާއަކާ ޮކްނމެ ަސުރކާުރގެ
ހުުރްނ ވީަޒރަކު މްަސއޫލުވާޭނ
މުއައަްސާސތަކިާއ،140. ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ިފޔަވިައ، ް މުއައަްސާސތައ ް އެހެނ ު މްުސތިަޤއްލ ާ އުފައްދ ް ޤާނޫނަކުނ
ިއދާރާއަކިާއ ެ ކޮންމ ާ ޤިާއމްކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ަސރުކާރުން
ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ މްަސއޫލުވާނޭ ާ މުއައަްސާސއަކ ެ ކޮންމ
ާ މެންބަރަކ އެ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ހުންނާންވާނެއެވެ.
ެ މުއައަްސާސއެއްގ ެ ކޮންމ ނުވަތަ ެ ިއދާރާއެއްގ ެ ކޮންމ ޙަވާލުކުރެވޭ
ވާންވާނެއެވެ. ޖަވާބުދީާރ އުފުލިައ ާ ިޒންމ ް ިހންގުމަށ
ާބުބ ހަވަަނ ާބުރ ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ާބުރ
ިލިބގެންވީަނ141. ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ހ)
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނަކުން އިަދ ހިައކޯޓަށިާއ، ުސޕީްރމްކޯޓަށިާއ،
ތަކަށެވެ. ު ދަށުކޯޓ
ފަރާތީަކ ިއްސ ެ އެންމ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ށ)
އުއްތަމަ ފަރާތީަކ ިއްސ ެ އެންމ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ުސޕީްރމްކޯޓެވެ.
ް މައަްސލައެއ ެ ކޮންމ ާ ބަލ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ފަނިޑޔާރެވެ.
ެ މިަޖީލހުގ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ބިެލ ް މައަްސލައެއ އެ ިނންމާންވީާނ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ.
ހިުރ ެ ޙަވާލުވ ާ ިހންގުމ ް ކަމެއ ެ ދައުލަތުގ ިވޔްަސ، ު ފަރުދަކ އިަމއްލަ (ނ)
ނުފޫޒުފޯރުވިައ ބިެހ ާ މަަސއްކަތ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިވޔްަސ، ު ީމހަކ
ނުވާނެއެވެ. ް ހަދިައގެނެއ
73
ހިައބަތިާއ ެ ކޯޓުތަކުގ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ިމިނވަންކަނ ެ ކޯޓުތަކުގ (ރ)
ފޭަސހިައން ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ އެތަންތަނަީކ ިޙމާޔަތްކޮށީްދ، ު ޤަދަރ
ހަރުދަނާގޮތެއްގިައ ވިަކފަރާތަކަށްނުޖިެހ، ހުށަހެޅޭ، މައަްސލަ
ޤާނޫނިާއ ހެދުމަށްޓަކިައ، ް ކަމަށ ް ތަންތަނ ާ މަަސއްކަތްކުރ
ގޮތްގޮތުންވްެސ ް އެހިެނހެނ ޛަީރޢިާއންނިާއ ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ
ާ ިހންގުމ ް ކަންތައްތައ ެ ދައުލަތުގ ިއދާރާތަކުންނިާއ ެ ދައުލަތުގ
އީެހތިެރވާންވާނެއެވެ. ް ކޯޓުތަކަށ ް ީމހުނ އެންމެހިައ ޙަވާލުވިެތިބ
ކަްނކުުރްނ އެއްގޮތްަށ ޢަމަލުކުރީާނ142.ޤާޫނާނ ް ފަނިޑޔާރުނ ބައެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ ފަނިޑޔާރުންނަީކ
ް ވިަކގޮތަކަށ ޤާނޫނުގިައ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ޤާނޫނަށެވެ. އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ިއްސލީާމަޝީރޢަތުގިައ ިނންމުމުގިައ ް ކަންކަނ ާ ނުވ ކަނޑައަޅިައފިައ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް ިރޢާޔަތ ް ފަނިޑޔާރުނ ް ގޮތަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް އެކަމެއ
ް އެއްގޮތަށ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ މަަސއްކަތުގިައ ެ ފަނިޑޔާރުންގ
ް ވިަކފަރާތަކުނ ބުރަނުވެ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ިނންމާންވީާނ ް ކަންތައްތައ
ިތބެއެވެ. ެ އެއިްކބާވ ް ތަޢައުްޞބުނ ޖިެހލުންނުވެ، ް ިބރަކަށ ދައްކިައފާނެ
ިއޚިްތާޞްޞ 143ް.ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
އެފަދަ ބެލުމިާއ، ޯ ިޚލާފުވޭތ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިވޔްަސ ް ބައެއ
ހިައކޯޓަށިާއ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ިނންމުމުގ ް ގޮތެއ މައަްސލަތަކުގިައ
ުސޕީްރމްކޯޓަށެވެ.
މައަްސލައެއްގިައ ާ ބަލަމުންދ ކޯޓެއްގިައިވޔްަސ، ެ ކޮންމ (ށ)
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މައަްސލައަކ އެ ޖިެހއްޖެނަމަ ް މާނަކުރާނ ޤާނޫނުއާަސީސ
ާ އ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ މާނަކުރުމީަކ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ކޯޓަކުނ އެ
ނޫނެވެ. ް ތަޢާރްުޟވާކަމެއ
ު ދަށ ެ މަރުޙަލާއަށްވުރ ިހމެނޭ ް ކޯޓެއ އެ ެ ކޯޓަކަށްމ ެ ކޮންމ (ނ)
ު ބާރ ެ ބަދަލުކުރުމުގ ް ިނންމުނ ާ ިނންމ ް ކޯޓަކުނ ެ މަރުޙަލާއެއްގ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ދަށ އެއަށްވުރެ ް ިނންމުންތަކަށ ާ ިނންމ ް ކޯޓުތަކުނ ެ މަރުޙަލާގ މީަތ (ރ)
ތަބާވާންވާނެއެވެ. ް ކޯޓުތަކުނ ެ މަރުޙަލާގ
ިންނމުމުގެ މައަްސލަތައް ުދްސތީޫރ
ާބުރ
އަންނަިނިވ144. ކޯޓަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ބެލުމުގިައ ް މައަްސލައެއ ދްުސތީޫރ
ިހމެނޭ ިއޚިްތާޞްޞގެތެރޭގިައ ެ ކޯޓެއްގ އެ ކަންތައްތަކުގެތެރިެއން
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކޯޓަކަށ އެ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ (ހ)
ނެރޭ ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ިކއެއްތަ އިަދ ް ބައެއ ެ ޤަވިާޢދެއްގ
ް ކަމެއ ާ ކުރ ު މުވައްޒަފަކ ެ ިއދާރާއެއްގ އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިވޔްަސ ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ނުވަތަ
ނުވަތަ ް އެއްޗެއ ް ބިާޠލ އީެއ ު ިމންވަރ ާ ިޚލާފުވ އެ ިޚލާފުވާނަމަ
ކަނޑައެޅުން. ކަމުގިައ ް ކަމެއ ް ބިާޠލ
ޢަދުލުވިެރ ް ގިުޅގެނ ާ ިނންމުމަކ ފަދަ ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ނެރުން. ް އަމުރުތައ ް އެހިެނހެނ
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ކަންތައްތައ
ެ ޤަވިާޢދެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ .1
ާ ކޮށްފިައވ ް ިޚލާފަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ަސބަބުން
ް ގެއްލުމެއ ް ބަޔަކަށ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ް ަސބަބުނ ެ ކަމެއްގ
ިއނާްޞފުވިެރ ޢަދުލުވިެރ ެ ގެއްލުމުގ އެ ިލިބފިައވާނަމަ
ނެރުން. ް އަމުރުތައ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ ު ބަދަލ
75
ާ ިނންމިައފިައވ ް ކޯޓުނ ް ކަމަށ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ .2
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ
ް ކަމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ް ކޯޓުނ ް ިޚލާފުވާކަމަށ
ު ފުރަުޞތ ް އެކަންކުރުމަށ ް ިއދާރާއަކުނ ިއްސލާޙުކުރާންޖެހޭ
ަޝރުޠުތަކެއްގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅ ް ކޯޓުނ ިދނުމަށްޓަކިައ
ް ޢަމަލުކުރުނ ް ިނންމުމަށ އެ ެ ކޯޓުގ ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ
ނެރުން. ް އަމުރެއ ެ ލްަސކުރުމުގ
ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ް ަސބަބުނ ެ ތަޢާރްުޟވުމުގ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ (ނ)
ް ބައެއ ެ ޤަވިާޢދެއްގ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ
އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ ނެރުނު ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ނުވަތަ
ް ިނންމުމެއ ިނނިްމ ނުވަތަ ް ކަމެއ ކިުރ ު މުވައްޒަފަކ ެ ިއދާރާއެއްގ
ެ އޭގ ް ަސބަބުނ ެ ިނންމުމެއްގ ާ ިނންމިައފިައވ ް ބިާޠލްކަމަށ
ނުވާނެކަމުގިައ ް ބިާޠލ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ާ ިހނގިައފިައވ ކީުރން
ކަނޑައެޅުން.
ޤާނޫނުގިައ145.ުސޕީްރމްކޯޓު އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ އެކުލިެވގެންވީާނ ު ުސޕީްރމްކޯޓ (ހ)
ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ މައްޗަށެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ޢަދަދެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ޢަދަދަކަށެވެ. އޮނަިހިރ ވާންވީާނ ު ޢަދަދ ޖުމްލަ ެ ފަނިޑޔާރުންގ
އޮނަިހިރ ިނންމާންވީާނ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ (ށ)
މިަޖީލހަކުންނެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ޢަދަދެއްގ
ާ ބަލ ް ަޝީރޢަތުނ އިަދ މާނަކުރުމުގިައ، ޤާނޫނު އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (ނ)
ިނންމުމީަކ ާ ިނންމ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ މައަްސލަތަކުގިައ އެނޫންވްެސ
ިނންމުމެވެ. ެ އެންމެފަހުގ
146ެ.ހިައކޯޓު ޢަދަދެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުގިައ އެކުލިެވގެންވީާނ ު ހިައކޯޓ (ހ)
މައްޗަށެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ
ެ ޢަދަދެއްގ އޮނަިހިރ ިނންމާންވީާނ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ް ހިައކޯޓުނ (ށ)
މިަޖީލހަކުންނެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ
ޢައްަޔްނކުުރްނ ހުންނާންވާނެއެވެ.147.އުއްތަމަފަނިޑާޔުރ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރަކ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ
ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ
ކަނޑައަޅީާނ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުކަމުގ
ެ ރައިްޔތުންގ މްަޝވަރާގެމީަތން ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަމެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ޢައްަޔްނކުުރްނ 148ެ.ފަނިޑާޔުރްނ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ފަނިޑޔާރުނ އެންމެހިައ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ހ)
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ
ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ް ިމގޮތުނ
ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ކަނޑައަޅީާނ ީމހުން
ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ މްަޝވަރާގެމީަތން
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަންތަކެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
77
ް ފަނިޑޔާރުނ ް އެހިެނހެނ ިފޔަވިައ ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ށ)
ާ އުފައްދ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ޢައްޔަންކުރީާނ
ކިޮމަޝނުންނެވެ. ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ޢައްޔަންކުރެވޭ ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ ކަނޑައެޅޭ ފަނިޑޔާރުންނަީކ (ނ)
ހަތިްދހަ ް ޢުމުރުނ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ނަމަވްެސ ނޫނެވެ. ް ބައެއ
މްުސކިުޅކުރެވޭނެއެވެ. މަޤާމުން ު ީމހަކ އެ ް ވުމުނ ު އަހަރ
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ އެހެންއޮތުމަކުން، (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
އަހަރަށްވުރެ ފްަސ އަހަރުވާންދެން، ފަނަރަ ް ތީާރޚުންފިެށގެނ ާ ފަށ
ް ޢައްޔަންކުރުމަކަށ ު ފަނިޑޔާރަކ ކަނޑައަޅިައ ް މުއްދަތެއ ް ިދގުނޫނ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ
ލާިޒމް ހުުރްނ ފަނިޑާޔުރްނގިައ
ަޝުރޠުތައް
.149ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ (ހ)
ާ ބޭނުންވ ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ިލިބފިައވުމާއެކު، ާ ތަޖިުރބ ތަޢީުލމިާއ ް ފެންވަރަށ
އިަދ ީމހުންނެވެ. ް ޤިާބލ އުފުލޭފަދަ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ވިާޖބިާއ
ވާންވާނެއެވެ. ް ބަޔަކަށ ު ރަނގަޅ ު އަޚްލާޤ އެބިައީމހުންނަީކ،
ް ިއތުރުނ ެ ަޝރުޠުތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ ފަނިޑޔާރުންގިައ
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .1
ކަމުގިައވުން.
ު ީމހަކ ާ ފިުރފިައވ ު އަހަރ ފަނަްސީވްސ ް ޢުމުރުނ .2
ކަމުގިައވުން.
ަ ނުވަތ ކުށެއް، ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް ޙައްދެއ ިއްސލާމީްދނުގިައ .3
ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ެ ިރްޝވަތުގ ނުވަތަ ކުށެއް، ެ ިޚޔާނާތުގ
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ީމހަކ ާ ާސިބތުވެފިައވ ް ަޝީރޢަތަށ
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ހިުރ ް ހަމައަށ ބުއިްދ .4
ީމހީަކ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ނ)
ނުވަތަ ފަނިޑޔާރުކަމުގިައ ު ވެފިައވުމާއެކ ު އަހަރ ިތީރްސ ް ޢުމުރުނ
ް މަދުވެގެނ ދެކަމުގިައ ިމ ނުވަތަ ވީަކލުކަންކުރުމުގިައ ޤާނީޫނ
ް ިއްސލީާމަޝީރޢަތ ު ިލިބފިައވުމާއެކ ާ ތަޖިުރބ ެ ދުވަހުގ ު ހަތްއަހަރ
ީމހަކުކަމުގިައ ާ ިލިބފިައވ ު ިޢލްމ ދިާއރިާއން ޤާނީޫނ ނުވަތަ
ވާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ފަނިޑޔާރުންނާބެހޭ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ހުވިައކުުރްނ ޤާނޫނުއާަސީސގ150ެ.ފަނިޑާޔުރްނގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ފަނިޑޔާރަކުމ ެ ކޮންމ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ
މަަސއްކަތުގިައ ފަނިޑާޔުރކަމުގެ
ެދިމިތުބްނ
.151ް އަދާކުރުމަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ވްެސ ފަނިޑޔާރަީކ ެ ކޮންމ
ވާންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ ާ ތަޚީްޞްޞކުރ ް ވަގުތެއ ހިުރހިައ ެ އޭނާގ
ފަނިޑޔާރުންނާ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތެއ އެހެން ު ިއތުރ ު ފަނިޑޔާރަކ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ޤާނޫނުގިައ ބެހޭ
ިޢާނަޔތްތައް 152ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ އެކީަށގެންވާފަދަ ާ މަޤާމ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ފަނިޑޔާރުންނަށ
79
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.153ެ ީމހެއްގ އެ ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ ފަނިޑޔާރަކުމެ، ެ ކޮންމ
ދަރަިނ އަރަންޏިާއ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ
ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގިައ ފަނިޑާޔުރްނ
ވިަކކުުރްނ މަޤާމްުނ ެދިމިތުބމާިއ،
.154ް އޫުޞލުތަކުނ ިމންގަނޑުތަކިާއ ުސލީޫކ ތަބާވާންޖެހޭ ް ފަނިޑޔާރުނ (ހ)
ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ ު ިހނދަކ މަަސއްކަތްކުރާހިައ ެ ބޭރުނުވ
ނުވާނެއެވެ. ް ވިަކކޮށްގެނެއ
ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ (ށ)
ާ އެކީަށގެންނުވ ާ މަޤާމ އެ ނުވަތަ ޤިާބލްނޫންކަމަށް، ު ީމހަކ އެ
ް ޖީުޑަޝލ ް ކަމަށ ާ ކޮށްފިައވ ު ފަނިޑޔާރަކ އެ ް ޢަމަލެއ ފަދަ
ު ފަނިޑޔާރަކ އެ ް ޤަބޫލުކުރިެވގެނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ
ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ
ފްާސވުމުންނެވެ. އަޣުލިަބއްޔަތުން ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ
ިއޚިްތާޞްޞ ކޯޓުތަކުގެ
ކޯޓުތައް ކަނޑައެޅުމާިއ،
ހުެދމުގެ ޤާޫނުނތައް ިހްނގުމާެބހޭ
ާބުރ
.155ެ ިހންގުމުގ ް ކޯޓުތައ ޤާނޫނުތަކިާއ، ެ ކަނޑައެޅުމުގ ިއޚިްތާޞްޞ ެ ކޯޓުތަކުގ
ު ބާރ ެ ހެދުމުގ ް ޤާނޫނުތައ ެ ިއޖުރާއާތުގ ަޝީރޢަތްކުރުމާބެހޭ ޤާނޫނުތަކިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ިހްނގްުނ ޤިާއމްކުރުމަށްޓަކިައ156.ކޯޓުތައް ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ މީަތން ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ާ ޤާނޫނުތަކ
ިއދީާރިހންގުމާބެހޭ ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ާ ކުރ ް ކޯޓުތަކުނ
ބާރެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ ް ކޯޓުތަކަށ ހެދުމީަކ ު ޤަވިާޢދ
ާބުބ ހަތްވަަނ މަޤާމްތައް މްުސތިަޤއްލު ޮކިމަޝްނތަކާިއ މްުސތިަޤއްލު
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 157ް.ޖުޑީަޝލް ކިޮމަޝނެއ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ު ޢަދުލ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ީމހުނިާއ، އެންމެހިައ ިހމެނޭ ބާރުގިައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ
ް މައްޗަށ ެ ފަރާތެއްގ ެ ކަނޑައަޅާކޮންމ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ިހނގާނެއެވެ. ިއޚިްތާޞްޞ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ގޮތް އެކުެލިވގްެނވާ
.158ެ މެންބަރުންގ އަންނަިނިވ އެކުލިެވގެންވީަނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
މައްޗަށެވެ:
81
ރަީއްސ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ުސޕީްރމްކޯޓުގިައ (ށ)
ފަނިޑޔާރަކު. ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ހިައކޯޓުގިައ (ނ)
ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ކޯޓުތަކުނ އެ ތެރިެއން ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ދަށުކޯޓުތަކުގ (ރ)
ފަނިޑޔާރަކު.
ް މިަޖީލހުނ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ބ)
މެންބަރަކު. ާ ކަނޑައަޅ
ީމހަކު. ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ޢާންމުންގ (ޅ)
ރަީއްސ. ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ކ)
ީމހަކު. ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (އ)
ބަންޑާރަނަިއބު. (ވ)
ާ ހުއްދިަލިބފިައވ ެ ކުރުމުގ ް ވީަކލުކަނ ޤާނީޫނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (މ)
ޤާނީޫނ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އެބިައީމހުނ ތެރިެއން ެ ވީަކލުންގ
ވީަކލަކު.
ާބުރތައް 159ު.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ޙަވާލ ކިޮމަޝނާ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އަންނަިނިވ
އެ ު ބާރ ެ އަދާކުރުމުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އެ އިަދ ކުރިެވގެންވެއެވެ.
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކިޮމަޝނަށ
ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ (ހ)
ިދނުމިާއ، ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ޢައްޔަންކުރުމިާއ ް ފަނިޑޔާރުނ
ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ ބަދަލުކުރުމިާއ،
ިދނުން. ާ މްަޝވަރ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ޢައްޔަންކުރުމުގިައ
އެ ބެލުމިާއ، ް ަޝކުވާތައ ާ އުފުލ ް ބެހޭގޮތުނ ފަނިޑޔާރުންނާ (ށ)
ް މަޤާމުނ އެޅުމިާއ، ް ިފޔަވަޅުތައ އަޅާންޖެހޭ ު ފަރާތްތަކާމެދ
ް ފަރާތްތަކަށ ހުށަހަޅާންޖެހޭ ް ވިަކކުރުމަށ ް ީމހުނ ވިަކކުރާންޖެހޭ
ހުށަހެޅުން. ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ް ީމހުނ އެފަދަ
ހެދުން: ް ޤަވިާޢދުތައ ކަންތައްތަކާބެހޭ ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ (ނ)
އެންމެހިައ ގުޅޭ ާ ޢައްޔަންކުރުމ ހޯދުމިާއ ް ފަނިޑޔާރުނ .1
ކަންކަން.
ިމންގަނޑު. ުސލީޫކ ެ ފަނިޑޔާރުންގ .2
ް ރަނގަޅަށ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ .3
ކަންތައްތައް. ހަމަޖައާްސންޖެހޭ އަދާކުރުމަށްޓަކިައ
ިހންގުމުގައްޔިާއ ް ކަންތައްތައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ރ)
ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ ކަންތައްތަކުގިައ ް އެހިެނހެނ ކޯޓުތަކާގުޅޭ
ލަފިާދނުން. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ިއތުރުންވްެސ ެ ކަންކަމުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މީަތގިައ (ބ)
ކަންކަން. އެންމެހިައ ޙަވާލުކުރެވޭ ކިޮމަޝނާ ް ޤާނޫނުނ އިާއ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
އެކުލަވިައލުްނ
ކިޮމަޝނ160ް. ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ
ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ މަަސއްކަތްކުރީާނ ެ އެކުލަވިައލުމުގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ
83
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
އ161ެ. ު ީމހަކ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
މުއްދަތަށެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ ހުންނީާނ މަޤާމުގިައ
(ރ)، (ނ)، (ށ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ު ީމހަކ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ދަށުނ ގެ (މ) އިަދ (އ) (ޅ)، (ބ)،
ް އެއ ެ އަހަރުގ ފްަސ ހުރެވީޭނ ް އަށ އޭނާ ކިޮމަޝނުގިައ ނަމަ،
އެ ް އަލުނ ު ީމހަކ އެ ހަމަވުމުން، ު ދައުރ އެ އިަދ ދައުރަށެވެ.
ނުކުރެވޭނެއެވެ. ް ޢައްޔަނެއ ް ކިޮމަޝނަކަށ
(ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމެއްގ ވިަކ ދަށުން، ގެ
މަޤާމެއްގިައ އެ ހުރެވީޭނ ކިޮމަޝނުގިައ ް އޭނާއަށ ނަމަ، ު ީމހަކ
ދުވަހަކުއެވެ. ދިެމހިުރހިައ އޭނާ
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.162ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ިމ އެހެންނަމަވްެސ ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިއްސިތޢުފާދެވީޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ
މަޤާމުތަކުގިައ ާ ބުނެފިައވ ގިައ (ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158
ީމހުންނަށެވެ. ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ީމހުނ ިތބޭ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 163ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ އެއްބަޔަށްވުރ ދެބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް ތެރިެއނ164ް.މާުސރައާިއ ެ ީމހުންގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ނުވަތަ ެ ފަރާތުގ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ
ެ ކިޮމަޝނެއްގ ު މްުސތިަޤއްލ ނުވަތަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ެ ބާރުގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ީމހަކަށް، ެ ކޮންމ ް ނެތ މަޤާމެއްގިައ ެ މެންބަރުކަމުގ
ދިެވދާނެއެވެ. ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ މީަތން ެ ގޮތެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ވިަކކުުރްނ (ބ)،165.މްެނަބުރކަމްުނ (ރ)، (ނ)، (ށ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (މ) އިަދ (އ) (ޅ)،
ު ީމހަކ އެ ވިަކކުރީާނ ް މަޤާމުނ އެ ް ީމހުނ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އިަދ ފަރާތަކުންނެވެ. ޢައްޔަންކިުރ ް ކިޮމަޝނަށ އެ
ގޮތުގެމީަތން، ާ ގިައވ (ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158
ް ޖީުޑަޝލ ް ީމހުނ ާ ޢައްޔަންކުރިެވފިައވ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމެއްގ ވިަކ
ް މަޤާމަކުނ އެ ު ީމހަކ އެ ވިަކވީާނ ް މެންބަރުކަމުނ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ
ވިަކވުމުންނެވެ.
އ166ެ.ހުވިައކުުރްނ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ. ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ ިއެލކްަޝްންސ
ޮކިމަޝްނ އޮންނާންވާނެއެވެ.167.ިއެލކްަޝްންސ ް ކިޮމަޝނެއ ިއލެކަްޝންްސ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
85
ު މްުސތިަޤއްލ ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ.
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ (ނ)
އެ ޤާނޫނުގިައ، އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ
ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ
ް ިމންގަނޑުތައ ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
.168ް މަދުވެގެނ ު ރަީއާސއެކ ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ، ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
މިަޖީލހުގެ، ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ
ޢައްޔަންކުރީާނ ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ަޝުރޠު އ169ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް ތެރޭގިައ170.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
ް ވޯޓުނެގުމަށ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ، (ހ)
ިހންގުމިާއ، ް ކަންތައްތައ އެ ކުރުމިާއ، ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ
އިަދ ކުރުމިާއ މަގުފިަހ ް ކަންތައްތަކަށ އެ ބެލެހެއްޓުމިާއ،
ެ ވޯޓުތަކުގ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ
ިބރުވިެރކަމެއް، ިއނާްޞފުވިެރކަމާއެކު، ިހނގީަނ ް ކަންތައްތައ
އިަދ ނުފޫޒެއް، ު ނުރަނގަޅ ތަޅާފޮޅުމެއް، ިބރުދެއްކުމެއް،
ެ ވޯޓުލުމުގ ް ރައިްޔތުންނަށ ު ިމިނވަންކަމާއެކ ނިެތ ް ކޮރަޕަްޝނެއ
ކަށަވަރުކުރުން. ް ގޮތަށްކަނ އަދާކުރެވޭ ް ފިުރހަމައަށ ު ޙައްޤ
ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ، (ށ)
ރަިޖްސޓީަރ ެ ީމހުންގ ާ ިލިބފިައވ ު ޙައްޤ ެ ވޯޓިުދނުމުގ ވޯޓުތަކުގިައ،
ު އިުނިއތުރ ގެންނާންޖެހޭ ް ރަިޖްސޓީަރއަށ އެ ތައްޔާރުކުރުމިާއ،
ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ ބެލެހެއްޓުމިާއ، ގެނައުމިާއ،
ހަމަޖައާްސންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ނެގުމ ު ވޯޓ ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ
ހަމަޖެއުްސން. ް ިއނިްތޒާމްތައ އެންމެހިައ
ިއނިްތޚާބުތަކިާއ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ (ނ)
އެ ނެގުމިާއ ް ވޯޓުތައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއޢުލާންކުރުން. ާ ނަީތޖ ެ ވޯޓުތަކުގ
87
ެ ީމހުންގ ާ ިލިބފިައވ ު ޙައްޤ ެ ިދނުމުގ ު ވޯޓ ިތިބ ދިާއރާތަކުގިައ ިއނިްތޚީާބ (ރ)
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ އެކުލަވިައލިައ، ް ރަިޖްސޓީަރތައ
އިުނިއތުރުގެންެސ ގެންނާންޖެހޭ ް ރަިޖްސޓީަރތަކަށ އެ ް މުއްދަތަށ
ް ާޝިއޢުކުރަމުނ ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ގެނިްދޔުން.
ެ ިއނިްތޚާބެއްގ ެ ކޮންމ މީަތން ެ އޫުޞލުތަކެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުގިައ (ބ)
ކަނޑައަޅިައ، ް ިއންތައ ނަންތަކިާއ، ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ ކީުރން
ް މުރާޖަޢާކުރަމުނ ބަދަލުގެންެސ، ް ކަންކަމަށ އެ ވިަކކޮށް،
ގެޒެޓްގިައ ް ބަދަލުތައ ގެނެވޭ ް ކަންކަމަށ ިމ އިަދ ގެނިްދއުން.
ގެނިްދއުން. ް ާޝިއޢުކުރަމުނ
ާ ޕީާޓތަކ ިސޔީާސ ރަިޖްސޓީަރކުރުމިާއ، ް ޕީާޓތައ ިސޔީާސ (ޅ)
ް ޤާނޫނުނ ް ކުރާންޖެހޭކަމަށ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ ް ގުޅޭގޮތުނ
ކުރުން. ް ކަންކަނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
މަޤަްޞދާ ެ ިއނިްތޚާބުގ ގޮތިާއ، ިހނގާނޭ ް ކަންތައްތައ ެ ިއނިްތޚާބުގ (ކ)
ހޭލުންތިެރކުރުވުން. ް ރައިްޔތުނ މަޢުލޫމާތީުދ، ް ގުޅޭގޮތުނ
ިއލެކަްޝންްސ ިއތުރުންވްެސ ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މީަތގިައ (އ)
ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ކުރުން. ް ކަމެއ ެ ކޮންމ
ގުުންނ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ،171.ވޯޓުެނގުމާިއ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ެ ބެލުމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ު ިސއްރ ނަގީާނ ވޯޓުތަކުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ވޯޓެވެ.
މަރުކަޒެއްގިައމެ، ެ ކޮންމ ާ ވޯޓުލ ިނމުމާއެކު، ނަގިައ ް ވޯޓެއ ެ ކޮންމ (ށ)
ާ ޙަވާލުކޮށްފިައވ ް މަރުކަޒެއ އެ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ
ާ ކަނޑައަޅ ް ކެނިްޑޑޭޓުނ ނުވަތަ ކެނިްޑޑޭޓުން ކިުރމިަތީލ ީމހަކު،
ެ ގުނުމުގ ް ވޯޓެއ އެ އިަދ ހިާޒރުގިައ ެ ބައެއްގ އެ ިތިބނަމަ، ް ީމހުނ
ެ ބައެއްގ އެނޫންވްެސ ާ ހުއްދަކުރ ޤާނޫނު ް ބެލުމަށ ް ކަންތައްތައ
ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ ެ ކޮންމ ގުނަިއ، ު ވޯޓ ެ މަރުކަޒެއްގ އެ ހިާޒރުގިައ
ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ު ޢަދަދ ެ ވޯޓުގ ިލބުނު ް މަރުކަޒަކުނ އެ
ާ ިލިބފިައވ ް ުސވާލަށ ާ ހުށަހިެޅފިައވ ް ވޯޓަށ ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ
ެ ވޯޓުގ ނެގުނު މަރުކަޒެއްގިައ އެ ބަލަހައްޓިައ، ިލޔެ ު ޢަދަދ ެ ވޯޓުގ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. މަރުކަޒެއްގިައ އެ ާ ނަީތޖ
ަޝކުވާ 172ެ.ިއްނިތޚާާބެބހޭ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ާ ިއނިްތޚާބަކ ެ ކޮންމ (ހ)
ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ވޯޓަކ ު ޢާންމ ެ ކޮންމ
ނުވަތަ ނަީތޖާއަކާމެދު، ެ ިއނިްތޚާބެއްގ ނުވަތަ ިނންމުމަކާމެދު،
ާ ިހނގިައފިައވ ް ިޚލާފަށ ާ ޤަވިާޢދ ޤާނޫނިާއ ކަމެއްގިައ ިއނިްތޚާބާބެހޭ
އޮތްނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ު ކަމަކާމެދ ާ ޤަބޫލުކުރ ް ފަރާތަކުނ އެ ް ކަމަށ
ް ފަރާތަކުނ އެ އިެދ ް ިނންމިައިދނުނ ް ގޮތެއ ު ަޝކުވާއަކާމެދ އެ
ހުށަހިެޅދާނެއެވެ. ް ހިައކޯޓަށ
ު ަޝކުވާތަކާމެދ ބަޔާންކޮށްފިައވާފަދަ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ކަނޑައަޅިައފިައ ޤާނޫނުގިައ ިއނިްތޚާބާބެހޭ ް ގޮތ ޢަމަލުކުރާނޭ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.173ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
89
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.174ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 175ެ.ޤާޫނީނ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ. ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ
ިލިބގެންނެވެ. ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ިޢާނަޔތްތައް 176ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ177.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ު މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ު މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
178ެ.ހުވިައކުުރްނ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ިސިވލް
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 179ް.ިސިވލް ކިޮމަޝނެއ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އެ އިަދ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ާ އެކީަށގެންވ ނެރެވޭ، ނަީތޖާ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ކިޮމަޝނުން
ިމންގަނޑުތަކިާއ ފަނީްނ އިަދ ާ މަަސއްކަތްކުރ ހަލިުވިމނެއްގިައ
ާ ިހފަހައްޓ ދަރަޖައެއްގިައ މީަތ ެ އެންމ ެ އޭގ ް ހަމަތައ ުސލީޫކ
ދެމެހެއްޓުމަށެވެ. ް ަސރިވްސއެއ ް ިސިވލ
ަސރިވްސ ް ިސިވލ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
91
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،180. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު އ181ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް 182ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ
ާ އެއްގޮތްވ ާ އޫުޞލުތަކ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ .1
ހޯދުމިާއ، ް ީމހުނ ް އަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ގޮތުގެމީަތން
ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ް ީމހުންނަށ ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ް ީމހުނ
ް ީމހުނ ބަދަލުކުރުމިާއ، ާ ވީަޒފ ެ ީމހުންގ ިދނުމިާއ،
ކުރުން. ވިަކ ވީަޒފިާއން
ް ިއދާރާތަކެއ ހިުރހިައ ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .2
ެ ިހންގުމުގ ް ިމންގަނޑަކުނ ް އެއ ިއނިްތޒާމްކުރުމިާއ
ޤިާއމްކުރުން. ް އޫުޞލުތަކެއ
މަަސއްކަތްތައް، އެންމެހިައ ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .3
ު ރަނގަޅ އިަދ ކުރުވޭނޭ ިމނެއްގިައ ހަލިުވ ާ އެކީަށގެންވ
ް އޫުޞލުތައ ިމންގަނޑުތަކިާއ ް ގޮތްތަކަށ ނެރެވޭނޭ ނަީތޖާ
ރޭވުން. ކަނޑައަޅިައ
ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ހޯދުމިާއ، ް ީމހުނ ް ވީަޒފާތަކަށ .4
ވީަޒފިާއން ިދނުމިާއ، ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ބަދަލުކުރުމިާއ،
ކަނޑައެޅުން. ް އޫުޞލުތައ ޢަމަލުކުރާނޭ ވިަކކުރުމުގިައ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މަަސއްކަތްތަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .5
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ފަރާތަށިާއ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ
ެ މަޢުލޫމާތުތަކުގ އެ ގެނިްދއުން. ް ދެމުނ ު މަޢުލޫމާތ
ިސޔަާސތުތަކިާއ، ބެހޭ މުވައްޒަފުންނާ ތެރޭގިައ،
ގޮތިާއ، ިހންގާނީްވ ް ކަންކަނ ހޯދުންތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ
ިމ ލަފަޔިާއ، ކިޮމަޝނުންދޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ކަންކަމ އިެކ
ާ އޫުޞލުތަކ ހަމަތަކިާއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ
ިހމެނެއެވެ. ު ިމންވަރ ާ ކުރިެވފިައވ ް ކަންކަނ ް އެއްގޮތަށ
ު ިއތުރ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .6
މްަސއިޫލއްޔަތުތައް. ު ިއތުރ ޙަވާލުކުރެވޭ ބާރުތަކިާއ
އަދާކުރުމުގައްޔިާއ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ީދިމޤްރީާޠ ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ބާރުތައ ާ ިލިބފިައވ ް ކިޮމަޝނަށ އެ
އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ތަބާވާންވާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތަކަށ ހަމަތަކިާއ
ިހމެނެއެވެ: ް ކަންކަނ
އެ ިހފަހައްޓިައ، ް ހަމަތަކެއ ފަނީްނ ެ ދަރަޖައެއްގ މީަތ .1
ކިުރއެރުވުން. ް ހަމަތައ
93
ނެރުމަށިާއ، ނަީތޖާ ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ވީަސލަތްތައ އިެކއިެކ .2
ާ ނަީތޖ އެދެވޭ ް ިންސބަތުނ ެ ވީަސލަތްތަކުގ ބޭނުންކުރެވޭ
ް ކަންތައްތައ އެ ބާރުއަޅިައ ް ިއޤިްތާޞދުކުރުމަށ ނެރުމަށިާއ،
ކިުރއެރުވުން.
ހަމަހަމަކަމާއެކު، ިއނާްޞފިާއ ިދނުމުގިައ ް ިޚދުމަތ .3
ް ތަޢައުްޞބުނ ނިެތ، ް ބުރަވުމެއ ް ވިަކފަރާތަކަށ
އެއިްކބާވުން.
ކަނޑައެޅުމުގިައ ު ިސޔަާސތ ބުރަވެ، ް ބޭނުންތަކަށ ެ ޢާންމުންގ .4
ިދނުން. ު ިހތްވަރ ް ބިައވިެރވުމަށ ް ޢާންމުނ
ހިުރހިައ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ ަސރިވްސއީަކ ް ިސިވލ .5
ް ިޚދުމަތަކަށ ާ ޖަވާބުދީާރވ ް ޢާންމުންނަށ ބާރުތަކަށިާއ
ހެދުން.
ކުރުމަށްޓަކިައ، ް ކަންތައްތައ ބޮޑުގޮތެއްގިައ ް ހާމަކަނ .6
ަޞއްޙަ ބެހޭ ާ ކަމަކ އެ ވަގުތުގިައ، ެ ކަމެއްގ އެ
ް ގޮތަށ ިލިބގަނެވޭ ފޭަސހިައން ް ޢާންމުންނަށ ު މަޢުލޫމާތ
ފޯރުކޮށިްދނުން.
ިއތުރުކުރުމަށްޓަކިައ ު ޤިާބިލއްޔަތ ެ މުވައްޒަފުންގ .7
ބޭނުންކުރެވޭނޭ ހެޔޮގޮތުގިައ ް ވީަސލަތްތައ ިއނާްސީނ
ް ކިުރއެރުމަށ ފަނީްނ ެ މުވައްޒަފުންގ ިހންގިައ، ް ިނޒާމެއ
މަގުހޯދިައިދނުން.
ެ ިހންގުމުގ ް ކަންތައްތައ ެ މުވައްޒަފުންގ ިދނުމިާއ ާ ވީަޒފ .8
ޤިާބލްކަމަށިާއ، ކަނޑައެޅުމުގިައ ް އޫުޞލުތައ
ވަޒަންކުރުމަށިާއ، ް ިމންގަނޑުތަކަކުނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ބުރަވުން. ް މައްޗަށ ެ ިއނާްޞފުގ
ެ ތީާއދުކުރުމުގ ް ކަމަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ޕީާޓއަކަށ ވިަކ ިސޔީާސ .9
ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ ަސބަބުން، ެ ނުކުރުމުގ ނުވަތަ
ް ކަމެއ ނުވަތަ ް ފިަހކޮށ ް ކަމެއ ް މުވައްޒަފަކަށ އެއްވްެސ
ނުހެދުން. ް ދިަތކޮށ
ެ އޭނާގ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ަސރިވްސގިައ ް ިސިވލ .10
ް އޭނާއަށ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ ނުވަތަ މަޤާމް،
ް އެހެނ ނުވަތަ ެ އޭނާގ މަޢުލޫމާތެއް، އެއްވްެސ ާ ިލިބފިައވ
ް ބޭނުނ ގޮތުގިައ ނަހަމަ މަންފާއަކަށްޓަކިައ ޒީާތ ެ ީމހެއްގ
ނުކުރުން.
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.183ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.184ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
95
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 185ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 186ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ187.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
188ެ.ހުވިައކުުރްނ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ެ ީމހަކުމ
އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ާ ގިައވ 1
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ
ޮކިމަޝްނ ރަިއޓްްސ ިހއުމަްނ
ޮކިމަޝްނ ރަިއޓްްސ 189ް.ިހއުމްަނ ކިޮމަޝނެއ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ު މްުސތިަޤއްލ ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ް ޙައްޤުތައ ިއނާްސީނ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ.
ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ކިުރއެރުވުމުގިައ
ިތބެގެންނެވެ. ެ އެއިްކބާވ ް ތަޢައުްޞބުނ ބުރަވުމެއްނިެތ،
ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،190. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
97
ަޝުރޠު އ191ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް 192ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ހ)
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ
ް ިއޙިްތރާމ ިހތްތަކުގިައ ެ ީމހުންގ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .1
މަަސއްކަތްކުރުން. ް އަށަގެންނެވުމަށ
ކިުރއެރުވުމިާއ، ރައްކާތިެރކުރުމިާއ، ް ޙައްޤުތައ ިއނާްސީނ .2
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ހޯދިައިދނުމަށ ް ޙައްޤުތައ އެ
ބަލިައ ު ިހތިާމންވަރ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .3
ވަޒަންކުރުން.
ކުރުމަށްޓަކިައ، ާ އަދ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކިޮމަޝނަށ އެ ް ބާރުތަކެއ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ އޭގ
ު ިހތިާމންވަރ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .1
އެންގުން. ް ފަރާތްތަކަށ އަންގާންޖެހޭ ް ތަޙީުޤޤުކޮށ
ާ ޤާނޫނުގިައވ ިނގުޅިައގެނިްފނަމަ، ް ޙައްޤެއ ިއނާްސީނ .2
އެޅުން. ް ިފޔަވަޅުތައ އަޅާންޖެހޭ ގޮތުގެމީަތން
ކުރުމިާއ ް ިދރާާސތައ އިެކއިެކ ގުޅޭ ާ ހައްޤުތަކ ިއނާްސީނ .3
ް ހޭލުންތިެރކަނ ު ޢާންމ ް ގޮތުނ ބެހޭ ާ ޙައްޤުތަކ އެ
ިއތުރުކުރުވުން.
ު ިއތުރ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ .4
މްަސއިޫލއްޔަތުތައް. ު ިއތުރ ޙަވާލުކުރެވޭ ބާރުތަކިާއ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.193ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.194ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 195ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 196ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ197.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
99
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
ު އެމެންބަރަކ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
198ެ.ހުވިައކުުރްނ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ އެްނިޓ-ޮކރަޕްަޝްނ
ޮކިމަޝްނ އޮންނާންވާނެއެވެ.199.އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ ް ކިޮމަޝނެއ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
މީަތންނެވެ. ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ް ނައްތިައލުމަށ ކޮރަޕަްޝން ް ދިާއރާތަކުނ އެންމެހިައ ެ ދައުލަތުގ
ް މަަސއްކަތ ޖިެހލުންވުމެއްނިެތ ް ކިޮމަޝނުނ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ކުރާންވާނެއެވެ.
އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ިހންގީާނ ކިޮމަޝން އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ް ކޮބިައކަނ ކޮރަޕަްޝނަީކ (ރ)
އޮންނާންވާނެއެވެ. ބަޔާންކޮށްފިައ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،200. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު އ201ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް ތެރޭގިައ202.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
101
ީމގެތެރޭގިައ، ކުރުން. ު ތަޙީުޤޤ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ެ ކޮރަޕަްޝންގ (ހ)
އެއްވްެސ ް ޢަމަލެއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ޢަމަލެއ ެ ކޮރަޕަްޝންގ
ނުވަތަ ހުށަހަޅިައިފނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ެ ިހންގިައިފކަމުގ ް ފަރާތަކުނ
ިލިބއްޖެނަމަ، ު މަޢުލޫމާތ ެ ކަމެއްގ ިމފަދަ ިމނޫންގޮތަކުންވްެސ
ް ކަމެއ އެ ަޝއްކުކުރިެވއްޖެނަމަ، ް މައްޗަށ ެ ކަމެއްގ އެފަދަ ނުވަތަ
ތަޙީުޤޤުކުރުން. ބަލިައ
ް އެހިެނހެނ ތެރިެއން ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ ް ކިޮމަޝނުނ (ށ)
އެ ް ކަންތައްތައ ާސފުކުރާންޖެހޭ ބަލިައ ް ިއތުރަށ ް ިއދާރާތަކުނ
ފެންނަ ް ހުށަހަޅާންޖެހޭކަމަށ ް ަޝީރޢަތަށ ހުށަހަޅިައ، ް ފަރާތްތަކަށ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ހުށަހެޅުމަށްޓަކިައ ް ަޝީރޢަތަށ ް ކަންތައްތައ
ފޮނުވުން. ް ޖެނެރަލަށ
އަޅާންޖެހޭ ިދރާާސތައްކޮށް، ހުއްޓުވުމަށްޓަކިައ ކޮރަޕަްޝން (ނ)
ިދނުން. ް ިއދާރާތަކަށ ކަމާބެހޭ ާ ލަފ ބެހޭ ާ ިފޔަވަޅުތަކ
ް ޢާންމުނ ް މައްޗަށ ެ ނުބިައކަމުގ ގެއްލުމިާއ ެ ކޮރަޕަްޝނުގ (ރ)
ތެދުވިެރކަމިާއ ިހންގުމުގިައ ް ދައުލަތ ހޭލުންތިެރކުރުވިައ،
ކިުރއެރުވުން. ް އަމާނާތްތިެރކަނ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުން ނައްތިައލުމަށްޓަކިައ ކޮރަޕަްޝން (ބ)
ކަންތައްތައްކުރުން. ް އެހިެނހެނ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.203ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.204ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 205ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 206ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ207.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
103
208ެ.ހުވިައކުުރްނ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ެ ީމހަކުމ
އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ާ ގިައވ 1
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ
ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ޖެެނރަލް އިޮޑޓަރ209.އޮިޑޓަރ ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބުރަނުވ ް ވިަކފަރާތަކަށ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލެއ
އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ށ)
ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ
ޢައްަޔްނކުުރްނ ޖެެނރަލް ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ210.އޮިޑޓަރ ް ކަމަށ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މަޤާމަށ
ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ީމހަކު، ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު ޖެެނރަލްގެ 211ެ.އޮިޑޓަރ މަޤާމުގ އެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް ޖެނެރަލްކަމަށ އިޮޑޓަރ (ހ)
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ އަދާކުރެވޭވަރުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ެ ވީަޒފާގ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ީމހީަކ، އެ އިަދ ީމހެކެވެ.
ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ ް ިއތުރުނ
ނުވާނެއެވެ.
ެ އޭނާގ ބާރުތަކިާއ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ށ)
ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ އޭނާގ އިާއ، ދިާއރާ ެ މަަސއްކަތުގ
ް ޤާނޫނެއ ާ ކަނޑައަޅ ު ިމންގަނޑ ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ،
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ާބުރތައް އަންނަިނިވ212.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގެތެރޭގިައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ
ާ މީާލިހންގުމ ިހާސބުތަކިާއ އެކައުންޓްތަކިާއ ެ ތަންތަނުގ އަންނަިނިވ (ހ)
ާޝިއޢުކުރުން. ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިރޕޯޓ އިޮޑޓްކުރުމިާއ ް ގުޅޭގޮތުނ
ވުޒާރާތައް. އެންމެހިައ ެ ަސރުކާރުގ .1
ިޑޕާޓްމަންޓްތައް. ާ ިހންގ ް ދަށުނ ެ ވުޒާރާތަކުގ ެ ަސރުކާރުގ .2
އީޮފްސތަކިާއ ިއދާރާތަކިާއ ް އެހިެނހެނ ެ ަސރުކާރުގ .3
ތަންތަން.
އެންމެހިައ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބާރުގ ެ ހެދުމުގ ޤާނޫނު .4
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ
ާ އުފިެދފިައވ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ .5
ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު މްުސތިަޤއްލ އެންމެހިައ
ާ ިހނގ ް ދަށުނ ތަންތާނގެ އެ އީޮފްސތަކިާއ ެ މަޤާމުތަކުގ
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ އެންމެހިައ
ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބާރުގ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ .6
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ އެންމެހިައ
105
ިއތުރުންވްެސ ެ ތަންތަނުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ޤާނޫނަކުނ ް ކަމަށ އިޮޑޓްކުރާންވާނެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
އިޮޑޓަރ ް ިއދާރާއެއ މުއައަްސާސއަކިާއ ެ ކޮންމ ކަނޑައަޅިައިފ
އިޮޑޓްކުރާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލ
އަންނަިނިވ ިހނދަކު، ކަނޑަނާޅާހިައ ް ގޮތަކަށ ް އެހެނ ް ޤާނޫނުނ (ނ)
ާ މީާލިހންގުމ ިހާސބުތަކިާއ، އެކައުންޓްތަކިާއ، ެ ތަންތަނުގ
ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިރޕޯޓ ކަންކަމާބެހޭ އެ އިޮޑޓްކުރުމިާއ ް ގުޅޭގޮތުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ާޝިއޢުކުރުމުގ
ް ހޭދަކޮށްގެނ ފިައާސ މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ މިައގަނޑުގޮތެއްގިައ .1
ތަނެއް. ެ ކޮންމ ާ ިހންގ
ެ ކޮންމ ް އޮތ ިޙއާްޞ ެ ަސރުކާރުގ ިވޔަފިާރއެއްގިައ އެ .2
ިވޔަފިާރއެއް.
213ް.ިރޕޯޓުކުުރްނ ޤާނޫނުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ، މިަޖީލހަށިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ
ިރޕޯޓުތަކިާއ ް އިޮޑޓ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ް ފަރާތްތަކަށ ް އެހެނ ާ ކަނޑައަޅ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް ިރޕޯޓުތައ އަހީަރ
އޮީފްސ ޖެެނރަލްގެ އޮިޑޓަރ
އޮިޑޓްކުުރްނ
އީޮފްސ214. ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
އިޮޑޓްކުރާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގެ ޖެެނރަލްގެ އޮިޑޓަރ
މުއަްދތު
ދައުރަށެވެ.215. ް އެއ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ް ހަތ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ އިަދ
އަހަރަށްވުރެ ފްަސ ް ފްާސކޮށްގެނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ިއތުރުކުރިެވދާނެއެވެ. ު މުއްދަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ
.216ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ
ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 217ެ.މާުސރައާިއ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ
މިަޖީލހުންނެވެ.
މަޤާމްުނ ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ވިަކކުުރްނ
ގިައ218. (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ާ އެވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ އެކީަށގެން ާ މަޤާމ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ހ)
ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ
ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް،
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ް ފްާސކުރުމުނ
219ެ.ހުވިައކުުރްނ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ
ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް،
ޖެެނރަލް ޕްރިޮސިކއުޓަރ220.ޕޮްރިސިކއުޓަރ ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބުރަނުވ ް ވިަކފަރާތަކަށ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލެއ
107
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ށ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ އޭނާގ ޖެނެރަލީަކ، ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ނ)
ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ބާރުތައ ާ ިލިބފިައވ ް އޭނާއަށ އަދާކުރުމުގައްޔިާއ
ް ގޮތަށ ާ އަންގ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ނުވަތަ ު ީމހަކ އެއްވްެސ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ އިަދ ކަންކަންކުރާ،
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ ދަށުގިައވ ެ ނުފޫޒެއްގ
ް ބާރުތައ އިަދ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ޖެނެރަލްގ
ޖިެހލުންވުމެއްނިެތ، ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ބޭނުންކުރާންވީާނ،
ް ތަޢައުްޞބުނ ހޯދިައިދނުމެއްނިެތ، ް މަންފާއެއ ް ވިަކފަރާތަކަށ
ާ ިސޔަާސތުތަކ ު މިައގަނޑ ާ ކަނޑައަޅ ު ބަންޑާރަނަިއބ ހުރެ ެ އެއިްކބާވ
ިބނާކުރާންވީާނ އާަސްސ ެ މަަސއްކަތުގ ެ އޭނާގ އިަދ އެއްގޮތަށެވެ.
މައްޗަށެވެ. ެ ޖަވާބުދީާރވުމުގ ހާމަކަމިާއ، ހަމަހަމަކަމިާއ،
ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ޢައްަޔްނކުުރްނ
.221ް ކަމަށ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ީމހަކު، ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ
ް ރަީއުސލްޖުމ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ހިޫރއްޔާއެވެ.
ަޝުރޠު ޖެެނރަލްގެ 222ެ.ޕޮްރިސިކއުޓަރ މަޤާމުގ އެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް ޖެނެރަލްކަމަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ީމހެކެވެ. ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ އަދާކުރެވޭވަރުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އެހެން ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ީމހީަކ، އެ އިަދ
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ
ޖެެނރަލްގެ ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ާބުރތައް މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ
ބާރުތަކުގެތެރޭގިައ223. މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
އެންމެހިައ ާ ކުރ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ް ގިުޅގެނ ާ ކުށްތަކ ިޖނީާއ (ހ)
ބެލެހެއްޓުން. ް ކަންކަނ ދަޢުވާތަކާބެހޭ
ޤީަރނާ ހެއްކިާއ ާ ހުށަހަޅ ް ިއދާރާތަކުނ އިެކއިެކ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ (ށ)
ް ނޫންކަނ ނުވަތަ އުފުލާންޖެހޭކަން ް ދަޢުވާއެއ ވަޒަންކޮށް،
ކަނޑައެޅުން.
ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ ެ ކުރިެވއްޖ ު ތުހުމަތ ެ ކޮށިްފކަމުގ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ނ)
ެ އުފުލުމުގ ާ ދަޢުވ ކޯޓެއްގިައމެ ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މައްޗަށ
ބާރު.
ާ ބަލ ް ގިުޅގެނ ާ ޢަމަލުތަކ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ރ)
ިހންގީަނ ް ކަންކަނ އެ ބަލިައ ް ތަޙީުޤޤުތައ ާ ިހންގ ބެލުންތަކިާއ
ބެލުން. ޯ އެއްގޮތަށްތ ޤާނޫނާ
ހައްޔަރުކޮށް، ު ީމހަކ ކީުރގިައ ެ ހުށަހެޅުމުގ މައަްސލަ ް ަޝީރޢަތަށ (ބ)
ެ ީމހެއްގ ް ގޮތަކުނ ިމނޫންވްެސ ނުވަތަ ބަންދުކޮށް، ނުވަތަ
މުޠިާލޢާކުރުމިާއ ް ަޝރުޠުތައ ޙާލަތްތަކިާއ ިހފެހެއްޓޭނޭ ް ިމިނވަންކަނ
ް އެއްގޮތަށ ާ އޫުޞލުތަކ އެ ގެނިްދއުމިާއ، ް މުރާޖަޢާކުރަމުނ
ބެލުން. ޯ ޢަމަލުކުރަމުންދޭތ
އެއްވްެސ ް ޢަމަލެއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ޅ)
ހުށަހަޅިައިފނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ެ ިހންގިައިފކަމުގ ް ފަރާތަކުނ
ެ ިލިބއްޖ ު މަޢުލޫމާތ ެ ކަމެއްގ ިމފަދަ ިމނޫންގޮތަކުންވްެސ ނުވަތަ
ނެރުން ު އަމުރ ެ ތަޙީުޤޤުކުރުމުގ ް ކަމެއ އެ ިހނދެއްގިައ،
ު އަމުރ އެ ކަންކަމުގިައ ފެންނަ ް އޭނާއަށ ް ރަނގަޅުކަމަށ
ނެރުން.
109
ް ދަޢުވާއެއ ިޖނީާއ ޤާނޫނުން، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ކ)
ް ިހންގާނ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ާ ިލިބފިައވ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ
ޙަވާލުވުމިާއ، ާ ގެނިްދއުމ ް ކިުރއަށ ް ދަޢުވާއެއ ިޖނީާއ ާ ފަށިައފިައވ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ގެންނާނ ާ އަނބުރ މުރާޖަޢާކޮށް، ް ދަޢުވާތައ ިމފަދަ
ެ ިއއްވުމުގ ް ޙުކުމެއ ް ކޯޓުނ ް ދަޢުވާއެއ ެ ކޮންމ ެ ފިެނއްޖ ް ޖެނެރަލަށ
ގެނައުން. ާ އަނބުރ ކީުރގިައ
ް އުފުލުމަށ ާ ދަޢުވ ު ީމހަކާމެދ ާ ކުރިެވފިައވ ު ތުހުމަތ ް ކުށެއްކިުރކަމަށ (އ)
ް މުރާޖަޢާކޮށ ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ް ނުއުފުލުމަށ ާ ދަޢުވ ނުވަތަ
ާ އަނބުރ ް ދަޢުވާއެއ ާ ކޮށްފިައވ ބަދަލުކުރުމިާއ، ް ިނންމުނ އެ
ގެނައުން.
ނުވަތަ ް ޙުކުމެއ ާ ިއއްވާފިައވ ް ކޯޓަކުނ ް ގިުޅގެނ ާ މައަްސލައަކ ިޖނީާއ (ވ)
ހުށަހެޅުން. ިއްސިތއުނާފުކުރަން ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ
ް އޫުޞލުތައ އެންމެހިައ ެ ދަޢުވާކުރުމުގ މައަްސލަތަކުގިައ ިޖނީާއ (މ)
ކަނޑައެޅުން.
އެންމެހިައ ޤާނޫނިާއ، ހަމަތަކިާއ، އެންމެހިައ ޤާނޫނުއާަސީސގެ (ފ)
ނެގެހެއްޓުން. ިމިނވަންކަން ޙައްޤުތަކިާއ ެ ފަރުދުންގ
ފަރާތަކާ އެހްެނ މަަސއްކަތް
ޙަވާލުކުުރްނ
ިލިބދ224ޭ. ް އޭނާއަށ އަދާކުރުމިާއ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ް ކަމެއ އެ ް ދަށުނ ެ ިއރާުޝދުގ ެ އޭނާގ ިހންގުމުގިައ ް ކަމެއ ް ބާރުގެދަށުނ
ނުވަތަ ާ ީމހަކ ް އެހެނ ިހމެނޭ ދިާއރާގިައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ އޭނާގ ް ިހންގުނ
ޙަވާލުކުރިެވދާނެއެވެ. ާ ބަޔަކ ް އެހެނ
މަޤާމުގެ ޖެެނރަލްގެ ޕޮްރިސިކއުޓަރ
މުއަްދތު
.225ް އެއ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ އިަދ ދައުރަށެވެ.
ް ފްާސކޮށްގެނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ު މުއްދަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ އަހަރަށްވުރ ފްަސ
ިއތުރުކުރިެވދާނެއެވެ.
ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ
.226ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ
ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް ކަނޑައަޅީާނ227.މާުސރައާިއ ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
މަޤާމްުނ ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ވިަކކުުރްނ
(ހ)228. ެ މާއްދާގ ިމ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ާ އެވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ
ް ކަމެއ ނުވާފަދަ އެކީަށގެން ާ މަޤާމ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ހ)
ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް،
ެ އަދާކުރުމުގ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ) ޕްރިޮސިކއުޓަރ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ެ ޖެނެރަލްގ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ އޭނާގ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ފްާސކުރުމުނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
111
229ާ.ހުވިައކުުރްނ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ ޖެނެރަލްގ
ާބުބ އަްށވަަނ ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް
ލާމަރުކީަޒ230. ިހންގާންވީާނ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
އޫުޞލުންނެވެ.
ޤާނޫނުގިައ ިހންގުމަށްޓަކިައ، ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ (ށ)
މަޤާމުތަކިާއ ިއދާރާތަކިާއ، ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ް ިސީޓކައުނިްސލްތައ އަތޮޅުކައުނިްސލްތަކިާއ ރަށުކައުނިްސލްތަކިާއ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ބާރ ެ އުފެއްދުމުގ
ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ (ނ)
ިސފަތަކިާއ، ެ ކައުނިްސލްތަކުގ މަޤާމުތަކިާއ، ިއދާރާތަކިާއ،
ކަނޑައަޅިައފިައ ޤާނޫނުގިައ ިއޚިްތާޞްޞ ެ އެފަރާތްތަކުގ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ ކައުނިްސލްތަކުގިައ231.ކައުްނިސލްތައް ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ހ)
ެ ަސރަޙައްދުގ ާ ިންސބަތްވ ް ކައުނިްސލ އެ ހަމައެކިަނ ިހމެނެންވީާނ
ް ިސއްރުވޯޓަކުނ އޫުޞލުތަކުގެމީަތން، ީދިމޤްރީާޠ ް ރައިްޔތުނ
މެންބަރުންނެވެ. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ށ)
ެ ކައުނިްސލެއްގ އެ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ، ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ
ެ މެންބަރުންގ ިހމެނޭ ކައުނިްސލްގިައ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ
ވޯޓަކުންނެވެ. ު ިސއްރ
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ނ)
އަހަރެވެ. ިތން ް ިދގުވެގެނ ޢުމުރަީކ
ް ކައުނިްސލްތައ ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ރ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ިއނިްތޚާބުކުރުމާބެހޭ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ބ)
ިއލެކަްޝންްސ ބަލަހައްޓާންވީާނ ިހންގިައ ް ިއނިްތޚާބުތައ
ކިޮމަޝނުންނެވެ.
232ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތައް ކައުނިްސލްތަކުގ ކުރެވޭ ު ިއނިްތޚާބ ް ިހންގުމަށ ް ކަންކަނ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ
ިހމެނެއެވެ: ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކުގ
ކަންކަން އޫުޞލުތަކުގެމީަތން ޖަވާބުދީާރވިަނިވ އިަދ ީދިމޤްރީާޠ (ހ)
ިހންގުން.
ތަރައީްޤ ެ މުޖްތަމަޢުގ ދުޅަހެޔޮކަމިާއ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ (ށ)
ބާރުއެޅުން. ް އަށ
ް މުއަްސނިދކަނ ތަކީެތގެ ިދރޭ ރައްކާތިެރ، ރަނގަޅު، ް ިސއްޙަތަށ (ނ)
ް ބޭއްވުމަށ ޤިާއމްކޮށްފިައ ް ިތމާވެއްޓެއ ރައްކާތިެރކުރެވޭ
ބާރުއެޅުން.
113
ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަޤަްޞދުތައ ިމނޫންވްެސ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ (ރ)
މަަސއްކަތްކުރުން.
ޤަވާިޢުދތައް ިއމުގެތެރޭގިައ ޤާޫނުނގެ
ހުެދްނ
.233ް ިނންމުންތައ ާ ިނންމ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ާ ހަދ ް ިއދާރާތަކުނ ލާމަރުކީަޒ
ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުތަކުގ އެ ޤާނޫނުތަކިާއ، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭރުވެގެނެއ ް ިއމުނ ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ ް އެހިެނހެނ ހެދޭ
ކަްނކަްނ އަހަރަކުވްެސ234.މާީލ ެ ކޮންމ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ
އިަދ ދޫކުރާންވާނެއެވެ. ފިައާސ ް ިހމަނަިއގެނ ބަޖެޓްގިައ ެ ދައުލަތުގ
ފިައާސ ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ ު ބާރ ެ ހޯދުމުގ
ަދރަްނޏްަށ ިމލްކުކުުރމާިއ މާުދ
ާބުރ ިޒްނމާވުމުގެ
.235ާ މުދ ތެރޭގިައ، ެ ދިާއރާގ ެ ޤާނޫނުގ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ ު ބާރ ެ ވުމުގ ާ ިޒންމ ް ދަރަންޏަށ ކުރުމިާއ ު ިމލްކ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ާބުބ ުނވަވަަނ ިޚުދމަތްތައް ަސލާމީަތ
ޤާިއމްކުުރްނ ިޚުދމަތްތައް އަމާންކަމިާއ236.ަސލާމީަތ ުޞލްޙަވިެރކަމިާއ ް ީމހުންނަށ އެންމެހިައ އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ފިަހކޮށިްދނުމަށްޓަކިައ ް ތަނަވްަސކޮށ ް މަގުތައ އުޅެވޭނޭ ު ިމިނވަންކަމާއެކ
ް ިޚދުމަތްތަކެއ ަސލާމީަތ ާ އެކުލިެވގެންވ ް މައްޗަށ ެ ފުލުހުންގ ިސފިައންނިާއ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ޤިާއމްކޮށްފިައ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ވާިޖުބތައް ރައްކާތިެރކޮށް،237.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ް ވިެރކަނ އިަމއްލަ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ިޚދުމަތްތަކުނ ަސލާމީަތ
ީދިމޤްރީާޠ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ދަމަހައްޓިައ، ް ރައްކާތިެރކަނ ެ ަސރަޙައްދުގ
ތަނީްފޛުކޮށް، ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނު ިޙމާޔަތްކޮށް، ް މުއައަްސާސތައ
ަސލާމީަތ ޙާލަތްތަކުގިައ ކުއިްލ އިަދ ދަމަހައްޓިައ، ް އަމަންއަމާންކަނ
ދޭންވާނެއެވެ. ް އީެހތިެރކަނ ް ިޚދުމަތްތަކުނ
ތާަބވްުނ 238ް.ޤާޫނަންށ ތަންތަނުނ އެ އިަދ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ިޚދުމަތްތަކުން ަސލާމީަތ
އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިހންގާންވީާނ ެ ކަމެއްމ ހިުރހިައ ާ ިހންގ
ަސލާމީަތ ގޮތެއްގައެވެ. ޖަވާބުދީާރވިަނިވ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ
ް ޢަމަލުކުރަމުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ލިާޒމްކޮށްފިައވ މާއްދިާއން ިމ ް ިޚދުމަތްތަކަށ
ވާނެއެވެ. ް ކަށަވަރުކުރާނ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ގެންދާކަން
މައަްޗްށ ިޚުދމަތްތަކުގެ ަސލާމީަތ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ އޮްނަނ
ާބުރ
.239ް އޫުޞލުތައ ިހންގާނޭ ް ިއނިްތޒާމުކޮށ ް ިޚދުމަތެއ ެ ކޮންމ ަސލާމީަތ (ހ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ާ ބަޔާންކުރ
ު ބާރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް މައްޗަށ ެ ިޚދުމަތްތަކުގ ަސލާމީަތ (ށ)
ިހންގޭނެއެވެ.
ގޮތުގިައ ިޚުދމަތްތެަކއްގެ ވިަކވިަކ
ިހްނގްުނ
.240ް އަނެއ ިޚދުމަތަކިާއ ް އެއ ިހންގާންވީާނ ް ިއނިްތޒާމުކޮށ ް ިޚދުމަތްތައ ަސލާމީަތ
ގޮތުގައެވެ. ެ ިޚދުމަތެއްގ ދެ ާ ވިަކކުރިެވފިައވ ް ިޚދުމަތެއ
ެބހޭ، ިޚުދމަތްތަކާ ަސލާމީަތ
ޮކިމީޓ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
.241ް ގެނިްދއުމަށ ް ބަލަމުނ ް ނިުހނގާގޮތ ާ ިހނގ ް ިޚދުމަތްތައ ަސލާމީަތ
ކިޮމީޓގިައ ިމ ވާނެއެވެ. ް އޮންނާނ ް ކިޮމީޓއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް މެންބަރުނ ް ޕީާޓތަކުނ ިސޔީާސ ހިުރހިައ ިހމެނޭ މިަޖީލހުގިައ ެ ރައިްޔތުންގ
ވާނެއެވެ. ް ިހމަނާނ
115
ޖަވާުބާދީރވްުނ 242ެ.ވީަޒުރްނ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ިހންގާންވީާނ ެ ިޚދުމަތެއްމ ެ ކޮންމ ަސލާމީަތ
ަސލާމީަތ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބެލުމުގ ެ ވީަޒރެއްގ އެ ދަށުންނެވެ. ެ ބެލުމުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ ގިުޅގެން ާ ކަންކަމ ެ ިޚދުމަތެއްގ
ވާނެއެވެ. ް ޖަވާބުދީާރވާނ ު ވީަޒރަކ އެ ް މިަޖީލހަށ
ިޚުދމަތް 243ެ.ިސފިައްނގެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މަޤަްޞދީަކ ު މިައގަނޑ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ިސފިައންގ (ހ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ަސރަޙައްދިާއ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ޖުމްހިޫރއްޔާއިާއ،
ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ރައިްޔތުނ ަސރަޙައްދިާއ، ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ
ކުރުމެވެ. ް ިޙމާޔަތ
ބިައނަލްއަޤްވީާމ ނުވަތަ ް ހަނގުރާމަކުރުމަށ ިދފާޢުގިައ ެ ޤައުމުގ ށ)
ެ އެންމ ެ ިސފިައންގ ް ޙަރަކާތްތިެރވުމަށ ިސފިައން ލްަޝކަރެއްގިައ
ް ހުއްދައެއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ވިެރޔާގ ިއްސ
ް ލްަސނުކޮށ އެކަން ކޮށިްފނަމަ ް އަމުރެއ ނުވަތަ ީދިފނަމަ،
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުއްދަ ިދން ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޙަރަކާތްތިެރވުމަށ ިސފިައން
ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ބިާޠލްކުރުމުގ ހުއްދަ އެ (ބަލިައގަތުމިާއ،
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
އެ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ބޭނުންކުރުމުގ ެ ވަގުތަކުމ ެ ކޮންމ ް ބާރުތައ ިމ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ިޚުދމަތް މަޤަްޞދުތަކީަކ:244.ފުލުހްުނގެ ު މިައގަނޑ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ފުލުހުންގ
ދެމެހެއްޓުން. ް ރައްކާތިެރކަނ އަމަންއަމާންކަމިާއ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ހ)
ކޮށީްދ ް ިޙމާޔަތ ް ީމހުނ އެންމެހިައ އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ރައްކާތިެރކޮށިްދނުން. ު ގެދޮރ މުދަލިާއ ެ އެބިައީމހުންގ
ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ހިެކތައ ތަޙީުޤޤުކުރުމިާއ، ް ކުށްތައ ިޖނީާއ (ނ)
ބޭނުންވާނޭ ް ހުށަހެޅުމަށ ް ަޝީރޢަތަށ ް މައަްސލަތައ ބެލެހެއްޓުމިާއ،
ކުރުން. ް ތައްޔީާރތައ
ނެގެހެއްޓުން. ޤާނޫނު (ރ)
ުނކުުރމާިއ އަމުުރ ޣިައުރޤާޫނީނ
ތާަބުނވްުނ އަމުރަްށ ޣިައުރޤާޫނީނ
.245ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ
އެއްވްެސ އެފަދަ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ް އަމުރެއ ޣިައރުޤާނީޫނ
ް ތަބާވެގެނެއ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ ް އަމުރަކަށ
ނުވާނެއެވެ.
ޢަމަލުކުުރްނ ޢަމަލުކުރާންވީާނ246.ހަމަހަމަކަމާއެކު ް ީމހުނ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ (ހ)
ތަފާތުކުރުމެއްނިެތ، މެދުގިައ ެ ޖަމާޢަތްތަކުގ މެދުގައްޔިާއ ެ ފަރުދުންގ
ަޝރަފިާއ ިއނާްސީނ އަޚްލާޤިާއ ިރވިެތ ިއްސލީާމ ހަމަހަމަކަމާއެކު،
ިހތިައގެންނެވެ. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤަދަރަށ ެ ީމހުންގ
އެއްވްެސ ިސޔީާސ ީމހުން ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ (ށ)
ނުވަތަ ޕީާޓއެއްގިައ ިސޔީާސ ނުވަތަ ޙަރަކާތެއްގިައ،
ް ބިައވިެރވެގެނެއ ޖަމިްޢއްޔާއެއްގިައ ެ މަަސއްކަތްތީެރންގ
ނުވާނެއެވެ.
ާބުބ ިދހަވަަނ ަދޢުވާތައް ިޒްނމާތަކާިއ މާީލ ިމލްކުވިެރކަމާިއ، ަދއުލަތުގެ
ތެަކއާްޗިއ ިމލްކުގިައވާ ަދއުލަތުގެ
ތެަކިތ ހޯދޭ ަދއުލަތްަށ
.247ާ ިމލްކުގިައވ ެ ދައުލަތުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ެ ދައުލަތުގ ފިައާސއީަކ، ތަކެއްޗިާއ، ތަންތަނިާއ، މުދަލިާއ، ހިުރހިައ
ތަކެއްޗެވެ.
117
މުދަލިާއ، ހިުރހިައ ިލބޭ ް ދައުލަތަށ އިަދ ާ ހޯދ ް ބޭނުމަށ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ ފިައާސއީަކ، ތަކެއްޗިާއ، ތަންތަނިާއ،
ޠީަބީޢގޮތުްނ އެއްގަމާިއ، ކަނޑިާއ،
ތެަކިތ އަގުހިުރ ހިުރ އުފިެދފިައ
ކަނޑިާއ،248. އެއްގަމިާއ، ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ިމތަންތާނގިައ އިަދ ިބމިާއ، އީަޑގެ ެ ކަނޑުގ މަހިާއ، ާ ކަނޑުގިައވ
ތެލިާއ، މަޢުދަނިާއ، ހިުރ ހިުރނަމަ އުފިެދފިައ ް ޤުދްރަީތގޮތުނ
ިމލްކުވެގެންވީަނ، ް އެއްޗެއ ހިުރހިައ ިމނޫންވްެސ އިަދ ގޭހިާއ،
ިދވިެހދައުލަތަށެވެ.
ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
އިަދ ިދރުންހިުރ، ާ ިބމުގިައވ އީަޑގެ ެ ކަނޑުގ ކަނޑުގައްޔިާއ،
ިމލްކުވެގެންވީަނ، ް އެއްޗެއ ާ ހިުރހ އަގުހިުރ ޠީަބީޢ، ިދރުމެއްނެތް،
ިދވިެހދައުލަތަށެވެ.
މާުދ ުނވާ ިމލްކުވިެރަޔކު ތެރިެއންނިާއ،249.ޤާޫނީނ ތަކީެތގެ ާ ހޮވ ތެރިެއން ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
އުފެދޭ ކަނޑުގިައ ލަނގުވާ، ކަނޑުން ނުވަތަ ާ އީަޑގިައވ ެ ކަނޑުގ
ު ިމލްކުވިެރޔަކ ޤާނީޫނ ތެރިެއން ތަކީެތގެ ް އެހެނ ިފޔަވިައ، ތަކިެތ
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ ތަކެއްޗީަކ، ާ މިަތނުވ
ފެންނަ ް ިބންކޮންނަިނކޮށ ތެރިެއން ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
ިމނޫންވްެސ އިަދ ިރއާްސިއ، ރަނިާއ، ާ ިމލްކުވިެރޔަކުނުވ ޤާނީޫނ
ތަކެއްޗީަކ އާާސީރ ފިައާސއިާއ، ގަހަނާއިާއ، މަޢުދަނިާއ، އަގުހިުރ
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ
ގުޅޭގޮތުްނ މަުދލާ ަދއުލަތުގެ
މުޢާމަލާތްތައް ިހްނގާ
.250ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ް އެއްޗެއ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިމލްކުގިައ ެ ދައުލަތުގ (ހ)
ނުވަތަ ދޭންވީާނ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ިވއްކާންވީާނ ނުވަތަ ދޭންވީާނ
ނައްތިައލާންވީާނ ނުވަތަ ރަހުނުކުރާންވީާނ ނުވަތަ ދޫކޮށްލާންވީާނ
އެއްބްަސވުމެއްގިައ ކަމަކާގުޅޭ ިމފަދަ ިމނޫންވްެސ ނުވަތަ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ ޮސިއކުރާންވީާނ
ާ ބަހައްޓިައފިައވ ގޮތުގިައ ެ ިރޒަރވްގ މިާލއްޔާގިައ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ް މުދަލެއ ނުވަތަ ް ފިައާސއެއ އެއްވްެސ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަމަށ ޚަރަދުކުރާންވީާނ ް އެއްޗެއ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ފްާސކޮށްގެންނެވެ.
ފަރާތަކަްށ އެއްވްެސ ބޭުރގެ
އެއްވްެސ ަސރަޙައުްދގެ ރާއްޖޭގެ
ިމލްކުކޮްށުނިދުނމާިއ، ަބއެއް
ިދުންނ ބޭުންނތަކަްށ ޢްަސކަީރ
.251ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ބައެއް، އެއްވްެސ ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ނުދެވޭނެއެވެ. ް ިމލްކުކޮށެއ ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ
އެއްވްެސ ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ް ބައެއ އެއްވްެސ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
ެ އެންމ ދެވީޭނ ވްެސ ް އެނޫންގޮތަކަށ ނުވަތަ ް ކުއްޔަށ ް ފަރާތަކަށ
މުއްދަތަކަށެވެ. ެ އަހަރުގ ިދގުވެގެންނުވިަދހަނުވަ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން މެނީުވ ް ފްާސވެގެނ
ް ބޭނުމަކަށ ޢްަސކީަރ ް އެއްވްެސބައެއ ެ ަސރަޙައްދުގ
ީދގެނެއްނުވާނެއެވެ.
ަދޢުވާކުުރމާިއ، ަނމުގިައ ަދއުލަތުގެ
ިލިބގަތުްނ ަދޢުވާ
ކަމުގިައ252. ް މްަސއިޫލއްޔަތެއ ެ ފަރާތެއްގ ް އެހެނ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ނަމުގިައ ެ ދައުލަތުގ ިފޔަވިައ ް ކަންތައްތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ިމނޫންވްެސ އިަދ ކޯޓުތަކުގައްޔިާއ، ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ކޯޓުތަކުގައްޔިާއ،
ެ ިލިބގަތުމުގ ާ ދަޢުވ ދަޢުވާކުރުމިާއ، ނަމުގިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ ތަންތަނުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ފަރާތަށ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ ބާރު،
119
ާބުބ އެގާރަވަަނ ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ިއޢުލާްނކުުރްނ
ނުވަތ253ަ. ބިަލމަޑުކަމެއް، ނުރައްކާތިެރ ނުވަތަ ކިާރޘާއެއް، ޤުދްރަީތ
ް ކަމެއ ފަދަ ނުރައްކާވެދާނެ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ ނުވަތަ ހަނގުރާމައެއް،
ެ ކިުރމިަތވެދާނެކަމުގ ް ޙަމަލައެއ ެ ބޭރުގ ނުވަތަ ނަމަ ެ ކިުރމިަތވެއްޖ
ކަނޑައެޅޭ ނުވަތަ ަސރަޙައްދެއްގިައ، ާ ހިުރހ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިބރީުހވެއްޖެނަމަ
ެ ދުވަހަށްވުރ ިތީރްސ ަސރަޙައްދުތަކެއްގިައ ނުވަތަ ަސރަޙައްދެއްގިައ ވިަކ
ު ބާރ ެ ިއޢުލާންކުރުމުގ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ކަްނތައްތައް ިހމާަންނޖެހޭ ޤަރާރުގިައ254.ޤަރާުރގިައ ނެރޭ ިއޢުލާންކުރުމަށްޓަކިައ ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ާ ނުރައްކަލަކ އެ ަސބަބިާއ، ިއޢުލާންކުރާންޖެހުނު ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ިފޔަވަޅުތައ އެންމެހިައ އަޅާންޖެހޭ ް ގިުޅންގެނ
ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ބާބުގިައ ވަނަ 2 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އޭގެތެރޭގިައ
ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ް ބައެއ ިމިނވަންކަމުގެތެރިެއން ޙައްޤުތަކިާއ
ވަގީުތ ް ޢަމަލުކުރުނ ް ޤާނޫނުތަކަށ ް ބައެއ ިހފެހެއްޓުމިާއ، ް ވަގީުތގޮތުނ
ިހމިެނދާނެއެވެ. ް ހުއްޓިައލުނ ް ގޮތުނ
ޙޫުދުދ 255ާ.ޤަރާުރގެ މާއްދާއ ިމ އަޅާންވީާނ ް ިފޔަވަޅުތައ ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ހ)
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ިޚލާފުނުވ
އަންނަިނިވ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޙާލަތެއްގިައވްެސ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ށ)
ް ިހފަހައްޓިައގެނެއ ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ާ މާއްދާތަކުގިައވ
ނުވާނެއެވެ.
ޙައްޤު). ެ (ިދިރހުރުމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 21 .1
ް މަަސއްކަތ ގަދަކަމުން (އަޅުވިެތނުކުރުމިާއ ާ މާއްދ ވަނަ 25 .2
ނުކުރުވުން).
ިމިނވަންކަން). ެ (ިޚޔާލުފާޅުކުރުމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 27 .3
ިމިނވަންކަން). ެ (ންޫސވިެރކަމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 28 .4
ު ހާމަކަމާއެކ (ޢަދުލުވިެރކަމިާއ ާ މާއްދ ވަނަ 42 .5
ަޝީރޢަތްކުރުން).
ީމހުންނިާއ (ހައްޔަރުކުރެވޭ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 48 .6
ޙައްޤުތައް). ެ ީމހުންގ ކުރެވޭ ު ބަންދ
ާ އުފިުލފިައވ ާ ދަޢުވ ެ ކިުރކަމުގ ް (ކުށެއ ާ މާއްދ ވަނަ 51 .7
ޙައްޤުތައް). ެ ީމހުންގ
ާ ހޯދ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ (ިއޢިުތރާފިާއ، ާ މާއްދ ވަނަ 52 .8
ހިެކ).
އީެހތިެރކަން). ެ ވީަކލެއްގ (ޤާނީޫނ ާ މާއްދ ވަނަ 53 .9
ނިުދނުން). ު އަދަބ (ލިާއނާްސީނ ާ މާއްދ ވަނަ 54 .10
ު ބަންދ މައަްސލަތަކުގިައ (މަދީަނ ާ މާއްދ ވަނަ 55 .11
ނުކުރުން).
ީމހުންނާ ާ (ބަންދުކުރިެވފިައވ ާ މާއްދ ވަނަ 57 .12
މުޢާމަލާތުކުރުން). ު ިއޙިްތރާމާއެކ
ް ކުށެއްކަމަށ (ޤާނޫނުގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 59 .13
ޤާނޫނަކުން ާ ހަދ ް ފަހުނ ް ކަމަކަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައނުވ
ނިުދނުން). ު އަދަބ
121
ު އަދަބ ް ދެފަހަރަށ ް ކުށަކަށ ް (އެއ ާ މާއްދ ވަނަ 60 .14
ނިުދނުން).
ިލިބިދނުން). ް ޙައްޤުތައ ް (އެހިެނހެނ ާ މާއްދ ވަނަ 62 .15
ް އަމުރުތަކަށ ޤާނީޫނ (ޣިައރު ާ މާއްދ ވަނަ 64 .16
ޙައްޤު). ެ ތަބާނުވުމުގ
ޙައްޤުތަކިާއ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުތަކުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ނ)
ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެއްވްެސ ތެރިެއން ެ ިމިނވަންކަމުގ
ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ކުރާންވީާނ ް އެކަނ ނަމަ ާ ިހފަހައްޓ
ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ޙައްޤެއް، ެ ޖިެހއްޖ ް ިހފަހައްޓާނ ް ކޮންމެހެނ
ިމންވަރަކަށެވެ. ެ ޖިެހއްޖ ް ިހފަހައްޓާނ ް ކޮންމެހެނ
ވާންވީާނ، ް ިފޔަވަޅުތައ ާ އަޅ ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ރ)
ބިައނަލްއަޤްވީާމ ާ ލިާޒމުކުރ ް ޢަމަލުކުރުނ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ޙާލަތްތަކުގިައ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ މީަތން، ެ ގޮތުގ ާ ޤާނޫނުތަކުގިައވ
ާ އަޅ ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ާ އޫުޞލުތަކ ޢަމަލުކުރާންޖެހޭ
ިފޔަވަޅުތަކަކަށެވެ.
ާޝިއޢުކުުރްނ ިތނ256ް.ޤަރާުރ ް ލްަސވެގެނ ޤަރާރު، ނެރޭ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ިދވިެހަސރުކާރުގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
މިަޖީލހްަށ ރައްިޔތުްނގެ ޤަރާުރ
ހަުށހެޅްުނ
.257ު ޤަރާރ ނެރޭ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ހ)
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ގިަޑިއރުގ ް އަށ ާސީޅްސ
ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ އިަދ ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
ް ވަގުތެއ ާ ިހނގަމުންނުދ ް ދައުރެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ވަގުތީަކ
ެ ދުވަހުގ ާސދަ ް ިހމަނަިއގެނ ވްެސ ް ދުވްަސތައ ު ބަންދ ނަމަ
ެ ރައިްޔތުންގ ު ޤަރާރ އެ ް އެއްކޮށ މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ށ)
އަންނަިނިވ ވަގުތެއްގިައމެ، ެ ކޮންމ ް ގިުޅގެނ ާ ޤަރާރ ާ ނެރެފިައވ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ިލިބގެންވެއެވެ.
އެކުގިައ ު ޤަރާރ މިުޅ ނުވަތަ ް ވިަކބައެއ ެ ޤަރާރުގ .1
ފްާސކުރުން.
ދުވަހަށްވުރެ ިތީރްސ ު ފަހަރަކ ެ ކޮންމ ިއތުރުކުރެވޭ ު މުއްދަތ .2
ިއތުރުކުރުން. ު މުއްދަތ ެ ޤަރާރުގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ބިާޠލްކުރުން. ު ޤަރާރ .3
ް މުއްދަތަށ ާ ޤަރާރުގިައވ ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ނ)
ް ދެމެހެއްޓުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ ެ ވުރ
ެ ޤަރާރުގ އެ ިހނދެއްގިައ ެ ފިެނއްޖ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އެ ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ކީުރން ެ ހަމަވުމުގ ު މުއްދަތ
ވާނެއެވެ. ް ފްާސކުރާނ ް ިއތުރުކުރާނ ު މުއްދަތ އެ ް މިަޖީލހުނ
އުފެދޭ ގިުޅގްެނ ޤާރާރާ
ގޮތެއް މައަްސލަތަކުގިައ
ކަނޑައެޅްުނ
.258ް ޤަރާރުނ އެ ނުވަތަ ެ ޤަރާރުގ ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ާ ހަދ ް ގިުޅގެނ ާ ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ނުވަތަ ު ަޞއްޙަކަމާމެދ ެ ބައެއްގ
ޙާލަތެއްގިައ ެ ުސވާލުއުފިެދއްޖ ު އަމުރަކާމެދ ނެރޭ ނުވަތަ ޤާނޫނަކާމެދު،
ުސޕީްރމްކޯޓުންނެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ް ގޮތެއ ު ކަމާމެދ އެ
ުނވަތަ ހަމަވްުނ މުއަްދތު ޤަރާުރގެ
ާބިޠލްކުުރްނ ޤަރާުރ
.259ު މުއްދަތ ެ ޤަރާރުގ ނެރޭ ިއޢުލާންކުރުމަށްޓަކިައ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ް ބިާޠލްކުރުމުނ ު ޤަރާރ އެ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ހަމަވުމުން
ޤާނޫނުތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ހަދިައފިައވ ޢަމަލުކުރުމަށްޓަކިައ ް ޤަރާރަށ އެ
ބިާޠލްވާނެއެވެ. ް އަމުރުތައ އެންމެހިައ ާ ނެރެފިައވ
123
ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ިއޢުލާްނކުުރްނ ިނމުުނކަްނ
.260ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ހަމަވުމުނ ު މުއްދަތ ެ ޙާލަތުގ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. ް އެކަނ
ާބުބ ާބރަވަަނ ިއްޞލާޙުކުުރްނ ޤާޫނުނއާަސީސ
ިއްޞލާޙުކުުރްނ ޖުމްލ261ަ.ޤާޫނުނއާަސީސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގެނެވީޭނ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައގެ ހަތަރުބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ޤާނޫނަކުންނެވެ.
ިބލު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ތްަސީދޤުކުުރްނ
.262ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ު ިއްޞލާޙ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ހ)
ް ިބލެއ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ވީާނ ް ޤާނޫނަކަށ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ކުރުމުންނެވެ. ު ތްަޞީދޤ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ު ިއްޞލާޙ ް މާއްދާތަކަށ އަންނަިނިވ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ އެއްވްެސ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ޯ ރުހޭތ ް ރައިްޔތުނ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ އެ ކުރާންވީާނ ު ތްަޞީދޤ
ވޯޓެއްގިައ، ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ނަގ ް ބެލުމަށ
ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ގެނައުމަށް، ް ިއްޞލާޙެއ އެ
ެ ރައިްޔތުންގ ގެނައުމަށް، ް ިއްޞލާޙެއ އެ ނަމައެވެ. ެ ިލިބއްޖ
ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ
ބިާޠލީްވއެވެ. ް ިބލެއ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ
ޙައްޤުތަކިާއ ”އާަސީސ ާ ކަމުގިައވ ު ބާބ ވަނަ 2 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .1
މާއްދާއެއް. އެއްވްެސ ިހމެނޭ ބާބުގިައ ިމ ިމިނވަންކަން“
ެ (ރައިްޔތުންގ (ހ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 79 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .2
ޢުމުރު) ެ މިަޖީލހުގ
އިާއ ދައުރު) ެ (ިރޔަާސތުގ ާ މާއްދ ވަނަ 107 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .3
ގޮތް) ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ާ (ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ މާއްދ ވަނަ 108
ޤާޫނުނ ގެޒެޓްގިައ ަސުރކާުރގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ
.263ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް ޤާނޫނަށ އެ ތްަޞީދޤުކުރުމަށްފަހު، ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ު ާޝިއޢުކުރުމަށްފަހ ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ޤާނޫނު އެ ފަށީާނ ް ޢަމަލުކުރާނ
ފިެށގެންނެވެ. ް ތީާރޚަކުނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ިބލަކާމުެދ ތްަސީދޤުުނކުރާ
ުނފްެނަނ ފްެނަނ ރައްިޔތުްނގެ
ެނގްުނ ވޯޓެއް
.264ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ހ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ތްަޞީދޤުކުރާނ ް ިބލެއ ާ ފްާސކޮށްފިައވ
ާ ފޮނުވާތ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ިބލ އެ ނަމަ، ނުފެންނަ
ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ް ބަޔާންކޮށ ު ަސބަބ ތެރޭގިައ ެ ފަނަރަދުވަހުގ
ފަނަރަ އަންގާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ
ނާންގިައިފނަމަ އެކަން ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ
ކަމުގިައ ތްަޞީދޤުކީުރ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ބަލާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ށ)
ް ނުކޮށ ތްަޞީދޤު ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ް ިބލަކަށ އެ އަންގިައިފނަމަ ް އެކަނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ ޯ އޮތްތ ް ރުހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ނަގާންވާނެއެވެ. ް ވޯޓެއ ު ޢާންމ
125
ާ ނަގ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ދުވަހުގެތެރޭގިައ ފަނަރަ ިލިބއްޖެނަމަ ް ިބލަކަށ އެ ު އަޣުލިަބއްޔަތ
ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ް ތްަޞީދޤުކޮށ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ.
ާބިޠލްވްުނ 265ް.ިބލު މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލަކާމެދ ާ ފްާސކުރ
ް ިބލެއ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ ް ިބލަކަށ އެ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން
ބިާޠލީްވއެވެ.
ކަްނތައްތައް ިހމާަންނޖެހޭ އ266ެ.ިބލުގިައ ިބލެއްގިައ، ާ ފްާސކުރ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ ް ގިުޅގެނ ާ ިއްޞލާޙަކ އެ ިއްޞލާޙަކިާއ ގެންނާނީްވ
ނުވާނެއެވެ. ް ިހމަނަިއގެނެއ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް އެހެނ ު ިއތުރ ިފޔަވިައ
ިއްޞލާޙު އަްށ ޤާޫނުނއާަސީސ
ވަގުތު ުނވާޭނ ގެެންސގްެނ
ޤާނޫނުއާަސީސ267. ވަގުތެއްގިައ، ާ ިއޢުލާންކޮށްފިައވ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ނުވާނެއެވެ. ް ގެންެސގެނެއ ް ިއްޞލާޙެއ އެއްވްެސ ް އަށ
ާބުބ ތޭރަވަަނ މާަނކުުރްނ ޢަމަލުކުުރމާިއ ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ
ާބުރ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ268.ޤާޫނުނއާަސީސގެ ިމ ހަދާންވީާނ ް ޤާނޫނުތައ އެންމެހިައ ާ ހަދ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
އެންމެހިައ ާ ލިާޒމްކުރ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ
ް ގޮތަށ ާ ިޚލާފުވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ކުރާންވާނެއެވެ. ފިުރހަމަ ް ކަންކަނ
ް ބިާޠލ ވީާނ ބައެއިްވޔްަސ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ޤާނޫނެއް، ެ ކޮންމ ާ ހަދ
ް ބާރެއ ެ ބައެއްގ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ޤާނޫނެއް، އެފަދަ އިަދ އެއްޗަކަށެވެ.
ް ބިާޠލ ކަމީަކ ެ ކޮންމ ާ ކުރ ް ިޚލާފަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ނިުހނގާނެއެވެ.
ކަމެކެވެ.
ޤާޫނުނތައް ޢަމަލުކުެރވެމްުނާދ
ަޞއްޙަވްުނ
ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ،269. ް މައްޗަށ އެ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ޤާނޫނުތަކަށް، އެންމެހިައ ާ ތަޢާރްުޟނުވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ
ް ޢަމަލުކުރަމުނ ިހނދަކު، ނުގެންނަހިައ ް ބަދަލެއ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ގެންދާންވާނެއެވެ.
ަދުށްނ ޤާޫނުނތަކުގެ ާބިޠލްވާ
ކަްނކަްނ ިހނގިައފިައވާ
.270ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ފެށުމާއެކު، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ިމ ިވޔްަސ ިދޔަކަމުގިައ ް އިުވގެނ ް ޤާނޫނެއ ް ަސބަބުނ ެ ތަޢާރްުޟވުމުގ
ިމ ިހނދަކު، ނުވާހިައ ކަނޑައަޅިައފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ އެ ކީުރން، ެ ފެށުމުގ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ާ ީދފިައވ ނުވަތަ ް ިޒންމާއެއ ފިުރހަމަކުރާންޖެހޭ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ ާ ިލިބފިައވ
ނުވާނެއެވެ. ް ބިާޠލެއ ް އަދަބެއ
ހާަދ ިލިބގްެނ ާބުރ ޤާޫނުންނ
ޤަވާިޢުދ
ޤަވިާޢދީަކ271. ާ ހަދ ް ބާރިުލިބގެނ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ތަނީްފޛުކުރެވޭނޭ ު ބާރާއެކ ޤާނީޫނ އިަދ ިލިބފިައވާ، ު ބާރ ް ޤާނޫނުނ
އެންމެހިައ ޢަމަލުކުރާންޖެހޭ ް މައްޗަށ އެ ް ރައިްޔތުނ އިަދ އެއްޗެކެވެ.
އެ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޤަވިާޢދުތަކީަކ
ވާންވާނެއެވެ. ް ޤަވިާޢދުތަކަކަށ ާ ހަދ ް ިލިބގެނ ު ބާރ ެ ހެދުމުގ ް ޤަވިާޢދުތައ
ތާީރޚު މުއަްދތާިއ ޢުމުރާިއ،
ކަނޑައެޅްުނ
މުއްދަތުތަކިާއ،272. ޢުމުރުތަކިާއ، ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ކަލަންޑަރުންނެވެ. ީމލީާދ ބަލީާނ ް ތީާރޚުތައ
އިަދ273.ުސުރީޚތައް ުސރީުޚއީަކ އެއްވްެސ ާ ިހމަނަިއފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ް ބައެއ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިފހިުރްސތީަކ އިަދ އިަރމީަތުސރީުޚއީަކ
ެ ޙަވާލިާދނުމުގ އެވީަނ ިހމަނަިއފިައ ް ުސރީުޚތައ ިފހިުރްސތިާއ ނޫނެވެ.
ފޭަސހައަކަށެވެ.
ިހމިެނފިައވާގޮތުން،274.މާަނކުުރްނ ް ިޢބާރާތެއ ނުވަތަ ް ލަފުޒެއ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ، ިމ (ހ)
ިހނދަކު: ދޭހަނުވާހިައ ް ކަނޑައިެޅގެނ ް ގޮތަކަށ ް އެހެނ
127
ް ވޯޓެއ އެ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ބިައވިެރވުން“ ވޯޓުގިައ ެ ”ހިާޒރުވ
ެ މެންބަރުންގ ިތިބ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސގިައ ާ ނަގ ް ވޯޓެއ އެ ވަގުތު، ާ ނަގ
ިދނުމަށެވެ. ު ވޯޓ ް ކޮޅަށ ދެ ނުވަތަ ް އެއްކޮޅަށ ާ ކަމަކ ވޯޓުނިެގ ތެރިެއން،
ވިަކ ބެލުމުގިައ، ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ނުގުނޭނެއެވެ. ް މެންބަރުންނެއ ނުދޭ ު ވޯޓ ް ކޮޅަކަށ
ވަނަ 9 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ރައިްޔތެއް“
ީމހަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ާ ބުނެފިައވ ކަމުގިައ ް ރައިްޔތެއ ިދވިެހ މާއްދާގިައ
ނުވަތަ ިއނދެގެން ު ފަނިޑޔާރަކ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ކޯޓު“
ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސން، ް ަޝީރޢަތްކުރުމަށ ް ިތބެގެނ ް ފަނިޑޔާރުންތަކެއ
ެ ކޮންމ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ޤާނޫނަކުން، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ތަނަކަށެވެ.
ާ ބާރިުހނގ ެ ފަރާތެއްގ އެ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ިއޚިްތާޞްޞ“
ކަންކަމަށެވެ. ދިާއރާއަށިާއ
ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ިއނިްތޚާބު“
ް ރައިްޔތުނ ް ޢާންމުކޮށ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ ާ ހަދ ް ިހންގުމަށ ް ދިާއރާތައ
ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ ް މެންބަރުނ ް ކައުނިްސލްތަކަށ އިެކއިެކ ވޯޓުލިައގެން،
ް ހޮވުމަށ ް ީމހުނ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކަށިާއ،
ް މަޤާމަށ ެ ކަމުގ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ިއނިްތޚާބުތަކަށިާއ ު ޢާންމ ާ ބާއްވ
މާނަިއގިައ ެ ިއނިްތޚާބުގ ިއނިްތޚާބުތަކަށެވެ. ިރޔީާސ ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ ު ީމހަކ
ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ ް ގޮނިޑއަކަށ ވިަކ ް ހްުސވެގެނ ް މަޤާމެއ ިމިއން
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ިއލެކަްޝންތައ ބިައ ާ ބާއްވ ް ކުރުމަށ
ޤުރްއާނިާއ، ީކިރިތ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ އްަޞލު“ ެ ”ިއްސލާމީްދނުގ
ެ އެކަމެއްގ ކަންކަމުގެތެރިެއން، ާ ުސންނަތުގިައވ ެ ރޫަސލާގ ް މާތ
ް ދެއްަޞލުނ ިމ އޫުޞލުތަކިާއ ަޝރީުޢ ާ އުފިެދފިައނުވ ު ިޚލާފ ު ަޞއްޙަކަމާމެދ
އޫުޞލުތަކަށެވެ. ދޭހަކޮށްދޭ
ޤުރުއާނިާއ، ީކިރިތ އެވީަނ، ބުނެފިައ ް ކަމަށ ަޝީރޢަތް“ ”ިއްސލީާމ
އިާއ ާ އަލްއަޙްވާލުއަްޝޚިްޞއްޔ މަދީަނ، ިޖނީާއ، ާ ުސންނަތުގިައވ
ެ ޖަމާޢަތުގ ް ވަލ އަހްލުއުްސއްނަިތ ާ ގިުޅފިައވ ާ ކަންތައްތަކ ިމނޫންވްެސ
ގޮތަށެވެ. ާ ބުރަވެވަޑިައގަންނަވ ިޢލްމުވިެރން
ޠީަބީޢ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ފަރާތް“ ނުވަތަ ”ީމހެއް“
ަޝޚުްޞތަކަށެވެ. ޤާނީޫނ ަޝޚުްޞތަކިާއ
އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ބޭއްވުން“ ް މްަޞލަޙަތެއ އެއްވްެސ ”މީާލ
ު ިއތުރ ް ފިައާސވިެރކަމަށ ނުވަތަ ް މުދާވިެރކަމަށ ެ އީެމހެއްގ ް އެކަމަކުނ
ނުވަތަ މުދާވިެރކަން ެ ީމހެއްގ އެ ނުވަތަ ހިޯދދާނެ، ް ތަނަވްަސކަމެއ
ކުރުމަށެވެ. ް ކަމެއ ރައްކާތިެރވިެވދާނެ ް ގެއްލުމަކުނ ް ފިައާސވިެރކަނ
ހިައކޯޓިާއ، ުސޕީްރމްކޯޓިާއ، އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ފަނިޑޔާރުން“
ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ަޝީރޢަތްކުރުމަށްޓަކިައ ދަށުކޯޓުތަކުގިައ
ީމހުންނަށެވެ. ާ ޢައްޔަންކުރ ގޮތުގެމީަތން
129
ެ ޤާނޫނުއާަސީސގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ މައަްސލަ“ ”ދްުސތީޫރ
ޖިެހއްޖެނަމަ ް މާނަކުރާނ ބައެއިްވޔްަސ ެ މާއްދާއެއްގ ނުވަތަ ް މާއްދާއެއ
ް ޤާނޫނެއ މައަްސލަތަކިާއ، ބެލޭ ކަނޑައެޅުމަށްޓަކިައ ް ގޮތެއ އެކަމުގިައ
ް ބައެއ ް ޤަވިާޢދުނ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ
ެ ިއދާރާއެއްގ އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ ނެރޭ ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ނުވަތަ
ިނންމުމެއިްވޔްަސ ާ ިނންމިައފިައވ ނުވަތަ ް ކަމެއ ާ ކުރ ު މުވައްޒަފަކ
ެ ިނންމާންޖިެހއްޖ ް ގޮތެއ އެކަމުގިައ ބަލިައ، ޯ ިޚލާފުވޭތ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ
މައަްސލައަކަށެވެ. ެ ކޮންމ
ް ިސޔާދަތަށ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ދްުޝމަން“
ިބދީޭސންނަށެވެ. ާ ކުރ ް ޢަމަލެއ ގެއްލުންވާފަދަ ް ިއްސިތޤްލާލަށ ނުވަތަ
ނިުހމެނޭނެއެވެ. ް ރައިްޔތުންނެއ މާނަިއގިައ ގެ ”ދްުޝމަން“
ް ފްާސކޮށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޤާނޫނު“
ް ޤާނޫނުތަކުނ އެ ޤާނޫނުތަކިާއ، ާ ތްަސީދޤުކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ޤަވިާޢދުތަކަށެވެ. ާ ހަދ ތެރޭގިައ ެ ިއމުގ ެ ޤާނޫނުތަކުގ އެ ބާރިުލިބގެން،
ކަމުގިައ ކިުރމިަތވުން“ ް ކަމެއ ފަދަ ނުރައްކާވެދާނެ ް ަސލާމަތަށ ”ޤައީުމ
ނުވަތަ ް ިއްސިތޤްލާލަށ ނުވަތަ ް ިސޔާދަތަށ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ
ް ގެއްލުންތަކެއ ބޮޑިެތ ް މުދަލަށ ނުވަތަ ް ފުރާނައަށ ިޖްސމިާއ ެ ީމހުންގ
ު ހިަތޔާރ ޙަމަލާތަކިާއ، ް ޓެރަިރްސޓ ތެރޭގިައ ީމގެ ވުމަށެވެ. ކިުރމިަތ
އެހެންނަމަވްެސ، ިހމެނެއެވެ. ް ޙަރަކާތްތައ ޢުދުވީާނ ާ ިހންގ ް ބޭނުންކޮށްގެނ
ް ކަންކަމަށ އިެކ ް ކޮށްގެނ ް ބޭނުނ ް ޙައްޤުތައ ޤާނީޫނ ިލިބދޭ ް ރައިްޔތުންނަށ
ާ ިހންގ ެ ިޚލާފުނުވ ޤާނޫނާ ް ކުރުމަށ ު ިއންކާރ ނުވަތަ ް ކުރުމަށ ު ތީާއދ
ނިުހމެނެއެވެ. ީމގެތެރޭގިައ ް ޙަރަކާތްތަކެއ ުޞލްޙަވިެރ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ރައްކާތިެރކަން“ ެ ”ަސރަޙައްދުގ
ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ަސރަޙައްދިާއ،
ރައްކާތިެރކަމަށިާއ، ތަކީެތގެ ތަންތަނިާއ ީމހުންނިާއ އެންމެހިައ ިހމެނޭ
ެ ދައުލަތުގ ިދވިެހ ް ބައެއ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ަސރަޙައްދުގިައ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ނިުދނުމަށެވެ. ިދޔަ ް ނެއިްޓގެނ ދަށުން ެ ބާރުގ
ދެމެދުގިައ ެ ދެފަރާތެއްގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޓްރަިއިބއުނަލް“
ު ިޚލާފ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ވިަކކަމަކ މެދުގިައ ެ ފަރާތްތަކެއްގ ިގނަ ނުވަތަ
ިދނުމަށްއިެދ ކަނޑައަޅިައ ް ވިަކގޮތެއ ު އެކަމަކާމެދ ޙާލަތުގިައ، ާ އުފިެދފިައވ
ް ޤާނޫނުނ ު ބާރ ެ ކަނޑައެޅުމުގ ް ވިަކގޮތެއ ު އެކަމަކާމެދ ހުށަހެޅުމުން،
މުއައަްސާސއަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ނިުހމެނޭ ކޯޓެއްކަމުގިައ އިަދ ިލިބފިައވާ،
ް ިޚދުމަތެއ ދެވޭ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޓެކުހެއް“ ނުވަތަ ”ޓެކްްސ“
ާ ނަގ މީަތން ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ާ ޤަވިާޢދ ގިުޅގެން، ާ ކަމަކ ކޮށްދެވޭ ނުވަތަ
ް އެއ އާމްދީަނ ް ދައުލަތަށ ިފޔަވިައ، ް ކުއްޔެއ ނުވަތަ ް ީފއެއ އަގެއް،
ޤާނީޫނ ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކުން ނުވަތަ އަތުން ެ ފަރުދެއްގ ބޭނުމުގިައ، ެ ހޯދުމުގ
ފިައާސއަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ނެގޭ ް ަސރުކާރަށ ަޝޚަްޞކުން، އެނޫންވްެސ
އެ ް ލަފުޒުތައ ާ ގެންެސފިައވ ް މުފްރަދުކޮށ ގިައ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ށ)
ް ާލަފުޒުތައ ްގެންެސފިައވ ޖަމްޢުކޮށ ުމާނަިއގައްޔިާއ ޖަމްޢ ެ ލަފުޒުތަކުގ
ބޭނުންކުރެވޭނެއެވެ. މާނަިއގިައ ު މުފްރަދ ެ ލަފުޒުތަކުގ އެ
131
ާބުބ ާސަދވަަނ ާބުބ ކަްނތައްތަކާެބހޭ ިއްނިތޤާީލ
ޢަމަލުކުުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައނުވާނަމަ:275.ިމާބަބްށ ް ކަނޑައިެޅގެނ ް އެހެންގޮތަކަށ ބާބުގިައ، ިމ
ިމ ޢަމަލުކުރެވީޭނ ް ކަންތައްތަކަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ޙަވާލުވާންދެނެވެ. ާ މަޤާމ ް އީެމހުނ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ މިަޖިލްސ
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ޢަމަލުކުރެވީޭނ މަރުޙަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ (ށ)
ގޮތަށެވެ. ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް އެކަމަކަށ
ޮކިމަޝްނ 276ް.ިއެލކްަޝްންސ ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ފްަސ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ް ކިޮމަޝނެއ ިއލެކަްޝންްސ ާ އެކުލިެވގެންވ ް މައްޗަށ ެ މެންބަރުންގ
ވާނެއެވެ. ް ޢައްޔަންކުރާނ
ވީާނ ް ޢައްޔަންކުރާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ އަންނަިނިވ
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ، ް ްމެންބަރުނ ކިޮމަޝނަށ 1.ިއލެކަްޝންްސ
ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ް އެއ ް ޕީާޓއަކުނ ިސޔީާސ ެ ކޮންމ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ާ ހުށަހަޅ ް ޕީާޓތަކުނ ިސޔީާސ .2
ެ ރައިްޔތުންގ ޢައްޔަންކުރެވީޭނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް މިަޖީލހަށ
ފްަސ ހޮވޭ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ
ީމހެކެވެ.
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ 2 ގެ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ .3
ނަން ް ޢަދަދަކަށ ާ މަދުވ އެ ފްާސނުވެއްޖެނަމަ، ނަން ފްަސ
ނުވަތަ ް ނަމެއ ފްާސނިުވ ދޭންވީާނ ު ފުރަުޞތ ެ ހުށަހެޅުމުގ
ިސޔީާސ ނުވަތަ ް ޕީާޓއަށ ިސޔީާސ ހުށަހިެޅ ް ނަންތަކެއ
ޕީާޓތަކަށެވެ.
ިސޔީާސ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ 1 ގެ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ .4
ނަމަށްވުރެ ފްަސ ް ނަންތައ ެ ީމހުންގ ާ ހުށަހަޅ ް ޕީާޓތަކުނ
ެ ހުށަހެޅުމުގ ނަން ް ޢަދަދަކަށ ާ މަދުވ އެ މަދުވާނަމަ،
ދޭންވާނެއެވެ. ް އަލުނ ް ޕީާޓތަކަށ ިސޔީާސ ު ފުރަުޞތ
މެންބަރުން، ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ .5
ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ް ރަީއަސކަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ު ީމހަކ ތެރިެއން
ބުނެފިައ ް ކަމަށ ޕީާޓ ިސޔީާސ ބޭނުމަށްޓަކިައ ެ ބާބުގ ިމ .6
ތެރިެއން ެ ޕީާޓތަކުގ ިސޔީާސ ާ ރަިޖްސޓީަރވެފިައވ އެވީަނ
ް ީމހުނ ް މަޤާމްތަކަށ ޕީާޓގެ ް ބާއްވިައގެނ ު ިއނިްތޚާބ
ޕީާޓތަކަށެވެ. ާ ިއނިްތޚާބުކޮށްފިައވ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ހްުސވްުނ މަޤާމް މްެނަބުރކަމުގެ
.277ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ް މަޤާމަށ އެ ހްުސވެއްޖެނަމަ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ ް މަޤާމެއ
ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ ޢައްޔަންކުރުމުގިައ ު މެންބަރަކ ް އަލުނ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
133
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ަޝުރޠުތައް މްެނަބުރްނގެ
.278ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ހ)
ވަނަ 169 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މާއްދާގިައ
ެ ޕީާޓއެއްގ ިސޔީާސ އެއްވްެސ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ވެގެނެއްނުވާނެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
މްަސއިޫލއްޔަތީަކ279. ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
އެންމެހިައ ކުރާންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ިއނިްތޚާބުތަކ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
ެ ިއނިްތޚާބުތަކުގ އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބުތައ އެ ކަންތައްތައްކޮށް،
ާ ނަީތޖ ެ ިއނިްތޚާބުތަކުގ އެ ބަލިައ، ް ިހނގާނިުހނގާގޮތ ް ކަންތައްތައ
ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ިސޔީާސޕީާޓތަކ ިއޢުލާންކުރުމިާއ،
ިމ ް ކަމަށ ކުރާންޖެހޭނޭ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ އިަދ ކުރުމިާއ
ް ކަންތައްތައ ް އެހިެނހެނ ިމނޫންވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ކުރުމެވެ. ް ިމންވަރަށ ކުރާންޖެހޭ މަރުހަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މުއަްދތު
ިމ280. އޮންނީާނ ދިެމ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ މިަޖިލްސ“ ެ ”ރައިްޔތުންގ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިއނިްތޚާބުކޮށް، މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ މަޤާމްތައް“ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު ”މްުސތިަޤއްލ
ކުރާންދެންނެވެ. ް ޢައްޔަނ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 281ް.ޖުޑީަޝލް ފިެށގެނ ް ދުވަހުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ) ގޮތުގެމީަތން ިހމެނޭ ް ީމހުނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ޤިާއމްކޮށ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ުސޕީްރމްކޯޓުގިައ .1 ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ކޯޓުނ
ފަނިޑޔާރަކު.
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ހިައކޯޓުގިައ .2 ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް ކޯޓުތަކުނ އެ ތެރިެއން ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ދަށުކޯޓުތަކުގ .3 ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް އެމިަޖީލހުނ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .4 މެންބަރަކު. ާ ކަނޑައަޅ
ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ޢާންމުންގ .5 ީމހަކު.
ރީައްސ. ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .6
ީމހަކު. ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ .7
ާ ހުއްދިަލިބފިައވ ެ ކުރުމުގ ް ވީަކލުކަނ ޤާނީޫނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ .8 ޤާނީޫނ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އެބިައީމހުނ ތެރިެއން ެ ވީަކލުންގ
ވީަކލަކު.
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ އޮތްނަމަވްެސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ކިޮމަޝނަށ އެ ފަނިޑޔާރު، ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ
ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ ޢައްޔަންކުރީާނ،
ިނމުމުންނެވެ. ް ޢައްޔަންކޮށ ް ފަނިޑޔާރުނ
ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ާ ޤިާއމުކުރ ް ދަށުނ ެ ިމމާއްދާގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް ދެނ ދިެމއޮންނީާނ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ިނިމގެނ ު ިއނިްތޚާބ
އެކުލަވިައލެވެންދެނެވެ. ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
135
282ެ.ުސޕީްރމްކޯޓު ިދވިެހރާއްޖޭގ މައަްސލަތަކިާއ ހުށަހެޅޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ް މައަްސލަތައ ހުށަހެޅޭ ް ިއްސިތއުނާފަށ ިނިމ ް ހިައކޯޓުނ
އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ފްަސ ބެލުމަށްޓަކިައ
ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް ުސޕީްރމްކޯޓެއ
އުފައްދާންވާނެއެވެ. ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ާސީޅްސފްަސ ް ފިެށގެނ
ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ އުފިެދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ށ)
ާ ގިައވ (ނ) ެ ިމމާއްދާގ ު ީމހަކ އަދާކުރާނޭ ު މްަސއިޫލއްޔަތ
ް ޤިާއމ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ް ކުރެވެންދެނ ް ޢައްޔަނ ގޮތުގެމީަތން
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ހިައކޯޓުގ ހުންނީާނ ް ިއްސފަރާތަކަށ ެ އެންމ ެ ކުރުމުގ
ފަނިޑޔާރެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ ް ފަނިޑޔާރުނ އެ ތެރިެއން
ް ޖީުޑަޝލ އެކުލަވިައލެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ (ނ)
ެ ރައިްޔތުންގ ާ އ މީަތން ެ ލަފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ
ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 147 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ މިަޖީލހުން،
އެ ް ޢައްޔަންކުރެވެންދެނ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ް ބަޔާންކޮށްފިައވާގޮތަށ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ އަދާކުރީާނ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމްގ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ގޮތުގެމީަތން
ފަނިޑޔާރެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ ް ފަނިޑޔާރުނ އެ ތެރިެއން
ް ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ިމޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ރ)
މައަްސލަތަކީަކ ހިުރ ނިުނިމ ހުށަހިެޅ ް ިއލިްތމަާސށ
ހިުރ އެކޯޓުގިައ ހުށަހިެޅ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ފިެށގެނ ް އިެހނދުނ
ހިައކޯޓުން ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އިަދ ބެލެވޭނެއެވެ. ް މައަްސލަތަކެއްކަމަށ
ެ ކުރުމުގ ިއލިްތމްާސ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް މައަްސލަތައ ިނމޭ
އަންނާނެއެވެ. ް ިނމުމަކަށ ް ފިެށގެނ ް އިެހނދުނ ު ފުރަުޞތ
ު ިއްސިތއުނާފ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ބ)
ް މައަްސލަތައ ާ ިތީރގިައވ ކަނޑައެޅުމުގިައ ް އޫުޞލުތައ ކުރުމާބެހޭ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ފުރަުޞތ ެ ިއްސިތއުނާފުކުރުމުގ
ިމ ތެރިެއން ެ މައަްސލަތަކުގ ާ ިނިމފިައވ ް ހިައކޯޓުނ .1
ެ ބާބުގ ިމ ތީާރޚިާއ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ު ިއްސިތއުނާފ ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ އުފައްދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ
މައަްސލަތައް. ާ ގެއިްލފިައވ ު ފުރަުޞތ ެ ކުރުމުގ
ެ ބާބުގ ިމ ތީާރޚިާއ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .2
ް ހިައކޯޓުނ ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ އުފައްދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ
މައަްސލަތައް. ާ ިނންމިައފިައވ
ފަނިޑާޔުރްނ ުސޕީްރމްކޯޓްަށ
ޢައްަޔްނކުުރްނ
.283ް ފަނިޑޔާރުނ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ާ ޤިާއމްކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ހ)
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ
ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ެ ބާބުގ ިމ ކަނޑައަޅީާނ، ީމހުން ާ ޢައްޔަންކުރ ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ
ެ މްަޝވަރާގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ
އެ ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް ނަންތައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ މީަތން
ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ވޯޓިުދން ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަންތައ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ށ)
މާއްދާގިައ ވަނަ 149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
މުއަްދތު 284ު.ުސޕީްރމްކޯޓުގެ ުސޕީްރމްކޯޓ ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ވަނަ 145 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ އުފައްދ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޤިާއމްކުރެވެންދެނ
އޮންނާނެއެވެ. ދިެމ ު ުސޕީްރމްކޯޓ
137
ެދިމިތުބްނ މަޤާމުގިައ 285ެ.ފަނިޑާޔުރްނ ފަނިޑޔާރުންގ ިތިބ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ް ފަނިޑޔާރުނ ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ތެރިެއން
ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ް ކަނޑައަޅަންދެނ ް ގޮތެއ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ ިމ
ދިެމިތބޭނެއެވެ. މަޤާމުގިައ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިތިބ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ށ)
މާއްދާގިައ ވަނަ 149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ،
ނޫންކަން، ނުވަތަ ފިުރހަމަވާކަން ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ޖީުޑަޝލ ާ ބަޔާންކުރ މާއްދާގިައ ވަނަ 157 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ކިޮމަޝނުން، ަސރިވްސ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ދެ ް ިގނަވެގެނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ބަލާބެލުމުގިައ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ
ް ަޝރުޠުތަކެއ ނުވަތަ ް ަޝރުޠެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ
ް އިެހނދުނ ު ީމހަކ އެ ކަނޑައަޅިައިފނަމަ، ް ފިުރހަމަނުވާކަމަށ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ް ފިެށގެނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ބަލާބެލުމުގިައ، ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ، ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ
ް ފިުރހަމަވާކަމަށ ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ
ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ު ީމހަކ އެ ކަނޑައަޅިައިފނަމަ،
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ
ް މަޤާމުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ބ)
ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ ިފޔަވިައ، ް ވިަކވާވިަކވުނ
ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 154 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ހަމައެކިަނ
ގޮތަށެވެ. ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ކޯޓުތައް ކޯޓުތައް،286.އެހިެނހްެނ އިައ ް ިހނގަމުނ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ް ކޯޓުތައ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ ވަނަ 141 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ހުންނާނެއެވެ. ދިެމ އެގޮތުގިައ ް އުފައްދާންދެނ
ިއޚިްތާޞްޞ 287ް.ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ުސޕީްރމްކޯޓަށިާއ، ާ ޤިާއމްކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
ނިުނިމހިުރ ހުށަހިެޅ ް ކޯޓުތަކަށ ިހނގަމުންއިައ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
ހުށަހިެޅ، ް ކޯޓުތަކަށ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ މައަްސލަތަކީަކ،
ބެލެވޭނެއެވެ. ް މައަްސލަތަކެއްކަމަށ ހިުރ ކޯޓުތަކުގިައ އެ
ޖެެނރަލް 288ް.ޕޮްރިސިކއުޓަރ ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ވާނެއެވެ. ް ޢައްޔަންކުރާނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ް ޢައްޔަންކޮށ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ (ށ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޙަވާލުވާންދެނ ާ މަޤާމ އޭނާ
އަދާކުރީާނ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ިމގޮތުގެމީަތން ބަންޑާރަނަިއބެވެ.
ިތީރްސ ް ިގނަވެގެނ އަދާކުރެވީޭނ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ
ވާންދެންނެވެ. ދުވްަސ
ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ
ިމ ކަނޑައަޅީާނ، ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްގ
ފަނަރަ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ެ ީމހެއްގ އެ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
ވޯޓިުދން ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ އެ ހުށަހަޅިައ
ނަން އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ފްާސވުމުންނެވެ.
139
ޮކިމަޝްނ ފްަސދޮޅްަސ289.އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ ފިެށގެން ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
އެނިްޓ- ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ
އުފައްދާންވާނެއެވެ. ް ކިޮމަޝނެއ ކޮރަޕަްޝން
ޮކިމަޝްނތައް 290ެ.މްުސތިަޤއްލު ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ ާ ބާއްވާތ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ
ކިޮމަޝނިާއ، ިއލެކަްޝންްސ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ
ް ޢައްޔަނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ކިޮމަޝނިާއ، އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ކުރާންވާނެއެވެ.
ެދިމއޮތުްނ 291ެ.ޤާޫނުނތައް ޤާނޫނުތަކުގ ާ ޢަމަލުކުރަމުންދ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ު ޢަމަލ ް ޤާނޫނުތަކަށ ާ ނުވ ތަޢާރްުޟ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ތެރިެއން
ކުރެވެމުންދާނެއެވެ.
ިއްޞލާޙެއް ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ
ުނގަެނއުްނ
ރީައސުލްޖުމްހިޫރއްޔާއިާއ292. ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ފުރަތަމަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއަސީާސގެ ިމ
ާ މަޤާމުތަކ ެ ީމހުންގ އެ ީމހުން، ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ިއްޞލާޙެއ އެއްވްެސ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ
ނުވާނެއެވެ. ް ގެންެސގެނެއ
ފުެށްނ ޤާނޫނުއާަސީސ293.ޢަމަލުކުރާްނ ިމ ފަށީާނ، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ) ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ފްާސކޮށ ް މިަޖީލހުނ ޚާއަްޞ ެ ރައިްޔތުންގ
ާޝިއޢުކުރުމުންނެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ް ތްަޞީދޤުކޮށ
ޖެނުއީަރ 1998 ފެށުމުން ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ށ) ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ާ ފަށާފިައވ ް ޢަމަލުކުރާނ ު ދުވަހ ވަނަ 1
އުވީުނއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސ“ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ
ެ ޤާނޫނުއާަސީސގ ިމ އޮތްނަމަވްެސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ) މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ދަށުނ ް ކަންތައްތަކަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ް ކަނޑައިެޅގެނ ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ
ގޮތަށެވެ.
ެދިމއޮތުްނ މިަޖިލްސ އޮންނ294ަ.ރައްިޔތުްނގެ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ް ހޮވުމަށ ް މިަޖީލހެއ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ) ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ބާއްވިައ ު ިއނިްތޚާބ ފުރަތަމަ ާ މެންބަރުކަމ ް ީމހުނ އެ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަށ އެ ް އޮތ ޢަމަލުކުރާންފަށިާއރު ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން،
ދިެމއޮންނާނެއެވެ. މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ރައިްޔތުންގ ާ ބާއްވ ު ތްަޞީދޤުކުރުމަށްފަހ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ށ) ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސގިައ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނަިއބުރަީއެސއް، ރަީއަސކިާއ ެ މިަޖީލހުގ އެ ތެރިެއން ރަީއާސިއ ެ މިަޖީލހުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ު ިއނިްތޚާބ ް ވޯޓަކުނ ު ިސއްރ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ނަިއބުރަީއްސ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ިތިބ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ އެ ބަލަހައްޓީާނ ދުވްަސީވ ިގނަ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ިގނަ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ މެންބަރެކެވެ.
ެ މެންބަރުންގ އެ ނަމަ ިތިބ ް މެންބަރުންތަކެއ ިގނަ ދުވްަސީވ މެންބަރެކެވެ. ދީޮށ ެ އެންމ ް ޢުމުރުނ ތެރިެއން
141
ެ ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ގާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ނ)
މަރުޙަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ ތީާރޚިާއ ާ ބާއްވ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ
ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ ހްުސވ ް ގޮނިޑއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އޮންނަ
ް އަލުނ ް ގޮނިޑއަށ އެ އޮތްނަމަ ް މުއްދަތެއ ެ ދުވަހުގ ހަމްަސ
ިއނިްތޚާބުކުރާންވާނެއެވެ. ު މެންބަރަކ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ާބުރތައް މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ
ކުރާންވާނެއެވެ.295. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ިމ ިއނިްތޚާބުތައް، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ .1
ް ބޭއްވުމަށ ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ބާބުގިައ
އެންމެހިައ ކުރާންޖެހޭ ް ގޮތުނ ެ މަގުފިަހކޮށިްދނުމުގ
ކުރުން. ް ކަންތައްތައ
ޯ ކޮބިައތ ޤާނޫނުތަކީަކ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ .2
ް އުވިައލުމަށ ނުވަތަ ް ިއްޞލާޙުކުރުމަށ ް ޤާނޫނުތައ އެ ބަލިައ
ކުރުން. ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ
ހަދިައ ް ޤާނޫނުތައ ހަދާންޖެހޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .3
ފްާސކުރުން.
ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ކަންތައްތަކިާއ، ެ ވިެރކަނިްހންގުމުގ .4
ކުރާންޖެހޭ ް ދުވަހަށ ް ދުވަހުނ ކަންތައްތަކިާއ، ެ ޤިާއމްކުރުމުގ
ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ރަނގަޅަށ ް ކަންތައްތައ އެނޫންވްެސ
ހެދުން. ް ޤާނޫނުތައ ހަދާންޖެހޭ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ާ ހުށަހިެޅފިައވ ް ިމހާތަނަށ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
މައަްސލަތަކާގުޅޭ ް އެހިެނހެނ ިބލުތަކިާއ ާ ތަޢާރްުޟނުވ
ގެންދާންވާނެއެވެ. ް ކިުރއަށ ް މިަޖީލހުނ އެ ް މަަސއްކަތްތައ
ިއްނިތޚާުބ މިަޖީލހުގެ 296ް.ރައްިޔތުްނގެ މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
15 ފެބްރުއީަރ 2009 ު ިއނިްތޚާބ ފުރަތަމަ ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ
ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ާ މަޤާމްތަކ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމްގ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޙަވާލުވުމަށްފަހު،
ް މާރޗ 2009 ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 1
މަޤާމުތަކާިއ އެހިެނހްެނ
ެދިމއޮތުްނ މުއައަްސާސތައް
ިފޔަވިައ،297. ް ކަންތައްތައ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ވިަކގޮތަކަށ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ް ިގނަވެގެނ ެ އެންމ ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ް ގޮތަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ދެ
ިނންމިައ، ް ޢައްޔަންކޮށ ނުވަތަ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް ީމހުނ ް މަޤާމްތަކަށ
ިމ ް މުއައަްސާސތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ އިަދ
ނުވަތަ އުފައްދިައ ް ގޮތަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ޤިާއމްކޮށ
ް މަޤާމްތަކަށ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ށ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ް ިނމެންދެނ ް ޢައްޔަންކޮށ ނުވަތަ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް ީމހުނ ް ގޮތަށ
ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
މަޤާމްގިައ ެ ީމހުންގ އެ ް ީމހުނ ާ ިއނިްތޚާބުކޮށްފިައވ ނުވަތަ
ދިެމިތބޭނެއެވެ.
143
ިމ ް މުއައަްސާސތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ނ)
ް ބަޔާންކޮށްފިައވާގޮތަށ ބާބުގިައ ިމ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް އުފެއްދެންދެނ
ް މުއައަްސާސތައ އެފަދަ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ނުވަތަ ާ އުފައްދާފިައވ
ދިެމހުންނާނެއެވެ.
ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް
ިހންގުމަށްޓަކިައ،298. ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ު ރަށ ކައުނިްސލްތަކިާއ ު އަތޮޅ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ
ު ިއނިްތޚާބ ާ ބާއްވ ް ިއނިްތޚާބުކުރުމަށ ް ކައުނިްސލްތައ ިސީޓ ކައުނިްސލްތަކިާއ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ބާއްވިައ ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 1 ޖުލިައ 2009
ިކަޔމްަނގަތުްނ މިަޖީލހުންނިާއ299.ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ ެ ރައިްޔތުންގ ފަރާތުންނިާއ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ (ހ)
ު މްުސތިަޤއްލ ބާރުންނިާއ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ީމހުންނިާއ ިތިބ މަޤާމްތަކުގިައ ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކުންނިާއ
ެ ޙަވާލުވ ާ މަޤާމްތަކ ެ ދައުލަތުގ ތަކުންނިާއ މުއައަްސާސ ެ ދައުލަތުގ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް ރައިްޔތުނ އެންމެހިައ ީމހުންނިާއ ިތިބ
އެންމެހިައ ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ު ފެށުމާއެކ ް ޢަމަލުކުރާނ
ޢަމަލުކުރާންވާނެއެވެ. ެ ިކޔަމަންވ ް ފިުރހަމައަށ ް ކަންތައްތަކަށ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ނެތުމީަކ ހިެދފިައ ް ޤާނޫނެއ
ް ޢަމަލެއ އަރާފަދަ ް ބުރުލެއ ް ިމިނވަންކަމަށ ހައްޤުތަކިާއ އާަސީސ
ނޫނެވެ. ް ވާނޭކަމެއ ހުއްދަ
ނަމަވްެސ: ް އެހެންއޮތ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ާ ޢަމަލުކުރަމުންދ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއަސީާސއަށ ިމ .1
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ތެރިެއން ެ ާކަންތައްތަކުގ ޤާނޫނުތަކުގިައވ
ު ިއްޞލާޙ ް ޤާނޫނުތައ އެ ފާހަގަކޮށް، ް ކަންކަނ ާ ތަޢާރްުޟވ
ޢަމަލުކުރާނެ ް އުވިައލެވެންދެނ ނުވަތަ ކުރެވެންދެން
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތެއް،
ޤާނޫނުތަކިާއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ް ިމގޮތުނ
ް ޤާނޫންއާަސީސއަށ ިމ ިލްސޓެއް، ެ ބިައތަކުގ ެ ޤާނޫނުތަކުގ
ް ވިެރކަނ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިހންގާފަރާތުނ
ިއްޞލާޙުކުރާނެ ް ޤާނޫނުތައ އެ އިަދ ވާނެއެވެ. ް ހުށަހަޅާނ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް މަރުޙަލާތައ އުވިައލާނެ ނުވަތަ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ނުވިަދހަ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށާތ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން
145
ޭ ހަދާންޖެހ ޢަމަލުކުރުމަށްޓަކިައ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .2
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުތަކަށ އެ ހަދިައ ް ޤާނޫނުތައ
ގޮތެއް، ޢަމަލުކުރާނެ ް އެކަންކަމާގުޅޭގޮތުނ ް ފަށަންދެނ
ް ިމގޮތުނ ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ޤާނޫނުތަކުގ ހަދާންޖެހޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ިލްސޓެއް،
ް ިހންގާފަރާތުނ ް ވިެރކަނ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ް ހުށަހަޅާނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ތައްޔާރުކޮށ
ް ޢަމަލުކުރާނ ާ ހަދ ް ޤާނޫނުތައ އެ އިަދ ވާނެއެވެ.
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް މަރުހަލާތައ ފަށާނެ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ނުވިަދހަ ާ ފަށާތ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގިައ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ ެދިމހުުރމާިއ
ެދިމއޮތުްނ
.300ު ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ބާއްވިައ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން، ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ އެ
މަޤާމުގިައހިުރ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
ދިެމހުންނާނެއެވެ. މަޤާމުގިައ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ބާއްވިައ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން، ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ އެ
ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ިއޚިުތޔާރ ެ ބަދަލުގެނައުމުގ ް މިަޖީލހަށ އެ އިަދ ދިެމއޮންނާނެއެވެ.
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ު ިއނިްތޚާބަށްފަހ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ މިަޖީލހުގިައ ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ
ނުވާނެއެވެ. ް ިހމިެނގެނެއ ް މެންބަރުނ
ިއްނިތޚާުބ 301ު.ިރާޔީސ ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ބާއްވިައ ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 10 އޮކްޓޯބަރ 2008
ިނންމާންވާނެއެވެ.
ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ އޭނާގ ު ދުވަހ 11ވަނަ ނޮވެމްބަރ 2008 ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ޙަވާލުވާންވާނެއެވެ. ާ މަޤާމ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމްގ
147
1 ޖުަދވަލު ހުވިައ މަޤާމުގެ އިެކއިެކ
ހުވިައ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ .1
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ ިދވިެހ
އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ވިާޖބުތައް، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެއްގޮތްވާގޮތުގެމީަތން،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު،
ހުވިައ ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ .2
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ިދވިެހ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ
އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ވިާޖބުތައް، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ގޮތުގެމީަތން،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު،
148
ހުވިައ މްެނަބުރްނގެ މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ .3
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ިދވިެހ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ވުމަށިާއ، ިއޚްލްާޞތިެރ ް ޤައުމަށ
ެ ވީަޒރެއްގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ވިާޖބުތަކިާއ ާ ޙަވާލުކުރ އަހުރެންނާ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ގޮތުގެމީަތން،
އަދާކުރުންމީަތ އަމާނާތްތިެރކަމާއެކު، ތެދުވިެރކަމިާއ މްަސއިޫލއްޔަތުތައް، ވިާޖބުތަކިާއ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ /
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ
ހުވިައ މްެނަބުރްނގެ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ .4
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ް ޤައުމަށ ިދވިެހ ދެމެހެއްޓުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ވިާޖބުތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ް އަހުރެނ ް ގޮތުނ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މްަސއިޫލއްޔަތުތައް،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ އަމާނާތްތިެރކަމާއެކު، ތެދުވިެރކަމިާއ
ހުވިައ ފަނިޑާޔުރްނގެ އުއްތަމަފަނިޑާޔރާިއ .5
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނު އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ / ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ކަމާއެކު، އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ
149
ހުވިައ މަޤާމްތަކުގެ މްުސތިަޤއްލު މްެނަބުރްނާނިއ، ކޮިމަޝްނތަކުގެ މްުސތިަޤއްލު .6
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ ިދވިެހ ވުމަށިާއ، ރައްކާތިެރ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ / ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ / ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ް ިސިވލ މެންބަރުކަމުގެ/ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ވިާޖބުތަކިާއ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ގޮތުގެމީަތން، ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު، އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ
2 ޖުަދވަލު ާދިއރާތައް ިއާދީރ
ިހމެނޭގޮތުން) ެ ހުޅުމާލ (ިވިލނިގއްޔިާއ ެ މާލ
އުތުރުބިުރހއ ިތލަދުންމީަތ
ދެކުނުބިުރހދ ިތލަދުންމީަތ
އުތުރުބިުރށ ު ިމލަދުންމަޑުލ
ދެކުނުބިުރނ ު ިމލަދުންމަޑުލ
އުތުރުބިުރރ ު މާޅްޮސމަޑުލ
ދެކުނުބިުރބ ު މާޅްޮސމަޑުލ
ުޅ ފިާދއްޕޮޅ
ުކ މާލެއަތޮޅ
އުތުރުބިުރއއ ު އިަރއަތޮޅ
150
ދެކުނުބިުރއދ ު އިަރއަތޮޅ
ުވ ފިެލދެއަތޮޅ
ުމ މުލަކަތޮޅ
އުތުރުބިުރފ ު ިނލަންދެއަތޮޅ
ދެކުނުބިުރދ ު ިނލަންދެއަތޮޅ
ުތ ކޮޅުމަޑުލ
ހައްދުންމިަތލ
އުތުރުބިުރގއ ު ހުވަދުއަތޮޅ
ދެކުނުބިުރގދ ު ހުވަދުއަތޮޅ
ްޏ ފުވައްމުލައ
ުސ އައްޑުއަތޮޅ
3 ޖުަދވަލު ިދަދ ޤައުީމ
ިދަދ ޤައުީމ
151
ގޮތް އެކުެލިވގްެނވާ ިދަދ ިދދަޤައުީމ ޤައީުމ ފަދިައން ާ މާއްދާގިައވ ވަނަ 12 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ު ހުދ ހުންނަ މެދުގިައ ެ ިދގުއަކައެއްގ ފިެހކުލިައގެ އެކުލިެވގެންވީަނ ރަތްކުލިައގެ ހުންނަ ް ބޭރުނ އަކިައގެ ު ިދގ ފިެހ ިމ ހަނދުފިަޅއަކިާއ
މައްޗަށެވެ. ެ ބޯޑަރެއްގ
ެިމްނތައް ރަތްކުލިައގ އެވެ. 2/3 ެ ިދގިުމނުގ ެ އޭގ ފުޅިާމނަީކ ިދދިައގެ ޤައީުމ ހަނދުފީަޅގެ އެވެ. 1/4 ެ ފުޅިާމނުގ ިދދިައގެ ފުޅިާމނަީކ ެ ބޯޑަރުގ އެވެ. 1/3 ެ ފުޅިާމނުގ ފިެހބިައގެ ރޭިޑއްަސއީަކ ެ ބޭރުފަރާތުގ އެތެރެއިާއ ް އަނެއްކޮޅަށ ް އެއްކޮޅުނ ް ިދގަށ މެދުގިައ ފިެހބިައގެ ހުންނީާނ ހަނދުފިަޅ ނުކުތިާއން ާ ވ ން 9/16 އެއްކޮޅަކުން ެ ރޮނގުގ އެ ރޮނގެއްދަމިައ ނުކުތިާއން ާ ވ ން 5/8 ެ ރޮނގުގ ހަމައެކޮޅުން އަޅިައ ް ބުރުފިަޅއެއ ހުންނީާނ ގުޅިޭއރު ދެބުރުފިަޅ ިމ ކުރަހިައފައެވެ. ް އަޅިައގެނ ް ބުރުފިަޅއެއ ހުންނާންވީާނ ހަރުކުރިެވފިައ ިދދަ ިސފިައގައެވެ. ެ ހަނދުފިަޅއެއްގ
ފަރާތަށެވެ. ިދދަދަނިޑއީާވ ބޭރުކިައިރ ހަނދުފީަޅގެ
ްކުލަތައް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ފިެހކުލަ- T_817_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1143 ު ނަންބަރ
އެވެ.
ް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ، ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ރަތްކުލަ- T_818_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1144 ު ނަންބަރ
އެވެ.
ް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ، ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ހުދުކުލަ- T_819_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1145 ު ނަންބަރ
އެވެ.
152